Жақсылыққа шақыру жамандықтан қайтару

Жақсылыққа шақыру, жамандықтан қайтару: Исламдағы моральдық міндеттер

Ислам діні адамзаттың рухани және моральдық дамуына үлкен көңіл бөледі. Алла Тағала Құранда мұсылмандарды тек өздеріне ғана жақсылық жасауға емес, сонымен қатар қоғамды түзету, жақсылыққа шақыру және жамандықтан қайтару міндетін де жүктейді. Бұл ұстанымдар адамзаттың арасындағы әділеттілік пен тәртіпті сақтаудың негізі болып табылады. Бұл мақалада жақсылыққа шақыру және жамандықтан қайтару мәселесі Исламдағы орны, маңызы мен әдістері туралы сөз болады.

1. Жақсылыққа шақыру: Мақсат пен мәні

Жақсылыққа шақыру (арабша «Амр бил мағруф») — мұсылмандардың міндеттерінің бірі. Бұл ұстаным Құран мен Сүннетте бірнеше рет орын алған және қоғамда бейбітшілік, ынтымақтастық, әділеттілік пен адамгершілік құндылықтарды нығайту үшін өте маңызды. Жақсылыққа шақырудың негізгі мақсаты — қоғамда адамгершілік, әділдік, ізгілік және тәртіп орнату.

Жақсылыққа шақыру деп адамның басқа адамдарды ізгі істерге, Алланың жолымен жүруге және жақсы мінез-құлықты ұстануға үгіттеуін түсінеміз. Бұл әр мұсылманның жеке міндеті ғана емес, сондай-ақ мұсылман қауымының қоғамдағы орны мен рөлі. Жақсылыққа шақыру тек сөзбен ғана шектелмейді, ол іс-әрекет арқылы да жүзеге асырылады. Мұсылмандар бір-бірін жақсы іс-әрекеттерге үндеп, қоғамдағы барлық мүшелердің моральдық деңгейін көтеруге тырысуы тиіс.

Құранда:
«...Сендерден жақсы көретін нәрселеріңді (яғни жақсылықтарды) адамдарға көрсетіңдер. Сонда Алла сендердің істеріңе жауап береді», – деп айтылған (Құран, 3:104). Бұл аят жақсылыққа шақырудың маңыздылығын көрсетеді, өйткені адам тек өзіне ғана емес, қоғамдағы басқа адамдарға да пайдалы болуы керек.

2. Жамандықтан қайтару: Әдіс пен мәні

Жамандықтан қайтару (арабша «Нәһй аніл мункар») – Исламдағы тағы бір маңызды ұстаным. Бұл ұстаным бойынша мұсылмандар жамандықты, күнә мен зұлымдықты жоюға, адамдарды жаман қылықтардан сақтандыруға міндетті. Жамандықтан қайтару қоғамдық тәртіпті, әділеттілікті сақтау және қоғамның рухани денсаулығын қорғау үшін қажет.

Құранда бұл мәселе былайша баяндалған:
«Сендерден жақсылыққа шақырып, жамандықтан қайтарушы бір үмбет болсын», – деп айтылған (Құран, 3:104). Бұл аят мұсылмандарға қоғамдық жауапкершілік жүктейді, олардың қоғамдағы моральдық құндылықтардың сақталуына қатысты рөлін айқындайды. Жамандық пен теріс мінез-құлық қоғамға қауіп төндіреді, сондықтан мұсылмандар осындай әрекеттерді болдырмауға және оларды жоюға тырысуы керек.

Жамандықтан қайтару, сонымен қатар, адамның өзіне де қатысты. Ол өзінің жеке өмірінде де жаман әрекеттерден сақтануы және қоғамға үлгі болуы тиіс. Бұл ұстаным тек үлкен күнәларға ғана емес, сондай-ақ ұсақ зұлымдықтар мен теріс қылықтарға да қатысты. Мысалы, өтірік айту, ренжіту, зина жасау, өтірік сөйлеу және басқа да теріс әрекеттер жамандыққа жатады.

3. Жақсылыққа шақыру мен жамандықтан қайтарудың өзара байланысы

Жақсылыққа шақыру мен жамандықтан қайтару — Исламдағы моральдық тәртіпті сақтаудың және қоғамда әділдікті орнатудың негізгі құралдары. Бұл екеуі бір-бірімен тығыз байланысты және өзара толықтырады. Егер қоғамдағы адамдар жақсы істерге шақырылып, бірақ жамандықтан қайтарылмаса, онда біржақты әдіс қолданылған болар еді. Сондай-ақ, жамандықтан қайтару тек жағымсыз әрекеттерді жоюға бағытталған болса, бірақ жақсылыққа шақыру болмаса, қоғамдағы оң өзгерістер болмайды.

Жақсылыққа шақыру және жамандықтан қайтарудың үйлесімді болуы керек. Мысалы, бір адамды жаман қылықтан сақтау үшін оны тек ескерту ғана емес, сонымен қатар жақсы мінез-құлыққа, ізгілікке, сүйіспеншілікке үндей білу маңызды. Бұл ұстанымдар қоғамда тек жеке адамдардың емес, тұтастай ұлттың рухани дамуына ықпал етеді.

4. Жақсылыққа шақыру мен жамандықтан қайтарудың әдістері

Исламда жақсылыққа шақыру және жамандықтан қайтарудың әртүрлі әдістері бар. Олар тек сөзбен ғана емес, әртүрлі іс-әрекеттер арқылы да жүзеге асырылуы тиіс. Мысалы:

• Түсіндіру мен үгіт-насихат: Адамдарға жақсы мінез-құлықтың артықшылығын, күнә мен жамандықтың зиянын түсіндіру арқылы оларды ізгі істерге баулу. Бұл, әсіресе, жастар арасында өте тиімді әдіс болып табылады.

• Жақсы мысал болу: Жақсылыққа шақыру мен жамандықтан қайтарудың ең тиімді әдістерінің бірі — өз іс-әрекеттеріңмен үлгі көрсету. Мұсылман адам өз өмірінде Алланың бұйрықтарына сәйкес өмір сүріп, басқаларға дұрыс жолды көрсетуі тиіс.

• Қоғамдық іс-шаралар мен әлеуметтік қолдау: Жақсылыққа шақыру мен жамандықтан қайтаруды қоғам деңгейінде жүзеге асыру үшін әртүрлі әлеуметтік жобалар мен бағдарламаларды ұйымдастыру қажет. Бұл арқылы адамдардың білім деңгейі мен моральдық құндылықтары арттырылады.

• Жеке қарым-қатынас: Адамдармен жеке кездесіп, оларға жанашырлықпен жақсылықты үйрету және жаман әрекеттерінен сақтандыру маңызды. Бұл жағдайда түсіністік пен сабырлық қажет.

5. Қорытынды

Жақсылыққа шақыру мен жамандықтан қайтару — Исламның маңызды ұстанымдарының бірі, қоғамды әділ, таза және рухани сау болуына көмектесетін құралдар. Бұл ұстанымдар мұсылмандардың моральдық жауапкершілігін арттырып, қоғамның дамуына оң әсер етеді. Жақсылыққа шақыру мен жамандықтан қайтару әр адамның жеке міндеті болып табылады, бірақ осы жұмыс қоғамның тұтас бірлігін нығайтуға бағытталған. Мұсылмандар өздерінің моральдық, рухани және әлеуметтік жауапкершіліктерін орындап, қоғамда бейбітшілік пен әділдікті орнатуға ұмтылуы керек.