Бөлім

Тірі және өлі табиғаттағы үдерістер

Педагогтың аты-жөні

Күні

Сынып

Сабақтың тақырыбы

Табиғаттағы заттар айналымы

Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаттары

5.4.1.1- өлі табиғатта болатын үдерістерді атау (табиғатта заттардың айналымы, тау түзілу, үгілу, климаттық үдерістер)

Сабақтың мақсаты

Оқушылар жансыз табиғатта қандай үдерістер жүріп жатқанын, жансыз табиғаттағы үдерістер байланысының тізбегін біледі

Сабақтың барысы

Мұғалімнің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басталуы

Қызығушылықты ояту

«Арқаға жазылған комплименттер»

Әр оқушының арқасына түйрегішпен (немесе скотчпен) А-4 форматындағы қағаз бекітіледі. Оқушылар сынып ішін аралап жүріп, бір-бірінің арқаларындағы қағаздарға жылы, жұмсақ сөздер жазып, бірін-бірі мақтайды. 2-3 минуттан кейін олар қағаздарын алып, шағын топ ішінде бір-біріне жазылған комплименттерді оқып береді.

Үй тапсырмасы: 2 тоқсан бойынша тақырыптарды қайталаңыз

Оқушылар арасында психологиялық жағыымды ахуал туындайды, үй тапсырмасына жауап береді

Сабақтың ортасы

Өлі табиғат -табиғаттың жансыз бөлігі, мысалы, жер қыртысын құрайтын ауа, су және тау жыныстары. Өлі табиғат өзгеріссіз тұрғандай көрінеді. Алайда, зер салып қарасаңыз, онда үнемі өзгерістер болып тұратынын байқай аласыз. Мәселен, су мен ауа қозғалады, қыста су мұзға айналады, тастар түйіршіктеліп үгітіліп жатады.

Оқушылар табиғаттағы болып жатқан үдерістерді түрлі суреттер арқылы анықтайды:

Тапсырма-1:

«Түрткі сұрақтар»:

1.Ауа қалай қызады?

2. Жаз уақытында тау басындағы қар неге ерімейтінін түсіндір.

3. Неге ауа райын болжағанда желдің бағытын білу маңызды? Ойланып көрші.

4. Қандай жағдайда су сұйық күйінен қатты күйге айналады?

5. Сен тұратын аумақта осындай табиғат құбылысын жылдың қай мезгілінде бақылауға болады?

6. Сенің үйіңнің қасындағы үлкен су нысаны кішірейгенін байқадың ба? Оның суы толығымен булана ма? Егер буланса, онда ол неге қайтадан пайда болады? Қандай үдеріс арқылы нысанның суы қайтадан толады?

7. Жануарлар өз тіршілігіне қажетті химиялық заттарды қайдан алады?

Дескриптор:

- Табиғаттағы заттардың айналымын түсінеді;

- Ағзалардың ормандағы зат айналымын түсінеді;

-Климаттық үдерістерді сипаттайды;

Тапсырма-2. Топтық жұмыс. Сыныпты топтарға бөліп «Джигсо» әдісі бойынша кесте толтыруға болады. Бірінші топ табиғат үдерістерін еске түсіреді, екінші топ себептерін түсіндіреді, үшінші топ салдарын атайды.

Дискриптор:

1.Табиғат үдерісінің пайда болуының негізгі себебі

2. Ол үдерістің қоршаған орта мен адам өміріне әсері

3.Жұптық жұмысты орындаудағы әр оқушының тапсырманы орындау үлесі.

Сұрақтарға жауап береді. Тапсырмаларды орындайды

Сурет қиындыларын жинастырып, суреттер бойынша ақпарат беру.

Басбармақ әдісі

Бағалау парақшасын толтырады

Презентация

Сабақтың соңы

Үй тапсырмасы: 107 беттегі 4,5 сұраққа жауап беріңіз.

Рефлексия:

«Плюс-минус-қызық» рефлексиялық экран

«П» – «плюс» бағанына – жағымды эмоция беретін немесе пайдалы болған, сабақта ұнағанның барлығын – ақпарат немесе жұмыс түрін жаз.

«М» – «минус» бағанына – сабақта не ұнамады, не қызықсыз болды, түсіне алмаған, өмірлік жағдайларда пайдасыз болып шыққан ақпаратты жаз.

«Қ» – «қызық» бағанына – сабақта білген қызықты фактілерді, осы мәселе бойынша тағы не білгің келер еді, мұғалімге қоятын сұрағыңды жаз.

қорытынды ойларын жазады

Бөлім

Тірі және өлі табиғаттағы үдерістер

Педагогтың аты-жөні

Күні

Сынып

Сабақтың тақырыбы

Тау түзілу. Үгілу

Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаттары

5.4.1.1- өлі табиғатта болатын үдерістерді атау (табиғатта заттардың айналымы, тау түзілу, үгілу, климаттық үдерістер)

Сабақтың мақсаты

Оқушылар үгілу нәтижесінде табиғатта не болатынын, қазіргі жер бедерінің қалыптасуына қандай үдерістер әсер еткенін біледі.

Сабақтың барысы

Мұғалімнің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басталуы

Қызығушылықты ояту

«Атомдар»

Барлық ойыншылар алаңмен абыр-сабыр жүреді. Жүргізушінің пәрменімен олар атомдардың берілген санымен (мысалы, үш-үштен) неғұрлым тезірек молекулаларға бірігуі қажет, яғни балалар қасында тұрған оқушылармен үш-үштен бірігеді және т. с. с.

Үй тапсырмасы: 2 тоқсан бойынша тақырыптарды қайталаңыз

Оқушылар арасында психологиялық жағыымды ахуал туындайды

үй тапсырмасына жауап береді

Сабақтың ортасы

«Үгілу» сөзін естігенде, сенде қандай ассоциация пайда болады? Сенің ойыңша, бұл үдеріске қандай табиғи күштер қатысады?

«Құрастыр, одан кейін жауап бер» әдісі. Мына суреттегілердің қайсысы физикалық үгілуге жатады? Оларды неге таңдағаныңды түсіндір. Органикалық үгілудің басты компоненті не болып табылады? Суреттен дұрыс дегендеріңді таңда.

Дискриптор:

- Физикалық үгілудің түрін ажырата алады;

- Органикалық үгілудің түрін ажырата алады;

«Серпілген сұрақ».

1. Қандай құбылыс «үгілу» деп аталады?

2. Сен тұратын аймаққа қай үгілу түрі тән?

3. Тау түзілу үдерісінде қандай бедер түрлері пайда болады?

4. Неге жер сілкінісін тау түзілу үдерісіне жатқызады?

5. Жер сілкіну қайда болады: тауда ма немесе жазықта ма?

6. Сен тұратын аумақта жер сілкіне ме? Неге деп ойлайсың?

Дискриптор:

-Өзі тұратын аймақтың үгілу түрін біледі;

- Тау түзілу үдерісінде қандай бедер түрлері пайда болатынын біледі;

- Жер сілкінісін тау түзілу үдерісіне жататынын дәлелдейді;

Сұрақтарға жауап береді. Тапсырмаларды орындайды

Сурет қиындыларын жинастырып, суреттер бойынша ақпарат беру.

Стикерлер арқылы

Табыс жетістігі

Презентация

Қағаз қиындылары

wordwall

https://wordwall.net/resource/45506411

Сабақтың соңы

Үй тапсырмасы: «Тау түзілу.Үгілу» тақырыбы бойынша 5-тен кем емес тест сұрақтарын құрастырыңыз.

Рефлексия:

қорытынды ойларын жазады

Бөлім

Тірі және өлі табиғаттағы үдерістер

Педагогтың аты-жөні

Күні

Сынып

Сабақтың тақырыбы

Климаттық үдерістер

Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаттары

5.4.1.1- өлі табиғатта болатын үдерістерді атау (табиғатта заттардың айналымы, тау түзілу, үгілу, климаттық үдерістер)

Сабақтың мақсаты

Оқушылар климат пен ауа райының не екенін және олардың айырмашылығын түсіндіріп, климаттық үдерістердің себеп салдарын өмірмен байланыстыра отырып, мысалдар келтіре  біледі.

Сабақтың барысы

Мұғалімнің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басталуы

Қызығушылықты ояту

Сыныпта ынтымақтастық атмосферасын қалыптастыру және тақырыпқа шығу мақсатында «Нөсер» жаттығуы арқылы тақырыпқа шығу.

-Бұл жаттығу сіздерге тақырып туралы қандай ой шақырады?

-Бүгінгі сабақтың тақырыбы қандай болады деп ойлайсыздар?

Үй тапсырмасы: «Тау түзілу.Үгілу» тақырыбы бойынша 5-тен кем емес тест сұрақтарын құрастырыңыз.

Оқушылар арасында психологиялық жағымды ахуал туындайды

үй тапсырмасына жауап береді

Сабақтың ортасы

Бейнебаян көрсетілімі.

Климаттық үдерістер және Жердің орбитасы мен маусымдар.

1.Климат деген не?

2.Қандай жағдайда су сұйық күйінен қатты күйге айналады?

3.Сен тұратын аумақта осындай табиғат құбылысын жылдың қай

мезгілінде бақылауға болады?

Топтық жұмыс.

1-топқа тапсырма:

1. Климат дегеніміз не,климат ұғымын алғаш ғылымға енгізген кім?

2. Ауа райы дегеніміз не,ауа райының қандай элементтері бар.

2-топқа тапсырма:

1.Климат құрушы факторлардың негізін атап, себебін түсіндіріңіз.

2.Климаттың тірі ағзаға әсерін түсіндіріңіз.

3-топқа тапсырма:

1.Жыл мезгілдері өзгерістеріне ауа райының әсер етуіне сипаттама бер.  

2. Климаттық құбылыстар (жауын-шашын, дауыл мен құмды желдер, қар, мұз)

Дескриптор:

-климат пен ауа райынне екенін анықтайды.

-ауа райының элементтерін тізімдейді.

-климаттың қалыптасуын түсіндіреді.

-климаттың тірі ағзаға әсерін анықтайды.

-жыл мезгілдерінің өзгеріс себебін баяндайды.

-сурет бойынша жыл мезгілдеріндегі табиғат компоненттерінің өзгеріп отыруына сипаттама береді.

«Бірге ойлаймыз» әдісі. Суретке қарап климат жағдайына жануарлардың бейімделуі туралы айтады.

Дескриптор:

-Суретке қарап қай жануар қандай климат жағдайында тіршілік ететінін айтады.

-Қолайлы-қолайсыз климаттық жағдайларды іріктейді.

-Жануарлардың ерекшеліктерінің қалыптасуын климаттық жағдаймен байланыстырады.

топтық жұмыс арқылы тапсырманы орындайды

мадақтау

жапондық бағалау

https://www.youtube.com/watch?v=9zW6c_hfZ4c

Презентация

маркер, А4, суреттер

Сабақтың соңы

Үй тапсырмасы: 117 беттегі 1-5 сұрақтарға жауап беріңіз.

Рефлексия:  

БББ кестесін толтыру. Не білгендерін толтырып, бөліседі.

қорытынды ойларын жазады

Бөлім

Тірі және өлі табиғаттағы үдерістер

Педагогтың аты-жөні

Күні

Сынып

Сабақтың тақырыбы

Жансыз табиғатта жүретін үдерістердің себептері мен салдары

Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаттары

5.4.1.2-өлі табиғаттағы болып жатқан үдерістердің себеп-салдарларын түсіндіру

Сабақтың мақсаты

Оқушылар өлі табиғаттағы болып жатқан үдерістердің себеп-салдарларын түсіндіре алады.

Сабақтың барысы

Мұғалімнің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басталуы

Қызығушылықты ояту

Сергіту сәті. https://www.youtube.com/watch?v=mxSdpn3KHbI

Үй тапсырмасы: «Бинго» әдісі арқылы үй тапсырмасын тексеру. 117 беттегі 1-5 сұрақтарға жауап беріңіз.

Оқушылар арасында психологиялық жағымды ахуал туындайды

үй тапсырмасына жауап береді

Сабақтың ортасы

Жаңа Видео бойынша оқушылардың табиғат үдерістерінің себептері мен салдарын дұрыс түсінетіндігін анықтау.

«Ой қозғау». Өлі табиғат үдерістерінің себептерін болжап көруге оқушыларға мүмкіндік беру.

Оқушылар табиғаттағы болып жатқан үдерістердің себеп-салдарларын түрлі суреттер арқылы анықтайды:

1.Жердің орбитасы

2. Күн мен түн/жыл маусымдары

3. Климаттық құбылыстар (жауын-шашын, дауыл мен құмды желдер, қар, мұз)

4. Жер бедерлерінің суреттері (таулар, каньондар, жанартаулар,жазықтықтар, шөлдер)

Топтық жұмыс. Сыныпты топтарға бөліп «Джигсо» әдісі бойынша кесте толтыруға болады. Бірінші топ табиғат үдерістерін еске түсіреді, екінші топ себептерін түсіндіреді, үшінші топ салдарын атайды.

Дискриптор:

1.Табиғат үдерісінің пайда болуының негізгі себебі

2. Ол үдерістің қоршаған орта мен адам өміріне әсері

3.Жұптық жұмысты орындаудағы әр оқушының тапсырманы орындау үлесі.

Тірек сөздермен танысып, өз дәптерлеріне жазып алады.

Оқушылар сұрақтарға жауап беріп, өзара ұжымдық талқылау жүргізеді

«Жарайсың!» деген мадақтау сөзімен ынталандыру

жапондық бағалау

https://www.youtube.com/watch?v=9zW6c_hfZ4c

Презентация

маркер, А4, суреттер

Сабақтың соңы

Үй тапсырмасы: Тақырып бойынша термин сөздерді жаттап келіңіз.

Рефлексия:  

«Еркін микрофон» әдісі. Сабақты қорытындылау мақсатында оқушылар сабаққа деген көзқарасын талдайды.

Оқушылар бүгінгі сабақтың мақсаты, тақырыбы бойынша өз ойын айту арқылы сабаққа қорытынды жасайды

Бөлім

Тірі және өлі табиғаттағы үдерістер

Педагогтың аты-жөні

Күні

Сынып

Сабақтың тақырыбы

Тірі ағзалардың қасиеттері. Тірі ағзалардың құрылымдық деңгейлері

Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаттары

5.4.2.1- тірі ағзалардың ортақ қасиеттерін сипаттау

5.4.2.2 -тірі ағзалардың құрылымдық деңгейлерін сипаттау

Сабақтың мақсаты

Оқушылар өлі табиғаттағы болып жатқан үдерістердің себеп-салдарларын түсіндіре алады.

Сабақтың барысы

Мұғалімнің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басталуы

Қызығушылықты ояту

«Мадақтау»

Оқушылар сынып ішінде ары-бері жүріп, бір-біріне мақтау мен комплимент айтады: «Бүгін тіпті құлпырып кетіпсің ғой!», «Мен сені шыншылдығың мен әділеттілігің үшін өте сыйлаймын!», «Сен өте әдепті жансың!», «Маған сенімен бір топта жұмыс жасау ұнайды!»т.б.

Үй тапсырмасы: Тақырып бойынша термин сөздерді жаттап келіңіз. Мысалы климаттық өзгерістер, тау түзілу мен үгілу, т.б.

Оқушылар арасында психологиялық жағымды ахуал туындайды

үй тапсырмасына жауап береді

Сабақтың ортасы

Суреттер туралы 3 сұрақ:

Кластер құрастыру. Қандай белгілер арқылы сен нысандарды жанды табиғат денелеріне жатқыздың? Осы белгілерді көрсетеді. «Тірі организмдердің қасиеттері» кластерін толтырады.

Дескриптор:

-Тірі ағзалардың қасиеттерін атап береді:

Топтық жұмыс. Топпен тірі ағзалардың құрылымдық деңгейлерін талдайды

Тіршілік деңгейлері:

• молекулалық;

• жасушалық (клеткалық);

• ұлпалық, мүшелік;

• ағзалык;

• популяциялық- түрлік;

• биогеоценоздық;

• биосфералық.

Дескриптор:

• тірі ағзалардың құрылымдық деңгейлерін зерттейді;

• әр деңгейді қандай ғылым зерттейтіндігін талдап, қорытынды жасайды;

Тірек сөздермен танысып, өз дәптерлеріне жазып алады.

«Жарайсың!» деген мадақтау сөзімен ынталандыру

Ауызша бағалау

Презентация

маркер, А4, суреттер

Сабақтың соңы

Үй тапсырмасы: 126 беттегі 1,2 сұраққа жауап беріңіз.

Рефлексия:  

1.Қандай жаңа түсініктермен таныстыңдар?

2.Бүгінгі алған білімді қайда қолдана аласыңдар деп ойлайсыңдар ?

3.Сабақтың мақсатына жеттің бе ?

4.Бүгін біз қандай нәтижеге жеттік?

5.Сабақ қызықты өтті ме несімен

Оқушылар бүгінгі сабақтың мақсаты, тақырыбы бойынша өз ойын айту арқылы сабаққа қорытынды жасайды

Бөлім

Тірі және өлі табиғаттағы үдерістер

Педагогтың аты-жөні

Күні

Сынып

Сабақтың тақырыбы

Тірі ағзаларды микроскопиялық зерттеу

Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаттары

5.4.2.3 –микроскоп пен жұмыс істеу ережелерін қолдану

Сабақтың мақсаты

Оқушылар микроскоптың құрылысын және мектепте қолданатын микроскоппен жұмыс істеу ережесін біледі.

Сабақтың барысы

Мұғалімнің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басталуы

Қызығушылықты ояту

«Мадақтау»

Оқушылар сынып ішінде ары-бері жүріп, бір-біріне мақтау мен комплимент айтады: «Бүгін тіпті құлпырып кетіпсің ғой!», «Мен сені шыншылдығың мен әділеттілігің үшін өте сыйлаймын!», «Сен өте әдепті жансың!», «Маған сенімен бір топта жұмыс жасау ұнайды!»т.б.

Үй тапсырмасы: Микроскопты зерттеген ғалымдар туралы мәлімет жинастырыңыз.

Оқушылар арасында психологиялық жағымды ахуал туындайды

үй тапсырмасына жауап береді

Сабақтың ортасы

Жұптық жұмыс

Төмендегі сөйлемдерді оқып,ойланып,тұсындағы сандарын торкөздің ішіне препарат дайындау ретіне қарай орналастырыңыз:

• Микроскопты орналастыру

• Преператты микроскоптың зат үстелшесінің дәл ортасына дәл келтіріп орналастыру

• Айна арқылы жарықтың преператқа түсуін қамтамасыз ету

• Зат анық көрінгеше көру түтігін бұрандамен жоғары, төмен қозғауға болады

• Объектив пен көрінетін заттың арақашықтығы 1 см болғанда зат анық көріне бастайды

• Жұмысты аяқтағаннан кейін микроскопты қорапшаға саламыз.

Дескриптор:

• Оқушылар микропрепарат дайындау ережелерімен рет-ретімен орналастырады.

Жұптық жұмыс. Өсімдік жасушасының құрылысын сипаттайды.

Дескриптор:

• Жасуша компонеттерін бояп, сипаттама береді.

«Ия»-«Жоқ» ойыны

1. «Микро» ұсақ деген мағана береді. (ия)

2. Микроскопты Р.Гук ашты. (жоқ)

3. Ағаның ең кіші бөлігі жасуша деп атады. (ия)

4. Жасуша термині ғылымға 1665 жылы енді. (ия)

5. Жасушаны әкелі-балалы Янсендер ашты. (жоқ)

6. Жасушаның ішін толытып тұратын сұйықтық цитоплазма деп аталады. (ия)

7. Жасушаның түс беретін бөлігі вакуоль деп аталады. (жоқ)

8. Затты микроскоппен қарау үшін алдымен микропрепарат айындайды. (ия)

9. Микропрепарат дайындауда судың орнына йод пайдалануға болады. (ия)

10. Жұмыс жасап болғанша микроскопты орнынан қозғауға болады (жоқ)

Дескриптор:

• Оқушылар микроскоп туралы білімдерін түйіндейді.

Баллдық

«Дұрыс келісемін», «Толықтырамын, басқа көзқарасым бар», «Менің сұрағым бар»

Презентация

маркер, А4, суреттер

Сабақтың соңы

Үй тапсырмасы: Тақырып бойынша тест құрастырыңыз.

Рефлексия:  

«Ресторан» немесе «Меню» әдісі арқылы рефлексия жүргізіледі:

Оқушылар бүгінгі сабақтың мақсаты, тақырыбы бойынша өз ойын айту арқылы сабаққа қорытынды жасайды

Бөлім

Тірі және өлі табиғаттағы үдерістер

Педагогтың аты-жөні

Күні

Сынып

Сабақтың тақырыбы

Тірі ағзаларды микроскопиялық зерттеу

Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаттары

5.4.2.3 –микроскоп пен жұмыс істеу ережелерін қолдану

Сабақтың мақсаты

Оқушылар микроскоптың құрылысын және мектепте қолданатын микроскоппен жұмыс істеу ережесін біледі.

Сабақтың барысы

Мұғалімнің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басталуы

Қызығушылықты ояту

«Мадақтау»

Оқушылар сынып ішінде ары-бері жүріп, бір-біріне мақтау мен комплимент айтады: «Бүгін тіпті құлпырып кетіпсің ғой!», «Мен сені шыншылдығың мен әділеттілігің үшін өте сыйлаймын!», «Сен өте әдепті жансың!», «Маған сенімен бір топта жұмыс жасау ұнайды!»т.б.

Үй тапсырмасы: 126 беттегі 1,2 сұраққа жауап беріңіз.

Оқушылар арасында психологиялық жағымды ахуал туындайды

үй тапсырмасына жауап береді

Сабақтың ортасы

«Миға шабуыл»

Сыныпқа микроскоптың бірнеше суретін көрсету.

• Суреттен не көріп тұрсыздар? Бұл құрал қалай аталады?

• Не үшін қолданылады?

Ой-қозғау

1. Микроскоптың астында зерттелетін зат қалай аталады?

2. Ғалымдар микроскопты қандай мақсатқа пайдаланады?

3. Болашақ микроскоп қандай болады? Оның қандай қасиеттері болады? Суретін сал.

«Жұбыңды тап» ойынын ойнауды ұсыныңыз. Микроскоп бөліктерінің атауы мен атқаратын қызметтері жазылған үлестірмелерді сәйкестендіре отырып, микроскоп бөліктерінің қызметтерімен танысады.

Жарық көмегімен ұлғайтатын микроскоп.

1. Окуляр. 2. Көру түтігі. 3. Объективтер. 4. Заттық үстелше. 5. Айна. 6. Табан. 7. Тұтқа. 8. Бұранда.

Дескриптор:

• Микроскоптың құрылысын, жұмыс істеу ережелерін біледі.

Жеке жұмыс: Оқушыларға дайын микропрепараттарды көрсетіп, айырмашылықтарын табады.

Дескриптор:

-Микропрепарат дайындаудың қарапайым тәсілдерін біледі және қолданады.

Оқушылар не көріп тұрғандарын табуға тырысады. Сол арқылы сабақтың тақырыбы анықталады

«Жарайсың!» деген мадақтау сөзімен ынталанды

Ауызша бағалау

Презентация

маркер, А4, суреттер

Сабақтың соңы

Үй тапсырмасы: Микроскопты зерттеген ғалымдар туралы мәлімет жинастырыңыз.

Рефлексия:  

«Ресторан» немесе «Меню» әдісі арқылы рефлексия жүргізіледі:

Оқушылар бүгінгі сабақтың мақсаты, тақырыбы бойынша өз ойын айту арқылы сабаққа қорытынды жасайды

Бөлім

Тірі және өлі табиғаттағы үдерістер

Педагогтың аты-жөні

Күні

Сынып

Сабақтың тақырыбы

Фотосинтез. Фотосинтез пигменттері

Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаттары

5.4.2.5 -фотосинтез үдерісін түсіндіру

5.4.2.6 - өсімдіктерде пигменттердің болуын зерттеу

Сабақтың мақсаты

Оқушылар фотосинтез үдерісінің мәнін біліп, фотосинтез пигменттерін зерттей алады.

Сабақтың барысы

Мұғалімнің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басталуы

Қызығушылықты ояту

«Мадақтау»

Оқушылар сынып ішінде ары-бері жүріп, бір-біріне мақтау мен комплимент айтады: «Бүгін тіпті құлпырып кетіпсің ғой!», «Мен сені шыншылдығың мен әділеттілігің үшін өте сыйлаймын!», «Сен өте әдепті жансың!», «Маған сенімен бір топта жұмыс жасау ұнайды!»т.б.

Үй тапсырмасы: Тақырып бойынша тест құрастырыңыз.

Оқушылар арасында психологиялық жағымды ахуал туындайды

үй тапсырмасына жауап береді

Сабақтың ортасы

Ой-қозғау

1.Фотосинтез деген не?

2. Хлорофилл ұғымына сипаттама беріңдер.

3.Фотосинтез үдерісінде не пайда болады?

4. Қандай зат өсімдіктерді түрлі түске бояйды?

5. Түрлі жеміс пен көгөністерді мысалға келтір жəне оларда қандай пигмент

басым екенін атаңыз

6. Неге күзде ағаш жапырақтары сарғаяды?

Дескриптор:

-Фотосинтез үдерісін сипаттайды;

- Пигменттер ұғымын сипаттайды.

«Позиция қабылда» жаттығуы

Сыныптың қарама қарсы қабырғасы «Ия» және «Жоқ» деп шартты белгімен белгіленген. Фотосинтез үдерісі нәтижесінде өсімдіктерді жануардан ерекшелейтін сипаттамаларды тұжырымдама ретінде оқиды. Оқушылар өз ойларын дәлелдей отырып, бір позицияны таңдайды.

Келесі тұжырымдарды қолдану:

• Күн-тіршілік көзі.

• Жануарлар дайын тағаммен қоректенеді.

• Өсімдіктер күн энергиясын пайдаланып, органикалық заттар түзеді.

• Өсімдіктер дайын органикалық заттарды қажет етпейді

Дескриптор:

- Фотосинтез үдерісі нәтижесінде өсімдіктерді жануардан ерекшеліктерін ажырата алады.

Жұптық жұмыс.

1. К.А. Тимирязевтің еңбегін сипаттап беріңіз.

2. Егер табиғатта фотосинтез үдерісі жүрмесе, онда әлем қалай өзгеріп

кетеді? Өз ойыңды айтады. Фотосинтез үдерісі жоқ әлемнің суретін салады.

3. Мына өсімдіктерде қандай пигменттер басым екенін анықтайды. Оларды

атайды.

Дескриптор:

-Фотосинтез үдерісін зерттеген ғалымдардың еңбегімен танысады;

- Фотосинтез үдерісіндегі пигменттердің рөлін сипаттайды.

«Бас бармақ» әдісі арқылы бағалайды. Жарайсың!

Жақсы!

Талпын!

Бағдаршам әдісі

Презентация

маркер, А4, суреттер

Сабақтың соңы

Үй тапсырмасы: Фотосинтез туралы қосымша ақпарат табыңыз.

Рефлексия:  

Жеміс ағашы

«Плюс» - оң әсер еткен фактілерді жазыңыз;
«Минус» - «қолымнан келмей жатыр» немесе «түсініксіз болып тұрған» сұрағыңызды жазыңыз;

Оқушылар өз ойын айту арқылы сабаққа қорытынды жасайды

Бөлім

Тірі және өлі табиғаттағы үдерістер

Педагогтың аты-жөні

Күні

Сынып

Сабақтың тақырыбы

Фотосинтезге қажетті жағдайлар. БЖБ №4

Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаттары

5.4.2.7 - фотосинтездің жүруі үшін қажетті жағдайларын зерттеу

Сабақтың мақсаты

Оқушылар фотосинтез қандай жағдайда жүретінін біледі.

Сабақтың барысы

Мұғалімнің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басталуы

Қызығушылықты ояту

«Мадақтау»

Оқушылар сынып ішінде ары-бері жүріп, бір-біріне мақтау мен комплимент айтады: «Бүгін тіпті құлпырып кетіпсің ғой!», «Мен сені шыншылдығың мен әділеттілігің үшін өте сыйлаймын!», «Сен өте әдепті жансың!», «Маған сенімен бір топта жұмыс жасау ұнайды!»т.б.

Үй тапсырмасы:«Бинго» әдісі арқылы үй тапсырмасын тексеру. Фотосинтез туралы қосымша ақпарат табыңыз.

Оқушылар арасында психологиялық жағымды ахуал туындайды

үй тапсырмасына жауап береді

Сабақтың ортасы

Топтық жұмыс

1 топ:

Топ оқушылары жапырақта крахмалдың бар-жоқтығын алдымен оны қайнап жатқан суға салады,

Сосын ыстық су құйылған химиялық стаканға салынған спирті бар қайнап жатқан түтікшеге салып тексереді.

Бірнеше минут өткен соң жапырақ ақ түске енеді. Жапырақты жұмсарту үшін ыстық суға салады.

Сосын жапырақты ақ тақташаға қойып, бетіне йод ерітіндісін құяды.

 Нәтижені саралайды, дәптерлеріне жазады

2 топ:

Жапыраққа жарықтың қажеттігін көрсету үшін оқушылар қара қағазбен жартылай жабылған жапырақтарды пайдаланады.

Жапырақта теңбіл дақтың болуы хлорофиллдің қажеттілігін дәлелдейді.

 Нәтижені саралайды, дәптерлеріне жазады.

Дескриптиор:

- фотосинтездің жүруі үшін қажетті жағдайларын зерттейді.

Бағдаршам әдісі

Презентация

Жапырақ, шыны ыдыс, йод, спирт

Сабақтың соңы

Үй тапсырмасы: Сайт сілтемесі бойынша ақпаратпен танысып, тапсырамасын орындау.

Рефлексия:  

 «Менің ойымша, бұл...»

 «Себебі, мен оны былай түсіндірер едім...»

 «Оны мен мына тәжірибелік дәлелдей аламын...»

 «Осыған байланысты мен мынадай қорытынды шешімге келдім...»

Оқушылар өз ойын айту арқылы сабаққа қорытынды жасайды

Сілтеме

Бөлім

Тірі және өлі табиғаттағы үдерістер

Педагогтың аты-жөні

Күні

Сынып

Сабақтың тақырыбы

Энергия түрлері. Температура және жылу энергиясы

Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаттары

5.5.1.1 -энергия түрлерін ажырату

5.5.1.2 -температура мен жылу энергиясын ажырату

Сабақтың мақсаты

Оқушылар энергия түрлері мен көздері жөнінде білімдерін кеңейтіп, температура мен жылу энергиясын сипаттай алады.

Сабақтың барысы

Мұғалімнің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басталуы

Қызығушылықты ояту

«Мадақтау»

Оқушылар сынып ішінде ары-бері жүріп, бір-біріне мақтау мен комплимент айтады: «Бүгін тіпті құлпырып кетіпсің ғой!», «Мен сені шыншылдығың мен әділеттілігің үшін өте сыйлаймын!», «Сен өте әдепті жансың!», «Маған сенімен бір топта жұмыс жасау ұнайды!»т.б.

Үй тапсырмасы: Сайт сілтемесі бойынша ақпаратпен танысып, тапсырамасын орындау.

Оқушылар арасында психологиялық жағымды ахуал туындайды

үй тапсырмасына жауап береді

Сабақтың ортасы

Топтық жұмыс

Оқушылар «Балық сүйегі» (Фишбоун) әдісін қолданып, энергия түрлерін жіктейді.

Дескриптор:

-оқушылар энергия түрлерін атайды;

-қозғалыстағы дене энергия түрін сипаттайды;

Төмендегі суретке қарап сұрақтарға жауап беріңіз.

а. Жылу энергиясы мен температураны өз сөздеріңізбен сипаттаңыз.

b. Жылу энергиясының адам ағзасына әсерін түсіндіріңіз.

c. Ағзаның температурасының өзгеруін сипаттаңыз.

Дескриптор:

- жылу энергиясын сипаттайды;

- температураны сипаттайды;

- жылу энергиясының адам ағзасына әсерін түсіндіріп жазады;

- ағзаның температурасының өзгеруін сипаттайды.

Ой қозғау

Термометрдің қандай түрлерін білесің? Суретке қара. Қайнаған

судың температурасын қандай термометрмен өлшеуге болады?

Мұздатқыш камераның температурасын ше? Неге?

Дескриптор:
Термометрлердің қолданылуын сипаттайды

Әрбір топ өз ақпаратын алады. Мәтінді меңгеру жеке жүргізіледі, ал талқылауы топта жүзеге асырылады.

Бағдаршам әдісі

мадақтау

Презентация

Сурет қимасы, ақ қағаз, маркер

Сабақтың соңы

Үй тапсырмасы: Радиацияның адам ағзасына зиянын, Семей полигоны туралы мәлімет жинастырыңыз.

Рефлексия:  

 «Менің ойымша, бұл...»

 «Себебі, мен оны былай түсіндірер едім...»

 «Оны мен мына тәжірибелік дәлелдей аламын...»

 «Осыған байланысты мен мынадай қорытынды шешімге келдім...»

Оқушылар өз ойын айту арқылы сабаққа қорытынды жасайды

Сілтеме

Бөлім

Тірі және өлі табиғаттағы үдерістер

Педагогтың аты-жөні

Күні

Сынып

Сабақтың тақырыбы

Температураны өлшеу

Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаттары

5.5.1.5 –жылулық ұлғаюды сипаттау

Сабақтың мақсаты

Оқушылар термометр арқылы температураны өлшеуді біледі.

Сабақтың барысы

Мұғалімнің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басталуы

Қызығушылықты ояту

«Мадақтау»

Оқушылар сынып ішінде ары-бері жүріп, бір-біріне мақтау мен комплимент айтады: «Бүгін тіпті құлпырып кетіпсің ғой!», «Мен сені шыншылдығың мен әділеттілігің үшін өте сыйлаймын!», «Сен өте әдепті жансың!», «Маған сенімен бір топта жұмыс жасау ұнайды!»т.б.

Үй тапсырмасы: Жылуөткізгіштік қасиеті бар заттарды қолданып, үйдің моделін құрастырыңыз.

Оқушылар арасында психологиялық жағымды ахуал туындайды

үй тапсырмасына жауап береді

Сабақтың ортасы

Ой-қозғау

1.Жылулық ұлғаю деген не?

2.Дене көлемінің ұлғаюын сипатта.

3.Температураны өлшеудің ережелері қандай?

«Демонстрациялық жұмыс» оқушылардан жасаған демонстрациясына ой қозғап, тақырыпты ашамын. Столдың үстінде тұрған ыдыста, біріншісінде ыстық екіншісінде салқын су беріледі.Оқушы ыыдысқа саусағын (бірінші салқын кейін ыстық суға) салып,не сезінгенін әңгімелейді.Не сезіндіңіз ?

Дескриптор:

-Күнделікті өмірде денелердің температурасының айырмашылығын ажырата алады.

« Ассоциация құру

Температура

«ТҮРТІП АЛУ» әдісі арқылы жаңа сабақ негізі заңдылықтарын дәптерге жазып алады.

Негізгі физикалық шама-температура жылу құбылыстарымен тікелей байланысты. Біз салқын және жылы немесе ыстық денелерді анықтай аламыз, өйткені дененің жылулық күйін температура деп атайды. Жылу алмасу-екі дене жанасқанда, жылу берілу жолымен энергияның қаттырақ қыздырылған денеден азырақ қыздырылған денеге өтуі. Дене температурасы жоғарылаған сайын, дененің бірқатар параметрлері (көлем, температура, қысым) өзгеріске ұшырайды. Дене температурасын термометрмен өлшейді. Термометр-температурасы өлшенетін денемен жылулық байланыста болатын дене.

Дескриптор:

-Температураның шкалаларын салыстыра алады.

Кім тапқыр?

ЕСЕП:

Дескриптор:

• Цельсий шкаласы бойынша алынған температура мен Кельвин шкаласы бойынша ХБЖға келтіре алады

• Цельсий шкаласы бойынша алынған температура мен Кельвин шкаласы бойынша есептер шығаруда формуланы біледі

Демонтрация негізінде температура өзгерісін сипаттайды

Температура ұғымына анықтама береді

Дәптерге тірек сөздерді жазады

Цельсий шкаласы бойынша алынған температура мен Кельвин шкаласы бойынша есеп шығарады

Бас бармақ

мадақтау

Презентация

Ыстық, салқын су

Оқулық,дәптер

Сабақтың соңы

Үй тапсырмасы: Тақырып бойынша презентация әзірлеңіз

Рефлексия:  

 «Менің ойымша, бұл...»

 «Себебі, мен оны былай түсіндірер едім...»

 «Оны мен мына тәжірибелік дәлелдей аламын...»

 «Осыған байланысты мен мынадай қорытынды шешімге келдім...»

Оқушылар өз ойын айту арқылы сабаққа қорытынды жасайды

Сілтеме

Бөлім

Тірі және өлі табиғаттағы үдерістер

Педагогтың аты-жөні

Күні

Сынып

Сабақтың тақырыбы

Энергияның өзара айналуы

Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаттары

5.5.1.6 -энергияның өзара айналымына мысалдар келтіру

Сабақтың мақсаты

Оқушылар энергияның өзара айналымына мысалдар келтіре алады

Сабақтың барысы

Мұғалімнің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басталуы

Қызығушылықты ояту

https://www.youtube.com/watch?v=mxSdpn3KHbI

Үй тапсырмасы: Тақырып бойынша презентация әзірлеңіз.

Ой-қозғау:

• Энергия дегеніміз не?

• Энергияның қанша түрін білесіңдер?

• Энергияға ие болатын денелердің мысалдарын келтіріңдер.

Оқушылар арасында жағымды ахуал туындайды

үй тапсырмасына жауап береді

Сабақтың ортасы

Галлерия әдісі. Суреттерде көрсетілген физикалық денелер қандай энергияға ие?

Ойыншықтарды демонтрациялау.

• Резенке моторы бар ойыншық машина.

• Серіппе моторы бар ойыншық машина.

• Көлбеу жазықтықтан сырғанайтын моторсыз ойыншық машина.

• Электр батарейкасы бар ойыншық машина.

• Күн батареясы бар ойыншық машина.

Дескриптор:

-Оқушылар энергия түрлерін ажырата алады.

Жұптық жұмыс.

1. Қандай энергия есебінен бала секіреді?

2. Энергияның түрленулерін атаңдар.

3. Энергия түрлерін жазыңыз.

Демонтрация, суреттер негізінде энергия түрлерін ажыратады

Энергия ұғымына байланысты тірек сөздерді жазады

Бас бармақ

мадақтау

Презентация

Ойыншық

Оқулық,дәптер

Сабақтың соңы

Үй тапсырмасы: 140 беттегі сұрақтарға жауап беріңіз.

Рефлексия:  

 «Менің ойымша, бұл...»

 «Себебі, мен оны былай түсіндірер едім...»

 «Оны мен мына тәжірибелік дәлелдей аламын...»

 «Осыған байланысты мен мынадай қорытынды шешімге келдім...»

Оқушылар өз ойын айту арқылы сабаққа қорытынды жасайды

Сілтеме

Бөлім

Тірі және өлі табиғаттағы үдерістер

Педагогтың аты-жөні

Күні

Сынып

Сабақтың тақырыбы

Денелердің қозғалу себептері

Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаттары

5.5.2.3 денелер қозғалысының себебін анықтау

Сабақтың мақсаты

Оқушылар бір дененің қозғалысы екінші денеде қалай байқалатынын біледі

Сабақтың барысы

Мұғалімнің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басталуы

Қызығушылықты ояту

https://www.youtube.com/watch?v=mxSdpn3KHbI

Үй тапсырмасы: Қаңқа мен қозғалыс арасындағы байланысты кесте арқылы сипаттаңыз.

Миға шабуыл әдісі

1.Күш деген не?

2.Ауырлық күшіне анықтама бер

3.Серпімділік және үйкеліс күші дегеніміз не?

Оқушылар арасында жағымды ахуал туындайды

үй тапсырмасына жауап беріп, тақырыппен жаңа сабақтың мақсатын ой қозғау сұрақтары арқылы талқылау

Сабақтың ортасы

Тапсырма-1

1. Суреттерге қарап, сұраққа жауап бер. Олардың арасында ортақ не бар?

2. Денеге күштің әсер еткенін қандай белгісі

бойынша анықтауға болады?

3. Тартылыс күші арқылы түсіндірілетін Жердегі құбылыс тарға

мысал келтіреді.

Тапсырма-2. Оқушылар осы күштердің әрекеттерін зерттеу үшін топтарға бөлініп, эксперименттер жасайды. Жасаған жұмыстарын бір-біріне түсіндіре отырып ортақ бір қорытынды жасайды.

• Төмен қарай түсіп келе жатқан доптың қозғалысы. Доп неліктен төмен қарай түседі?

• Кішкентай шардың тегіс және кедір-бұдыр жазықтық бетімен қозғалысы. Шардың қозғалыс жылдамдығы неліктен өзгерді?

• Тығынның су бетіндегі қозғалысы. Тығын неліктен су бетіне қалқып шықты?

• Серіппеге бекітілген жүктің серіппені созғаннан кейінгі қозғалысы. Неліктен жүк жоғары-төмен қозғалады?

суреттер негізінде энергия түрлерін ажыратады

Баллдық жүйе

Презентация

Сабақтың соңы

Үй тапсырмасы: 149-150 беттегі сұрақтарға жауап беріңіз.

Рефлексия:  

- нені білдім, нені үйрендім

- нені толық түсінбедім

- немен жұмысты жалғастыру қажет

Оқушылар өз ойын айту арқылы сабаққа қорытынды жасайды

Сілтеме

Бөлім

Тірі және өлі табиғаттағы үдерістер

Педагогтың аты-жөні

Күні

Сынып

Сабақтың тақырыбы

Қайталау

Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаттары

Тоқсан бойынша қайталау

Сабақтың мақсаты

Оқушылар тоқсан бойынша қайталау жұмыстарын жүргізеді.

Сабақтың барысы

Мұғалімнің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басталуы

Қызығушылықты ояту

Барлық ойыншылар алаңмен абыр-сабыр жүреді. Жүргізушінің пәрменімен олар атомдардың берілген санымен (мысалы, үш-үштен) неғұрлым тезірек молекулаларға бірігуі қажет, яғни балалар қасында тұрған оқушылармен үш-үштен бірігеді және т. с. с.

Үй тапсырмасы: Оқушылар бір-бірімен жұптасып, дәптерлерімен ауысып, тест сұрақтарына жауап береді.

Оқушылар арасында жағымды ахуал туындайды

үй тапсырмасына жауап береді

Сабақтың ортасы

Тапсырма-1

1. Фотосинтез процесі кезінде қандай заттар түзіледі?

А. Оттегі

Б. көмірқышқыл газ

С. Су

Д. Хлоропласт

2. Органикалық заттар өсімдік жапырақтарында тек жарықта ғана түзілетінін қалай дәлелдеуге болады?

А. бір өсімдікті жарыққа қою, ал басқасын қараңғы жерге. Одан кейін йод арқылы өсімдіктердегі крахмалдың болуын анықтау

Б. өсімдікті жарыққа қою, ал содан кейін йод арқылы ондағы крахмалдың болуын анықтау

С. өсімдікті қараңғы жерге қою, ал содан кейін йод арқылы ондағы крахмалдың болуын анықтау.

Д. Табиғаттағы кез келген өсімдікте жапырағын кесіп алу және йод арқылы ондағы крахмалдың болуын анықтау.

3. Фотосинтез қандай органоидтарда жүреді?

А. лейкопластарда

Б. вакуольдерде

С. ядрода

Д. Хлоропластарда

4. Фотосинтезге қажет газ қалай аталады?

А. көмірқышқыл газы

Б. оттегі

С. сутегі

Д. Азот

5. Төмендегілердің қайсысы фотосинтез кезінде түзіледі?

А. көмірқышқыл газы

Б. су

С. глюкоза

Д. энергия

6. Фотосинтез процесі қандай ағзаларға тән?

А. саңырауқұлақтарға

Б. өсімдіктерге

С. адамдарға

Д. Жануарларға

Тапсырма-2. Қоян мен бүркіттің қаңқасын салыстырыңдар. Ерекшеліктер мен ұқсастығын анықтаңыз. Айырмашылығын атаңыздар.

Тест сұрақтарына жауап береді

Қоян мен бүркіттің қаңқасын салыстырады

Баллдық жүйе

Презентация

Дидактикалық материал

Сабақтың соңы

Үй тапсырмасы:

Рефлексия:  

- нені білдім, нені үйрендім

- нені толық түсінбедім

- немен жұмысты жалғастыру қажет

Оқушылар өз ойын айту арқылы сабаққа қорытынды жасайды

Сілтеме