Тақырыбы: ЖАСАНДЫ ИНТЕЛЛЕКТ ПЕН ҰЛТТЫҚ ТІЛ ҚҰНДЫЛЫҚТАРЫНЫҢ БАЙЛАНЫСЫ

Тургунбаева Гулсм Турлыбаевна ______________________________________

Қазақ тілі мен әдебиеті   пәні мұғалімі

КММ «ЖББ Шәкәрім Құдайбердіұлы атындағы №75 мектеп»

Aлмaты, Aлмaлинский paйoн

Жасанды интеллект пен ұлттық тіл құндылықтарының байланысы

Кіріспе

Қазақ тілі – халқымыздың тарихы мен мәдениетінің негізі, ұлттың жүрегі. Әрбір халықтың рухани байлығы ең алдымен тілінде сақталады. Біздің ана тіліміз ғасырлар бойы қалыптасып, сан түрлі тарихи кезеңдерден өтті. Қазіргі заманда ғылым мен техника қарыштап дамып келеді. Әлемде жасанды интеллекттің пайда болуы білім, ғылым, өндіріс, тіпті тұрмыс-тіршіліктің барлық саласына өзгеріс енгізуде. Әрбір жаңа технология адам өмірін жеңілдетіп, ойлау қабілетімізді кеңейтеді. Дегенмен, технология қанша дамыса да, ұлттық тілдің маңызы ешқашан жойылмайды. Тіл – тек қарым-қатынас құралы ғана емес, ол ұлттың болмысын сақтайтын басты құндылық. Сондықтан біз жасанды интеллект пен қазақ тілінің өзара байланысын қарастыруға тиіспіз. Бұл тақырып оқушыларға да, мұғалімдерге де, жалпы қоғамға да өзекті болып отыр.

Ұлттық тілдің құндылығы

Ұлттық тіл – әрбір халықтың жаны мен рухы. Қазақ халқы үшін ана тіл – ата-бабадан қалған асыл мұра. Тіл арқылы біз тарихымызды, мәдениетімізді, дәстүрімізді, салт-санамызды сақтап, болашаққа жеткіземіз. Егер тіл жойылса, халықтың да бірегейлігі жойылады. Қазақ тілі ғасырлар бойы ұрпақтан ұрпаққа жетіп, небір қиын кезеңдерде де сақталып қалған. Бұл – халқымыздың тілге деген құрметінің айғағы. Қазақтың шешендік сөздері, мақал-мәтелдері, жыр-дастандары тіл құдіретін дәлелдейді. Тіл – тек сөйлесу құралы емес, ол – ұлттық ойлау жүйесі, дүниетаным айнасы. Әрбір жаңа ұрпақ ана тілін меңгерген сайын, өзінің ұлттық тамырынан қуат алады. Сондықтан қазақ тілін үйрету тек пән емес, ол – тәрбиенің негізгі бөлігі. Мектеп оқушылары ана тілін жақсы меңгерсе, елін сүйетін, мәдениетін бағалайтын азамат болып өседі. Демек, ұлттық тілдің құндылығын насихаттау – мұғалімдердің де, ата-аналардың да басты міндеті.

Жасанды интеллекттің мүмкіндіктері

Жасанды интеллект – соңғы жылдары дамыған ең ірі технологиялық жетістіктердің бірі. Оның көмегімен адамдардың өмірі әлдеқайда жеңілдеп, жаңа мүмкіндіктерге жол ашылуда. Мәселен, жасанды интеллект мәтіндерді автоматты түрде талдап, негізгі ойды бөліп көрсете алады. Ол грамматикалық қателерді анықтап, дұрыс нұсқасын ұсынады. Бұл – оқушылар үшін үлкен көмек. Сонымен қатар, жасанды интеллект оқушыларға жаттығулар дайындап, олардың білім деңгейін тексере алады. Ол оқушының әлсіз тұстарын анықтап, жеке бағдарлама құрастырады. Қазақ тілін үйренушілер үшін бұл өте тиімді тәсіл. Мысалы, диктантты автоматты түрде тексеріп, қате сөздерді белгілеу оқушылардың сауаттылығын арттырады. Жасанды интеллекттің тағы бір артықшылығы – ол аударма жасауға бейім. Қазақ тіліндегі мәтіндерді шетел тілдеріне аударып, әлемге танытуға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, жасанды интеллект қазақша сөйлеуді үйрететін түрлі қосымшалар мен платформалар жасауға қолданылады. Бұл – тіліміздің болашағы үшін үлкен қадам.

Ұлттық тіл мен жасанды интеллекттің байланысы

Ұлттық тіл мен жасанды интеллект – екі бөлек құбылыс сияқты көрінгенімен, шын мәнінде оларды байланыстыратын ортақ мақсат бар. Ол – білім беру мен мәдениетті дамыту. Жасанды интеллект қазақ тілін сақтауға, дамытуға, оны әлемге танытуға ықпал етеді. Қазіргі кезде қазақ тілінде жасанды интеллектке негізделген сөздіктер, аударма жүйелері, оқу платформалары жасалып жатыр. Бұл оқушылардың ана тілін заманауи әрі қызықты тәсілмен меңгеруіне жол ашады. Сонымен қатар, ЖИ қазақ әдебиетін цифрландыруға, шығармаларды шетел тілдеріне аударуға көмектеседі. Бұл арқылы қазақ мәдениеті жаһандық деңгейде тарайды. Ұлттық құндылықтарды сақтауда жасанды интеллекттің маңызы зор. Себебі ол біздің дәстүрлі байлығымызды жаңа заман талабына сай ұсына алады. Егер жасанды интеллектке қазақ тілін дамытуға бағытталған міндеттер қойылса, ол халықтың мәдениетін болашақ ұрпаққа жеткізетін сенімді құралға айналады. Ұлттық тілдің құндылығы мен жасанды интеллекттің мүмкіндіктерін біріктіре отырып, біз жаңа ғасырдың білімді әрі рухани бай ұрпағын тәрбиелей аламыз.

Қорытынды

Қорыта айтқанда, қазақ тілі – халқымыздың мәңгілік қазынасы. Жасанды интеллект – адамзаттың жаңа дәуірдегі серігі. Екеуін байланыстыра отырып, біз ұлттық құндылықтарды сақтап қана қоймай, оны әлемдік деңгейге шығара аламыз. Қазақ тілі цифрлық кеңістікте неғұрлым көп қолданылса, оның болашағы соғұрлым жарқын болады. Жасанды интеллект бізге тілді оқытуда, насихаттауда, қорғауда үлкен мүмкіндіктер береді. Сондықтан қазіргі оқушыларға тілдің маңызын түсіндіріп қана қоймай, оны жаңа технологиялармен ұштастыруды үйрету қажет. Тек сонда ғана біз ана тіліміздің беделін арттырып, оны болашаққа аман жеткізе аламыз. Әрбір мұғалімнің міндеті – жас ұрпақтың бойында тілге деген сүйіспеншілікті ояту. Ал жасанды интеллект – сол жолдағы көмекшіміз. Тіліміз бен технологияны ұштастыра отырып, біз дамыған әрі рухани бай қоғам құра аламыз.

Қолданылған әдебиеттер тізімі

1. Айтбаев Ө. Қазақ тіл білімінің мәселелері. – Алматы: Ғылым, 2007.

2. Қайдар Ә. Қазақ тілінің өзекті мәселелері. – Алматы: Ана тілі, 1998.

3. Жұбанов Қ. Қазақ тілі жөніндегі зерттеулер. – Алматы: Ғылым, 1999.

4. Назарбаев Н.Ә. Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру. – Астана, 2017.

5. ҚР Білім және ғылым министрлігі. Қазақ тілі пәні бойынша оқу бағдарламасы (5–9 сыныптар). – Астана, 2022.

6. Russell, S., Norvig, P. Artificial Intelligence: A Modern Approach. – New Jersey: Pearson, 2020.

7. Floridi, L. The Ethics of Artificial Intelligence. – Oxford: Oxford University Press, 2021.

8. Интернет ресурсы: www.adebiportal.kz – Қазақ әдебиеті мен тіл туралы мәліметтер порталы.

9. Интернет ресурсы: www.inform.kz – ҚР ресми ақпарат агенттігі.

10. Интернет ресурсы: www.openai.com – Жасанды интеллект технологиялары туралы.