«Қазіргі білім берудегі жасанды интеллекттің рөлі: мүмкіндіктері, бүгіні мен болашағы» тақырыбындағы білім беру қызметкерлерінің облыстық (аудандық кезең) педагогикалық оқулары

БАЯНДАМА

Тақырыбы: «Жасанды интеллект технологияларын география сабағында қолданудың тиімділігі»

Қатысушы: Бекбауова Гульмира Сарсенбаевна

№2 жалпы орта білім беретін мектеп

География пәні мұғалімі

2024-2025 оқу жылы.

ЖОСПАР

І. Кіріспе:

«География пәнінде жасанды интеллектті қолданудың артықшылықтары»

ІІ. Негізгі бөлім:

1. ГАЖ технологиясы мен жасанды интеллекттінің байланысы;

2. Тақырыптың мақсаты, міндеті мен күтілетін нәтижесі;

3. Нәтижеге бағытталған жұмыстардың көрінісі;

ІІІ. Қорытынды бөлім:

IY. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.

Кез келген адам бір деңгейде тұрып алса,

бір түрлі әдісті қайталаудан жаңылмаса,

онда ол көбінесе күйреуге беттейді.

Мақсаты:

Жасанды интеллект технологияларын география сабағында қолданудың тиімділігін анықтау, осы технологиялардың оқыту процесіне қалай ықпал ететінін көрсету және олардың білім беру сапасын арттыруға қалай әсер ететінін талдау.

Міндеттері:

1. Жасанды интеллект технологияларын түсіндіру – ЖИ технологияларының мәні мен мүмкіндіктерін, сондай-ақ география пәнінде қолданылу жолдарын түсіндіру.

2. География сабағында ЖИ қолданудың артықшылықтарын көрсету – ЖИ-нің деректерді талдауда, оқыту әдістерін жаңартуда және оқушылардың қызығушылығын арттыруда қалай тиімді жұмыс істейтінін талдау.

3. География пәнінде ЖИ құралдарын қолдану әдістерін көрсету – Географиялы қақпараттық жүйелер, виртуалды экскурсиялар, аналитикалық құралдар сияқты ЖИ технологияларын сабағында қалай қолдануға болатынын мысалдармен көрсету.

4. ЖИ қолданудың болашағы мен дамуын қарастыру – Жасанды интеллекттің география пәнінде болашақта қалай қолданылуы мүмкін екендігі және білім беру саласына әсері туралы ойлау.

Күтілетін нәтиже:Бұл мақсаттар мен міндеттер ЖИ-дің география сабағында қалай тиімді қолданылатынын түсінуге, оқушылардың білім алу сапасын арттыруға, жаңа әдіс-тәсілдермен мүмкіндіктерді зерттеуге бағытталған.

Кіріспе

Қазіргі таңда әлемдік оқу үдерісінің өзегі – жаңа технологиялар екені сөзсіз. Жаңа технологиялардың екі түрі бар.Олар: дәстүрлі және инновациялық технологиялар. Инновация (жаңалық жарату) - қазіргі ойлау үлгісі мен дәстүрлі таным ерекшелігіне ұқсамайтын жаңа ойлау жүйесін тауып шығару, кезектегі білім мен материалдық мүмкіндіктерді пайдалана отырып көнені өңдеу, бар нәрсені тіпті де жақсарту, кем нәрсені толықтыру, жаңа нәрсені тапқырлау, тың нәрсені байқау, жаңа зат, жаңа әдіс, жаңа жол, жаңа орта жаңалығымен өмірді жаңарту, сөйтіп адамға және адамзатқа бақыт жарату.Инновация сөзін қазақтың "тапқырлық", "жаңалық" сөздерімен тең мағынада қолдануға рұқсат етіледі.

Қоғамның өзгеруіне байланысты өндірістің, қызметтің, оқытудың, т.б. әр түрлі салаларына инновациялық технология ұғымы енгізілуде. Инновация жүйесіIntel компаниясының жоғары техника қызметкері Gene Meieran -ның пікірінше инновацияның үш түрі бар:
1. Түбегейлі жаңалық ашу. Ол көбінесе мәлім салада дәстүрлісін бұзып, көнені жойып, түбегейлі өзгеріс алып келеді.

2. Жақсарту, жаңарту. Ол көбінесе біртіндеп өзгерістер жасау арқылы бәлім саланы, мәлім затты жетілдіріп, кемелді жаңасын жарату; жаңа артықшылықтар қосып, бір нәрсені бұрынғысынан тіпті де керемет ету.
3. Жаңаша қолдану. Яғни, бір нәрсенің бұрынғы қолданысынан басқа жаңа қолданысын тауып шығу. Ол заттың қолданысына жаңалық енгізіп, оны бұрынғыдан басқа мақсаттарда қолданудың жолын ашу.

Соңғы кезде әлем бойынша әр салада қолданысқа кең ие болған жасанды интеллект.Жасанды интеллект (ЖИ) технологиялары қазіргі кезде барлық салада, оның ішінде білім беру саласында да кеңінен қолданылуда. География пәнінде ЖИ құралдарын пайдалану оқыту үдерісін жетілдіруге, оқушылардың танымдық қабілеттерін дамытуға, жаңа әдіс-тәсілдер енгізуге мүмкіндік береді. Бұл баяндамада география сабағында ЖИ технологияларын қолданудың тиімділігі туралы сөз қозғаймыз.

1. Жасанды интеллект және оның маңызы

Жасанды интеллект – компьютерлер мен машиналардың адам миы секілді ойлау, шешім қабылдау, ақпаратты өңдеу және үйрену қабілеттерін дамытуға бағытталған технологиялар жиынтығы. География пәні табиғи және әлеуметтік құбылыстарды зерттейтіндіктен, ЖИ географиялық деректерді талдау, болжау жасау, картография жасау сияқты міндеттерде маңызды рөл атқара алады.

2. География пәнінде ЖИ қолданудың артықшылықтары

2.1. Деректерді талдау және визуализациялау

ЖИ географиялық деректерді өңдеуде үлкен көмек көрсетеді. Мысалы, жасанды интеллект жүйелері жердің беткі құрылымын зерттеу, климат өзгерістерін болжау, табиғи апаттардың ықтималдығын анықтау сияқты тапсырмаларды орындауда тиімді бола алады. Оқушылар ЖИ көмегімен географиялық карталар мен диаграммаларды жылдам құрып, оларды талдай алады.

2.2. Оқыту үрдісін жеке қарым-қатынасқа бағыттау

ЖИ технологиялары оқушылардың жеке қажеттіліктеріне сәйкес келетін оқыту әдістерін ұсына алады. Әрбір оқушының деңгейі мен оқу стиліне сәйкес бағдарламалар құру арқылы оқыту тиімділігін арттыруға болады. Мысалы, нақты географиялық тақырыптарға арналған интерактивті сабақтар, ойындар және тесттер арқылы оқушылардың қызығушылығын арттыруға мүмкіндік бар.

2.3. Оқыту әдістерін жаңарту

Жасанды интеллекттің көмегімен география сабағында жаңа әдіс-тәсілдер енгізуге болады. Мысалы, географиялық симуляциялар мен виртуалды экскурсиялар жасау арқылы оқушыларға нақты табиғи құбылыстарды өз көздерімен көру мүмкіндігі ұсынылады. Бұл, әсіресе, қол жетімділігі шектеулі жерлерде оқу барысында өте тиімді.

2.4. Қашықтан оқыту мүмкіндіктері

ЖИ технологиялары қашықтан білім беру жүйесінде де маңызды рөл атқарады. География пәнінде интернет арқылы сабақтар өткізу, оқушылардың білімін автоматты түрде бағалау және олардың өздігінен білім алуын бақылау мүмкіндігі артады.

ІІ. География сабағында қолданылатын ЖИ құралдары

• Географиялық ақпараттық жүйелер (ГАЖ): ЖИ қолдауымен жұмыс істейтін ГАЖ жүйелері географиялық деректерді өңдеуге және визуализациялауға мүмкіндік береді. Оқушылар бұл құралды пайдаланып, карталар жасап, табиғи апаттардың таралуын болжай алады.

• Интерактивті платформалар мен симуляциялар: Географиялық процестер мен құбылыстарды көрсететін виртуалды әлемдер мен ойындар оқушыларға жаңа білімді жеңіл меңгеруге көмектеседі.

• Аналитикалық құралдар: ЖИ алгоритмдері географиялық деректерді талдау арқылы әртүрлі зерттеу нәтижелерін болжауға, табиғи апаттардың ықтималдығын анықтауға мүмкіндік береді.

• Оқушылармен бірлескен нәтижелі жұмыстарымның дәлелі ретінде оқушылардың топтық, жеке жұмыстарының суреттерін салайын.

Жасанды интеллектті оқушылардың жас ерекшеліктеріне қарай да қолдануға болады, соның ішінде 5 –сынып оқушылары үшін

1.Object viewer бағдарламасымен 3Д нысандарды көріп ГАЖ деректерін визуализациялау жұмыстарын жүргіземін. Ол үшін оқушылар ұялы телефондарына app store немесе play market қосымшаларынан Object viewer бағдарламасын жүктеп, тіркеліп алады да, тақырып бойынша кез-келген нысанды тауып, сканерлеп бір жерге қойып, нысан туралы толық зерттеп, мәлімет ала-алады. Мысалы: 5сыныпта Жердің құрылысы мен құрамы тақырыбындағы оқу мақсатым 5.2.2.2. Жердің құрылысы мен құрамын атау. Оқушылар ұялы телефондары мен кубик пайдаланып Жердің ішкі құрылымын көзбен көргендей әсер алады.

Object viewer бағдарламасы арқылы 6 сынып оқушыларын Өлі табиғаттағы үдерістер тақырыбында оқу мақсатым 6.4.1.1 өлі табиғаттағы болып жатқан үдерістерді модельдеу (таудың жасалу, мүжілу үдерістері, табиғатта заттардың айналымы). Оқушылар ұялы телефондары мен кубик пайдаланып Жанартау атқылау модельін көзбен көргендей әсер алады.

2. 7-сынып «Жел» тақырыбындағы сабағымда «Бриз желі» туралы мәліметті Javalab симуляторы арқылы түсіндіремін. Симулятор оқушыларға желдің бағытының өзгерісін визуализация жасай отырып, ұзақ есте сақтауға көмектеседі.

Дереккөз:

https://javalab.org/en/sea-and-land-breeze/

Телефондағы QRкодын оқу құралы арқылы QR кодын сканерлеңіз.

Мобильді браузерде сайты ағылшын тілінен аударыңыз (міндетт іемес)

Тапсырма

Тапсырманың мақсаты: теңіз және құрлық желдерінің пайда болу ерекшеліктері мен принциптерін білу.

Сайт симуляторына арналған нұсқаулар

1. QR кодын пайдаланып симуляторды ашыңыз.

2. Мобильді браузерде сайтты ағылшын тілінен аударыңыз (міндетті емес)

3. Ауа бөлшектерінің қозғалысын бақылаңыз.

4. Жылыту алаңын отпен құрлық қақарай (Land) симулятордың сол жағына жылжытыңыз. Ауа бөлшектерінің құрлықтан (Land) теңізге (Sea) қозғалысын бақылаңыз; Sea (Теңіз) Land (Құрлық). Енді отпен жылыту алаңын құрлықтан (Land) теңізге (Sea) қарай симулятордың оң жағына жылжытыңыз. Ауа бөлшектерінің теңізден (Sea) құрлыққа (Land) қозғалысын бақылаңыз;

Симулятор арқылы сұрақтарға жауап беріңіз:

1. Неліктен имитацияда жалынның бейнесі қолданылады? Ол процесті көрсетуде қандай рөл атқарады?

2. Теңіз самалы әдетте тәуліктің қай мезгілінде пайда болады және неге?

3. Құрлық желі әдетте тәуліктің қай мезгілінде пайда болады және неге?

4. Түнде қандай жел соғады?

Дескрипторлар:

1. Симулятордағы жалынның мәнін анықтады;

2. Теңіз желінің пайда болуын түсіндірді;

3. Құрлық желінің пайда болуын түсіндірді;

4. Желдің түрін анықтады.

3. 5-ші сыныпта «Микроскоптың құрылысы» тақырыбында вертуалды микроскоп Bionetworkты қолданып сабағымда оқушылармен бірлесіп жұмыс жасаймын, оқушылар аса қызығушылықпен сабаққа қатысып, кері байланысқа сынып түгел шығады. Бұл семуляторда оқушылардың зейінін тұрақтандырып, өткен материалды ұзақ есте сақтауға, сабақтың мақсатына жетуге үлесі зор.

Виртуалды микроскоп: өсімдік жасушаларын зерттеу

Дереккөз:

https://www.bionetworkapps.com/iet/microscope/

Телефондағы QR кодын оқу құралы арқылы QR кодын сканерлеңіз.

+ Виртуалды микроскоп Bionetwork сайтымен жұмы сістеу нұсқаулығы

Тапсырма

Өсімдік жасушасының жасушалық құрылысын зерттеңіз.

Жұмыс барысы

1. Телефондағы QR кодын оқу құралы арқылы QR кодын сканерлеңіз;

2. «Виртуалды микроскоп Bionetwork сайтымен жұмыс істеу нұсқаулығы» нұсқауларын пайдаланып, өсімдік жасушасын зерттеңіз;

3. Жасушаны 40X және 100X үлкейтіп зерттеңіз;

4. Жасушаның байқалған бөліктерін сызып, оларға сипаттама беріңіз;

5. Қорытынды жазыңыз.

Дескрипторлар:

1. Нұсқаулықты пайдалана отырып, өсімдік жасушасын зерттеді;

2. Дәптерге өсімдік жасушасының суретін салды;

3. Өсімдік жасушасының бөліктерін сипаттады;

4. Қорытынды жазды.

Жаратылыстану 6сынып Қысқа мерзімді жоспар

Сабақтың барысы:

ІІІ. Қорытынды

Ұлы ағылшын ағартушысы Уильям Уорд: Жай мұғалім хабарлайды, Жақсы мұғалім түсіндіреді, Керемет мұғалім көрсетеді, Ұлы мұғалім шабыттандырады- дегеніндей география пәні бойынша берілетін теориялық білімді практикамен ұштастырып, ақпараттардың оқушы жадысында мәңгі сақталуы үшін инновациялық-технологияларды жан-жақты пайдаланып, шабыттандыру жұмысын жүргіземін. Заманауи картографиялық әдісті тиімді жүргізуімнің нәтижесінде сабақ беретін сыныптарымның білім сапасын жақсартып арттыруға тырсып жұүрмін.

Жасанды интеллект технологияларын география сабағында қолдану – бұл оқушылардың оқу процесін жеңілдетіп, білім сапасын арттыруға бағытталған маңызды қадам. ЖИ құралдары білім алушыларға деректерді тиімді талдауға, жеке қажеттіліктеріне сәйкес оқыту әдістерін таңдауға, географиялық құбылыстарды түсінуге мүмкіндік береді. Бұл технологиялар оқу үдерісін қызықты әрі интерактивті етеді, оқушыларды шығармашылыққа ынталандырады.

Бұл баяндамада жасанды интеллект технологияларын география сабағында қолданудың тиімділігін атап өттім, және мұндай технологиялардың болашақта білім беру саласын жаңарту мен жетілдіруге үлкен әсері болатынына сенімдімін.

К.Д. Ушинский «Мұғалім өзінің білімін үздіксіз көтеріп отырғанда ғана мұғалім, ізденуді тоқтатысымен оның мұғалімдігі де жоғалады» -дегендей, оқытудың түрлі технологиясын игеру үшін үздіксіз теориялық және әдістемелік білімін жетілдіріп отырған ұстаз, тиімді бағдарлама, сапалы күнтізбелік жоспар жасап, құнды сабақ өткізіп, үлкен нәтижеге қол жеткізері қақ.