«Жасанды интеллект технологияларын пайдалану арқылы кәсіби бағдар беру процесін жетілдіру»

Степногорск қаласы

2024-2025 оқу жылы

«Жасанды интеллект технологияларын пайдалану арқылы кәсіби бағдар беру процесін жетілдіру»

Мақсаты: Жасанды интеллект (ЖИ) технологияларын қолдану арқылы кәсіби бағдар беру процесін жетілдірудің тиімділігін зерттеу, оның еңбек нарығына ықпалын талдау және заманауи әдістерді ұсынып, мамандық таңдаудағы дәлдік пен дербестікті арттыру.

Кімдермен жүргізуге болады: Бұл зерттеу мен тәжірибелік жұмысты 8-11 сынып оқушылары арасында жүргізуге болады.

Неге осы сыныптар?

8-9 сынып оқушылары мамандық пен бейіндік пәндерді таңдауға дайындалады. Оларға жасанды интеллекттің көмегімен жеке қабілеттері мен қызығушылықтарына сәйкес келетін бағыттарды анықтауға болады.

10-11 сынып оқушылары Жоғарғы оқу орындары немесе кәсіптік білім беру бағытын таңдауға жақын. Олар үшін еңбек нарығындағы үрдістер мен өз дағдыларын бағалауға мүмкіндік беретін жасанды интеллекттің құралдары пайдалы. Егер мақсат – ерте кәсіби бағдар беру болса, 6-7 сынып оқушыларын да қатыстыруға болады, бірақ олар үшін ақпараттық-танымдық сипатта болу керек.

Кіріспе

1. ChatGPT – OpenAI компаниясы әзірлеген жасанды интеллектке негізделген тілдік модель. Ол табиғи тілде сұрақтарға жауап бере алады, ақпаратты өңдейді, мәтіндер жазады және әртүрлі тақырыптар бойынша кеңес бере алады. Бұл құрал білім беру және кәсіби бағдарда үлкен көмек көрсетеді.

2. ChatGPT-тің білім беру мен кәсіби бағдарда қолданылуы

ChatGPT білім беру процесін жеңілдетіп, оқушыларға қосымша көмекші құрал ретінде пайдаланылады.Кәсіби бағдар саласындағы қолданылуы.

Мамандық таңдау бойынша кеңес – пайдаланушының қабілеттері мен қызығушылықтарына қарай лайықты бағыттарды ұсынады.

ChatGPT мамандық таңдауға бағыт-бағдар беріп, жұмысқа орналасуға дайындалуға көмектеседі.

Негізгі бөлім

ChatGPT-тің артықшылықтары

1. Ақпаратты жылдам өңдеу және талдау

Үлкен көлемдегі деректерді өңдейді – Бірнеше ақпарат көздерін жылдам талдап, ең маңыздысын бөліп көрсетеді.

Қысқа әрі нақты жауап береді – Ұзақ іздеудің қажеті жоқ, сұраққа бірден жауап алуға болады.

Мәтіндерді құрылымдайды – Күрделі ақпаратты қарапайым тілмен түсіндіреді, конспект жасауға көмектеседі.

Талдау жасайды – Бірнеше идеяны салыстырып, логикалық қорытынды жасауға мүмкіндік береді.

2. Жеке оқыту көмекшісі

Кез келген пән бойынша түсініктеме береді – Математика, физика, тарих, химия, әдебиет және басқа да пәндер бойынша көмектеседі.

ҰБТ және емтиханға дайындыққа көмек – Тест сұрақтарына жауап беру, маңызды тақырыптарды түсіндіру.

Жеке оқу жоспарын құру – Пайдаланушының деңгейіне қарай оқу бағдарламасын әзірлеуге көмектеседі.

Шет тілдерін үйренуге қолдау – Грамматикалық ережелерді түсіндіру, аударма жасау, сөйлем құруға көмектесу.

3. Кәсіби бағдар беруде қолданысы

Мамандық таңдауда бағыт береді – Қолданушының қабілеттері мен қызығушылықтарын ескере отырып, лайықты мамандықтарды ұсынады.

Жұмысқа орналасуға дайындық – Резюме жазу, сұхбатқа дайындалу, мотивациялық хат дайындау бойынша кеңестер береді.

Кәсіпкерлікке қолдау – Бизнесті бастау, маркетинг стратегияларын жасау, бизнес-жоспар дайындау бойынша көмек ұсынады.

Кәсіби даму және жаңа дағдылар үйрену – жаңадан меңгеруге болатын дағдылар мен курстар туралы ақпарат береді.

Зерттеу жұмысы

Зерттеу жұмысытарының өтілу кезеңдері және жалпы қорытынды нәтижелерін шығару барысы.

Мен мектептің оқушыларымен осы ChatCPT дегі жасанды интеллекті платформасымен жұмыс жасаймын, Цифрлық кеңістіктегі кәсіптік бағдар беруде цифрлық технологиядарды әдістемелік ұсыным ретінде сіздерге практикамда қолданыста жүргізілген бір оқушымның жұмысын ашып көрсетпекпін.

ChatCPT де 11 сыныптың оқушысымен зерделеу жұмысы жүргізілді, жалпы оқушының жүктеген мәліметтері бойынша мынадай нәтижелер анықталды:

1. «Қосымша -1» 150 сұрақтан тұратын кәсіби бағдарға арналған сұрақтар тізімі дарындылардың сауалнамасы жауап беріп, ChatCPT платформасына салынды. Бұл сұрақтар сіздің қызығушылықтарыңыз бен қабілеттеріңізді анықтауға көмектеседі.

2. «Қосымша -2» әртүрлі мамандықтардың тізімі және оларға сәйкес ҰБТ немесе кешенді тестілеудегі профильдік пәндер.

3. Оқушы өзінің мінез құлқын сипаттап жазып ChatCPT платформа салу.

Мысалы: Менің мінезім байсалды, аққөңіл, қарапайым, колым ашык

4. Оқушы өзінің оқу үлгерімін сипаттап жазып ChatCPT платформа салу.

Мысалы:Мектепте 0-11 сыныпқа дейін оқыдым жақсы деген бағада оқыдым

5. Оқушы өзінің жетістіктерін тізімдеп жазып ChatCPT платформа салу.

Мысалы:Жүгіруден бірнеше орындар, олимпиададан 2-3 орындар

6. Оқушы өзінің қызығушылықтар тізімдеп жазып ChatCPT платформа салу.

Мысалы: Сурет салу, тамақ пісіру, паркта қыдыру

Осы қадамдардан оқушы өткеннен кейін ChatCPT платформадан сұрақ қою арқылы (Мысылы – осы мәліметтер арқылы маған қандай мамандық жақын) жауап ала алады. ChatCPT платформа жақын мамандықтарды таңдап бергеннен кейін оқушы платформада бұл мамандықтар қаншалықты сұранысқа ие екенің сұрақ қою арқылы жауап алуға болады.

ChatCPT платформасының жауабы:

Сіз өте жан-жақты адам екенсіз! Жүгіруде де, академиялық жағынан да жетістіктеріңіз бар екен. Қызығушылықтарыңыздың ішінде шығармашылық пен демалысқа арналған белсенділіктер көп. Кәсіби бағдар бойынша сізге ең қолайлы бағыттарды анықтауға көмектесейін бе? Мысалы, сіздің мінезіңізге, қабілеттеріңізге және қызығушылықтарыңызға сай мамандықтарды қарастырайық.

Сізге сәйкес келуі мүмкін мамандықтар:

1. Психология және әлеуметтік бағыт

Сіз ақкөңіл, қарапайым және адамдармен жұмыс істеуге бейімсіз, сондықтан:

• Психолог (коучинг, кеңес беру)

• Әлеуметтік педагог

• HR (кадрлар басқарушысы)

• Медиация және жанжалдарды шешу саласы

2. Тамақ өнеркәсібі және қонақүй бизнесі

Сіз тамақ пісіруді жақсы көресіз, бұл келесі мамандықтарға сай келеді:

• Аспаз және кондитерлік өнер

• Технология және тағам өндірісі

• Мейрамхана және қонақүй бизнесі

3. Спорт және денсаулық

Жүгіруден жүлделі орындарыңыз бар, бұл сізге спорттық бағыттарды қарастыруға мүмкіндік береді:

• Спорттық жаттықтырушы

• Дене шынықтыру мұғалімі

• Физиотерапевт (спорттық медицина)

4. Ақпараттық технологиялар (IT)

Егер логика мен аналитикалық ойлау қызықтырса:

• UX/UI дизайнер (web-дизайн, қолданушы интерфейстерін жасау)

• Бағдарламашы (мобильді қосымшалар, ойын жасау)

• Киберқауіпсіздік

Қорытынды:

ChatGPT платформасының мамандық таңдаудағы рөлі

Қазіргі заманда мамандық таңдау – әрбір адамның өміріндегі маңызды шешімдердің бірі. Бұл процесс көп жағдайда күрделі болып, дұрыс бағытты таңдауда ақпараттың молдығы мен әртүрлілігі қиындық тудыруы мүмкін. Дәл осы жерде ChatGPT платформасы кәсіби бағдар берудің тиімді құралы ретінде қолданылады.

ChatGPT пайдаланушының қызығушылықтары мен қабілеттерін талдап, оларға сәйкес келетін мамандықтар туралы кеңес бере алады. Ол келесі артықшылықтарымен ерекшеленеді:

✅ Жеке көзқарас – Пайдаланушының жауаптарын ескере отырып, оның мінезі мен қабілеттеріне сай мамандықтарды ұсынады.

✅ Жылдам талдау – Ақпараттарды өңдеп, мамандықтар мен білім беру бағдарламалары бойынша нақты ұсыныстар береді.

✅ Кәсіби бағдар тесттерін талдау – Жауаптарды жинақтап, қандай салаға икемді екеніңізді анықтайды.

✅ ҰБТ пәндерімен сәйкестендіру – Тандаған мамандыққа сәйкес қандай пәндерді тереңдетіп оқу керектігін көрсетеді.

✅ Жұмыс нарығындағы сұранысты бағалау – Қазіргі уақытта сұранысқа ие мамандықтар туралы ақпарат бере алады.

Осы зерттеу барысында ChatGPT пайдаланушыға кәсіби бағдар беруде үлкен көмек көрсететінін дәлелдеді. Оның көмегімен адамдар өздерінің қабілеттеріне сай мамандықтарды оңай анықтап, болашақ кәсіби жолын сенімді түрде жоспарлай алады.

Жұмыстың практикалық маңыздылығы: ChatGPT – мамандық таңдауда тиімді көмекші. Ол жеке тұлғаның ерекшеліктеріне қарай бағыт-бағдар беріп, болашақ мансап жолын дұрыс анықтауға көмектеседі. Жасанды интеллект құралдарын осылайша білім беру мен кәсіби бағдарда қолдану – болашақта мамандық таңдау үдерісін әлдеқайда жеңіл әрі нәтижелі етеді.

Қосымша -1

Дарындылардың сауалнамаасының сұрақтары

1. Жалпы Мүдделер мен Қабілеттер

1.Сіз жаңа білім мен дағдыларды жылдам үйрене аласыз ба?

2.Қиын мәселелерді шешуді ұнатасыз ба?

3.Сізге шығармашылық жұмыс ұнай ма?

4.Қай салада өзіңізді ең қызықты сезінесіз?

5.Әлеуметтік ортада жұмыс істегенді ұнатасыз ба?

6.Қандай жұмыста өзіңізді маңызды сезінесіз?

7.Топпен жұмыс істеу сізге ұнай ма, әлде жалғыз жұмыс істегенді ұнатасыз ба?

8.Сізге нақты тапсырмаларды орындау немесе жаңа идеяларды ойлап табу қызығырақ па?

9. Техникалық немесе гуманитарлық саланы таңдайсыз ба?

10. Есептерді шешу мен логикалық ойлау сізге ұнай ма?

2. Техникалық Және Ғылыми Мамандықтар

11. Сізге зерттеулер жүргізу қызықты ма?

12. Жаратылыстану ғылымдарына қызығасыз ба (физика, химия, биология)?

13. Бағдарламалау тілдерін үйренуді қалайсыз ба?

14. Ғылыми зертханаларда жұмыс істеу сізге ұнай ма?

15. Техникалық құрылғылармен жұмыс істеу сіз үшін қызықты ма?

16. Математикалық есептерді шешуде қаншалықты сенімдісіз?

17. Физика заңдарын түсіну сізге жеңіл ме?

18. Робототехникаға қызығасыз ба?

19. Сізге инженерлік жобалар жасаған ұнай ма?

20. Деректерді талдау және интерпретациялау сізге қиындық тудыра ма?

3. Медициналық Мамандықтар

21. Адамдарға көмектесуді ұнатасыз ба?

22. Биология мен адам анатомиясын зерттеуге қызығасыз ба?

23. Медициналық жағдайларды жылдам бағалай аласыз ба?

24. Жедел жағдайларда шешім қабылдау қабілетіңіз қалай?

25. Медициналық құралдармен жұмыс істеу сізге қиындық тудыра ма?

26. Науқастармен қарым-қатынаста сабырлы бола аласыз ба?

27. Ұзақ оқу және практика қажет ететін мамандықтарды таңдауға дайынсыз ба?

28. Қан көру сізге әсер ете ме?

29. Сізге денсаулық сақтау саласында жұмыс істеу қызықты ма?

30. Медициналық тәжірибелер мен жаңалықтарды бақылап жүресіз бе?

4. Бизнес және Экономика

31. Бизнесті басқару сіз үшін қызықты ма?

32. Қаржылық есептермен жұмыс істеуге дайынсыз ба?

33. Сізге кәсіпкерлікпен айналысу ұнай ма?

34. Тәуекелді бағалау және басқару сізге қызықты ма?

35. Стратегиялық жоспарлау мен шешім қабылдау қабілеттеріңіз қандай?

36. Клиенттермен және серіктестермен қарым-қатынасты қалай ұстайсыз?

37. Сізге нарықты талдау және болжау ұнай ма?

38. Бухгалтерлік есеп жүргізу сізге жеңіл ме?

39. Банк ісі немесе инвестициялар саласында жұмыс істеуге дайынсыз ба?

40. Сату және маркетинг саласындағы жұмыс сізге қызықты ма?

5. Әлеуметтік және Психологиялық Мамандықтар

41. Адамдармен қарым-қатынаста ашықсыз ба?

42. Сізге балалармен немесе жасөспірімдермен жұмыс істеу ұнай ма?

43. Әр түрлі мәдениет өкілдерімен жұмыс істегенде қаншалықты бейімделгішсіз?

44. Адамдардың эмоционалдық жағдайларын түсіне аласыз ба?

45. Психологияға қызығушылығыңыз бар ма?

46. Әлеуметтік мәселелерді шешуге қаншалықты қызығасыз?

47. Қоғамдық іс-шараларды ұйымдастыру сізге ұнай ма?

48. Жанжалдарды шешуде қаншалықты тиімдісіз?

49. Топтық терапия немесе коучинг жүргізу сізге қызықты ма?

50. Көмек көрсету қызметтері (психолог, әлеуметтік қызметкер) сізге ұнай ма?

6. Өнер және Мәдениет

51. Сурет салуды немесе мүсін жасауды ұнатасыз ба?

52. Сахнада өнер көрсетуді қалайсыз ба?

53. Әдебиет пен поэзияны оқуға қызығасыз ба?

54. Музыкамен айналысқанды ұнатасыз ба?

55. Дизайн немесе сәулет саласындағы мамандықтар сізге ұнай ма?

56. Өнер туындыларын талдау мен сын айту сізге қызықты ма?

57. Кино немесе театр өндірісіне қызығасыз ба?

58. Жазу және шығармашылық жазбалармен айналысқанды ұнатасыз ба?

59. Әлеуметтік желілерде шығармашылық контент жасауды қалайсыз ба?

60. Өнерді насихаттаумен айналысу сізге ұнай ма?

7. Ақпараттық Технологиялар

61. Жаңа бағдарламалық құралдарды игеруге қаншалықты жылдамсыз?

62. Компьютерлік желілерді басқаруды үйренуді қалайсыз ба?

63. Киберқауіпсіздік саласында жұмыс істеу сізге қызықты ма?

64. Деректер базаларын құру және басқару сізге қиындық тудыра ма?

65. Жасанды интеллектті дамытуға қызығасыз ба?

66. IT-қызметтер мен өнімдерді сатуды қалайсыз ба?

67. Web-дизайн және бағдарламалау сізге қызықты ма?

68. Сізге бағдарламалау кодтарын жазу ұнай ма?

69. Мобильді қосымшалар жасаумен айналысқанды қалайсыз ба?

70. Жүйелік әкімшілендірумен айналысуға дайынсыз ба?

8. Логистика және Тасымалдау

71. Логистикалық процестерді ұйымдастыру сізге ұнай ма?

72. Тауарларды тасымалдау және жеткізу жолдарын жоспарлау сізге қиындық тудыра ма?

73. Сізге көлік құралдарын басқару және техникалық қызмет көрсету ұнай ма?

74. Логистикалық шешімдер қабылдау қабілетіңіз қандай?

75. Сізге жеткізу процесін басқару қызықты ма?

76. Сізге кедендік рәсімдерді орындау ұнай ма?

77. Қойма шаруашылығын басқару сіз үшін қиын ба?

78. Жүк тасымалдаудың жаңа әдістерін зерттеуді қалайсыз ба?

79. Логистика саласында цифрлық технологияларды қолдану қызықты ма?

80. Маршруттар мен тасымалдау кестелерін құру сізге ұнай ма?

9. Білім және Оқыту

81. Оқушыларға сабақ беру сізге ұнай ма?

82. Педагогикалық әдістер мен тәсілдерді зерттеуге қызығасыз ба?

83. Сізге оқыту бағдарламаларын әзірлеу ұнай ма?

84. Балалармен және жасөспірімдермен жұмыс істеу қабілетіңіз қандай?

85. Көпшілік алдында сөйлегенде өзіңізді жайлы сезінесіз бе?

86. Жаңа білім мен дағдыларды өзгелерге үйретуді ұнатасыз ба?

87. Сізге топпен немесе сыныппен жұмыс істеу қызықты ма?

88. Әр түрлі оқыту әдістерін қолдануды қалайсыз ба?

89. Оқушылардың жетістіктерін бақылау мен бағалау сізге ұнай ма?

90. Білім беру саласындағы инновацияларды енгізуге қызығасыз ба?

10. Маркетинг және Жарнама

91. Тұтынушылардың қажеттіліктерін зерттеуге қызығасыз ба?

92. Креативті жарнамалық кампаниялар жасау сізге ұнай ма?

93. Сізге әлеуметтік медиа маркетингпен айналысу қызықты ма?

94. Бренд жасау және дамытуға қызығушылығыңыз бар ма?

95. Маркетингтік стратегиялар мен жоспарлар құруға қаншалықты дайынсыз?

96. Сізге нарықтық трендтерді зерттеу ұнай ма?

97. Клиенттермен байланыс орнату қабілетіңіз қандай?

98. Жарнама мәтіндерін жазуды қалайсыз ба?

99. Сауда және промо-акциялар ұйымдастыру сізге ұнай ма?

100.Маркетингтік талдау және статистикалық деректермен жұмыс істеуге қаншалықты дайынсыз?

11. Құқық және Заңгерлік Мамандықтар

101.Заң құжаттарын талдау сізге қызықты ма?

102.Адамдардың құқықтарын қорғауға қызығасыз ба?

103.Сотта сөз сөйлеу қабілетіңіз қандай?

104.Сізге заң мәселелерін шешуде клиенттермен жұмыс істеу ұнай ма?

105.Құқықтық зерттеулер жүргізу сізге қиын ба?

106.Құқық саласындағы жаңалықтарды үнемі бақылап отырасыз ба?

107.Әр түрлі салалардағы заңнамаларды зерттеуге қызығасыз ба?

108.Сізге келісім-шарттарды құру мен талдау ұнай ма?

109.Заң саласындағы дауларды реттеу қабілетіңіз қандай?

110.Құқықтық кеңес беру жұмысына дайынсыз ба?

12. Сервис және Қонақүй бизнесі

111.Клиенттердің қажеттіліктерін алдын ала біліп отыру сізге ұнай ма?

112.Сізге туристік бағыттарды әзірлеу мен ұйымдастыру қызықты ма?

113.Меймандарға қызмет көрсетуде өзіңізді сенімді сезінесіз бе?

114.Жоғары сапалы сервис көрсету үшін қаншалықты еңбек етесіз?

115.Қонақ үйлер мен мейрамханалардағы қызмет көрсету стандарттарын білесіз бе?

116.Сізге қонақжайлылық пен клиенттермен жұмыс ұнай ма?

117.Қонақ үй немесе мейрамхана басқару сізге қиындық тудыра ма?

118.Туризм саласындағы инновацияларға қызығасыз ба?

119.Тәулік бойы жұмыс істеуге дайынсыз ба?

120.Сізге іс-шараларды ұйымдастыру мен басқару ұнай ма?

13. Ауыл шаруашылығы және Экология

121.Табиғатпен жұмыс істеуді ұнатасыз ба?

122.Ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіру сізге қызықты ма?

123.Экологиялық мәселелерді зерттеуге қызығушылығыңыз бар ма?

124.Сізге өсімдіктер мен жануарларды зерттеу ұнай ма?

125.Экологиялық зерттеулер жүргізуге қаншалықты дайынсыз?

126.Сізге ауыл шаруашылығы саласында инновациялар енгізу қызықты ма?

127.Қоршаған ортаны қорғау саласында жұмыс істеуге дайынсыз ба?

128.Ауыл шаруашылығы техникасымен жұмыс істеуге қызығасыз ба?

129.Сізге жасыл энергия және қоршаған орта мәселелері ұнай ма?

130.Ауыл шаруашылығы саласындағы жобаларды басқару сізге қызықты ма?

14. Көлік және Инженерия

131.Сізге көлік құралдарын жүргізу ұнай ма?

132.Көлік логистикасын ұйымдастыруға қаншалықты дайынсыз?

133.Автокөлік немесе авиация саласындағы мамандықтарға қызығасыз ба?

134.Техникалық мәселелерді шешуде өзіңізді сенімді сезінесіз бе?

135.Жаңа көлік технологияларын зерттеуге қызығасыз ба?

136.Сізге көлік құралдарын жөндеу мен қызмет көрсету ұнай ма?

137.Көлік құралдарының қауіпсіздігі мен техникалық жағдайын бақылау сізге ұнай ма?

138.Көлік жүйелерін жобалау мен дамытумен айналысуға дайынсыз ба?

139.Инженерлік сызбалармен жұмыс істеу сізге қиындық тудыра ма?

140.Көлік құралдарының технологиялық дамуына үлес қосуға қызығасыз ба?

15. Кәсіпкерлік және Стартаптар

141.Жаңа бизнес идеяларды жүзеге асыруды ұнатасыз ба?

142.Сізге стартаптарды дамыту және инвестиция тарту қызықты ма?

143.Шағын және орта бизнес басқаруға дайынсыз ба?

144.Тәуекелдерді қабылдауда өзіңізді сенімді сезінесіз бе?

145.Жаңа нарықтар мен мүмкіндіктерді зерттеуді ұнатасыз ба?

146.Сізге бизнес-жоспарлар жасау қызықты ма?

147.Сатылымдар мен кірістерді көбейту жолдарын іздеуді ұнатасыз ба?

148.Сізге жаңа технологияларды бизнесте қолдану қызықты ма?

149.Кәсіпкерлер мен инвесторлармен байланыс орнату қабілетіңіз қандай?

150.Сізге өз бизнесіңізді жүргізу мен басқару ұнай ма?

Қосымша-2

Перечень специальностей с указанием профильных предметов единого национального тестирования или комплексного тестирования