Бүгінгі күн — цифрлық дәуір. Ақпарат ағыны толассыз, жаңашылдық пен технология шапшаң. Соның ішінде жасанды интеллект (ЖИ) — XXI ғасырдың ең ықпалды феномендерінің бірі. Ол білім беруде, медициналық шешім қабылдауда, медиа контентте және ең бастысы — адамның ойлау қабілетіне әсер етуде орасан зор рөл ойнай бастады. Бірақ бұл технологияның жастардың рухани дүниетанымына, діни сезіміне қалай ықпал ететінін ой елегінен өткізіп көрдік пе?

Жасанды интеллект күнделікті өмірімізді жеңілдетіп, ақпаратты тез әрі тиімді игеруге жол ашады. Жастар үшін бұл — шексіз білімге, тіл үйренуге, діни мәтіндермен танысуға таптырмас құрал. Бір ғана басқан батырма арқылы Құранның тәпсірін, хадистерді немесе рухани сұрақтарға жауапты табуға болады.Алайда, дәл осы құрал — егер саналы түрде қолданылмаса — рухани әлсіреудің де көзіне айналуы мүмкін.

Ислам дінінде адам баласы — ақыл мен жүрек иесі. Алланы тану тек біліммен емес, тақуалықпен, жүрек тазалығымен келеді. Жасанды интеллект білім береді, бірақ иман бере алмайды. Ол ақпаратты талдайды, бірақ рухани тереңдікке жетелей алмайды.

Құранда былай делінеді: “Олар жүректерімен түсінбейді, көздерімен көрмейді, құлақтарымен естімейді. Олар-мал секілді. Жоқ, олар одан да асқан” (Ағраф сүресі, 179 сүресі). Бұл аят жасанды интеллекттің өзі емес, адам баласының өз еркінен айырылып, механикалық жүйенің жетегіне еруінен сақтандырады.

Жасанды интеллект діни мәтіндерді өңдей алады, бірақ діннің рухын сезіне алмайды. Ол хадис пен фәтуа жинайды, бірақ тақуа мұсылман болуға жол көрсете алмайды. Жастар кейде ЖИ берген жауапты абсолют шындық ретінде қабылдап, ұстазбен тікелей рухани байланысқа түспей қояды. Бұл — діни танымның беттік сипатқа айналуы, ал руханияттың мәні — жүрекпен сезініп, амалмен өмір сүруде.

Жасанды интеллект — құрал ғана. Ол иманды күшейтуге де, әлсіретуге де себеп бола алады. Ең бастысы — жастардың бұл технологияны рухани жауапкершілікпен қолдануы. Діни сауатын арттыру үшін ЖИ-ды пайдалануға болады, бірақ рухани тәрбие, намаздағы ықылас, дұғадағы шын пейіл — технологиядан емес, жүректен шығады.

Бүгінгі жас — болашақтың иесі ғана емес, қазіргі технологияның қолданушысы. Жасанды интеллектті пайдалану мәдениеті де рухани сауатпен ұштасуы керек. Ақылды телефонды ғана емес, ақылды жүректі де тәрбиелеу қажет. Себебі рухани өмір — кодпен емес, көңілмен өлшенеді.

Аға жетекші:

Мұқан Нұрзат phd доктор