Жасанды интеллекттің қолдану салалары

ӘОЖ:

"Жасанды интеллект: Қоғамға пайда әкелетін қолдану салалары"

Кожантаева Айгул Гильмановна

Атырау қаласы, Х. Досмұхамедов атындағы Атырау университеті

«Жалпы білім беретін М.Өтемісов атындағы орта мектеп» КММ, Атырау қаласы

sra1710@mail.ru

- Жоба мақсаты: Жасанды интеллекттің әртүрлі салалардағы маңыздылығы мен қоғамға тигізетін пайдасын зерттеу.

Жасанды интеллекттің қолдану салалары

Көлік саласында

Автономды көлік құралдары қазіргі заманғы көлік жүйелерін өзгертуде маңызды рөл атқарады. Жасанды интеллект арқылы басқарылатын автокөліктер жолдағы қауіпсіздікті арттыруға және жол-көлік апаттарын азайтуға бағытталған. Мұндай көліктер қозғалыс кезінде айналасындағы жағдайды талдап, басқа көліктермен және жаяу жүргіншілермен қақтығыстарды болдырмауға көмектеседі. Сонымен қатар, автономды көліктер жолдың жағдайын, ауа райын ескеріп, тиімді бағыттарды автоматты түрде таңдай алады.

Смарт жол қозғалысы жүйелері.

Смарт жол қозғалысы жүйелері де көлік қозғалысын басқаруда маңызды рөл атқарады. Бұл жүйелер жасанды интеллекттің көмегімен жолдардағы қозғалыс ағындарын тиімді реттеп, кептелістерді азайтуға және жолдағы қауіпсіздікті жақсартуға мүмкіндік береді. Мысалы, кейбір қалаларда смарт бағдаршамдар жол қозғалысы мен жаяу жүргіншілердің қозғалысын талдай отырып, тиімді түрде жұмыс істейді.

- Waymo — автономды көлік саласындағы көшбасшылардың бірі. Waymo жасанды интеллект технологиясын пайдалана отырып, өздігінен басқарылатын көліктерді дамытады.

- Tesla Autopilot — Tesla компаниясының өздігінен басқарылатын көліктеріндегі жасанды интеллект жүйесі. Ол жол қозғалысындағы қауіпсіздікті арттыру үшін қолданылып жатыр.

Жасанды интеллекттің білім беру саласындағы рөлі

ЖИ кедейшілікпен күресте білім беру саласында да үлкен рөл атқарады. Әсіресе, кедей елдерде білім алу мүмкіндіктері шектеулі адамдарға ЖИ көмегімен онлайн курстар, виртуалды мектептер және білім беру платформалары ұсынылады. Бұл білім берудің қолжетімділігін арттырып, адамдардың жаңа білімдер мен дағдыларды меңгеруіне мүмкіндік береді. Білім беру арқылы адамдар кедейліктен құтылып, өздеріне жаңа мүмкіндіктер аша алады.

Қауіпсіздік саласында

- Жасанды интеллекттің деректер қауіпсіздігін қамтамасыз етудегі мүмкіндіктері.

Қауіпсіздік саласында жасанды интеллект деректер қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін қолданылады. Мысалы, AI жүйелері үлкен көлемдегі мәліметтерді талдай отырып, күдікті белсенділіктерді анықтап, оларға қарсы әрекет етеді. Бұл жүйелер деректердің қауіпсіздігін қорғауға, қаскүнемдердің әрекеттерін алдын ала анықтауға және оларға қарсы шаралар қабылдауға мүмкіндік береді.

- Ақпараттық қауіпсіздік және кибершабуылдарды анықтауда AI қолдану.

Ақпараттық қауіпсіздік саласында жасанды интеллект кибершабуылдарды анықтау және оларға жауап беру процестерін жетілдіреді. Мысалы, кейбір жүйелер желілердегі күдікті әрекеттерді анықтап, оларды болдырмау үшін қажетті қадамдар жасайды. Мұндай жүйелер адам факторының әсерін азайтып, ақпараттық жүйелердің қауіпсіздігін арттырады.

- Darktrace — бұл киберқауіпсіздік саласындағы жасанды интеллект жүйесі. Ол желідегі қауіпті белсенділіктерді анықтап, шабуылдарды алдын ала болжайды.

- Cylance — AI негізінде жұмыс істейтін тағы бір қауіпсіздік жүйесі, ол вирусқа қарсы және зиянды бағдарламаларды алдын ала анықтауға арналған.

5. Жасанды интеллекттің болашағы мен қоғамға әсері

- Жасанды интеллекттің болашақтағы дамуы мен оның жұмыс орындарына ықпалы.

- AI және адамның бірлесе жұмыс істеуінің болашақ модельдері: адамға AI көмегімен маңызды шешімдер қабылдау тиімділігі.

- Жасанды интеллекттің адамзатқа тигізетін әлеуметтік және экономикалық әсерлері, жұмыссыздық және жаңа жұмыс орындарының пайда болуы.

6. Жасанды интеллектті қоғамға пайда әкелетіндей пайдалану - *Экологиялық мәселелерді шешу:

- Жасанды интеллекттің көмегімен энергия үнемдеу, қоршаған ортаны қорғау.

- Климат өзгерісін бақылау және оны болжауда AI рөлі.

- Кедейшілікпен күресу:

- Әлемдегі кедейлікті азайту үшін жасанды интеллекттің экономикалық жобаларды жоспарлаудағы маңызы.

Жасанды интеллект (ЖИ) қазіргі қоғамда инновациялық шешімдер ұсыну арқылы маңызды рөл атқарады. Ол экологиялық мәселелерді шешуден бастап, кедейшілікпен күресуге және экономикалық жобалар мен стартаптардың дамуына дейін қоғамның түрлі салаларына пайда әкелуде. Бұл технологияның әлеуеті адамдардың өмір сүру жағдайын жақсартуға және қоршаған ортаға әсерді азайтуға бағытталған.

1. Экологиялық мәселелерді шешу

Энергия үнемдеу және қоршаған ортаны қорғау үшін AI

- *Google DeepMind:* Бұл жүйе энергетикалық тиімділікті арттыру үшін Google деректер орталықтарында пайдаланылды және ғимараттар мен басқа да инфрақұрылымдарда энергия үнемдеуге көмектеседі. Ол экологиялық жобалар үшін керемет қолданылады.

- *IBM Environmental Intelligence Suite:* IBM-ның бұл жүйесі ауа райы мен климат деректерін талдап, экологиялық тәуекелдерді болжауға мүмкіндік береді. Ол энергия тиімділігін арттыруға және табиғи апаттарға дайын болуға көмектеседі.

Климат өзгерісін болжау үшін AI

- *Microsoft AI for Earth:* Microsoft-тың бұл платформасы климат өзгерісін болжау, қоршаған ортадағы өзгерістерді бақылау, табиғатты қорғау мақсаттарында пайдаланылады. AI жүйесі арқылы үлкен деректерді өңдеп, тиімді шешімдер қабылдауға көмектеседі.

- *ClimateAI:* Бұл жасанды интеллект климат өзгерістерін болжау және олардың салдарын азайту үшін нақты деректерді талдайды. Ол ауыл шаруашылығында, энергетикада және қалдықтарды басқаруда қолданылуы мүмкін.

Экономикалық жобаларды жоспарлау үшін AI

- *H2O.ai:* Бұл ашық бастапқы кодтағы платформа экономикалық деректерді өңдеп, шешім қабылдауда көмектеседі. H2O.ai кедейшілікпен күресу жобаларында әлеуметтік және экономикалық деректерді талдап, тиімді стратегияларды жоспарлауға мүмкіндік береді.

- *Google AI for Social Good:* Бұл жүйе әлеуметтік жобаларға, оның ішінде кедейшілікпен күресу және білім беру саласында инновациялық шешімдер ұсынады. Ол үлкен деректерді талдап, әлеуметтік-экономикалық жағдайларды жақсартуға көмектеседі.

Білім беру саласындағы AI

- *Squirrel AI: Бұл білім беру жүйесі жасанды интеллект негізінде онлайн курстар мен оқыту платформаларын құруға арналған. Ол оқушылардың қажеттіліктерін жеке талдап, әр адамға жеке оқу бағдарламаларын ұсынады. Кедейлік жағдайындағы адамдарға қолжетімді білім беруді қамтамасыз етуге көмектеседі.

Жасанды интеллекттің қоғамдағы рөлі мен маңызы

Жасанды интеллект (AI) қазіргі қоғамда маңызды рөл атқарады, себебі ол деректерді өңдеу, шешім қабылдау және процестерді автоматтандыру арқылы адам өмірінің әртүрлі салаларына әсер етеді. AI технологиялары өндірісте, денсаулық сақтау, білім беру, көлік және күнделікті өмірде қолданылып, еңбек өнімділігін арттырып, уақыт пен ресурстарды үнемдеуге мүмкіндік береді. Ол медицинада ауруларды ерте анықтау, өндірісте жұмыс процестерін автоматтандыру, білім беруде жаңа оқыту әдістерін енгізу сияқты мүмкіндіктерге жол ашады.

Жасанды интеллекттің болашағы және оның адамзат өміріне әсері

Жасанды интеллект болашақта одан әрі жетілдіріліп, адамзат өмірінің барлық аспектілеріне еніп, түбегейлі өзгерістер енгізуі мүмкін. Оның арқасында интеллектуалдық тапсырмаларды орындау оңайланып, адам ресурстарын қажет ететін жұмыстарды автоматтандыру арқылы адамдарға креативті, ой еңбегі қажет салаларға көбірек көңіл бөлуге мүмкіндік туындайды. Дегенмен, AI-дің дамуының этикалық және құқықтық мәселелері де назарға алынуы тиіс, өйткені жеке өмірдің құпиялылығы, қауіпсіздік және жұмыс орындарының қысқаруы сияқты проблемалар туындауы мүмкін.

Ғылым мен технологияның болашағы және AI-дің оған әсері

Ғылым мен технология болашақта жасанды интеллекттің ықпалымен жаңа серпін алмақ. Зерттеу мен әзірлемелерде AI қолдану арқылы жаңалықтар ашу және технологияларды жылдам жетілдіру мүмкін болады. Мысалы, дәрі-дәрмек жасау процесінде AI молекулярлық құрылымдарды талдап, жаңа препараттарды жасау уақытын қысқартуға көмектеседі. Сонымен қатар, жасанды интеллект физика, химия, биология және инженерия сияқты салаларда жаңа әдістер мен тәсілдерді дамытуға ықпал етеді. Осылайша, AI технологиялары болашақта ғылымның дамуын жеделдетіп, адамзаттың мүмкіндіктерін кеңейтеді.

Әдебиеттер тізімі:

- Жобада қолданылған дереккөздер мен ғылыми мақалалар, кітаптар тізімі,:

1. Митчелл Т. *Machine Learning*. McGraw Hill, 1997.

2. Рассел С., Норвиг П. *Искусственный интеллект: Современный подход*. Вильямс, 2010.

3. LeCun, Y., Bengio, Y., & Hinton, G. (2015). *Deep learning*. Nature, 521(7553), 436-444.

4. Жасанды интеллект.