Ұзақ мерзімді жоспардың тарауы: Мектеп: «Романов негізгі мектебі» КММ

Жасушалық биология.

Су және органикалық заттар Мұғалімнің аты-жөні:Бекмухамбетов Ринат Маратович

Күні:

Сынып: 7 Қатысқандар: Қатыспағандар:

Сабақтың тақырыбы:

Жасуша ,ұлпа, мүше, мүшелер жүйесі түсініктері. Өсімдіктер және жануарлар жасушаларын салыстыру. Жарық микроскобынан көрінетін жасуша құрылымдары: пластидтер, вакуоль, ядро, цитоплазма, жасушалық мембрана, жасушалық қабырға.

Оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

7.4.2.1 «жасуша», «ұлпа», «мүше», «мүшелер жүйесі» ұғымдарды түсіндіру

7.4.2.2 - өсімдіктер және жануарлар жасушаларын ажырату

Сабақ мақсаты:

Барлық оқушылар: «Жасуша», «ұлпа», «мүше», «мүшелер жүйесі» ұғымдарын түсінеді.

Көптеген оқушылар: өсімдік және жануарлар жасушаларының ұқсастықтарымен айырмашылықтарын салыстыра алады.

Кейбір оқушылар: өсімдік және жануарлар жасушаларының құрылысы мен қызметін айқындап, талдап модель жасайды.

Бағалау критерийі

-«Жасуша», «ұлпа», «мүше», «мүшелер жүйесі» ұғымдарын түсіндіреді.

-Өсімдіктер және жануарлар жасушаларының құрылысын салыстыра біледі.

-Өсімдіктер мен жасушалар жасушаларының айырмашылықтары мен ұқсастықтарын ажыратып, талдап модель жасай алады.

Тілдік мақсаттар

Оқушылар:

Өсімдік және жануар жасушаларының ұқсастықтары мен айырмашылықтарын ауызша және жазбаша түсіндіре алады.

Пәндік лексика мен терминология:

Цитоплазма, мембрана, хлоропласт, вакуоль, ядро, жасуша қабырғасы.

Диалог/жазу үшін пайдалы бірқатар үзінділер

Сіздің ойыңызша, бұл қандай жасуша?

Не себепті Сіз бұл өсімдік немесе жануар жасушасы деп ойлайсыз?

Не себепті өсімдік жасушасында хлоропластар болады?

Құндылықтарды баулу

Тапсырмалар орындау арқылы өмірде қолданысы бар екенін түсінеді Қазақстандық патриотизм және азаматтық жауапкершілік:

• мақсатқа жетуге ұмтылу;

• әрбір іс-әрекетте жауапкершілік таныту;

Құрмет:

• топтық және жұптық жұмыс кезінде өзгенің пікірін тыңдау;

Ынтымақтастық:

• жауап нұсқаларынан дұрысын таңдауда ынтымақтастық таныту;

Ашықтық:

• өз ойын ашық әрі тиянақты, түсінікті түрде жеткізе білу;

Еңбек және шығармашылық:

жасушаның құрылымдық бөліктерінің ерекшеліктерін ескеріп, өсімдік және жануар жасушаларын моделдейді.

Пәнаралық байланыс

Музыка, қазақ тілі, жаратылыстану, математика

Алдыңғы оқу

Дихотомиялық әдіс.Дихотомиялық кілттерді қолдану.

Әдіс-тәсілдер

Джигсо әдісі, конверт әдісі, Веен диаграммасы, суреттер сөйлейді, диалог әдісі

Сабақтың барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған жаттығу түрлері

Ресурстар

Басталуы

0-5 минут

Ұйымдастыру кезеңі 1 минут

Топтарға бөлу. Жасуша құрылысы бойынша

сөздердің қиындылары бойынша топқа бөліну.

Әр қиындыларда «Жасуша қабықшасы», «Цитоплазма», «Ядро» деген сөздер арқылы топқа бөлдім.

Психологиялық ахуал қалыптастыру: 1 минут

«Көңіл-күйді анықтау» ( өз көңіл-күйін смайликтер арқылы көрсетеді.)

Үй тапсырмасын қайталау.

«Конверт сұрақтары» әдісі арқылы өткенге шолу жасаймын. 3минут.

Сұрақ:

1.«Дихотомия» терминін түсіндір? Дихотомиялық кілттердің құрылысы қандай?

2.Өсімдіктер мен жануарлардың анықтамаларын пайдаланып, нақты дихотомиялық кілттердің құрылысын талдаңдар?

3.Дихотомиялық кілттерді кез-келген өсімдіктердің немесе жануарлардың нақты туысын анықтау үшін қалай пайдаланасыңдар ?

Топтар тапсырмалар орындайды.

ҚБ: «2 жұлдыз 1 ұсыныс» әдісі.

«Жасуша қабықшасы», «Цитоплазма», «Ядро» деп жазылған сөздер қиындысы

Конверт, сұрақтар, «2 жұлдыз 1 ұсыныс» суреті

Жаңа білім

12 минут

6- 18 мин

Миға шабуыл

Жұмбақ жасыру арқылы жаңа сабақтың тақырыбын ашамын.

Тіршіліктің негізі, ұлпаларды құрайды. Мүшелерге негіз болып, ағзаларды жасайды. Ол не? Жасуша

Тақырыбымды ашамын

Білу және түсіну

Мәтінмен жұмыс.

ДЖИГСО әдісі бойынша мәтінді бөліп оқиды.Топтық жұмыс

Ұсақ ағзалар – прокариоттар мен протистердің бір жасушадан ғана тұратынын білесіңдер. Ал барлық көпжасушалы ағзалар көптеген жасушалардан тұрады. «Жасуша» деген түсінікті ең алғаш Р. Гук қолданған. Ғалым ағаш қабығының ішкі қабатының қимасын қарап, оның жеке ұяшықтардан – жасушалардан тұратынын байқаған. Содан бері жасуша – биологиядағы негізгі түсініктердің бірі, себебі барлық тірі ағзалар жасушадан тұрады. Ғалымдар жасушадан тыс тіршілік болмайтынын, яғни өсу, көбею, қоректену, қоршаған ортамен зат және энергия алмасу үдерістері тек тірі жасуша ішінде ғана жүзеге асатынын анықтаған. Жасушаның құрылысы. Барлық өсімдіктер, саңырауқұлақтар мен жануарлардың барлық жасушасы міндетті түрде үш бөліктен: қабықша, цитоплазма мен ядродан тұрады.

Цитоплазма – жасушаны толтыратын тұтқыр сұйықтық, оның ішкі ортасы. Цитоплазмада ядро, жасушаның басқа ұсақ бөлшектері мен құрылымдары болады.

Ядро – жасушаның маңызды бөлігі; ядросыз көбею жүзеге аспайды. Ядро көбеюге мүмкіндік беріп қана қоймайды, ол жасуша тіршілігін басқарады.

Ұлпа түсінігі. Біздің ғаламшарымызда бірінші рет ең қарапайым жануарлар: ядросыз прокариоттар – бактериялар пайда болды. Ұзақ уақыт ішінде біртіндеп едәуір жоғары құрылымды прокариоттардан қарапайым біржасушалы эукариоттар – протистер түзілді. Біржасушалы эукариоттардан көпжасушалы ағзалар (өсімдіктер, жануарлар және саңырауқұлақтар) түзілді. Айналамыздан көретін барлық тірі ағзалар – бұлар көпжасушалы эукариоттар.

Эволюция барысында миллиардтаған жыл ішінде көпжасушалы ағзалардың біртипті жасушалары ұлпа түзеді. Ұлпа (ткань) – құрылысы, шығу тегі және атқаратын қызметі бойынша ұқсас, тарихи қалыптасқан жасушалар мен жасушааралық заттар жиынтығы. Ұлпадағы барлық жасушалар бір типті, бірдей тіршілік әрекеті үдерістеріне қабілетті. Бұл оларға бірыңғай қызмет атқаруға және әсерге бірдей реакция көрсетуге мүмкіндік береді.

Жасушадан мүшеге. Жануарлар ағзасында жеке мүшелер бар. Тек жануарларда ғана емес, өсімдіктерде де мүшелер бар. Өсімдік мүшелеріне сабақ, тамыр, жапырақ, гүл, жеміс және тұқым жатады. Мүше – тұрақты орны, құрылысы бар және белгілі бір қызмет атқаратын ағза бөлігі. Өсімдік және жануар мүшелері ұлпалардан тұрады.

Мүшелер атқаратын қызметтері бойынша мүшелер жүйелеріне бірігеді. Мысалы, ми жұлынмен және бүкіл денеде орналасқан жүйкелермен бірге жүйке жүйесіне бірігеді. Осындай құрылымына байланысты тірі ағзалар тұтас жүйе ретінде болады. Біздің денеміз үйлесімді жұмыс істейді, жай қимыл жасау үшін жүйкелер, бұлшық еттер, оларды оттекпен қамтамасыз ететін қан мен ұлпа, сүйек т.б. қатысады. Кез келген ағза құрылымының жалпы сызбасы: жасуша  ұлпа 

мүше  мүшелер жүйесі  тұтас ағза (көпжасушалы).

Барлық тірі ағзалар жасушалардан тұрады. Ұқсас жасушалар ұлпаларға бірігеді, ал ұлпалардан мүшелер тұрады. Олар атқаратын қызметі бойынша мүшелер жүйелеріне бірігеді.

Білу, түсіну

Мәтінді оқып болғаннан кейін 1-топ постер құрады. Тапсырмасы « Жасуша-ағза құрылысының негізгі бөлшегі »

2-топ.44 және 46 –суретті пайдаланып, жасушаның органоидтарын атауын суретпен сәйкестендіреді.

ҚБ: «Бутерборд» әдісі

ҚОЛДАНУ

Микраскоппен жұмыс.Жұптық жұмыс

Оқушылар микраскоппен дайын өсімдік мен жануар жасушаларының препаратын қарап, салыстырып, ұқсастығын жазады.Венн диаграммасын толтырады. Оқулықтағы 44 және 46-суретке қарап өсімдік және жануарлар жасушаларының құрам бөліктерінің ұқсастығын анықтап. Венн диаграммасын толтырыңдар.

ҚБ: КБ

Талдау Жұптық жұмыс

ҚБ: Экрандағы дұрыс жауап арқылы

Биология

оқулық.

ватмандар, түрлі-түсті маркерлер.

Жасуша құрылысының суреті

Веен диаграммасы

Өсімдік және жануарлар жасушасының суреттері

Микорскоп , дайын өсімдіктер мен жануарлардың

Дайын препараттары

Сергіту сәті 2 мин

17-19мин

Сергіту сәті.

Терминдер мен түсінектемелері беріледі.Қиылып екі бөлекке бөліп таратамын. Оқушылар бір-бірінен қолындағы жазулары сәйкес келсе,

Жасуша- ағзаның негігі бөлшегі.

Жасуша қабықшасы -жасушаны қоршаған ортадан бөледі.

Ядро- көбеюге қатысады.

Пластидтер- өсімдік жасушасына түс береді.

Цитоплазма- жасушаны толтыратын тұтқыр сұйықтық.

Жұптас деп белгі берілгенде термин жауабымен жұптасады

Синтез

Топтық жұмыс

Оқушыларға түрлі түсті қағазды пайдаланып өсімдік және жануарлар жасушасының моделін жасауды ұсыну.

• аппликация

Оқушылардан жасуша моделін қолданып, өсімдіктер мен жануарлардың жасушасының құрылымдық ерекшеліктерін түсіндіруді сұрау.

ҚБ Баспалдақ әдісі

түрлі түсті қағаз,қайшы, желім

Сабақтың соңы

38-40 мин

2-минут БББ кестесін толтырады.

Үйге тапсырма 11-12 параграфты оқуға, «Жасуша- тірі ағзалардың негізі» рефарат жазуға

Саралау –оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?

Қызығушылығы жоғары оқушыларға Венн диаграммасы арқылы өсімдік және жануар жасушаларын салыстыру тапсырмасы беріледі.

Кейбір оқушыларға жасуша құрам бөліктерінің суреттерін салу тапсырмасын беруге болады.Қабілеті жоғары оқушылар апликация жасап, құрылысын салыстырады.

1. Сұраққа жауап беру;

2. Суреттерді пайдалана отырып, жасушаларды салыстыру;

3. Жасушаның құрам бөліктерінің ерекшеліктерін өсімдік және жануар жасушаларын моделдеу кезінде сипаттау;

4. Өсімдік және жануар жасушаларының ұқсастығы мен айырмашылығын анықтау кезінде білу мен түсіну дағдылары тексеріледі.

5. Қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырманы орындау кезінде қорытынды бағалау жүргізіледі.

6. Сабақ соңында кері байланыс орнатылады.

Пəнаралық байланыс

Қауіпсіздік жəне еңбекті

Қорғау ережелері

АКТ-мен байланыс

Құндылықтардағы

байланыс

Сабақ бойынша рефлексия

Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары дұрыс қойылған ба? Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме?

Жеткізбесе, неліктен?

Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме?

Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма?

Сабақ жоспарынан қандай ауытқулар болды, неліктен?

7. Сұраққа жауап беру;

8. Суреттерді пайдалана отырып, жасушаларды салыстыру;

9. Жасушаның құрамбөліктерінің ерекшеліктерін өсімдік және жануар жасушаларын моделдеу кезінде сипаттау;

10. Өсімдік және жануар жасушаларының ұқсастығы мен айырмашылығын анықтау кезінде білу мен түсіну дағдылары тексеріледі.

11. Қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырманы орындау кезінде қорытынды бағалау жүргізіледі.

12. Сабақ соңында кері байланыс орнатылады.

Жасушаны моделдеуде үшін түрлі-түсті қағаздар қолданып, жасушаның органойдтарын орындайды. Модельдеу барысында оқушылар органойдтарды жасайды.

Рефлексия

Сабақ / оқу мақсаттары шынайыма?

Бүгін оқушылар не білді?

Сыныптағыахуал қандай болды?

Мен жоспарлаған саралау шаралары тиімді болды ма?

Мен берілген уақыт ішінде үлгердімбе? Мен өз жоспарыма қандай түзетулер енгіздім жəне неліктен?

Төмендегі бос ұяшыққа сабақ туралы өз пікіріңізді жазыңыз.

Сол ұяшықтағы Сіздің сабағыңыздың тақырыбына сəйкес

Келетін сұрақтарға жауап беріңіз.

Қорытынды бағамдау

Қандай екі нəрсе табысты болды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?

1: Өсімдіктер мен жануарлардың жасушасын салыстырып, Венн диаграммасын толтыру

2:

Қандай екі нəрсе сабақты жақсарта алды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?

1:

2:

Сабақ барысында мен сынып немесе жекелеген оқушылар туралы менің келесі сабағымды

Жетілдіруге көмектесетін не білдім?