Орыс тілінде жасанды интеллектті қолдану арқылы білім сапасын арттыру

Кіріспе

Қазіргі заман білім беру жүйесінде цифрлық технологиялардың, соның ішінде жасанды интеллекттің (ЖИ) рөлі күннен-күнге артып келеді. Әсіресе тіл үйрету саласында, оның ішінде орыс тілін оқытуда ЖИ құралдарын қолдану – оқушылардың жеке қабілеттерін дамытуға, оқу үрдісін дараландыруға және білім сапасын арттыруға зор мүмкіндік береді.
Орыс тілі пәні оқушының коммуникативтік, тілдік және мәдени құзыреттілігін қалыптастыруды көздейтіндіктен, мұнда заманауи технологияларды тиімді қолдану – заман талабы.

Негізгі бөлім

1. Жасанды интеллекттің білім беру саласындағы маңызы

Жасанды интеллект – адамның ойлау, талдау және шешім қабылдау қабілеттерін техникалық құралдар арқылы модельдеу жүйесі. Білім беру процесінде ол:
- оқушылардың білім деңгейін автоматты түрде анықтауға;
- тапсырмаларды саралап беруге;
- оқыту мазмұнын дараландыруға;
- кері байланысты жылдам ұсынуға мүмкіндік береді.

Орыс тілін оқытуда мұндай технологиялар оқушының тілдік қателерін түзету, сөйлеу машығын дамыту және сөздік қорын кеңейту бағытында тиімді қолданылады. Мысалы, ChatGPT, YandexGPT, Grammarly немесе DeepL сияқты жүйелер мәтінді тексеру, аудару, қайта жазу және грамматикалық қатені түзетуге көмектеседі.

2. Орыс тілі сабағында ЖИ құралдарын қолдану бағыттары

1. Жазба тілін дамытуда:
Оқушылар эссе немесе шығарма жазғанда ЖИ жүйелері грамматикалық және орфографиялық қателерді көрсетіп, түзету жолдарын ұсына алады. Бұл оқушылардың өз қатесін талдап, сауатты жазуға үйренуіне ықпал етеді.

2. Сөйлеу дағдысын жетілдіруде:
Дауысты танитын немесе сөйлеуді талдайтын ЖИ қосымшалары (мысалы, Speechify, TalkAI) оқушының айтылымын жазып алып, дұрыс дыбыстау мен интонацияны үйретеді. Бұл әсіресе қазақ тілді оқушылар үшін тиімді.

3. Сөздік қорын байытуда:
LingQ, Quizlet сияқты платформаларда жасанды интеллект әр оқушының деңгейіне сай жаңа сөздер ұсынады. Сонымен қатар, оқушылардың қызығушылығына байланысты мәтіндер автоматты түрде таңдалады.

4. Мәтінді талдауда және түсінуде:
ChatGPT немесе Claude сияқты жүйелер оқушыларға күрделі мәтіндерді талдау, мазмұнын қысқарту, негізгі ойды табу және сұрақтарға жауап беру дағдыларын қалыптастыруда үлкен көмек көрсетеді.

3. Артықшылықтары мен нәтижелері

ЖИ құралдарын жүйелі пайдалану төмендегідей нәтижелерге қол жеткізеді:
- әр оқушының жеке оқу қарқыны мен деңгейіне бейімделген білім алу мүмкіндігі;
- оқыту үдерісінің тиімділігі мен қызықтылығын арттыру;
- мұғалімнің уақытын үнемдеу және оқу материалын цифрлық форматта жетілдіру;
- оқушылардың шығармашылық және сын тұрғысынан ойлау қабілеттерін дамыту.

Сонымен қатар, мұғалім үшін ЖИ – тек көмекші құрал. Ол педагогикалық шеберлікті алмастырмайды, керісінше оны жетілдіреді. Мұғалім жасанды интеллекттің көмегімен сабақтың мазмұнын байытып, оқушылардың белсенді қатысуын қамтамасыз ете алады.

Қорытынды

Қорытындылай келе, орыс тілін оқытуда жасанды интеллектті тиімді қолдану – білім сапасын арттырудың заманауи тетігі. Ол оқушылардың танымдық белсенділігін арттырып қана қоймай, өздігінен білім алуға, ізденуге және тілдік мәдениетті қалыптастыруға мүмкіндік береді.
Болашақта әрбір мұғалім ЖИ құралдарын әдістемелік тұрғыдан ұтымды пайдаланып, білім беру үдерісін жаңа деңгейге көтере алады.

Пайдаланылған әдебиеттер

1. ҚР Білім беру туралы заңы.
2. Назарбаев Н.Ә. «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру».
3. ҚР БҒМ. Цифрлық білім беру ресурстары жөніндегі әдістемелік нұсқаулықтар.
4. Artificial Intelligence in Education: Promises and Implications for Teaching and Learning. UNESCO, 2023.
5. ChatGPT және басқа ЖИ платформаларының оқу процесінде қолданылу тәжірибесі (әдістемелік материалдар).