Жіктік және көптік жалғауы

1. Является слог твердым или мягким, мы определяем полагаясь на гласные звуки. Окончания к слову добавляются ОРИЕНТИРУЯСЬ НА ПОСЛЕДНИЙ СЛОГ:

ТВЕРДЫЙ СЛОГ=ТВЕРДОЕ ОКОНЧАНИЕ

МЯГКИЙ СЛОГ=МЯГКОЕ ОКОНЧАНИЕ

К примеру:

Бала+лар (-лер не можем добавить)

Сөмке+лер (-лар не можем добавить)

Мен оқушы+мын

Мен нәресте+мін

2. В зависимости на какой звук (гласный или согласный; глухое или звонкое и т.д.) заканчивается слово, мы определяем какое окончание добавить к слову. Разберем это на примере множественных окончаний:

КӨПТІК ЖАЛҒАУ (МНОЖЕСТВЕННОЕ ОКОНЧАНИЕ)

Лар;лер	Дар; дер	Тар; тер
дауысты (гласные); Й;Р;У Примеры: Бала+лар – дети Үй+лер – дома Дәптер+лер – тетради	ұяң, үнді дауыссыз (звонкие и сонорные согласные) Примеры: Қыз+дар – девочки Қалам+дар – ручки	қатаң дауыссыздар (глухие согласные) Примеры: Кітап+тар – книги Сыйлық+тар – подарки

• Добавьте самостоятельно множественные окончания к словам. На какие звуки заканчиваются слова? Разберите вместе с учителем.

Бала..........., қыз..........., гүл..........., құрбы..........., ағаш..........., батыл..........., білімпаз..........., адам..........., шәкірт..........., кілт..........., ақыл............, бөлме..........., сұрақ..........., қимыл..........., теңіз..........., кеме............, оқушы..........., сабақ..........., сөмке..........., жұлдыз............, үй..........., дәптер..........., құс..........., қағаз..........., кітап..........., зат............,

Мәтіндерді оқып, сұрақ құрастыр

1-топ:

Мен үшінші сыныпқа барамын. Менің сыныбымда он ұл, он екі қыз оқиды. Бұлар – менің сыныптастарым.

2-топ:

Бұл- Әнел. Мына сыныптасымның аты – Саша. Менің сыныптастарым әдепті, ақылды.Олар табиғатты жақсы көреді.

ЖІКТІК ЖАЛҒАУ (ЛИЧНОЕ ОКОНЧАНИЕ)

Жіктік жалғау (личное окончание) – обозначает от какого лица мы говорим. (то есть, используется чтобы указать что качество, имя, действие и т.д. относится ко мне, к тебе или ему)

К примеру:

Мен үйде+мін (мын/мін/бын/бін/пын/пін)

Сен ақылды+сың (сың/сің)

Сіз мұғалім+сіз (сыз/сіз)

Ол жатыр. (-)

Окончания первого лица меняются в зависимости оттого на какой звук заканчивается слово:

Мен адам+мын Мен қыз+бын Мен жігіт+пін

Сен адам+сың Сен қыз+сың Сен жігіт+сің

Сіз адам+сыз Сіз қыз+сыз Сіз жігіт+сіз

Ол адам Ол қыз Ол жігіт

• напишите примерыиспользуя слова (батыл, студент, білімпаз ):

Мен ________________________ Мен ________________________

Сен ________________________ Сен ________________________

Сіз ________________________ Сіз ________________________

Ол ________________________ Ол ________________________

Мен ________________________ Мен ________________________

Сен ________________________ Сен ________________________

Сіз ________________________ Сіз ________________________

Ол ________________________ Ол ________________________

СӨЗДІК (СЛОВАРЬ)