КӘСІБИ ИМИДЖ ЖӘНЕ ТҰЛҒАЛЫҚ ӨСУ: БАСҚАРУ ПСИХОЛОГИЯСЫ АЯСЫНДА

Қазіргі уақытта Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университетінің «Қолданбалы және есептеу математикасы» білім беру бағдарламасы бойынша магистратурада білім алып жатырмын. Бұл бағытты таңдауыма негізгі себеп – математикалық ойлауды терең меңгеру, нақты есептеу әдістерін, модельдеу тәсілдерін, алгоритмдер мен ғылыми зерттеу дағдыларын кәсіби деңгейде игеру ниеті болды. Қазіргі заманда кез келген ғылым саласы, инженерия, технология, деректерді талдау және өндірістік процестер математикалық модельсіз қалыптаса алмайды. Сондықтан бұл мамандық менің болашақ кәсіби мақсаттарыма толық сай келеді.

Оқу барысында мен тек математикалық теориялар мен есептеу әдістерін ғана емес, сонымен бірге адаммен жұмыс істеуге, ғылыми жобаларды жүйелі түрде ұйымдастыруға, жоспарлауға, өзін-өзі басқаруға және кәсіби ортадағы қарым-қатынастарды дұрыс қалыптастыруға қатысты маңызды білім алдым. Сол пәндердің ішінде басқару психологиясы ерекше әсер етті. Математика мамандығына тікелей психология пәні байланыссыз болып көрінгенімен, керісінше, қиын ғылыми есептерді шешу, зерттеу жүргізу, үлкен көлемдегі ақпаратты қабылдау, жауапкершілік пен дедлайндарға бейімделу секілді процестер адамның психологиялық мүмкіндіктерімен тығыз байланысты екеніне көзім жетті.

Басқару психологиясының көптеген тақырыптары бар, бірақ олардың ішінен мен өз өмірімде және кәсіби жолымда ең жиі қолданатын екі тақырыпты бөліп айта аламын. Оның біріншісі – шешім қабылдау психологиясы. Есептеу математикасында да, ғылымда да, күнделікті өмірде де дұрыс шешім қабылдау – табыстың негізгі факторларының бірі. Шешімді эмоцияға емес, талдау мен логикаға сүйене отырып қабылдау, таңдау жасау кезінде тәуекелді бағалау, бірнеше нұсқаның ішінен ең тиімдісін айқындау – бұл дағдылардың бәрі менің мамандығымда өте маңызды. Ғылыми жобада қолданылатын әдіс, есептеу моделін таңдау, алгоритмнің тиімділігін анықтау – мұның бәрі шешім қабылдаудың нақтылығын талап етеді. Басқару психологиясында қарастырылатын нормативтік шешім қабылдау моделі зерттеу жұмыстарын жүйелеуге, ойды құрылымдауға, логикалық реттілік сақтауға көмектеседі. Мен бұл білімді өмірімнің барлық саласында пайдаланып жүрмін. Тұрмыстық мәселелерде де, ғылымда да, өзіме сенімді, дәлелді әрі ойластырылған шешім қабылдау дағдысы қалыптасты.

Маған әсер еткен екінші маңызды тақырып – стресс-менеджмент және тұлғалық күйзелістің алдын алу. Магистратурадағы оқу процесі, ғылыми ізденіс, эксперименттер, күрделі есептер, программалаудағы қателіктер немесе нәтиженің шықпай қалуы адамның психикалық тұрақтылығын сынайтын кезеңдер. Осы пән арқылы мен стресс табиғатын, оның кезеңдерін, пайда болу себептерін, сондай-ақ оны басқару жолдарын түсіндім. Стресс-менеджмент маған жұмысты жоспарлауды, эмоциялық тұрақтылықты сақтауды, күйзеліс жағдайында тиімді шешім табуды, қорқыныш пен фрустрацияны жеңуді үйретті. Зерттеу жұмысы кезінде пайда болатын қысым мен шаршауды дұрыс реттей білу – ғылыммен айналысатын адам үшін өте маңызды қабілет. Ал бұл тақырып маған дәл осы қабілетті қалыптастыруға көмектесті.

Осы екі тақырыптан алған білімімді мен күнделікті өмірде де, болашақ кәсіби қызметімде де қолданамын. Өмірде бұл білім маған ойымды жинақтауға, дұрыс шешім қабылдауға, эмоциямды басқаруға және күрделі жағдайда сабыр сақтауға көмектеседі. Ал мамандыққа келсек, ғылыми процесте туындайтын қиындықтармен күресу, есептеу алгоритмдерін таңдаудағы жауапкершілік, жобаларды уақытында орындау, зерттеу жүргізу кезіндегі стресс факторларын басқару – осының бәрінде басқару психологиясынан алған білімім тікелей қолданылып жүр.

Қорытындылай келе, Қолданбалы және есептеу математикасы білім беру бағдарламасы тек математикалық білімді ғана емес, психологиялық тұрақтылықты, өз-өзіңді басқару қабілетін, шешім қабылдау дағдыларын талап ететін сала екенін түсіндім. Басқару психологиясындағы “Шешім қабылдау психологиясы” және “Стресс-менеджмент” тақырыптары менің кәсіби және тұлғалық қалыптасуыма үлкен үлес қосты. Бұл білімдер болашақта да ғылыми қызметіме, өмірлік мақсаттарыма және кәсіби жетістіктеріме негіз болады деп сенемін.

Жүсіпова Гүлсезім Берікқызы

1 курс магистранты,

Болтаева Алия Масакбаевна

психология ғылымдарының кандидаты

Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті