Кішіпейілділік

Кішіпейілділік: Адамгершіліктің негізі

Кішіпейілділік — адамның рухани дамуы мен әлеуметтік қарым-қатынасындағы маңызды құндылықтардың бірі. Ол адамның өзіне деген сыйластық пен басқаларға деген құрметті сақтай отырып, қарапайым, сыпайы болуын білдіреді. Кішіпейілділік тек мінез-құлықтың ғана емес, сонымен қатар адамның ішкі дүниесінің айнасы болып табылады. Бұл қасиет адамды айналасындағылармен жақсы қарым-қатынас орнатуға, олардың пікірін құрметтеуге және өзін жоғары қоймауға бағыттайды.

1. Кішіпейілділіктің мәні мен маңызы

Кішіпейілділік — адамның өзін тым жоғары санамауы, өз қадір-қасиетін артық көрсетуге ұмтылмауы, басқаларды құрметтей білуі. Бұл қасиет адамның ішкі мәдениетінің, адамгершілік тұрғыдан жетілуінің көрсеткіші. Кішіпейілділік кез келген адамға тән болуы тиіс, өйткені ол басқа адамдармен жақсы қарым-қатынас орнатуға, ұжымда бейбітшілік пен түсіністік атмосферасын қалыптастыруға көмектеседі.Кішіпейілділік өз кезегінде адамның өзін-өзі бағалауы мен әлеуметтік бейімделуіне де оң әсер етеді. Әдетте кішіпейіл адамдар қоғамда жақсы қабылданып, құрметке ие болады, өйткені олар өзімшілдік пен үстемдікке жол бермей, басқалармен тең дәрежеде қарым-қатынас орнатады. Бұл қасиет адамның рухани байлығын, өмірге деген дұрыс көзқарасын және адал ниетін көрсетеді.Қазақ халқының тәрбиесінде кішіпейілділік үлкен орын алған. Қазақтың «талапты ұл табысқа жетеді» деген мақалының ішкі мәнінде қарапайымдылық пен сабырлықтың маңызы зор. Кішіпейілділік адамды ақылға, сабырлыққа, мейірімділікке тәрбиелейді.2. Кішіпейілділік және оның адам өміріндегі орныКішіпейілділік адамның өмірінде тек жеке қарым-қатынас пен моральдық құндылықтар тұрғысынан ғана емес, рухани тұрғыдан да маңызды рөл атқарады. Бұл қасиет адамды әлемге деген оң көзқарасқа, басқалармен үйлесімді өмір сүруге, өз қадірін бағалауға үйретеді. Қарапайым болу — адамның табиғи мінез-құлқындағы шынайылықты білдіреді. Осылайша, адамда артық мақтану мен көрсоқырлық болмайды, ол өзінің жақсы жақтарын көрсеткенде, алдымен өз әрекеттері мен іс-әрекеттері арқылы анықталады.Кішіпейілділік адамның жұмыс ортасында да маңызды. Мысалы, өз міндеттерін жауапкершілікпен атқаратын және басқалардың пікірін тыңдай білетін адамдар ұжымда жоғары бағаланады. Олар өздерінің білімдері мен тәжірибелерін бөлісе отырып, басқа адамдармен қарым-қатынастарын нығайтады.Ал егер адам өзіне тым сенімді болып, өзгелерді төмендетіп, әрдайым үстем болуға тырысса, онда ол тек өзінің ғана емес, басқалардың да өміріне кедергі келтіріп, қоғамда дұрыс түсіністік пен үйлесімділік орнатуға қиындықтар тудырады.3. Кішіпейілділіктің адамгершілікке қосатын үлесіКішіпейілділік — адамның өміріндегі ең қажетті қасиеттердің бірі. Бұл адамды сабырлы, мейірімді, және өзгені түсіне білетін етеді. Өзін де, өзгелерді де құрметтеу — адамның жеке тұлға ретінде дамуына ықпал етеді. Кішіпейіл адам айналасындағы адамдарды да құрметтеп, әр адамның қадір-қасиетін түсініп, әрқашан көмек көрсетуге дайын болады.Кішіпейілділіктің арқасында адам қоғамда бейбітшілік пен келісім орната алады. Себебі бұл қасиет адамдарды бір-біріне жақындатып, өзара түсіністік пен сыйластыққа негізделген қарым-қатынастарды қалыптастырады. Ал басқаларға деген құрмет пен түсіністік көрсету арқылы біз адамгершілікті сақтап, қоғамда жақсы моральдық ахуал қалыптастыра аламыз.4. Кішіпейілділік пен білім: Олардың байланысыКішіпейілділік біліммен, оның ішінде рухани біліммен тығыз байланысты. Адам өзінің білімі мен ақыл-ойын дұрыс пайдаланғанда ғана кішіпейіл болуы мүмкін. Білім адамды өз қадірін білетін, бірақ сонымен бірге қарапайым әрі кішіпейіл етіп қалыптастырады. Бұл қасиет адамның өзін ақылмен және адамгершілік тұрғыдан дамытатын маңызды фактор.Қазақ халқының дана сөздерінде «білімді болу — бұл бір жағынан өзін сыйлау, бірақ сонымен қатар білімді бола тұра басқаларды да құрметтеу» деген ой жатыр. Жоғары білімді адам өзінің білімін басқаларды кемсіту үшін емес, оларға көмек көрсету үшін пайдалануы керек. Білім мен кішіпейілділік арасындағы байланыс рухани байлыққа негізделген, бұл адамның тек білімді болуын ғана емес, оның бұл білімді адамзатқа жақсылық жасау үшін пайдалануы керек екендігін көрсетеді.5. Кішіпейілділікті тәрбиелеуКішіпейілділік адам бойында тәрбиеленетін қасиет. Бұл қасиетке бала кезден бастап үйрету керек. Қазіргі қоғамдағы тәрбиелеу үрдісінде «көрсетіп үйрету» әдісі маңызды рөл атқарады. Балалар өз ата-аналарының, ұстаздарының, қоғамдағы ересектердің іс-әрекеттерінен үлгі алады. Егер ата-ана мен мұғалімдер кішіпейіл болса, онда бала да осы қасиетті өз бойына сіңіреді. Сонымен қатар, балаға кішіпейілділікті сөзбен түсіндіру ғана емес, оны өмірде көрсету де маңызды.Баланы өзіне құрмет көрсетудің, басқа адамдарды тыңдаудың, олардың пікірлерін бағалаудың маңыздылығын түсіндіру керек. Мұнымен қатар, кішіпейілділік баланың өзін-өзі бағалауымен байланысты. Оны тек сыртқы сыпайылыққа емес, ішкі тәртіп пен адалдыққа үйрету керек.

Қорытынды

Кішіпейілділік — бұл адам өміріндегі маңызды қасиет. Ол адамның ішкі мәдениеті мен адамгершілігін көрсетіп, қарым-қатынас орнатуға, қоғамда үйлесімділік пен бейбітшілікті сақтауға ықпал етеді. Кішіпейілділік адамның өз қадір-қасиетін артық көрсету мен мақтаншақтықтан аулақ болып, басқалармен тең дәрежеде қарым-қатынас орнатуға негіз болады. Біздің қоғамымызда бұл қасиетті дамыту, әсіресе жастарға дұрыс тәрбиелеу маңызды. Сонда ғана біз өзара сыйластық, түсіністік пен адалдық негізінде берік қоғам құра аламыз.