Жиренбай Пернекүл Аширбекқызы, география пәнінің мұғалімі, 10-сыныпқа арналған география пәнінен мақала. Тақырыбы: Климаттың өзгеруі және оның Қазақстанға әсері

Кіріспе
Климаттың өзгеруі — қазіргі заманның ең өзекті жаһандық мәселелерінің бірі. Бұл табиғи және антропогендік (адам әрекетінен туындайтын) факторлардың салдарынан Жер шарының климаттық жағдайының өзгеруін білдіреді. Соңғы жылдары климаттың өзгеруі Қазақстан аумағында да айқын байқалып отыр.

Негізгі бөлім
Қазақстан — аумағы кең, табиғи-климаттық аймақтары әртүрлі ел. Елдің солтүстігінде қоңыржай климат басым болса, оңтүстігінде шөлейт және шөлді климат тән. Соңғы жылдары байқалып отырған жауын-шашынның азаюы, жаздың тым ыстық болуы, өзен-көлдердің тартылуы сияқты құбылыстар климаттың өзгеруінің нақты дәлелі.

БҰҰ-ның 2021 жылғы баяндамасына сәйкес, Орталық Азияда температураның орташа көтерілуі ғаламдық көрсеткіштен асып отыр. Бұл ауыл шаруашылығына, су ресурстарына және экожүйеге елеулі қауіп төндіреді. Қазақстандағы Арал теңізінің құрғауы, Іле және Сырдария өзендерінің су деңгейінің төмендеуі осы климаттық өзгерістермен тығыз байланысты.

Сондай-ақ климаттың өзгеруі экологиялық миграция мен әлеуметтік-экономикалық мәселелерге де әкелуде. Мысалы, жайылымдық жерлердің тозуы мен су тапшылығы ауыл халқының ірі қалаларға көшуіне себеп болып отыр.

Қорытынды
Климаттың өзгеруі тек табиғи ортаға емес, сонымен қатар адамның өмір салтына да әсер етуде. Қазақстан бұл мәселеге қарсы тұру үшін ұлттық стратегиялар қабылдауда. Мысалы, "Жасыл Қазақстан" бағдарламасы мен жаңартылатын энергия көздерін дамыту арқылы парниктік газдарды азайту көзделуде.

Оқушылар бұл мәселеге бей-жай қарамай, табиғатты қорғауға өз үлестерін қосуы қажет. Бұл — болашақ ұрпақ үшін таза және қауіпсіз ортаны сақтаудың басты жолы.

Пайдаланылған әдебиеттер

1. ҚР Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігі. (2021). Қазақстанның климаттық стратегиясы–2030.

2. United Nations Development Programme (UNDP). (2022). Climate Change and Central Asia Report.

3. Назарбаев Зияткерлік мектептері ДББҰ. (2020). География 10-сынып оқулығы. Алматы: «Атамұра» баспасы.

4. World Bank. (2023). Climate Risk Country Profile: Kazakhstan.

5. "Жасыл Қазақстан" мемлекеттік бағдарламасы (2021). ҚР Үкіметінің ресми сайтынан алынған.