Әдістемелік нұсқаулық: "Күй" туралы тапсырмалар жинағы

Күй — қазақ халқының музыкалық өнерінің ең маңызды және ерекше түрлерінің бірі. Күй жанры ғасырлар бойы дамып, қазақтың ұлттық мәдениеті мен тарихын дәріптеп, халықтың рухани әлемін көрсетеді. Күйдің мәні мен мазмұнын терең түсіну, оқушылардың күй өнеріне деген қызығушылықтарын арттыру мақсатында «Күй» тақырыбына арналған тапсырмалар жинағын ұсынамын. Бұл тапсырмалар оқушылардың шығармашылық ойлауын дамытуға, күйдің мәнін түсінуге және музыкалық білімін арттыруға көмектеседі.

1. Теориялық тапсырмалар

1.1. Күй туралы түсінік.

- Күй дегеніміз не?

- Күйдің қазақ өнеріндегі орны мен маңызы туралы айтып беріңіз.

- Қазақ күй өнерінің ең танымал орындаушылары туралы мәлімет беріңіз.

- Күйдің түрлері мен олардың ерекшеліктерін атаңыз (мысалы, толғау, төкпе, шақыру т.б.).

1.2. Күйдің құрылымы.

- Күйдің құрылымын сипаттап беріңіз (мысалы, экспозиция, реприза, дамытушы бөлімдер т.б.).

- Күйде кездесетін музыкалық элементтерді атаңыз: ритм, мелодия, гармония, динамика және т.б.

1.3. Күй мен айтыс.

- Күй мен айтыс жанрының арасындағы байланыс туралы пікір жазыңыз.

- Қандай күйші-композиторлар айтыс арқылы өз шығармашылығын дамытты?

2. Шығармашылық тапсырмалар

2.1. Күйдің мәнін түсіну.- Сіз тыңдаған күйдің біреуін таңдаңыз және оның мазмұнын қалай түсінгеніңізді жазыңыз. Күй сізге қандай сезімдер тудырды? Оның әсері қандай болды?

2.2. Күй туралы эссе жазу. "Күй – ұлттық өнердің алтын қазынасы" тақырыбына эссе жазып, күйдің қазақ халқының мәдениетіне қосқан үлесін баяндаңыз. 2.3. Күйге арнап өлең жазу. Ұнатқан күйіңізге арнап шағын өлең немесе мәтін жазыңыз. Өлеңде күйдің сізге әсер еткен сезімдері мен ойларыңызды білдіріңіз.

3. Тапсырмалар орындау

3.1. Күйдің жанрларын ажырату.

- Қандай күйдің жанрына жатады деп ойлайсыз: "Қайран менің қазағым", "Сарыарқа", "Таңжарық"? Әр күйді тыңдай отырып, оның қандай жанрға жататынын және неге дәл сол жанрды таңдағаныңызды түсіндіріңіз. 3.2. Күйді тыңдап, сипаттама беру.Күйдің бірін тыңдаңыз (мысалы, "Аққу", "Балбырауын", "Төке") және оны сипаттап, күйдің әуенін, ырғағын, динамикасын және жалпы әсерін түсіндіріңіз.

4. Күйдің орындаушы өнері

4.1. Күйші туралы зерттеу. Қазақ күй өнерінде белгілі бір күйші-композиторды зерттеп, оның өмірі мен шығармашылығы туралы ақпарат жинаңыз. Сол тұлғаның күй жанрына қосқан үлесін талдаңыз.

4.2. Күйшіге арнап өнер көрсету.

- Күйші орындаушының шығармаларын тыңдай отырып, олардың орындаушылық стилі туралы қысқаша пікір жазыңыз. Күйшінің техникасы, музыкалық ойлау тәсілі туралы не ойлайсыз?

5. Күй мен өнерді салыстыру

5.1. Күй мен халық әнін салыстыру.

Қазақтың халық әні мен күйінің ұқсастықтары мен айырмашылықтарын салыстырып жазыңыз. Ән мен күйдің қоғамдағы ролі, мәдени мәні туралы пікір жазыңыз. 5.2. Күй мен би өнері. Күй мен қазақтың дәстүрлі би өнерінің арасындағы байланыс қандай? Қандай күй музыкалары би өнеріне негізделген? 6. Күй тыңдау және анализ

6.1. Күй тыңдаудан кейінгі пікір.Күйді тыңдағаннан кейін өз сезімдеріңізді жазып, күйдің құрылымы мен динамикасы бойынша талдау жасаңыз. Бұл күйдің қай кезеңдерінде қандай эмоциялар туындады?

6.2. Мелодияны анықтау.Қандай күйдің негізгі мелодиясын тауып, оны сипаттап беріңіз. Мелодияның қайталанатын фрагменттері, әуеннің құрылымы және қандай құралдармен орындалғанын сипаттаңыз.

Қорытынды:

Бұл тапсырмалар жинағы оқушылардың күй жанрына деген қызығушылықтарын арттырып, олардың күй өнеріне деген көзқарасын тереңдетуге мүмкіндік береді. Оқушыларға күйдің мәнін түсіндіру, музыкалық білімді дамыту, шығармашылық және сыни ойлауды қалыптастыру үшін әр түрлі әдістерді қолдану қажет. Сонымен қатар, күйдің тарихын, құрылымын және оны орындаушылардың өнерін терең білу олардың жалпы мәдениетін дамытуға септігін тигізеді.