КІРІСПЕ
Ерте кезеңдерден ақ адамзат баласы өмір сүру барсын аспан әлемімен тығыз байланыстырған. Жер бетінде өмір сүру, шаруашылықты реттеу, тіпті де аппаттық құбылыстардың: індет, жер сілкінісі, құрғақшылық немесе су тасқыны, егіннің шықпауының тағыда басқалардың болуын өзара жер мен аспан әлемі арасындағы байланыстан деп сипаттаған. Бұл құбылыстар табиғи құбылыстармен байланысып жатқан аспан «белгілерімен» аспан түсінің құбылуы, полярлы шұғыланың болуы, Күн айналасындағы сақиналар, Күндегі белгілер немесе күндегі физикалық үрдістер, яғни көзге көрінетін қара дақтардың болуымен байланыстырған. Бақыланып жатқан құбылыстардың белгілі бір мерзімділігі және олардың Күндегі болып жатқан үрдістер арасындағы байланысы ескеріліп, табиғатын білуге тырысқан.
Күн желінің таралуы, жер атмосферасына енуі мен оның табиғатқа әсері. Күн менен Жер арасындағы электродинамикалық байланыстар космостық және жердегі техникаларға да, адамдарға да тікелей әсерін қарастыру. Жоғарғы қабаттағы өзгерістер негізінен Күн активтілігінің артуы кезіндегі Күн ағындарының және Күн спектрінің қысқа толқынды бөлігінің күшеюі нәтижесінде болатын қосымша энергиямен анықталады. Жер бетіне тек қана «тік» және жанама әсер ету үшін аз мөлшердегі энергияның бөлігі ғана жетеді. Сондықтан да Күн активтілігінің жер бетіндегі әсері тропосфера, биосфера немесе физика-химиялық процесс болмасын тұрақсыз тепе-теңдік қалыпта болған жағдайда ғана байқалады. Жоғарыдағы келтірілгенде диплом жұмысын таңдауға негіз болды.
2.5Күн сәулесінің әсері
Ультракүлгін сәуленің әсерінен тері тез қызарып, терінің зат алмасуы, қан айналысы жақсарады. Терідегі минерал заттарының алмасуын қалыптастыратын «Д» дәрумені көбейеді. Сондай-ақ күнге күю әр түрлі тері ауруларын (терлегіштік, безеу тағы басқа) емдеуге пайдалы. Сәуледегі Д витамині сынғыш, әлсіз сүйектің жетілуіне, қатаюына, өзіне қажетті дәруменді сіңіруіне себеп болады. Сонымен бірг «Д» дәрумені тіс, тырнақ, шашқа ең қажетті кальцийді алмастыруға көмектеседі. Ал ең бастысы, күн сәулесі терінің саңырауқұлақты ауруларының микробтарын жоюға қабілетті. Қысқасы, күн сәулесін дұрыс қолданса, оның адам ағзасына пайдасы жетерлік. Бірақ қай нәрсені болса да шамадан тыс көп пайдаланғанда зияны болатынын есте ұстауымыз керек.
Күнге күю – күн сәулесінің әсерінен меленин пигменті көбейеді деген сөз. Меленин пигменті көбейгенде тері «қоңыр» түске боялады.
Күннің күйігі күн сәулесінің ұзақ әсер етуінің ең көп таралған теріс әсерлерінің бірі болып саналады. Күннің күйіп қалу белгілері, әдетте, күн сәулесінен төрт-бес сағаттан кейін толық күшпен көрінеді. Күннің күйіп қалуының себебі-ультрафиолет сәулесі, біз оны күн сәулесінде немесе солярийде күйдіреміз.
Күннің күйіп қалуының жалпы белгілері:
-
қызаруы,
-
ауырсыну / сезімталдық,
-
ісіну,
-
блистер,
-
тұмау белгілері, мысалы, жүрек айну, қызба, қалтырау немесе бас ауруы.
Егер күн күйген кезде температура көтерілсе, дәрігердің көмегіне жүгіну керек. Қатты күйіктер ауырсынуды тудырады.
Гелиотерапияның (күн ваннасы) пайдасы көп. Бірақ емнің бұл түрін қабылдауға кез-келген адамға рұқсат етілмейді. Көк тамыр склерозы, гипертониялық аурулармен ауыратындарға және орталық жүйке жүйесінің негізгі ауруларына шалдыққан адамдарға күнде жатуға тыйым салынады.
Күнге күйгенде бастапқы кезде 10-15 минут, кейін қыздырыну уақытын ұзарту қажет. Бірден ұзақ қыздырынса, күн сәулесі өтіп, адамның дене қызуы көтеріледі. Басы ауырып, денесі қалтырай бастайды. Тіпті, естен тануы да мүмкін.
Негізгі терінің қызарып, күюінің өзі – адам ағзасының ультра-күлгін сәулесіне қарсы қорғаныс реакциясы. Егер сіздің теріңіз фитотиптердің бірінші немесе екінші түріне жатса (фтотипке жататын адамдар: аққұбаадамдар, секпілге бейім тері), онда сіз күннен қорғану керек адамдардын бірден-бірісіз. Мұндай тері иелері меланомаға – тері рагына шалдығулары мүмкін.
Күн сәулесінің зияны – баланың ағзасына күннің аса көп өтуі. Балаға қатты күн өтсе ауруға шалдығады. Мынандай жағдайды айта кеткен жөн болар деп есептеймін. Күн сәулесі жер бетіне жеткенде, үшке бөлінеді: жылылық сәулесі, көзге көрінетін ақ сәуле және көзге көрінбейтін ультра – күлгін сәуле. Бұлардың проценттік қатынасы жыл мезгіліне, тәулік уақытына, географиялық орнына қарай өзгеріп отырады. Қарашадан бастап ақпан айына дейін біздің Қазақстанда ультра – күлгін сәуле жоққа жақын. Наурыз айынан бастап ол сәулемолая береді де, маусым, шілде айларында көбею шегіне жетеді. Одан кейін керісінше азаяды. Тәулік ішінде сағат 10-нан бастап сағат 13-ке дейін көп болады да, 15 сағаттан бастап азаяды.
Ультра – күлгін сәуле баланың денсаулығын күшейтіп, шынықтырады. Сол сәуленің нәтижесінде өсіп келе жатқан баланың денесіне өте қажетті фосфор мен кальций минералдары сіңеді. Ал бұл минералдар – бала сүйегінің негізгі құрамы. Бұлар жетпеген жағдайда олардан мешел ауруы пайда болады.
Жас баланы күннің көзіне сағат 10-12-нің аралығында шығару қажет. Далаға шығаруды алғашқыда сәуірден қыркүйектің аяғына дейінгі аралықта күн сайын 5 минуттан қосып отыру керек, ал қазаннан наурыздың аяғына дейінгі аралықта кү сайын 2 минуттан ұзарту жөн. Күнбе-күн осындай мөлшерде көбейте отырып, 2-3 сағатқа жеткізу керек.
Күн сәулесінің пайдасы. Д дәруменінің тағы бірегей қасиеті ол – адамның ұзақ өмір сүруіне әсер етеді. Бұл дәруменінің мөлшері шамадан төмен болуынан адам мезгілінен бұрын өмірден кететіндер көп екені анықталған.
Күн сәулесі демікпе дертімен ауыратын адамдар үшін де пайдалы.
Күн сәулесі кейбір тері ауруларына да пайдалы . Теміреткі, қышыма сияқты ауру түрлерінің қоздырғыштары күн сәулесіне төзімсіз болып келеді.
Күн сәулесі – бактерияларды құртады. Тері күнге неғұрлым күйген сайын, бактерияларды жоятын қуат соғұрлым көбейе түседі.
Күн сәулесінің жас балалардың денсаулығына тигізер пайдасы мол, ал кейде зияны да бар. Оны көпшілік күнделікті тұрмыста көріп те жүр. Мәселен, жас балалар жаз кезінде көбіне далада ойнайды, оның денесінің өсіп жетілуі де тез болады. Жазғытұрым туған бала мешелмен ауырмайды. Баланың бойы да жаз айларында көбірек өседі.
Ультракүлгін сәуленің әсерінен тері тез қызарып, терінің зат алмасуы, қан айналысы жақсарады. Терідегі минерал заттарының алмасуын қалыптастыратын «Д» дәрумені көбейеді. Сондай-ақ күнге күю әр түрлі тері ауруларын (терлегіштік, безеу тағы басқа) емдеуге пайдалы. Сәуледегі Д витамині сынғыш, әлсіз сүйектің жетілуіне, қатаюына, өзіне қажетті дәруменді сіңіруіне себеп болады. Сонымен бірг «Д» дәрумені тіс, тырнақ, шашқа ең қажетті кальцийді алмастыруға көмектеседі. Ал ең бастысы, күн сәулесі терінің саңырауқұлақты ауруларының микробтарын жоюға қабілетті. Қысқасы, күн сәулесін дұрыс қолданса, оның адам ағзасына пайдасы жетерлік. Бірақ қай нәрсені болса да шамадан тыс көп пайдаланғанда зияны болатынын есте ұстауымыз керек.
Аптап ыстық денсаулыққа зиян. Ауа температурасы күрт көтерілгенде қалай сақтану қажет? Әсіресе, қандай сырқаттармен ауыратын науқастардың абай болғаны жөн?
Күн шуағының көмегімен адам өзінің өмірін ұзартып, денсаулығын шыңдай алады. Дегенмен, қазіргідей аптап ыстықтың адам ағзасына зияны көп. Мысалы, ыстықты адамнан көп тері бөледі. Ал тері көбірек бөлінсе, ағза кальций, магний, натрий, калий секілді минералды заттардан айырылады. Мұның салдарынан жүрек бұлшық еті әлсірейді. Жүрек тез қағады. Сөйтіп, адам тез шаршайды. Бұл түрлі аурулардың пайда болу қаупін туғызады.
Сондықтан, әсіресе жасы үлкен адамдар дәрігерлерге жиі барып, тексерілгені жөн. Сонымен қатар жүрек аурулары мен қалқанша без ауруларына шалдыққандар абай болғаны дұрыс. Ыстықта гипертониялық және жүрегінің ишемиясы бар адамдарда жүрек ұстап қалу қаупі бар. Қан қысымы төмен адамдарда әлсіздік пайда болады.
Аптап ыстықтың салдарынан кейбір адамдардың іші өтіп, басы айналады. Тіпті, ыстық күнде де тұмау тиеді.
Ыстық күнде дұрыс тамақтанудың маңызы зор. Әсіресе, көкеністер мен сүт тағамдарын көбірек пайдаланған жөн. Тұзды тағамдарды көп пайдаланбау керек.
Қан тамырлары ауыратын адамдар суық суға түсерде абай болғаны жөн. Егер ауа температурасы мен су температурасының айырмашылығы 10 градустан асса, онда жүрек ұстап қалуы әбден мүмкін.
Бірнеше ондаған жыл бұрын ғалымдар озон қабаты жұқарып, күн радиациясының деңгейі жоғарылағанын дәлелдеді. Бұл жалпы денсаулыққа және тіпті ауыр аурулардың дамуына әкеледі. Сонымен қатар, күн ванналары иммунитетке оң әсер етеді және баланың денесінің суыққа төзімділігін арттырады деген пікір кең таралған. Сонымен, күнде не көп: пайда немесе зиян? Талқылайық.
Күннің пайдасы
Күннің адамға, әсіресе балаға пайдасы айқын. Күн D дәрумені өндірісін бастайды және бұл нәресте ағзасы үшін өте маңызды.
D Дәрумені
-
иммунитетті жақсартады: педиатрлар көбінесе балалардағы Д витаминінің төмен деңгейі мен күзгі-қысқы кезеңде жиі кездесетін аурулар арасындағы байланысты атап өтеді
-кальцийдің сіңуін жақсартады, яғни сүйек-буын жүйесі қажет.
Күннің адам денсаулығына тигізетін пайдасы d дәруменінде. алайда, оның жеткілікті мөлшерін алу үшін күн сәулесінде ұзақ уақыт болу қажет емес. Жазда күніне бірнеше минут ашық ауада өткізуге жеткілікті. Күн аз мезгілде - сәл ұзағырақ. Міндетті емес жылдамдығы тексеріледі. Аулада доп ойнау немесе саябақта серуендеу D дәрумені деңгейін жоғарылатады.
Күннің зияны
Күннің адамға зияны кем емес. Күн сәулесінің тікелей түсуі күйікке әкеледі, мольдердің өзгеру қаупін арттырады, пигментті дақтарға және басқа да жағымсыз салдарға әкеледі.
Мұндай әсердің көзі – ультракүлгін, дәлірек айтқанда UVA және UVB сәулелері. Олар теріге әртүрлі әсер етеді. UVA-сәулелері теріде мерзімінен бұрын қартаюды және жаңа түзілімдерді тудырады, UVB-күйіктің басты себебі. Біз олармен күресеміз.
Ультракүлгін сәулелердің зияны мен пайдасы туралы ең танымал қате түсініктер
Ақыр соңында, мен күннің теріге тигізетін пайдасы мен зияны туралы бес негізгі қате түсініктен арылғым келеді.
Қате түсінік 1. Барлық күн сәулелері бірдей.
Күннің негізгі теріс әсері ультракүлгін немесе ультракүлгін сәулелерден, атап айтқанда UVA және UVB сәулелерінен келеді. Олар әртүрлі сипаттағы тері проблемаларын тудырады. UVA терінің қатерлі ісігін, мольдердің көбеюі мен өзгеруін және ерте қартаюды тудырады, UVB – терінің күйіп қалуына әкеледі. Олардан қорғаныс қажет.
Қате түсінік 2. Күннен қорғайтын косметика D дәрумені өндірісін тежейді.
Күннен қорғайтын косметика UVA және UVB сәулелерінің зиянды әсерін болдырмайды, ал D дәрумені синтезіне әсер етпейді. Күннен қорғаушы құралдардың астында D витамині теріге ешқандай қауіп төндірмей өндіріледі.
Қате түсінік 3. Тіпті аз мөлшерде Күн Қорғанысы теріні тиімді қорғауға көмектеседі.
Тиімді қорғау үшін баланың терісі Бос орындар мен нашар өңделген жерлер қалмауы үшін крем қабатымен жабылуы керек. Кремді жеткілікті мөлшерде жағыңыз. Егер сіз спрейді қолдансаңыз, теріге тығыз жабын жасау үшін оны бірнеше рет жағыңыз.
Қате түсінік 4. Кремді қорғау факторы неғұрлым көп болса, соғұрлым оны жаңарту қажет.
Кремнің SPF деңгейіне қарамастан, оны екі сағат сайын жаңартып отыру керек, ал егер бала қатты терлесе немесе шомылса – одан да жиі.
Қате түсінік 5. Органикалық (минералды) күн қорғанысы балалар үшін қауіпті.
Органикалық сүзгілер химиялық құрамына байланысты күн сәулесін сіңіреді. Кейбір компоненттер теріге сіңіп кетуі мүмкін, алайда жанама әсерлер туралы расталған ақпарат жоқ. Ғалымдар дәлелдегендей, UVB сәулелерінен туындаған терінің күйігі болашақта терінің ерте қартаюына және тері қатерлі ісігінің даму қаупіне әкеледі.
Сіз қанша күн сәулесімен айналыса аласыз және бұл баланың терісі өзінің сипаттамаларына байланысты (пигментті меланин шығару қабілеті төмендейді) ультракүлгін сәулелердің әсеріне өте сезімтал екенін есте ұстаған жөн. Осыған байланысты жазда өмірдің бірінші жылындағы балаларға тікелей күн сәулесі қарсы. Баланың терісінде жеткілікті мөлшерде Д дәрумені пайда болуы үшін ашық күнде емес, ағаштардың "шілтер" көлеңкесінде серуендеу жеткілікті. Балалар күн сайын таза ауада кемінде 2-3 сағат болуы керек. 3 жастан асқан балаларға күнге 15 минутқа дейін (күннен қорғайтын құралдарды қолданғанда 75 минутқа дейін) әсер етуге рұқсат етіледі.
Күннің әсер ету уақыты баланың терісінің фототипіне байланысты. Күннің негізгі мінез-құлық тактикасын анықтайтын 5 тері фототиптері бар:
-
фототип - өте ашық тері, қызыл шаш, көк көз. Күннің күйіп қалуының максималды қаупі.
-
фототип-ашық тері, ақшыл шаш, көк, сұр немесе жасыл көздер. Елеулі қауіп күюден.
-
фототип - бұл қалыпты тері, қара қоңыр, ашық қоңыр немесе қоңыр шаш, сұр немесе қоңыр көздер. Күннің күйіп қалу қаупі орташа.
-
фототип - қара тері, қара қоңыр немесе қара шаш, қара көздер. Күннің күйіп қалу қаупі аз.
-
фототип-қара тері, қара шаш, қара көз. Күннің күйіп қалу қаупі іс жүзінде жоқ.
Осылайша, қауіп тобына терісі ашық, көздері ашық балалар кіреді, оларда радиацияға сезімталдық шегі төмен және олардың терісі күн сәулесінен табиғи қорғаныс жоқ. Күннен гөрі қауіпті. Балалардың күн сәулесіне бақылаусыз әсер етуі көбінесе фототоксикалық реакцияның пайда болуына, атап айтқанда табиғи немесе жасанды ультракүлгін сәулеленудің әсеріне жауап ретінде терінің жедел қабынуы болып табылатын күннің күйуіне әкеледі.
Балалық шақта бір немесе одан да көп күннің күйіп қалуы ересектерде терінің қатерлі меланоциттік ісіктерінің дамуындағы маңызды фактор екендігі дәлелденді. Шамадан тыс оқшаулау иммунитеттің жалпы төмендеуіне әкеледі және герпес, атопиялық дерматит, витилиго, вирустық және саңырауқұлақ тері аурулары, қызыл жалпақ лихен, безеу, псориаз, қызғылт безеу, себореялық дерматит және т. б. сияқты тері ауруларының өршуіне немесе тіпті көрінуіне әкелуі мүмкін.
Баланы қалай қорғауға болады. Күннен қорғайтын құралдар зиянды сәулеленуге физикалық (минералды) және химиялық (органикалық) болып бөлінетін ультракүлгін фильтрлерге байланысты сәтті қарсы тұрады. Минералдардан айырмашылығы, органикалық сүзгілер суға төзімді, бірақ, өкінішке орай, балалардың сезімтал терісіне аллергия тудыруы мүмкін, әсіресе егер бала аллергиялық реакцияларға бейім болса. Балалардың күн қорғанысының көпшілігі үш жасқа толған балаларға арналған. Балаларға арналған күн қорғанысында тек UVA және UVB сәулелерінен тұратын минералды сүзгі болуы керек, Күн Қорғанысы индексі (SPF Sun Protection Factor) кемінде 25, ал жақсырақ 50 болуы керек, құрамында химиялық сүзгілер, алкоголь, консерванттар болмауы керек.
Күн белсенділігі төмен болған кезде 15-20 қорғаныс факторы бар өнімдерді қолдануға болады. Егер сіз Оңтүстік курорттарға баруды жоспарласаңыз, онда күннен қорғау үшін SPF 40-50 бар өнім ұсынылады. Сондай-ақ, жағажайда алғашқы күндерді көлеңкеде өткізген дұрыс, бұл терінің біртіндеп бейімделуіне мүмкіндік береді, сонымен қатар күн сәулелері ең агрессивті болған кезде 12-ден 16 сағатқа дейін күн сәулесінде болмайды. Күннен қорғайтын косметиканы қолданумен қатар, балаға бас киім мен көзілдірік кию керек.
Егер бала күн сәулесінен зардап шексе не істеу керек. Егер бала әлі күнге дейін күн сәулесінен зардап шексе, оның терісінде қызғылт дақтар, ісіну пайда болса, онда терінің сауығуын ынталандыратын D-Пантенол препараты мәселені шешуге көмектеседі. Д-Пантенол (құрамында белсенді әсер ететін зат – декспантенол) терінің қалпына келуін ынталандырады, жасушалық метаболизмді қалыпқа келтіреді және коллаген талшықтарының беріктігін арттырады. D-Пантенол күн, суық, жел және ылғалдылық сияқты қоршаған орта факторларының теріге жағымсыз әсерін емдеу және алдын-алу үшін қолданылады. Ол сондай-ақ бейтарап майлар мен Декспантенол көзі ретінде құрғақ теріні емдеу және қорғау үшін қолданылады. Баланың жағдайы нашарлаған жағдайда дереу дәрігерге қаралу керек!Балалардағы күн сәулесі: бұл оған ықпал етеді. 0-ден 3 жасқа дейінгі балалар күншуақты зақымданудың ерекше қауіп тобына жатады, себебі олардың денелері әлі де температураны дұрыс реттей алмайды.
Көптеген жарықтандыру құрылғыларының жарықтың спектрлік бөлігі өте тар және жарықтандыру жүйесін қалай жасау керектігі туралы сұрақ туындайды. Көптеген ғылыми еңбектер монохромды жарықтың өсімдіктердің дамуына әсері мәселесіне арналған. Тәжірибелер көрсеткендей, жарық спектрінің әр бөлімі белгілі бір жолмен қонуға әсер етеді.
Хлорофилл сіңіру спектрі (көлденең – нанометрлердегі толқын ұзындығы).
Ультракүлгін сәулелер өсімдіктердің қатаюына мүмкіндік береді, өсімдіктердің созылуына жол бермейді, олардағы дәрумендердің мөлшерін арттырады.
Спектрдің күлгін және көк сәулелері фотосинтездің қарқынды жүруіне ықпал етеді, күшті көшеттер пайда болады.
Спектрдің жасыл бөлігі фотосинтездің қарқындылығына теріс әсер етеді. Жасыл жарықта сабақтар созылып, жапырақтары жұқарады.
Қызыл және қызғылт сары сәулелер Фотосинтездің қалыпты жүруі үшін өте қажет. Жарықтың осы спектрінде өсімдіктер белсенді дамып, жасыл масса түзеді.
Жарық режимі туралы бірқатар ғылыми ұсыныстардың мәні өсімдік өмірінің белгілі бір кезеңдерінде оны спектрдің "қажетті"бөлігімен ғана қамту керек. Қашу кезеңінде бұл ультракүлгін және спектрдің көк бөлігі. Вегетация кезеңінде бүршіктерді байлау тек қызыл болады. Тәжірибелер сандық көрсеткіштердің қалай жақсы жаққа өзгеретінін көрсетті. Сапалық көрсеткіштер болып қалып отыр, әзірге шешілмеген.
Люминесцентті шамдар
Өсімдіктің дамуының әр кезеңінде жылыжайлар үшін шамдарды өзгерту егін жинау үшін тиімді болуы мүмкін, бірақ тіпті жақсы орнатылған өнеркәсіптік жылыжай шаруашылығында да қиын және үнемді емес. Сондықтан тұтынушы вегетациялық кезеңнің барлық кезеңдерінде өсірілетін өсімдіктерді жарықтандыру үшін табиғиға жақын сәулелену спектрі бар шамдарды сатып алуға тырысады. Жылыжайларға арналған шамдар қыста күн сәулесін еліктей алатын әмбебап қажет.
Қыста жылыжайды жарықтандыру үшін тәжірибелі бағбандар ең үнемді нұсқа ретінде lb немесе LTB сияқты люминесцентті лампаларды (люминесцентті лампаларды) қолдануды ұсынады.
Жылыжайдың жарық режимі инсоляцияға көбірек бағытталған. Жылыжайда қосымша жарықтандыру тек көшеттерге немесе жас өскіндерге орнатылады. Мұны істеу үшін оған бекітілген құбырлы флуоресцентті лампалары бар импровизацияланған материалдан рамалар жасау керек. Олар әдетте көшеттері бар сөрелерден 1 метр биіктікте бекітіледі. Шамдардың саны жылыжайдың ауданына байланысты. Жылыжай мен қыздыру шамдарының жарығы үшін қолайлы, бірақ бұл жағдайда шамдар әлдеқайда жоғары болуы керек.
Люминесцентті лампалар жарқын, бірақ оның беті қызбайды немесе ауаны қыздырмайды, сондықтан жылыжай немесе жылыжай микроклиматын бұзбайды. Люминесцентті лампалар кез-келген өсу кезеңінде өсімдіктер үшін жеткілікті болатын толық спектрлі жарық шығарады. Қысқы бақтар үшін жарықтандыруды ұйымдастырған кезде люминесцентті лампаларға артықшылық беріледі. Қыста жарықтандыру қажет. Оны шамдарды басқаларға қарағанда жарықтандыруды қажет ететін өсімдіктерге бекіту арқылы өздігінен жасауға болады. Оларды өсірілген гүлдерден, пальмалардан және басқа да термофильді өсімдіктерден өте жақын қашықтықта орналастыруға болады.
Шығындарды үнемдеуден басқа, флуоресцентті лампалар басқа да тартымды сипаттамаларға ие.
Флуоресцентті лампалар жоғары жарық шығарады-50-ден 80 Лм/В-қа дейін.
Люминесцентті лампалар әмбебап. Егер сіз спектрдің қажетті жиілігін шығаратын шамдардың түрін таңдасаңыз, жылыжайларды жарықтандыру жақсы болады. Сонымен, суық ақ шамдар жылы ақ шамдармен біріктіріліп, жоғары сапалы жарық алады.
Кейде ультракүлгін сәулелер флуоресцентті лампалармен жарықтандыруға қосылады, бұл бактериялар мен басқа зиянкестердің дамуын тежейді.
Жоғарыда айтылғандай, флуоресцентті лампалар сыртқы жағдайлардың өзгеруіне жауап береді. Мұндай шамдар үшін оңтайлы жұмыс ортасы-18 °C-тан 25°C-қа дейінгі температура және ылғалдылық 70% - дан аспайды. Төмен температурада немесе жоғары ылғалдылықта шам сөнуі мүмкін
Стробоскоптың жыпылықтауын тудыратын жағымсыз сезімдерден аулақ болу үшін, флуоресцентті лампаларға перональды құрылғылар қосылады.
жүктеу мүмкіндігіне ие боласыз
Бұл материал сайт қолданушысы жариялаған. Материалдың ішінде жазылған барлық ақпаратқа жауапкершілікті жариялаған қолданушы жауап береді. Ұстаз тілегі тек ақпаратты таратуға қолдау көрсетеді. Егер материал сіздің авторлық құқығыңызды бұзған болса немесе басқа да себептермен сайттан өшіру керек деп ойласаңыз осында жазыңыз
Күн және оның қасиеттері
Күн және оның қасиеттері
КІРІСПЕ
Ерте кезеңдерден ақ адамзат баласы өмір сүру барсын аспан әлемімен тығыз байланыстырған. Жер бетінде өмір сүру, шаруашылықты реттеу, тіпті де аппаттық құбылыстардың: індет, жер сілкінісі, құрғақшылық немесе су тасқыны, егіннің шықпауының тағыда басқалардың болуын өзара жер мен аспан әлемі арасындағы байланыстан деп сипаттаған. Бұл құбылыстар табиғи құбылыстармен байланысып жатқан аспан «белгілерімен» аспан түсінің құбылуы, полярлы шұғыланың болуы, Күн айналасындағы сақиналар, Күндегі белгілер немесе күндегі физикалық үрдістер, яғни көзге көрінетін қара дақтардың болуымен байланыстырған. Бақыланып жатқан құбылыстардың белгілі бір мерзімділігі және олардың Күндегі болып жатқан үрдістер арасындағы байланысы ескеріліп, табиғатын білуге тырысқан.
Күн желінің таралуы, жер атмосферасына енуі мен оның табиғатқа әсері. Күн менен Жер арасындағы электродинамикалық байланыстар космостық және жердегі техникаларға да, адамдарға да тікелей әсерін қарастыру. Жоғарғы қабаттағы өзгерістер негізінен Күн активтілігінің артуы кезіндегі Күн ағындарының және Күн спектрінің қысқа толқынды бөлігінің күшеюі нәтижесінде болатын қосымша энергиямен анықталады. Жер бетіне тек қана «тік» және жанама әсер ету үшін аз мөлшердегі энергияның бөлігі ғана жетеді. Сондықтан да Күн активтілігінің жер бетіндегі әсері тропосфера, биосфера немесе физика-химиялық процесс болмасын тұрақсыз тепе-теңдік қалыпта болған жағдайда ғана байқалады. Жоғарыдағы келтірілгенде диплом жұмысын таңдауға негіз болды.
2.5Күн сәулесінің әсері
Ультракүлгін сәуленің әсерінен тері тез қызарып, терінің зат алмасуы, қан айналысы жақсарады. Терідегі минерал заттарының алмасуын қалыптастыратын «Д» дәрумені көбейеді. Сондай-ақ күнге күю әр түрлі тері ауруларын (терлегіштік, безеу тағы басқа) емдеуге пайдалы. Сәуледегі Д витамині сынғыш, әлсіз сүйектің жетілуіне, қатаюына, өзіне қажетті дәруменді сіңіруіне себеп болады. Сонымен бірг «Д» дәрумені тіс, тырнақ, шашқа ең қажетті кальцийді алмастыруға көмектеседі. Ал ең бастысы, күн сәулесі терінің саңырауқұлақты ауруларының микробтарын жоюға қабілетті. Қысқасы, күн сәулесін дұрыс қолданса, оның адам ағзасына пайдасы жетерлік. Бірақ қай нәрсені болса да шамадан тыс көп пайдаланғанда зияны болатынын есте ұстауымыз керек.
Күнге күю – күн сәулесінің әсерінен меленин пигменті көбейеді деген сөз. Меленин пигменті көбейгенде тері «қоңыр» түске боялады.
Күннің күйігі күн сәулесінің ұзақ әсер етуінің ең көп таралған теріс әсерлерінің бірі болып саналады. Күннің күйіп қалу белгілері, әдетте, күн сәулесінен төрт-бес сағаттан кейін толық күшпен көрінеді. Күннің күйіп қалуының себебі-ультрафиолет сәулесі, біз оны күн сәулесінде немесе солярийде күйдіреміз.
Күннің күйіп қалуының жалпы белгілері:
-
қызаруы,
-
ауырсыну / сезімталдық,
-
ісіну,
-
блистер,
-
тұмау белгілері, мысалы, жүрек айну, қызба, қалтырау немесе бас ауруы.
Егер күн күйген кезде температура көтерілсе, дәрігердің көмегіне жүгіну керек. Қатты күйіктер ауырсынуды тудырады.
Гелиотерапияның (күн ваннасы) пайдасы көп. Бірақ емнің бұл түрін қабылдауға кез-келген адамға рұқсат етілмейді. Көк тамыр склерозы, гипертониялық аурулармен ауыратындарға және орталық жүйке жүйесінің негізгі ауруларына шалдыққан адамдарға күнде жатуға тыйым салынады.
Күнге күйгенде бастапқы кезде 10-15 минут, кейін қыздырыну уақытын ұзарту қажет. Бірден ұзақ қыздырынса, күн сәулесі өтіп, адамның дене қызуы көтеріледі. Басы ауырып, денесі қалтырай бастайды. Тіпті, естен тануы да мүмкін.
Негізгі терінің қызарып, күюінің өзі – адам ағзасының ультра-күлгін сәулесіне қарсы қорғаныс реакциясы. Егер сіздің теріңіз фитотиптердің бірінші немесе екінші түріне жатса (фтотипке жататын адамдар: аққұбаадамдар, секпілге бейім тері), онда сіз күннен қорғану керек адамдардын бірден-бірісіз. Мұндай тері иелері меланомаға – тері рагына шалдығулары мүмкін.
Күн сәулесінің зияны – баланың ағзасына күннің аса көп өтуі. Балаға қатты күн өтсе ауруға шалдығады. Мынандай жағдайды айта кеткен жөн болар деп есептеймін. Күн сәулесі жер бетіне жеткенде, үшке бөлінеді: жылылық сәулесі, көзге көрінетін ақ сәуле және көзге көрінбейтін ультра – күлгін сәуле. Бұлардың проценттік қатынасы жыл мезгіліне, тәулік уақытына, географиялық орнына қарай өзгеріп отырады. Қарашадан бастап ақпан айына дейін біздің Қазақстанда ультра – күлгін сәуле жоққа жақын. Наурыз айынан бастап ол сәулемолая береді де, маусым, шілде айларында көбею шегіне жетеді. Одан кейін керісінше азаяды. Тәулік ішінде сағат 10-нан бастап сағат 13-ке дейін көп болады да, 15 сағаттан бастап азаяды.
Ультра – күлгін сәуле баланың денсаулығын күшейтіп, шынықтырады. Сол сәуленің нәтижесінде өсіп келе жатқан баланың денесіне өте қажетті фосфор мен кальций минералдары сіңеді. Ал бұл минералдар – бала сүйегінің негізгі құрамы. Бұлар жетпеген жағдайда олардан мешел ауруы пайда болады.
Жас баланы күннің көзіне сағат 10-12-нің аралығында шығару қажет. Далаға шығаруды алғашқыда сәуірден қыркүйектің аяғына дейінгі аралықта күн сайын 5 минуттан қосып отыру керек, ал қазаннан наурыздың аяғына дейінгі аралықта кү сайын 2 минуттан ұзарту жөн. Күнбе-күн осындай мөлшерде көбейте отырып, 2-3 сағатқа жеткізу керек.
Күн сәулесінің пайдасы. Д дәруменінің тағы бірегей қасиеті ол – адамның ұзақ өмір сүруіне әсер етеді. Бұл дәруменінің мөлшері шамадан төмен болуынан адам мезгілінен бұрын өмірден кететіндер көп екені анықталған.
Күн сәулесі демікпе дертімен ауыратын адамдар үшін де пайдалы.
Күн сәулесі кейбір тері ауруларына да пайдалы . Теміреткі, қышыма сияқты ауру түрлерінің қоздырғыштары күн сәулесіне төзімсіз болып келеді.
Күн сәулесі – бактерияларды құртады. Тері күнге неғұрлым күйген сайын, бактерияларды жоятын қуат соғұрлым көбейе түседі.
Күн сәулесінің жас балалардың денсаулығына тигізер пайдасы мол, ал кейде зияны да бар. Оны көпшілік күнделікті тұрмыста көріп те жүр. Мәселен, жас балалар жаз кезінде көбіне далада ойнайды, оның денесінің өсіп жетілуі де тез болады. Жазғытұрым туған бала мешелмен ауырмайды. Баланың бойы да жаз айларында көбірек өседі.
Ультракүлгін сәуленің әсерінен тері тез қызарып, терінің зат алмасуы, қан айналысы жақсарады. Терідегі минерал заттарының алмасуын қалыптастыратын «Д» дәрумені көбейеді. Сондай-ақ күнге күю әр түрлі тері ауруларын (терлегіштік, безеу тағы басқа) емдеуге пайдалы. Сәуледегі Д витамині сынғыш, әлсіз сүйектің жетілуіне, қатаюына, өзіне қажетті дәруменді сіңіруіне себеп болады. Сонымен бірг «Д» дәрумені тіс, тырнақ, шашқа ең қажетті кальцийді алмастыруға көмектеседі. Ал ең бастысы, күн сәулесі терінің саңырауқұлақты ауруларының микробтарын жоюға қабілетті. Қысқасы, күн сәулесін дұрыс қолданса, оның адам ағзасына пайдасы жетерлік. Бірақ қай нәрсені болса да шамадан тыс көп пайдаланғанда зияны болатынын есте ұстауымыз керек.
Аптап ыстық денсаулыққа зиян. Ауа температурасы күрт көтерілгенде қалай сақтану қажет? Әсіресе, қандай сырқаттармен ауыратын науқастардың абай болғаны жөн?
Күн шуағының көмегімен адам өзінің өмірін ұзартып, денсаулығын шыңдай алады. Дегенмен, қазіргідей аптап ыстықтың адам ағзасына зияны көп. Мысалы, ыстықты адамнан көп тері бөледі. Ал тері көбірек бөлінсе, ағза кальций, магний, натрий, калий секілді минералды заттардан айырылады. Мұның салдарынан жүрек бұлшық еті әлсірейді. Жүрек тез қағады. Сөйтіп, адам тез шаршайды. Бұл түрлі аурулардың пайда болу қаупін туғызады.
Сондықтан, әсіресе жасы үлкен адамдар дәрігерлерге жиі барып, тексерілгені жөн. Сонымен қатар жүрек аурулары мен қалқанша без ауруларына шалдыққандар абай болғаны дұрыс. Ыстықта гипертониялық және жүрегінің ишемиясы бар адамдарда жүрек ұстап қалу қаупі бар. Қан қысымы төмен адамдарда әлсіздік пайда болады.
Аптап ыстықтың салдарынан кейбір адамдардың іші өтіп, басы айналады. Тіпті, ыстық күнде де тұмау тиеді.
Ыстық күнде дұрыс тамақтанудың маңызы зор. Әсіресе, көкеністер мен сүт тағамдарын көбірек пайдаланған жөн. Тұзды тағамдарды көп пайдаланбау керек.
Қан тамырлары ауыратын адамдар суық суға түсерде абай болғаны жөн. Егер ауа температурасы мен су температурасының айырмашылығы 10 градустан асса, онда жүрек ұстап қалуы әбден мүмкін.
Бірнеше ондаған жыл бұрын ғалымдар озон қабаты жұқарып, күн радиациясының деңгейі жоғарылағанын дәлелдеді. Бұл жалпы денсаулыққа және тіпті ауыр аурулардың дамуына әкеледі. Сонымен қатар, күн ванналары иммунитетке оң әсер етеді және баланың денесінің суыққа төзімділігін арттырады деген пікір кең таралған. Сонымен, күнде не көп: пайда немесе зиян? Талқылайық.
Күннің пайдасы
Күннің адамға, әсіресе балаға пайдасы айқын. Күн D дәрумені өндірісін бастайды және бұл нәресте ағзасы үшін өте маңызды.
D Дәрумені
-
иммунитетті жақсартады: педиатрлар көбінесе балалардағы Д витаминінің төмен деңгейі мен күзгі-қысқы кезеңде жиі кездесетін аурулар арасындағы байланысты атап өтеді
-кальцийдің сіңуін жақсартады, яғни сүйек-буын жүйесі қажет.
Күннің адам денсаулығына тигізетін пайдасы d дәруменінде. алайда, оның жеткілікті мөлшерін алу үшін күн сәулесінде ұзақ уақыт болу қажет емес. Жазда күніне бірнеше минут ашық ауада өткізуге жеткілікті. Күн аз мезгілде - сәл ұзағырақ. Міндетті емес жылдамдығы тексеріледі. Аулада доп ойнау немесе саябақта серуендеу D дәрумені деңгейін жоғарылатады.
Күннің зияны
Күннің адамға зияны кем емес. Күн сәулесінің тікелей түсуі күйікке әкеледі, мольдердің өзгеру қаупін арттырады, пигментті дақтарға және басқа да жағымсыз салдарға әкеледі.
Мұндай әсердің көзі – ультракүлгін, дәлірек айтқанда UVA және UVB сәулелері. Олар теріге әртүрлі әсер етеді. UVA-сәулелері теріде мерзімінен бұрын қартаюды және жаңа түзілімдерді тудырады, UVB-күйіктің басты себебі. Біз олармен күресеміз.
Ультракүлгін сәулелердің зияны мен пайдасы туралы ең танымал қате түсініктер
Ақыр соңында, мен күннің теріге тигізетін пайдасы мен зияны туралы бес негізгі қате түсініктен арылғым келеді.
Қате түсінік 1. Барлық күн сәулелері бірдей.
Күннің негізгі теріс әсері ультракүлгін немесе ультракүлгін сәулелерден, атап айтқанда UVA және UVB сәулелерінен келеді. Олар әртүрлі сипаттағы тері проблемаларын тудырады. UVA терінің қатерлі ісігін, мольдердің көбеюі мен өзгеруін және ерте қартаюды тудырады, UVB – терінің күйіп қалуына әкеледі. Олардан қорғаныс қажет.
Қате түсінік 2. Күннен қорғайтын косметика D дәрумені өндірісін тежейді.
Күннен қорғайтын косметика UVA және UVB сәулелерінің зиянды әсерін болдырмайды, ал D дәрумені синтезіне әсер етпейді. Күннен қорғаушы құралдардың астында D витамині теріге ешқандай қауіп төндірмей өндіріледі.
Қате түсінік 3. Тіпті аз мөлшерде Күн Қорғанысы теріні тиімді қорғауға көмектеседі.
Тиімді қорғау үшін баланың терісі Бос орындар мен нашар өңделген жерлер қалмауы үшін крем қабатымен жабылуы керек. Кремді жеткілікті мөлшерде жағыңыз. Егер сіз спрейді қолдансаңыз, теріге тығыз жабын жасау үшін оны бірнеше рет жағыңыз.
Қате түсінік 4. Кремді қорғау факторы неғұрлым көп болса, соғұрлым оны жаңарту қажет.
Кремнің SPF деңгейіне қарамастан, оны екі сағат сайын жаңартып отыру керек, ал егер бала қатты терлесе немесе шомылса – одан да жиі.
Қате түсінік 5. Органикалық (минералды) күн қорғанысы балалар үшін қауіпті.
Органикалық сүзгілер химиялық құрамына байланысты күн сәулесін сіңіреді. Кейбір компоненттер теріге сіңіп кетуі мүмкін, алайда жанама әсерлер туралы расталған ақпарат жоқ. Ғалымдар дәлелдегендей, UVB сәулелерінен туындаған терінің күйігі болашақта терінің ерте қартаюына және тері қатерлі ісігінің даму қаупіне әкеледі.
Сіз қанша күн сәулесімен айналыса аласыз және бұл баланың терісі өзінің сипаттамаларына байланысты (пигментті меланин шығару қабілеті төмендейді) ультракүлгін сәулелердің әсеріне өте сезімтал екенін есте ұстаған жөн. Осыған байланысты жазда өмірдің бірінші жылындағы балаларға тікелей күн сәулесі қарсы. Баланың терісінде жеткілікті мөлшерде Д дәрумені пайда болуы үшін ашық күнде емес, ағаштардың "шілтер" көлеңкесінде серуендеу жеткілікті. Балалар күн сайын таза ауада кемінде 2-3 сағат болуы керек. 3 жастан асқан балаларға күнге 15 минутқа дейін (күннен қорғайтын құралдарды қолданғанда 75 минутқа дейін) әсер етуге рұқсат етіледі.
Күннің әсер ету уақыты баланың терісінің фототипіне байланысты. Күннің негізгі мінез-құлық тактикасын анықтайтын 5 тері фототиптері бар:
-
фототип - өте ашық тері, қызыл шаш, көк көз. Күннің күйіп қалуының максималды қаупі.
-
фототип-ашық тері, ақшыл шаш, көк, сұр немесе жасыл көздер. Елеулі қауіп күюден.
-
фототип - бұл қалыпты тері, қара қоңыр, ашық қоңыр немесе қоңыр шаш, сұр немесе қоңыр көздер. Күннің күйіп қалу қаупі орташа.
-
фототип - қара тері, қара қоңыр немесе қара шаш, қара көздер. Күннің күйіп қалу қаупі аз.
-
фототип-қара тері, қара шаш, қара көз. Күннің күйіп қалу қаупі іс жүзінде жоқ.
Осылайша, қауіп тобына терісі ашық, көздері ашық балалар кіреді, оларда радиацияға сезімталдық шегі төмен және олардың терісі күн сәулесінен табиғи қорғаныс жоқ. Күннен гөрі қауіпті. Балалардың күн сәулесіне бақылаусыз әсер етуі көбінесе фототоксикалық реакцияның пайда болуына, атап айтқанда табиғи немесе жасанды ультракүлгін сәулеленудің әсеріне жауап ретінде терінің жедел қабынуы болып табылатын күннің күйуіне әкеледі.
Балалық шақта бір немесе одан да көп күннің күйіп қалуы ересектерде терінің қатерлі меланоциттік ісіктерінің дамуындағы маңызды фактор екендігі дәлелденді. Шамадан тыс оқшаулау иммунитеттің жалпы төмендеуіне әкеледі және герпес, атопиялық дерматит, витилиго, вирустық және саңырауқұлақ тері аурулары, қызыл жалпақ лихен, безеу, псориаз, қызғылт безеу, себореялық дерматит және т. б. сияқты тері ауруларының өршуіне немесе тіпті көрінуіне әкелуі мүмкін.
Баланы қалай қорғауға болады. Күннен қорғайтын құралдар зиянды сәулеленуге физикалық (минералды) және химиялық (органикалық) болып бөлінетін ультракүлгін фильтрлерге байланысты сәтті қарсы тұрады. Минералдардан айырмашылығы, органикалық сүзгілер суға төзімді, бірақ, өкінішке орай, балалардың сезімтал терісіне аллергия тудыруы мүмкін, әсіресе егер бала аллергиялық реакцияларға бейім болса. Балалардың күн қорғанысының көпшілігі үш жасқа толған балаларға арналған. Балаларға арналған күн қорғанысында тек UVA және UVB сәулелерінен тұратын минералды сүзгі болуы керек, Күн Қорғанысы индексі (SPF Sun Protection Factor) кемінде 25, ал жақсырақ 50 болуы керек, құрамында химиялық сүзгілер, алкоголь, консерванттар болмауы керек.
Күн белсенділігі төмен болған кезде 15-20 қорғаныс факторы бар өнімдерді қолдануға болады. Егер сіз Оңтүстік курорттарға баруды жоспарласаңыз, онда күннен қорғау үшін SPF 40-50 бар өнім ұсынылады. Сондай-ақ, жағажайда алғашқы күндерді көлеңкеде өткізген дұрыс, бұл терінің біртіндеп бейімделуіне мүмкіндік береді, сонымен қатар күн сәулелері ең агрессивті болған кезде 12-ден 16 сағатқа дейін күн сәулесінде болмайды. Күннен қорғайтын косметиканы қолданумен қатар, балаға бас киім мен көзілдірік кию керек.
Егер бала күн сәулесінен зардап шексе не істеу керек. Егер бала әлі күнге дейін күн сәулесінен зардап шексе, оның терісінде қызғылт дақтар, ісіну пайда болса, онда терінің сауығуын ынталандыратын D-Пантенол препараты мәселені шешуге көмектеседі. Д-Пантенол (құрамында белсенді әсер ететін зат – декспантенол) терінің қалпына келуін ынталандырады, жасушалық метаболизмді қалыпқа келтіреді және коллаген талшықтарының беріктігін арттырады. D-Пантенол күн, суық, жел және ылғалдылық сияқты қоршаған орта факторларының теріге жағымсыз әсерін емдеу және алдын-алу үшін қолданылады. Ол сондай-ақ бейтарап майлар мен Декспантенол көзі ретінде құрғақ теріні емдеу және қорғау үшін қолданылады. Баланың жағдайы нашарлаған жағдайда дереу дәрігерге қаралу керек!Балалардағы күн сәулесі: бұл оған ықпал етеді. 0-ден 3 жасқа дейінгі балалар күншуақты зақымданудың ерекше қауіп тобына жатады, себебі олардың денелері әлі де температураны дұрыс реттей алмайды.
Көптеген жарықтандыру құрылғыларының жарықтың спектрлік бөлігі өте тар және жарықтандыру жүйесін қалай жасау керектігі туралы сұрақ туындайды. Көптеген ғылыми еңбектер монохромды жарықтың өсімдіктердің дамуына әсері мәселесіне арналған. Тәжірибелер көрсеткендей, жарық спектрінің әр бөлімі белгілі бір жолмен қонуға әсер етеді.
Хлорофилл сіңіру спектрі (көлденең – нанометрлердегі толқын ұзындығы).
Ультракүлгін сәулелер өсімдіктердің қатаюына мүмкіндік береді, өсімдіктердің созылуына жол бермейді, олардағы дәрумендердің мөлшерін арттырады.
Спектрдің күлгін және көк сәулелері фотосинтездің қарқынды жүруіне ықпал етеді, күшті көшеттер пайда болады.
Спектрдің жасыл бөлігі фотосинтездің қарқындылығына теріс әсер етеді. Жасыл жарықта сабақтар созылып, жапырақтары жұқарады.
Қызыл және қызғылт сары сәулелер Фотосинтездің қалыпты жүруі үшін өте қажет. Жарықтың осы спектрінде өсімдіктер белсенді дамып, жасыл масса түзеді.
Жарық режимі туралы бірқатар ғылыми ұсыныстардың мәні өсімдік өмірінің белгілі бір кезеңдерінде оны спектрдің "қажетті"бөлігімен ғана қамту керек. Қашу кезеңінде бұл ультракүлгін және спектрдің көк бөлігі. Вегетация кезеңінде бүршіктерді байлау тек қызыл болады. Тәжірибелер сандық көрсеткіштердің қалай жақсы жаққа өзгеретінін көрсетті. Сапалық көрсеткіштер болып қалып отыр, әзірге шешілмеген.
Люминесцентті шамдар
Өсімдіктің дамуының әр кезеңінде жылыжайлар үшін шамдарды өзгерту егін жинау үшін тиімді болуы мүмкін, бірақ тіпті жақсы орнатылған өнеркәсіптік жылыжай шаруашылығында да қиын және үнемді емес. Сондықтан тұтынушы вегетациялық кезеңнің барлық кезеңдерінде өсірілетін өсімдіктерді жарықтандыру үшін табиғиға жақын сәулелену спектрі бар шамдарды сатып алуға тырысады. Жылыжайларға арналған шамдар қыста күн сәулесін еліктей алатын әмбебап қажет.
Қыста жылыжайды жарықтандыру үшін тәжірибелі бағбандар ең үнемді нұсқа ретінде lb немесе LTB сияқты люминесцентті лампаларды (люминесцентті лампаларды) қолдануды ұсынады.
Жылыжайдың жарық режимі инсоляцияға көбірек бағытталған. Жылыжайда қосымша жарықтандыру тек көшеттерге немесе жас өскіндерге орнатылады. Мұны істеу үшін оған бекітілген құбырлы флуоресцентті лампалары бар импровизацияланған материалдан рамалар жасау керек. Олар әдетте көшеттері бар сөрелерден 1 метр биіктікте бекітіледі. Шамдардың саны жылыжайдың ауданына байланысты. Жылыжай мен қыздыру шамдарының жарығы үшін қолайлы, бірақ бұл жағдайда шамдар әлдеқайда жоғары болуы керек.
Люминесцентті лампалар жарқын, бірақ оның беті қызбайды немесе ауаны қыздырмайды, сондықтан жылыжай немесе жылыжай микроклиматын бұзбайды. Люминесцентті лампалар кез-келген өсу кезеңінде өсімдіктер үшін жеткілікті болатын толық спектрлі жарық шығарады. Қысқы бақтар үшін жарықтандыруды ұйымдастырған кезде люминесцентті лампаларға артықшылық беріледі. Қыста жарықтандыру қажет. Оны шамдарды басқаларға қарағанда жарықтандыруды қажет ететін өсімдіктерге бекіту арқылы өздігінен жасауға болады. Оларды өсірілген гүлдерден, пальмалардан және басқа да термофильді өсімдіктерден өте жақын қашықтықта орналастыруға болады.
Шығындарды үнемдеуден басқа, флуоресцентті лампалар басқа да тартымды сипаттамаларға ие.
Флуоресцентті лампалар жоғары жарық шығарады-50-ден 80 Лм/В-қа дейін.
Люминесцентті лампалар әмбебап. Егер сіз спектрдің қажетті жиілігін шығаратын шамдардың түрін таңдасаңыз, жылыжайларды жарықтандыру жақсы болады. Сонымен, суық ақ шамдар жылы ақ шамдармен біріктіріліп, жоғары сапалы жарық алады.
Кейде ультракүлгін сәулелер флуоресцентті лампалармен жарықтандыруға қосылады, бұл бактериялар мен басқа зиянкестердің дамуын тежейді.
Жоғарыда айтылғандай, флуоресцентті лампалар сыртқы жағдайлардың өзгеруіне жауап береді. Мұндай шамдар үшін оңтайлы жұмыс ортасы-18 °C-тан 25°C-қа дейінгі температура және ылғалдылық 70% - дан аспайды. Төмен температурада немесе жоғары ылғалдылықта шам сөнуі мүмкін
Стробоскоптың жыпылықтауын тудыратын жағымсыз сезімдерден аулақ болу үшін, флуоресцентті лампаларға перональды құрылғылар қосылады.
шағым қалдыра аласыз













