[Л] дыбысы
| [Л] дыбысын қою, буындарда, буын арқылы сөзде, сөз басында, сөз ортасында, сөз соңында [Л] дыбысын дұрыс айтуға үйрету | Түзету жұмыстары: І – бағыт:Сәлемдесу;Артикуляциялық жаттығулар;ІІ – бағыт:Тыныс алуын дамытуға арналған жаттығу;Фонематикалық есту қабілетін дамытуға арналған жаттығу;«Л» дыбысын машықтандыру;ІІІ – бағыт: Буын ұйқасы;Логоритмика;Ұсақ қол моторикасын дамытуға арналған жаттығу.Әдіс – тәсіл: ойын.Көрнекіліктер: айна, артикуляциялық жаттығулардың суреттері. І. Ұйымдастыру барысы: «Сәлемдесу». ІІ. Негізгі бөлім Бүгін біз [Л] дыбысымен танысып, оны дұрыс айтуды үйренеміз.[Л] дыбысын таза, анық, дұрыс айту үшін, біздің тіліміз бен ерніміз дұрыс жұмыс жасау үшін, тіліміз бен ернімізге арналған жаттығулар жасаймыз. Артикуляциялық жаттығулар: [Л] дыбысын дұрыс айтуға арналған жаттығулар кешені. «Бақа - тұмсық»Бір – «Бақа» ерін жымиып тұрады.Екі – «Тұмсық» ерінді дөңгелетіп алдыға шығарады. 10-15 рет «Күрекше» - Ауыз кең ашық, жалпақ тіл астыңғы ерінде 10-15 сек. «Тыңдамайтын тілді жазалау» - ауызды ашып, тілді астыңғы ерінге қойып, шығарып ұстап, пя-пя-пя деп 10-15 рет қайталау. «Кесе» - ауыз ашық, ерін жымиып тұрады. Жалпақ тіл астыңғы ерінде, бүйірлері кесе тәрізді жоғары қайырылған 5-ке дейін ұстап тұру керек. «Қалаш» - ерінді дөңгелетіп ұстау. Ерінді дөңгелеткен кезде ауыз кең ашық,астыңғы жақ кейінге ығысуы керек. 10-15 сек. «Ат шауып келеді» - тіл ұшымен таңдайды тақылдату. 10-15 рет. «Тәтті тосап» - жалпақ тілмен жоғары тілді жалау, жаттығу жасаған кезде ерні мен астыңғы жақтың қозғалмауы керек. «Сиқыршы» - ауызды ашып, жалпақ тілді жоғары ерінге жақындатады да мұрынның ұшында тұрған үрлеп ұшырады. Мақта тік ұшып кету үшін ауа тілдің дәл ортасынан шығуы керек. [Л] дыбысын бірнеше рет қайталау. ІІІ.Тыныс алуын дамыту:Жанып тұрған отты өшірту.
ІV. Фонематикалық есту қабілетін дамыту:Бірнеше дыбыстар айтам, [Л] дыбысын естігенде, аяғыңды ұр. V. [Л] дыбысын машықтандыру - Буындарда машықтандыру:ла-ла-ла ло-ло-ло лу-лу-лу лы-лы-лы лұ-лұ-лұБуын арқылы сөздерде машықтандыру:ла-ла-ла – лала ла-ла-ла - бала ла-ла-ла – қала лә-лә-лә – Ләйләлы-лы-лы – салы лу-лу-лу-сұлу лу-лу-лу-жылу ла-ла-ла-лақал-ал-ал – алмаал-ал-ал – алмұртал-ал-ал – салмақыл-ыл-ыл – жыланыл-ыл-ыл – қырғауылыл-ыл-ыл – жылтырол-ол-ол – қолол-ол-ол – солұл-ұл-ұл – құлыпСөз басында машықтандыру:Лақ, лай, лық, лас, лағман, лала, ластау, лашын, лагерь.Сөз ортасында машықтандыру:Малшы, алма, қала, жылқы, қалта, Айсұлу, Шолпан, балық, қолғап, балапан, балмұздақ, қолшатыр, алмұрт, жұлдыз, шағала, шабдалы, жылы, талап.Сөз соңында машықтандыру:Бал, қамал, жол, марал, жыл, қиял, футбол, қызыл.Сөйлемдерде машықтандыру:Алма, шабдалы, алмұрт – жемістер.Талап талға қонған лашын құсын көрді.Балықшы балық аулады.Буын ұйқасы:Ла-ла-ла – ұшты көкке шағалаЛа-ла-ла – жүлдеге ал қолаАл-ал-ал – сен бақшада қалЛы-лы-лы – тоным менің жылыЫл-ыл-ыл – ұшты көкке қырғауылЫл-ыл-ыл – зообақта маймылҰл-ұл-ұл – сайрайды бұлбұл V. Логоритмика: «Топ-топ балақан» әні VІ.Ұсақ қол моторикасына арналған жаттығу: Түстерді орналастыру.4-бағыт: видеослайд көрсете отырып, тақырыпты қорытындылау.
|
|