Құлан агротехникалық жоғары
колледжі
Латын
әліпбиіне
дайынсыз
ба?
Зияткерлік
ойыны
Оқытушы: Акишева
Ұ.М.
2019-2020 оқу
жылы
Өткізу
мерзімі: 20.02.20 ж
Өткізілетін уақыты: 14:15
Өткізілетін орны: 408 дәрісхана
Тақырыбы:Латын әліпбиінен
қалайсыз?
Мақсаты:
-
Білімгерлердің ой-өрісін
шыңдай отырып, танымын сөйлеу тілін, белсенділігін, ұлттық
салт-дәстүрді насихаттау, ұрпақ жадында жаңғырту, латын әліпбиіне
деген қызығушылығын арттыру.
-
Қазақ халқының тілге
шешен, сөзге тапқырлығын аңғарта отырып,білімгер бойына сөз
өнерінің дәнін себу.Латын әліпбиінде оқу,жазу дағдыларын
қалыптастыру.
-
Ұлттық
құндылықтар-дәстүріміздің қазіргі таңдағы маңыздылығын меңгерте
отырып, білімгерлерді рухани құндылықты қадірлеуге, құрмет тұтуға,
білімдерін көрсете білуге тәрбиелеу.
Өткізілу түрі: зияткерлік
ойын
Өткізілу әдісі: сұрақ –жауап,
пікірталас
Көрнекілігі:
Интерактивтітақта,презентация, бейнеролик
Күтілетін нәтиже: Ойлау қабілеттері,
сөйлеу шеберліктері артады.Білімдерін шыңдай түседі. Латын
әліпбиінде оқып жаза алатын, жан-жақты өзіндік пікірі бар тұлға боп
қалыптасады.
Өтілу
барысы:
1. Сәлем сөздің анасы (топтардың
өздерін таныстыруы)
2. Бейнелі сөзге бейімді бол
(тұрақты сөз тіркестерінің мағынасын ашу
3. Мақал сөздің мәйегі (берілген
суреттерден мақал құрастыру)
4. Мен жазамын (берілген
сөзденбірнеше сөз құрастырыру)
5. Латын әліпбиінен қалайсыз?
(берілген мәтінді оқу)
Жоспарды құрған оқытушы : Акишева
Ұ.М.
Жүргізуші: Қайырлы күн құрметті студенттер!Бүгінгі сайыста сіздердің
латын әліпбиі туралы білімдеріңізді шыңдау мақсатында «Латын
әліпбиінен қалайсыз?» зияткерлік ойынын өткізбекпін. Бүгінгі
зияткерлік ойынымызда «Білімді мыңды жығар» деген халық нанымына
сүйене отырып білімдеріңізді байқап көрейік.
Жүргізуші:
Өмір деген көк мұхиттың толқыны
Бір- бірімен жатқан шығар шуласып.
О, толқындар арпалысып алға шық,
Өмір деген мәңгі гүлдеп жататын
Құштарлықтың талғамы мен көктемі-
деп Төлеген Айбергенов ағамыз жырлағандай
өмірдің өзі сайыс. Бүгінгі сайысымызға озық ойлы талантты
студенттеріміз білім сайысына түскелі отыр .
Ана тілін құрметтеуді, білуді- парызымыз деп
есептейтін «Талаптыға нұр жауар», «Өнерліге- өріс кең»- деген аталы
сөздерді өздеріне берік қағида еткен жалынды ұл- қыздарымызды
ортаға шақырайық.
Шақырамыз келіңдер жарысуға
Күш, өнер білімімен алысуға.
Бар өнерді салайық ортамызға
Қанекей шығайықшы сайысуға.
Ортаға сайыскерлерді шақырайық
1. Алғырлар тобы
2. Бірлік тобы.
Жүргізуші: Қазылар орнықтырар әділдікті
Кімдердің жауаптары кәміл шықты
Білім мен тапқырлықтың сайысында
Айтыңыздар шындықты әділдікті
демекші тілін құрметтейтін жалынды жастардың
өнеріне әділ төрелік етпек қазылар алқасының мүшелерімен таныс
болыңыздар.
1. Жалпы
гуманитарлдық пәндік циклдік комиссисының жетекшісі:Акишева
Ұ.М.
2. Қазақ тілі
пәнінің оқытушысы: Солтаналиева Г.С.
3.Ағылшын тілі
пәнінің оқытушысы:Майтанова В.Х.
Жүргізуші: сіздерді бүгінгі сайыстың бағдарламасымен таныстырып
өтейін.
1. Сәлем сөздің анасы (топтардың өздерін
таныстыруы)
2. Бейнелі сөзге бейімді бол (тұрақты сөз
тіркестерінің мағынасын ашу
3. Мақал сөздің мәйегі (берілген суреттерден
мақал құрастыру)
4. Мен жазамын (берілген сөзденбірнеше сөз
құрастырыру)
5. Латын әліпбиінен қалайсыз? (берілген мәтінді
оқу)
Сайысымыздың бірінші кезеңін
бастаймыз.
Сәлем сөздің анасы бөлімі
Бұл бөлім бойынша сайыскерлеріміз өз топтарын
таныстырып өтеді. Ең жоғарғы ұпай -5 бал.
1. Алғырлар тобы
2. Бірлік тобы.
Жүргізуші: Әділ
қазылар алқасы сәлем сөздің анасы бөлімінің бағасын
берсеңіздер.
Жүргізуші: Тілден өткен інжуді іздемеген
Көрмеген ел қаймығып түзде неден.
Бас кеспек болғанымен, тіл кеспек
жоқ,
Тірлігімнен тілімді үзбе деген.
дей келе сайысымыздың екінші бөлімі «Бейнелі
сөзге бейімді бол» кезеңіне өтейік.
«Бейнелі сөзге бейімді бол»
бөлімі
Бұл бөлімде топ сайыскерлері тұрақты сөз
тіркестерінің мағынасын ашады. Әр дұрыс жауап 1 балдық жүйемен
бағаланады.
-
Алғырлар тобы-
Тұрақты
сөз тіркесі
|
Латын
жазуы
|
Мағынасы
|
Ит өлген
жер
|
It ólgen jer
|
Алыс
|
Тайға
таңба басқандай
|
Taıģa taʼnbabasqandaı
|
Анық
|
Тілді
үйіреді
|
Tildi úıiredi
|
Тәтті
|
Көз
шырымын алу
|
Kóz shyrymyn
alý
|
Ұйықтау
|
Ажары
кірді
|
Ajary kirdi
|
Көріктенді
|
Ат
салысу
|
At salysý
|
Көмектесу
|
Аш
көз
|
Ash kóz
|
Қомағай
адам
|
Бармағын
тістеді
|
Barmaģyn
tistedi
|
Өкінді
|
Бауыр
басу
|
Baýyr basý
|
Үйрену
|
Бес
аспап
|
Bes aspap
|
Өнерлі
|
Жібі
түзу
|
Jibi túzý
|
Дұрыс
адам
|
Сәлемі
түзу
|
Sálemi túzý
|
Ниеті
дұрыс
|
Тон
пішу
|
Ton pishý
|
Сырттай болжау
|
Таба
болу
|
Taba bolý
|
Мазақ
болу
|
Төсек
тарту
|
Tósek tartý
|
Сырқаттану
|
Түбіне
жету
|
Túbine jetý
|
Құрту
|
Тіс
жармау
|
Tis jarmaý
|
Айтпау
|
Тас жүрек
|
Tasjúrek
|
Қатыгез
|
Тісін
қайрау
|
Tisinqairaý
|
Өштесу
|
2. Бірлік тобы.
Ағаштан түйін
түйген
|
Aģashtan túıin
túıgen
|
Шебер
|
Бетімнен отым
шықты
|
Betimnen otym
shyqty
|
Ұялдым
|
Ала жібін
аттамау
|
Ala jibin attamaý
|
Қиянат
жасамау
|
Қол ұшын
беру
|
Qolushinberý
|
Жәрдемдесу
|
Көзді ашып
жұмғанша
|
Kózdiashypjumģansha
|
Лезде
|
Тасы өрге домалау
|
Tasyórgedomalaý
|
Бағы жану
|
Тас бауыр
|
Tasbaýyr
|
Мейірімсіз
|
Кыздың жиған
жүгіндей
|
Qyzdyʼnjıģanjúgindeı
|
Әсем, әдемі
|
Ит терісін басына
қаптады
|
It
terisinbasynaqaptady
|
Ұрысты,
балағаттады
|
Санын соғып
қалу
|
Sanynsoģypqalý
|
Алданып
қалу
|
Тепсе темір
үзеді
|
Tepsetemirúzedi
|
Мықты
|
Төбесі көкке
жетті
|
Tóbesikókkejetti
|
Қуанды
|
Мұзға отырғызып
кетті
|
Muzģaotyrģyzypketti
|
Алдап кетті
|
Мұрнын
шүйірді
|
Murnynshúirdi
|
Менсінбеді
|
Құлақ салды
|
Qulaqsaldy
|
Тыңдады
|
Бармағын
тістеу
|
Barmaģyntisteý
|
Өкіну
|
Ат ізін
салмау
|
At
izinsalmaý
|
Келмей кету
|
Қара жүрек
|
Qarajúrek
|
Сұм
|
Аш көз
|
Ash kóz
|
Қомағай
адам
|
Жүргізуші: Әділ
қазылар алқасы бейне сұрақ бөлімінің бағасын
берсеңіздер.
Жүргізуші: Мақал- мәтелдер біздің рухани байлығымыз. Ол сөздің інжу-
маржаны, ол халық даналығын, тапқырлығын, өткір тілдің өрнегін
танытады. Халқымызда « тұз астың дәмін келтірсе, мақал сөздің дәмін
келтіреді» деген сөз бар. Олай болса сайысымыздың келесі кезеңі
«Мақал сөздің мәйегі» деп аталады.
«Мақал сөздің мәйегі» бөлімі
Бұл бөлімнің шарты: көрсетілген суреттерден
мақал құрастыру. Әрбір дұрыс мақал 1балдық жүйемен
бағаланады.
1. Алғырлар тобы
Жүргізуші: Әділ
қазылар алқасы «Мақал сөздің мәйегі »бөлімінің бағасын
берсеңіздер
Жүргізуші:
Дұрыс жазу, сауатты жазу, сөйлем құрау, сөз мағынасын ажырату,
әріптен сөз, сөзден сөз тіркесін, сөз тіркесінен сөйлем құрап жазу
тапқырлықты қажет етеді.Ендеше студенттеріміздің тапқырлығынсынап
көрейік.
1. Алғырлар тобы
2. Бірлік тобы.
Тәуелсіздігіміздің сөзінен сөздер құрастыру
Жүргізуші:Әділ
қазылар алқасы «Мен жазамын »бөлімінің бағасын
берсеңіздер
Жүргізуші: Сайысымыздың соңғы сәті таяп қалды. Сайыскерлеріміз келесі
кезекте берілген латын тіліндегі мәтінді сауатты оқуы бойынша
бағаланады.
1. Алғырлар тобы
«Tomırıs» tarıhı fılmi
2019-jylģy 27-qyrkúıekte jyldyń eń asyģa kútken
«Tomırıs» tarıhı fılmi prokatqa shyqty. Kınotýyndy bizdiń
zamanymyzģa deıingi VI ģasyrda bolģan oqıģany sýretteıdi. Fılmde
kishkentaı qyzdan aıbyndy jaýyngerge aınalģan, jaqyndarynan
aırylyp, satqyndardan óshin alģan jáne saq taıpalaryn óz bıligi
astynda biriktirgen uly dalanyń aty ańyzģa aınalģan Tomırıs
patshaıymynyń taģdyry baıandalady. Ol mahabbat pen óz halqynyń
táýelsizdigi úshin Parsy ımperıasynyń patshasy Kırmen
shaıqasady.
«Томирис» тарихи фильмі
2019 жылғы 27 қыркүйекте жылдың ең асыға күткен
«Томирис» тарихи фильмі прокатқа шықты. Кинотуынды біздің
заманымызға дейінгі VI ғасырда болған оқиғаны суреттейді. Фильмде
кішкентай қыздан айбынды жауынгерге айналған, жақындарынан айрылып,
сатқындардан өшін алған және сақ тайпаларын өз билігі астында
біріктірген ұлы даланың аты аңызға айналған Томирис патшайымының
тағдыры баяндалады. Ол махаббат пен өз халқының тәуелсіздігі үшін
Парсы империясының патшасы Кирмен шайқасады.
2. Бірлік тобы.
«Tomırıs» tarıhı fılmi
Fılmniń rejısóri – Aqan Sataev. Al senarıin
Tımýr Jaqsylyqov pen kınotýyndynyń ıdeıa avtory Álıa Nazarbaeva
jazdy. Kartınanyń senarıin jazýda tarıh atasy Gerodottyń eńbekteri
paıdalanylģan. Fılmniń keıipkerleri kóne túrki tilinde, al parsy
patshasy – Kır kóne parsy tilinde sóılegen.
Sondaı-aq, Qapshaģaı qalasynyń mańynda
«Spargapıstyń ordasy» jáne «Qazaqfılm» aýmaģynan "Vavılon"
qalasynyń dekorasıasy turģyzyldy. Tomırıstiń róline kóptegen
úmitkerlerdiń arasynan Almıra Tursyn bekitilgen. Kırdiń róline
Rıdlı Skottyń «Sarstvo nebesnoe» fılminde Saladın patshanyń róli
arqyly tanylģan Gollıvýd aktóri Gasan Masýd shaqyrylģan.
Томирис» тарихи фильмі
Фильмнің режиссері – Ақан Сатаев. Ал сценарийін
Тимур Жақсылықов пен кинотуындының идея авторы Әлия Назарбаева
жазды. Картинаның сценарийін жазуда тарих атасы Геродоттың
еңбектері пайдаланылған. Фильмнің кейіпкерлері көне түркі тілінде,
ал парсы патшасы – Кир көне парсы тілінде сөйлеген.
Сондай-ақ, Қапшағай қаласының маңында
«Спаргапистың ордасы» және «Қазақфильм» аумағынан "Вавилон"
қаласының декорациясы тұрғызылды. Томиристің рөліне көптеген
үміткерлердің арасынан Альмира Тұрсын бекітілген. Кирдің рөліне
Ридли Скоттың «Царство небесное» фильмінде Саладин патшаның рөлі
арқылы танылған Голливуд актері Гасан Масуд шақырылған.
Жүргізуші: Ал
қазір қазылар алқасы сөз алады. Сайысымыздың жеңімпаздарын анықтап
, мақтау қағаз, сыйлықтарын тапсырады.
Жүргізуші:
Халқымызда жақсы бастама жалғасын тапса, сәтті
болғаны деп жатады ғой. Ендеше бүгінгі сайысымызды қорытындылай
келе студенттерге білімдеріңіз шыңдала берсін биік белестерді
бағындырыңыздар деген ниетпен зияткерлік ойынымызды
аяқтаймыз.