«Логикалық есептер арқылы бастауыш сынып оқушыларының математикалық сауаттылығын дамыту»

Павлодар облысының білім басқармасы, Ертіс ауданының білім беру бөлімінің

«Қызылжар жалпы орта білім беру мектебі» КММ.

Автор: Азамат Гулбаршын, бастауыш сынып мұғалімі.

Бағдарлама

«Логикалық есептер арқылы бастауыш сынып оқушыларының математикалық сауаттылығын дамыту»

1-2-сынып оқушыларына арналған

(аптасына – 1 сағат, барлығы– 34 сағат)

2024 жыл

1-ҚҰРЫЛЫМ

1. ТҮСІНДІРМЕ ЖАЗБА

1. ӨЗЕКТІЛІГІ:

Бастауыш сынып оқушыларының математикалық сауаттылығын дамыту – қазіргі білім беру жүйесінің маңызды міндеттерінің бірі. Логикалық есептер арқылы оқушылардың математикалық білімдерін тереңдету, сыни тұрғыдан ойлау қабілеттерін арттыру, және практикалық дағдыларын қалыптастыру – бұл бағдарламада басты назарда. Математикалық сауаттылық – тек арифметикалық амалдарды меңгеру ғана емес, сонымен қатар, логикалық ойлау, проблемаларды шешу, және күнделікті өмірде математиканы қолдану қабілетін қамтиды. Логикалық есептер оқушылардың математикалық түсініктерін кеңейтіп, олардың пәнге деген қызығушылығын арттырады.– заман талабына сай жасалған өзекті әрі тиімді оқу құралы.

2. ЖҰМЫСТЫҢ ҒЫЛЫМИ – ӘДІСТЕМЕЛІК ДЕҢГЕЙІ:

Теориялық негіздеме

Бағдарлама мазмұны балалардың математикалық сауаттылығын дамытуға бағытталған. Психологтар мен педагогтардың зерттеулеріне сүйене отырып, логикалық есептерді шешу барысында оқушылардың ойлау қабілеттері мен математикалық түсініктері біртіндеп дамиды.

Логикалық есептерді шешу барысында оқушылардың математикалық операцияларды қолдану дағдылары, талдау, салыстыру, және қорытынды жасау қабілеттері қалыптасады.

Әдістемелік ұстанымдар

Белсенді оқыту әдістері: Ойындар, топтық жұмыстар, және интерактивті тапсырмалар арқылы оқушылардың белсенділігін арттыру.

Көрнекілік принципі: Логикалық есептерді визуалды материалдар (суреттер, схемалар) арқылы беру, бұл оқушылардың ақпаратты қабылдауын жеңілдетеді.

Жүйелілік және бірізділік: Тапсырмалар біртіндеп күрделеніп, оқушылардың жас ерекшеліктеріне сай сұрыпталады.

Мәселеге негізделген оқыту: Оқушылардың күнделікті өмірдегі математикалық мәселелерді шешу дағдыларын дамыту.

Ғылыми-тәжірибелік маңыздылығы

Логикалық есептер арқылы оқушылардың математикалық сауаттылығы мен логикалық ойлау қабілеттері дамиды.

Оқушылардың алдағы сыныптарда математикалық пәндерді терең меңгеруіне негіз қалайды.

Зерттеушілік және практикалық жұмыстар оқушылардың шығармашылық қабілеттерін оятып, қолданбалы біліктерін шыңдайды.

3. ЖАҢАШЫЛДЫҚ, ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ОРЫНДЫЛЫҚ:

ЖАҢАШЫЛДЫҚ

Бағдарламада логикалық есептер мен математикалық амалдарды ықпалдастыра отырып оқыту қарастырылған, бұл оқушылардың математикалық білімін кеңейтіп, сыни көзқарасын күшейтуге мүмкіндік береді.

Интерактивті әдістер (ойын, жобалық жұмыс, топтық тапсырмалар) сабақтарды қызықты етіп, балалардың оқу-танымдық белсенділігін арттырады.

Сандық технологияларды (электронды ресурстар, қысқа бейнесабақтар) қолдану арқылы материалды игеру аясы кеңейеді.

ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ОРЫНДЫЛЫҚ

Бағдарламаның мазмұны 1-2 сынып оқушыларының психологиялық және жас ерекшеліктерін ескереді.

Оқушылардың математикалық сауаттылығын дамытуда сабақтан тыс уақытты тиімді пайдалануға болады (үй тапсырмалары, отбасылық ойындар).

Бағдарлама барысында қолданылатын әдістемелік тәсілдер (көрнекілік, ойын элементтері) бастауыш сыныптағы білім берудің негізгі қағидаларымен толық сәйкес келеді.

4. МАҚСАТЫ:

1-2 сынып оқушыларының математикалық сауаттылығын дамыту, логикалық ойлау дағдыларын қалыптастыру және жетілдіру.

5. МІНДЕТТЕРІ:

Логикалық тапсырмалармен жұмыс

Қарапайым логикалық есептерді меңгере отырып, ойлау икемділігін арттыру.

Есептердің шартын түсіну, шешу жолдарын жоспарлау және нәтижені тексеру дағдысын дамыту.

Сыни ойлауды қалыптастыру

«Егер…, онда…» үлгісіндегі шартты ойлау тапсырмалары арқылы бірнеше нұсқаны салыстырып, ең қолайлы шешім қабылдауға үйрету.

Күрделірек есептердің бірнеше шешімі болуы мүмкін екенін түсіндіру.

Математикалық білімді тереңдету

Арифметикалық амалдарды (қосу, азайту) логикалық есептерде пайдалана білу қабілетін жетілдіру.

Сандық, геометриялық және комбинаторикалық мазмұндағы тапсырмалар арқылы математикалық білім аясын кеңейту.

Практикалық дағдыны дамыту

Тапсырмаларда берілген өмірлік мысалдар арқылы оқушылардың күнделікті тұрмыста есеп шығару тәжірибесін қалыптастыру.

Жобалық, топтық жұмыстар мен ойын түріндегі жаттығуларды енгізу.

Шығармашылық пен белсенділікті ояту

Өз бетінше логикалық есептер, жұмбақтар құрастыруға ынталандыру.

Оқушылардың бойындағы бастамашылдық, ізденімпаздық қасиеттерін дамыту.

Бағалау мен өзін-өзі бағалау дағдылары

Шешімнің дұрыстығын бағалау, нәтижені бірнеше көрсеткіш бойынша салыстыру дағдыларын қалыптастыру.

Оқушының өз оқу жетістіктерін саралап, жіберген қателерінен қорытынды шығара білуін жетілдіру.

6. ТЕОРИЯЛЫҚ МАҢЫЗДЫЛЫҒЫ:

Бағдарлама мазмұны балалардың психикалық және танымдық процестерін зерттеген ғалымдардың тұжырымдарына сүйенеді. Бұл теориялар бала дамуының әр сатысында ойлау әрекеті біртіндеп күрделенетінін айқындайды.

Логикалық есептерді шешу кезінде оқушылардың талдау, салыстыру, қорытынды жасау, жалпылау сияқты ойлау операциялары іске қосылады.

Логикалық есептерді сыни тұрғыдан ойлаумен ұштастыру бастауыш сынып жасындағы баланың ойлау дағдыларын жан-жақты жетілдіруге ықпал етеді.

Теориялық маңызы жағынан бұл бағдарлама оқушы ойлауын ғана емес, бүкіл оқу үрдісін жетілдіретін әмбебап әдістерді ұсынады.

7. ПРАКТИКАЛЫҚ МАҢЫЗДЫЛЫҒЫ:

Күнделікті өмірде қолдану: Логикалық есептер оқушылардың күнделікті өмірдегі математикалық қажеттіліктерін өтеуге көмектеседі.

Оқу жетістіктерін арттыру: Логикалық ойлау қабілеті дамыған бала басқа пәндерде де материалды жеңіл қабылдайды.

Әлеуметтік-коммуникативтік дағдылар: Топтық жұмыстар оқушыларды бірлесе әрекет етуге, пікір алмасуға тәрбиелейді.

Сабақты түрлендіру мүмкіндігі: Мұғалім логикалық ойындар мен әртүрлі тәсілдерді қолдана отырып, сабақты қызықты ете алады.

Бақылау және бағалау үдерісін жеңілдету: Логикалық есептер оқушының білім деңгейін ғана емес, оның ойлау тәсілі мен шешім қабылдау ерекшелігін де көрсете алады.

8. КҮТІЛЕТІН НӘТИЖЕЛЕР ЖӘНЕ ОЛАРДЫ ТЕКСЕРУ ТӘСІЛДЕРІ:

Күтілетін нәтижелер

• Логикалық ойлау дағдыларының қалыптасуы.

• Математикалық қабілеттердің артуы.

• Сыни ойлау мен шығармашылық белсенділіктің дамуы.

• Пәнге деген қызығушылық пен оқу мотивациясының артуы.

• Топта және жұпта жұмыс істеу дағдыларының қалыптасуы.

Оларды тексеру тәсілдері

• Қалыптастырушы бағалау: Сабақ үстінде ауызша сұрақ-жауап, шағын топтық жұмыстар арқылы оқушылардың деңгейін анықтау.

• Бақылау және жазбаша жұмыстар: Апта сайын шағын бақылау жұмыстары, тест тапсырмалары.

• Жобалық жұмыстар мен шығармашылық тапсырмалар: Оқушылардың жеке немесе топпен дайындаған жобаларын қорғауы.

• Қорытынды тестілеу және сұхбат: Бағдарлама соңында кешенді тест немесе логикалық викторина жүргізу.

• Мұғалімнің және ата-ананың бақылауы: Сабақ үстіндегі оқушының белсенділігі, топтық жұмыстағы ынтымақтастығы, өзін-өзі бағалауы.

Осы тәсілдердің барлығы оқушылардың логикалық және математикалық біліктілігінің қаншалықты өскенін, сыни ойлау мен шығармашылық деңгейі қаншалықты дамығанын кешенді түрде бағалауға мүмкіндік береді.

2-ҚҰРЫЛЫМ

ТҰРАҚТЫЛАУ МАЗМҰНДЫҚ – БӨЛІМ

1 бөлім. Логикалық есептерге кіріспе. 6 тақырып

Логикалық есеп дегеніміз не?. 1-сағат. –Логикалық есептің не екенін, оның маңызын ұғыну. Логикалық есептерді шешу арқылы ойлау дағдыларын жетілдірудің мәнін түсіну.

Қарапайым логикалық тапсырмалармен танысу. 1-сағат. –Суреттер мен заттарды пайдалана отырып, қарапайым логикалық есептерді шешу; «Көп – аз», «Ұзын – қысқа», «Жоғары – төмен» сияқты салыстыру ұғымдарын меңгеру.

Дұрыс және бұрыс жауаптарды анықтау. 1-сағат. –Шындық (дұрыс) және жалған (бұрыс) пікірлерді ажырата білу; Есептің шартына сай дұрыс және бұрыс жауаптарды сараптай алу.

Талдау және салыстыру дағдыларын қалыптастыру. 1-сағат. –Кесте, диаграмма, сызба секілді көрнекіліктер арқылы есепті талдау; Заттарды немесе мәліметтерді қасиеттеріне қарай салыстырып, қорытынды шығару.

Логикалық есептерді шешудеші негізгі стратегиялар. 1-сағат. –Есеп шешуде қолданылатын түрлі стратегиялармен (жорамал құру, бөліп қарастыру, т.б.) танысу; Шешім нұсқаларын салыстырып, таңдауды үйрену.

Есеп шарты мен сұрақты нақтылау. 1-сағат. –Есептің шартын дұрыс түсініп, негізгі сұрақты айқындай білу; Сұраққа байланысты шешім жоспарын құрастыру.

2 бөлім. Арифметикалық амалдарды қолдануға негізделген логика. 5 тақырып

Қосу және азайту есептері. 1-сағат. –10 көлеміндегі сандарды қосу және азайту тәсілдерін бекіту; Арифметикалық амалдарды логикалық есептермен сабақтастыру.

Қосу және азайтуда белгісіз санды анықтау. 1-сағат. –Белгісіз компоненті бар есептерді (мысалы, ? + 5 = 9) шешу жолдарын меңгеру; Кері амалдарды пайдаланып, белгісіз санды табу дағдыларын арттыру.

Сандарды салыстыру негізіндегі логика. 1-сағат. –Сандарды «>», «<», «=» таңбаларымен салыстыруды практикалық есептерде қолдану; Теңдік пен теңсіздіктерді талдау арқылы қорытынды жасау.

Сан тізбектерін талдау. 1-сағат. –Сан тізбегіндегі заңдылықтарды (өсіп, кеміп, бірқалыпты өзгеру) табу; Тізбектегі жетіспейтін санды немесе келесі санды анықтауды үйрену.

Математикалық ребустар. 1-сағат. –10 көлеміндегі қарапайым математикалық ребустарды шешуді үйрену; Жасырылған сандар мен таңбаларды табу арқылы ойлау көкжиегін кеңейту.

3 бөлім. Логикалық амалдар мен сөздік есептер. 6 тақырып

Сөздік есептердегі логикалық байланыс. 1-сағат. –Сөздік есептің мәтінінен басты логикалық байланыстарды табу; «Көп – аз», «артық – кем» ұғымдарын анықтау арқылы шешімге келу.

Көптеген шешімдері бар есептер. 1-сағат. –Бір есептің бірнеше шешім нұсқалары болатынын түсіну; Түрлі шешім жолдарын салыстырып, ең оңтайлысын таңдауға жаттығу.

Кестелік тәсілдермен шешу. 1-сағат. –Есеп шартының мәліметтерін кестеге орналастырып, жүйелеу; Кесте арқылы есепті бірізді шешуге жаттығу.

Геометриялық пішіндерді қолдану. 1-сағат. –Геометриялық фигуралар негізінде логикалық есептер құрастыру; Пішіндердің қасиеттерін ескеріп, тапсырмалар орындау арқылы кеңістіктік ойлау қабілетін дамыту.

Сюжетті суреттерді талдау. 1-сағат. –Сюжетті суреттегі оқиғаны сипаттап, есепке қажетті деректерді табу; Логикалық байланыстарды суреттен анықтау арқылы қорытынды жасау.

Тармақталған есептер. 1-сағат. –«Егер…, онда…» түріндегі шартты сөйлемдер арқылы есеп шығаруды үйрену; Әртүрлі жағдайларды салыстыра отырып дұрыс шешімді табу.

4 бөлім. Комбинаторикаға алғашқы қадам. 5 тақырып

Комбинаторикаға алғашқы қадам. 1-сағат. –Қарапайым таңдау, орналастыру, реттеу сияқты комбинаториканың негізгі ұғымдарымен танысу; «Қанша түрлі тәсілмен орналастыруға болады?» деген сұрақтарға жауап іздеп көру.

Заттарды топтастыру және реттеу. 1-сағат. –Заттарды белгісі (түсі, өлшемі, түрі) бойынша топтастыруды меңгеру; Топтастыру мен реттеу амалдары арқылы логикалық қорытынды шығару.

Бүтінді бөліктерге бөлу. 1-сағат. –«Танграм», «Пазл» сияқты ойындар арқылы пішіндерді бөліктерге бөліп, қайта құрастыру; Бөлшектелген пішіндерді әртүрлі тәсілмен жинақтап, кеңістіктік ойлауын дамыту.

«Артық затты тап» әдісі. 1-сағат. –Бір топтағы заттардың ішінен артық немесе сәйкес келмейтін элементті анықтау; «Артық элементті» табудағы логикалық дәлелді түсіндіру.

Орын ауыстыру және сәйкестендіру. 1-сағат. –Әрбір элементті дұрыс орынға орналастыру, сәйкестендіру тәсілдерін меңгеру; Кестелік және суреттік сәйкестендіру дағдыларын қалыптастыру.

5 бөлім. Математикалық ойындар арқылы логиканы дамыту. 6 тақырып

Қарапайым шахмат элементтері. 1-сағат. –Шахмат тақтасы мен негізгі фигуралармен танысып, олардың жүріс ерекшеліктерін білу; Фигуралардың мүмкіндіктерін логикалық тапсырмаларда қарастыру.

«Сандарды тап» ойыны. 1-сағат. –Жасырылған санды сұрақтар қою арқылы табу (мысалы, «Бұл сан біртаңбалы ма, екітаңбалы ма?»); Сыни ойлау мен сұрақ қою ретін сақтай отырып, санды анықтау.

«Дұрыс реттілік» ойыны. 1-сағат. –Сандар мен заттарды белгілі бір рет (өсу, кему, т.б.) бойынша орналастыру; Жетіспейтін немесе артық элементті тауып, тізбекті толықтыру.

«Логикалық балық аулау». 1-сағат. –Белгілі бір белгілер бойынша «балықтарды» (не басқа нысандарды) логикалық ребус арқылы табу; Салыстыру, талдау, жорамал құру дағдыларын жетілдіру.

«Сиқырлы квадрат» элементі. 1-сағат. –3x3 сияқты шағын сиқырлы квадрат үлгілерін толықтырудың негізгі қағидаларын түсіну; Жолдар мен бағандардың қосындысын бірдей ету үшін қажетті сандарды қою.

Командалық ойындар. 1-сағат. –Топпен жұмыс істеуге дағдылану, бірлесіп логикалық есептерді шешу; «Бірге ойлап, бірге шеш» қағидатын бекіту.

6 бөлім. Қорытынды және пысықтау. 6 тақырып

Өткен тақырыптарды қайталау. 1-сағат. –Алдыңғы тарауларда алған білім мен білікті пысықтап, жүйелеу; Негізгі ұғымдарды еске түсіріп, бекіту.

Күрделі логикалық тапсырмаларды шешу. 1-сағат. –Бұған дейінгі әдістерді кешенді түрде пайдаланып, күрделі есептерді шығару; Бірнеше қадамнан тұратын тапсырмаларды топпен немесе жеке орындау.

Шығармашылық есептер құрастыру. 1-сағат. –Оқушылардың өз бетінше логикалық есептер мен тапсырмалар ойлап табуына жағдай жасау; Құрастырылған есептерді бір-біріне шешкізіп, тәжірибе алмасу.

Жобалық жұмыс: «Логикалық есептер әлемі». 1-сағат. –Логика мен математика элементтерін біріктіріп, шағын жоба немесе презентация әзірлеу; Топтық немесе жеке жобаны сынып алдында қорғау.

Практикалық тапсырмалар «викторина/ олимпиада). 1-сағат. –Барлық тарауларда алған білімді шапшаң есептеу мен ойлау тұрғысынан тексеру; Уақытпен санасып тапсырма орындауды меңгеру.

Қорытындылау, бағалау және ұсыныстар. 1-сағат. –Барлық тақырыптар бойынша жетістіктерді бағалау, қорытынды жасау; Логикалық ойлауды әрі қарай дамытудың жолдары мен ресурстарын ұсыну.

3-ҚҰРЫЛЫМ

НОРМАТИВТІ БӨЛІМ

КҮНТІЗБЕЛІК -ТАҚЫРЫПТЫҚ ЖОСПАР

СЫНЫП 2, АПТАСЫНА 1-САҒАТ, БАРЛЫҒЫ-34 САҒАТ