Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университетінің

Философия және саясаттану факультетінің

Дінтану және мәдениеттану кафедрасының

3 курс студенті Сәтен Амина. Жетекші: аға оқытушы Аликбаева М.Б.

Мәдени маргиналдылық: Мулаттар

Мәдени дүбәралық (маргиналдылық) - жеке тұлғаның немесе топтың бір мезгілде екі немесе бірнеше мәдени әлемнің қатарында болуы, соған сәйкес, олардың санасында екі немесе одан да көп мәдениеттер әлемінің көрініс табуы. Мәдени дүбәралықты түсіндіру постмодерн философтарында аса маңызды орын алады, оған сәйкес, интеллектуалдың дүбәралығы оның "билік-білім" жүйесіндегі орнына байланысты: жаңа білімді өндіру шығармашылығына орай әлеуметтен тыс "концептуалды инноватор" (Ж. Делёз, Ф. Гваттари) биліктен тыс қалады, "дәрменсіздік аясында" (Ж. Делёз, Ф. Гваттари).

Мулаттар (испан тілінде mulato, mulo, “мул” – “некеден тыс бала”) — еуропалықтар мен негрлер арасындағы некеден тараған аралас нәсіл өкілдері. “Мулаттар” термині Америка елдерінде Африкадан жаппай құлдар әкеле бастаған уақытта пайда болды. Мулаттар, негізінен, құл иеленушілер мен қара нәсілділді күндердің некелерінен тарады.

Мулаттарды квартатерондар (1/4 негр қандық үлесімен), октоторандар (1/8), т.б. деп атады. Музыкатанудың түрлі топтары үшін жергілікті атаулар да пайда болды: Ямайкада – мусти және мустафино (1/8 және 1/16) Гаитиде – марабу (7/8), грифор (3/4), мюлатр (1/2), мюстиф (1/8), т.б. Әлеуметтік, нәсілдік қарым-қатынастардың дамуы нәтижесінде бұл терминдердің құқықтық – әлеуметтік мәні біртіндеп жойылып келеді.

Нәсілдік араласудың нәтижесінде Американың барлық елдерінде мулаттардың елеулі топтары пайда болып, жергілікті ұлттардың қалыптасуына біршама әсер етті (АҚШ, Бразилия, Колумбия, Венесуэла, Гайана, Суринам, Гвиана, Белиз, т.б.). Мулаттар Латын Америкасындағы бірқатар этностардың негізгі бөлігін құрайды.

Көбіне (мысалы Бразилияда) Мулаттар термині әлеуметтік-мәдени түсінік ретінде қолданылады. Түрлі есептеулер бойынша АҚШ-тағы афро-америкалықтардың құрамындағы мулаттардың үлесі 70-тен 90%-ға дейін жетеді.

Мулаттар тарихы әртүрлі аспектілерді, соның ішінде нәсілдік, мәдени және әлеуметтік мәселелерді қамтитын күрделі және көп қырлы тақырып. Мулаттар - аралас текті адамдар, көбінесе бір ата-анасы еуропалық, екіншісі африкалық немесе үндістандық.

▎Тарихи контекст

1. Отаршылдық дәуір: Латын Америкасы мен Кариб бассейнінде, әсіресе отарлау кезінде еуропалықтардың, африкалықтардың және жергілікті халықтардың араласуы болды. Бұл көптеген аралас этностардың пайда болуына әкелді.

2. Құлдық: Құл саудасы жағдайында мулаттар көбінесе зорлық-зомбылық немесе мәжбүрлеудің нәтижесі болды, бірақ сонымен бірге отарлаушылар мен құлдар арасындағы күрделі әлеуметтік қатынастардың нәтижесі болды.

▎Мәдени әсер

1. Өнер және әдебиет: Мулат тұлғасы көбінесе өнерде, музыкада және әдебиетте көрініс тапты. Мулаттар мәдени дәстүрлерге сан алуандық қосып, өнердің ерекше түрлерін жасады.

2. Саяси қозғалыстар: Кейбір елдерде мулаттар тәуелсіздік пен азаматтық құқықтар үшін күресте маңызды рөл атқарды, мысалы, Гаитиде.

Қорытынды: Мулаттар, аралас нәсілдік және этникалық топтардың өкілдері ретінде жиі мәдени әртүрлілік пен инклюзияның символына айналады. Олардың бірегей тәжірибелері мен мұралары өмірдің әртүрлі салаларын, соның ішінде өнерді, спортты және ғылымды байыта алады. Мулаттар қоғамда сәйкестік пен қабылдауға байланысты қиындықтарға жиі кездеседі, бірақ олардың көпшілігі бұл қиындықтарды жеңіп, айтарлықтай табысқа жетеді.