ҚАЗАҚ ТІЛІ МЕН ӘДЕБИЕТІ САБАҒЫНДАҒЫ ТИІМДІ ОҚЫТУ ӘДІСТЕРІ ЖӘНЕ ОҚУШЫНЫҢ ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ ҚАБІЛЕТІН ДАМЫТУ ЖОЛДАРЫ

Автор: Берліғожа Сержан, қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі
Мекеме: Шошанай орта мектебі
Бағыты: Педагогика, тіл білімі, әдебиет, әдістеме

Аннотация

Бұл мақалада қазақ тілі мен әдебиеті сабақтарында оқушының шығармашылық қабілетін дамытуға арналған тиімді әдіс-тәсілдер мен жаңашыл педагогикалық технологиялар қарастырылады. Қазіргі білім беру талаптарына сай тілдік дағдыларды қалыптастыру, көркем мәтінді талдау, жазылым мен айтылымды дамыту жолдары жүйелі түрде талданады.

Кіріспе

Қазақ тілі мен әдебиеті пәні – оқушылардың тілдік қорын байытып қана қоймай, олардың рухани дүниесін, мәдениетін, ойлау қабілетін, ұлттық құндылықтарға деген көзқарасын қалыптастыратын рухани-танымдық пән. Бүгінгі таңда мұғалімнің міндеті – білімді дайын күйінде беру емес, оқушыны өзіндік ойлауға, ізденуге, талдауға үйрету. Сондықтан сабақта тиімді, жаңашыл әдістерді қолдану аса маңызды.

Негізгі бөлім

1. Оқушының шығармашылығын дамытудағы басым бағыттар

Қазақ тілі мен әдебиеті сабақтарында шығармашылық қабілетті дамытудың негізгі жолдары:

• көркем мәтінмен жұмыс

• пікір білдіру және дəлелдеу

• эссе, шығарма жазу

• көркем оқуға баулу

• мәтінді салыстырмалы талдау

• топтық зерттеулер жүргізу

Бұл әдістер оқушының ой қорыту, дәлелдеу және талдау дағдысын қалыптастырады.

2. Жаңартылған білім беру мазмұнындағы тиімді әдістер

Қазіргі сабақта мына әдістер өте тиімді:

✔ “Ойлан – Жұптас – Бөліс” әдісі
Оқушы өз пікірін қалыптастырып, оны басқамен салыстырады.

✔ “INSERT” белгілері арқылы оқу
Мәтінді саналы түсінуге көмектеседі.

✔ Дебат, пікірталас технологиясы
Қазақ тілі мен әдебиеті үшін өте маңызды — оқушы сөйлеуге үйренеді.

✔ Шығармашылық тапсырмалар
Өлең шығару, жанрға еліктеу, кейіпкерге хат жазу.

✔ Топтық зерттеу (жоба жұмысы)
Әдебиет теориясын жеңіл меңгеруге көмектеседі.

3. Әдеби шығарманы терең талдаудың заманауи тәсілдері

Әдебиетті оқытуда:

• кейіпкерді психологиялық талдау

• авторлық идеяны анықтау

• тарихи контекст

• композициялық құрылымды модельдеу

• мәтінді кесте, сызба, диаграмма арқылы талдау

сияқты әдістер оқушының сын тұрғысынан ойлауын дамытады

4. Жазылым мен айтылым дағдысын қалыптастыру

Қазақ тілі сабақтарында:

• эссе

• пікір

• мінездеме

• мәтін құрастыру

• аргументтеу

• логикалық байланыс орнату

сияқты жұмыстар жазылымды дамытса,
диалог, драмалық көрініс, сахналау, пікір алмасу айтылым дағдысына ықпал етеді.

Қорытынды

Қазақ тілі мен әдебиеті пәнін оқытудың басты мақсаты – оқушының тілдік қабілетін дамытып қана қоймай, оның ұлттық болмысын, рухани дүниесін, кітапқа деген қызығушылығын қалыптастыру. Сабақта жаңашыл әдістерді ұтымды қолдану мұғалімнің кәсіби шеберлігін көрсетеді және оқушылардың білім сапасына оң ықпал етеді