Манғыстау облысы

Ақтау қаласы

Облыстық арнайы мектеп-интернаты КММ

Сембигалиева Наргул Мубиновна

Бастауыш сыныпта пәнаралық байланысты тиімді пайдалану

Бүгінгі білім беру жүйесінде пәнаралық байланыс — оқушылардың білімін кеңейтіп, оның терең әрі жан-жақты болуына негіз болатын маңызды әдіс болып табылады. Әсіресе бастауыш сыныпта пәнаралық байланысты тиімді пайдалану оқушылардың білімін толықтырып, ойлау қабілетін дамытуға септігін тигізеді. Әр пәннің өзіндік ерекшеліктері мен әдістері болса да, олар бір-бірімен тығыз байланысты әрі өзара әрекеттеседі, сондықтан пәнаралық байланыс мектептегі оқу үрдісінің тиімділігін арттырудың басты құралы болып табылады.

Бастауыш сынып кезеңінде пәнаралық байланыс оқушыларға тек білім беріп қана қоймай, олардың тұлғалық және шығармашылық дамуына да ықпал етеді. Оқушылар әр түрлі пәндерді біріктіру арқылы әр мәселені жан-жақты қарастыра алады, сонымен қатар әр пәннің теориялық және практикалық тұрғыда беретін білімдерін біріктіре отырып, терең ойлау қабілетіне ие болады.

Мысалы, қазақ тілі сабағында өткен тақырыптарды әдебиет пен тарих пәндерімен байланыстыра отырып, оқушыларға ұлы тұлғалар мен тарихи оқиғаларды таныстыруға болады. Ал математика сабағында алған білімдерін табиғаттану пәнінде қолдана отырып, табиғаттағы геометриялық пішіндер мен симметрияларды зерттеуге болады. Мұндай әдістер оқушылардың пәндер арасындағы байланыстарды түсініп, алған білімдерін өмірде қолдануға деген ынтасын арттырады.

1. Жүйелілік пен тұтастықты қамтамасыз етеді. Пәнаралық байланыс оқушыларға әр түрлі пәндер арасындағы байланыс пен айырмашылықтарды түсінуге мүмкіндік береді. Оқушылар бір пәннен алған білімдерін басқа пәндермен байланыстыра отырып, оларды тұтас түрде меңгереді.

2. Ойлау қабілетін дамытады. Әр пәннің ерекшеліктері мен тәсілдері оқушылардың ойлау қабілетін дамытады. Пәнаралық байланыс арқылы оқушылар мәселелерді көп қырлы түрде қарастырып, өз пікірлерін қорытындылауға үйренеді.

3. Тақырыпты тереңірек меңгеруге ықпал етеді. Бір пән бойынша алынған білімді басқа пәндермен байланыста пайдалану оқушылардың тақырыпты тереңірек ұғынуына мүмкіндік береді. Мысалы, табиғаттану сабағында оқушылар экология туралы біліп, оны география сабағында жер бедерімен байланыстырса, тарих сабағында халықтардың мәдениеті мен шаруашылығына байланыстырып, тақырыпты жақсы меңгере алады.

4. Шығармашылық қабілеттерін арттырады. Пәнаралық байланыс шығармашылық ойлауды дамытуға септігін тигізеді. Оқушылар түрлі пәндерден алған білімдерін біріктіріп, өздерінің ерекше көзқарасын қалыптастыруға мүмкіндік алады.

Пәнаралық байланысты пайдалану барысында мұғалімдер бірнеше әдіс-тәсілдерді қолдануы қажет:

- Интеграцияланған сабақтар: Мұғалімдер бірнеше пәнді біріктіріп, бір тақырыпқа қатысты сабақтар өткізе алады. Мысалы, «Қазақстанның табиғаты» тақырыбы аясында география, табиғаттану, әдебиет және өнер пәндерін біріктіріп, оқушыларға жан-жақты түсінік беруге болады.

Оқушыларға бірнеше пәннен алынған білімдерін біріктіріп, шығармашылық жобалар жасауға тапсырмалар беріледі. Бұл әдіс оқушылардың өз бетінше зерттеу жүргізіп, алынған ақпараттарды біріктіріп, жаңа білімдер алуға мүмкіндік береді.

Пәнаралық байланыс — білім берудің тиімді әдісі, ол оқушылардың логикалық ойлауын дамытуға, алған білімдерін біріктіруге және өмірде қолдануға мүмкіндік береді. Бастауыш сыныптарда пәнаралық байланысты пайдалану — оқушылардың қызығушылығын арттырып, білім алу процесін тиімді етеді. Әр пәннің ерекшеліктерін ескере отырып, оларды интеграциялау арқылы оқушылардың білімін тереңдетуге, шығармашылық қабілеттерін дамытуға жол ашуға болады. Мұғалімдер пәнаралық байланысты тиімді қолдану арқылы оқушылардың пәндер арасындағы байланысты түсінуін қамтамасыз етіп, олардың білімін жаңа деңгейге көтере алады.