ҰЛТТЫҚ ҚҰНДЫЛЫҚТАРДЫ МАТЕМАТИКАҒА ҰШТАСТЫРУ – ТӘРБИЕ МЕН БІЛІМНІҢ ӨЗЕГІ

Каипова Алтынсаш Куралбаевна бастауыш сынып мұғалімі,

Бүгінгі білім беру жүйесінде оқушыға терең білім берумен қатар, оны ұлттық құндылықтар негізінде тәрбиелеу – басты міндеттердің бірі. Осы орайда, бастауыш сынып оқушыларына арналған «Ұлттық құндылықтардағы математика» авторлық курсы заман талабына сай жаңашылдық пен ұлттық рухты сабақтастыра отырып құрылған тың бастама болып табылады.

Қазақ халқының ғасырлар бойы қалыптасқан дүниетанымы, салт-дәстүрі, тұрмыс-тіршілігі – шын мәнінде математикалық ойлау жүйесінің терең қабаттарын қамтиды. Дәстүрлі өлшем бірліктер, халықтық есептер, ұлттық ойындардағы сандық ұғымдар – барлығы да математикалық мазмұнға бай құндылықтар. Осы элементтерді бастауыш білім мазмұнына енгізу арқылы баланың логикалық ойлау қабілетін арттырумен қатар, оны туған елінің тарихына, мәдениетіне терең бойлата аламыз.

Аталған курс – оқушылардың математикалық сауаттылығын ұлттық мазмұнмен ұштастыру арқылы логикалық ойлауын, зерттеушілік қабілетін, шығармашылық әлеуетін дамытуға бағытталған. Бағдарлама аясында оқушылар қазақ халқының дәстүрлі санау жүйесін, халық есептерін, тұрмыстық есептеу әдістерін, ұлттық ойындардағы сандық заңдылықтарды меңгере отырып, математиканың тек теориялық ғылым емес, өмірмен тығыз байланысты практикалық пән екенін түсінеді.

Курстың құрылымы пәнаралық байланысқа негізделіп, көркем еңбек, дүниетану, қазақ тілі және әдебиеті сынды пәндермен тығыз ықпалдастықта жүзеге асады. Әрбір сабақта ұлттық мұра элементтерімен танысып, оларды шешу жолдарын табу барысында оқушылардың танымдық белсенділігі артып, өздігінен ізденуге деген құлшынысы оянады. Мысалы, «Тоғызқұмалақ», «Асық ату», «Бестемше» сияқты ұлттық ойындар арқылы оқушылар тек ережені үйреніп қана қоймай, есептеу, салыстыру, логикалық шешім қабылдау сияқты математикалық дағдыларды меңгереді. Сонымен қатар, дәстүрлі өлшем бірліктерін (қадам, құлаш, шақырым, шымшым, уыс, т.б.) қазіргі өлшемдермен салыстыра отырып қолдану арқылы математиканың практикалық мәні де кеңінен ашылады. Курс нәтижесінде оқушылар:

– ұлттық өлшемдер мен есептерді меңгереді;

– логикалық ойлау қабілетін дамытады;

– математиканы ұлттық мәдениетпен байланыстыра қабылдайды;

– шығармашылық және зерттеушілік дағдыларын жетілдіреді;

– жобалық жұмыстар арқылы жеке ой қалыптастыруға машықтанады.

Қорытындылай келе, «Ұлттық құндылықтардағы математика» курсы – оқушыны жан-жақты дамытудың, оның бойында ұлтжандылықты қалыптастырудың, тарихи-мәдени дүниетанымын кеңейтудің тиімді құралы. Бұл – болашақ ұрпақтың тек білімді ғана емес, рухани терең, ұлттық болмысы берік азамат болып қалыптасуына ықпал ететін игілікті бастама.