Мәтінмен жұмыс арқылы бастауыш сынып оқушыларының рефлексивті ойлау дағдыларын дамыту

Тақырып бойынша 12 материал табылды

Мәтінмен жұмыс арқылы бастауыш сынып оқушыларының рефлексивті ойлау дағдыларын дамыту

Материал туралы қысқаша түсінік

Қазіргі білім беру жүйесінде мәтінмен жұмыс – оқушының тілдік дағдыларын дамытуда, ойлау қабілетін жетілдіруде және функционалдық сауаттылығын арттыруда ең басты құралдардың бірі. Мәтінмен жұмыс арқылы оқушылар ақпаратты талдауға, салыстыруға, қорытынды шығаруға үйренеді. Бұл үдеріс сын тұрғысынан ойлау, шығармашылық ізденіс пен еркін пікір айтуға жағдай жасайды. Инновациялық тәжірибеде мәтінді түрлі әдіс-тәсілдер арқылы меңгерту (кластер, Венн диаграммасы, проблемалық сұрақ, дебат, жобалау әдісі) кеңінен қолданылады.

Материалдың қысқаша нұсқасы

МАЗМҰНЫ

Түсінік хат 6

Ақпараттық әдістемелік бөлім 8

Тұрақталу мазмұндық бөлім 10

Нормативтік бөлім 11

Қысқа мерзімді сабақ жоспары 17

Түсінік хат

Қазіргі білім беру жүйесінің басты мақсаты – ақпаратты жаттап алушы емес, оны талдап, салыстырып, жаңа идея ұсына алатын тұлға қалыптастыру. Сол себепті бастауыш сыныптан бастап оқушылардың сыни тұрғыдан ойлау дағдысын дамыту маңызды мәселе болып табылады. Мәтінмен жұмыс осы бағыттағы негізгі құралдардың бірі саналады, себебі мәтін оқушыға ой қорытуға, дәлел келтіруге, логикалық талдау жасауға мүмкіндік береді. Дж. Дьюи «сыни ойлау – ойды тоқтатып, фактілерді сараптау арқылы дұрыс шешім қабылдау үдерісі» деп көрсетсе, қазақстандық ғалымдар (Әбдіғапбарова, Қараев, Жанпейісова) оқушылардың мәтінмен жұмыс барысында ойлау мәдениеті мен оқу сауаттылығының арта түсетінін айқындайды.

Қазақстан Республикасының «Бастауыш білім берудің мемлекеттік стандарты» мен «Оқу бағдарламаларында» білім алушылардың мәтін арқылы ақпарат іздеу, оны талдау, салыстыру, негізгі ойын табу және тұжырым жасауға дағдылануына басымдық берілген. Бұл бағдарлама аталған құжаттармен үндесіп, бастауыш сынып оқушыларының сыни ойлау қабілеттерін мәтіндік жұмыстар негізінде жүйелі дамытуға бағытталған.

Авторлық бағдарламаның өзектілігі

Қазіргі қоғамда ақпараттық ағын өте жылдам және көлемді. Оқушылар тек ақпаратты қабылдап қана қоймай, оны саралап, өмірлік жағдайларда қолдана білуі тиіс. Білім беруде сыни ойлау – оқушының дербес шешім қабылдауына, өз көзқарасын дәлелдеуге, ақпаратты көп қырынан бағалауға мүмкіндік беретін дағды. Алайда мектеп тәжірибесінде оқушылар мәтінді тек мазмұндау немесе жаттау деңгейінде игеріп жатады, бұл олардың сыни тұрғыдан ойлау қабілетін шектейді. Осы тұрғыда мәтінмен жұмыс арқылы оқушылардың сыни ойлауын дамыту – білім сапасын арттырудың өзекті мәселесі. Бұл мәселені шешу Қазақстандағы жаңартылған білім мазмұнының талаптарына да сай келеді.

Авторлық бағдарламаның бағыты

Бағдарлама бастауыш сынып оқушыларының мәтінмен жұмыс жасау дағдыларын жетілдіру арқылы сыни ойлауын дамытуға бағытталады. Негізгі бағыттар – мәтінді талдау, салыстыру, себеп-салдарлық байланыстарды анықтау, ақпаратты іріктеу және логикалық қорытынды жасау. Сондай-ақ бағдарлама оқушылардың функционалдық сауаттылығын арттыруға, мәтіннен алынған білімді күнделікті өмірде қолдануға бейімдеуге бағытталған. Бағыттың тағы бір маңызды қыры – оқушыларды диалогқа тарту, пікірталас мәдениетін қалыптастыру және топтық, жұптық жұмыстар арқылы шығармашылық ойлауды дамыту.

Авторлық бағдарламаның жаңалығы

Бағдарламаның жаңалығы – мәтінмен жұмысты дәстүрлі «мазмұндау» немесе «қайта айту» деңгейінен шығарып, оқушыны сыни ойлауға жетелейтін әдістермен ұштастыруында. Мысалы: «INSERT», «Кубизм», «RAFT», «Fishbone», «Венн диаграммасы», «ДЖИГСО» сияқты сыни тұрғыдан ойлауға бағытталған әдістерді жүйелі түрде мәтінге қолдану қарастырылған. Сонымен қатар бағдарламада мәтіндік тапсырмалар оқушылардың жас ерекшелігіне бейімделіп, біртіндеп күрделену қағидасына сүйеніп құрастырылған. Жаңа әдістер арқылы оқушылар тек мәтін мазмұнын түсініп қана қоймай, оны бағалап, өз ойымен толықтырып, жаңа идея ұсына алады.

Авторлық бағдарламаның ерекшелігі

Бағдарламаның ерекшелігі – мәтінді талдау арқылы оқушының жеке ойы мен көзқарасын қалыптастыруға негізделуі. Мәтін тек ақпарат көзі емес, оқушының ойлау әрекетін дамытудың құралы ретінде қарастырылады. Бағдарламада әрбір тапсырма оқушыны ойлануға, сұрақ қоюға, дәлел іздеуге, логикалық қорытынды жасауға бағытталған. Сонымен бірге оқушылардың зерттеушілік қабілетін дамытуға мүмкіндік беретін шығармашылық тапсырмалар енгізілген. Ерекшелігі тағы – тапсырмаларда ұлттық құндылықтар, заманауи ғылыми мәтіндер мен әдеби шығармалар үйлестіріле қолданылған.

Педагогикалық мақсаттылығы

Бағдарлама педагогикалық тұрғыдан оқушыны «дайын білімді қабылдаушы» емес, «ізденуші, ойланушы, пікір айтушы» тұлға ретінде қалыптастыруды көздейді. Мәтінмен жұмыс барысында оқушылар дербес ойлау дағдысын дамыта отырып, оқытушы – бағыт беруші, ал оқушы – белсенді ізденуші рөлін атқарады. Бұл педагогикалық ұстаным оқушылардың өздігінен білім алуына жағдай жасайды. Сонымен қатар бағдарламада тұлғалық-бағдарлы оқыту қағидасы сақталған: әрбір оқушы өз ойымен бөлісуге, өзгелердің пікірін тыңдап, құрметтеуге үйренеді. Мұндай мақсаттылық нәтижесінде оқушылардың оқу мотивациясы артады, шығармашылық қабілеті дамиды.

Авторлық бағдарламаның мақсаты

Мәтінмен жұмыс арқылы бастауыш сынып оқушыларының сыни тұрғыдан ойлау қабілетін қалыптастыру.

Міндеттері

Оқушыларды мәтінді түсініп оқуға дағдыландыру.
Мәтіннен негізгі ойды табуға үйрету.
Ақпаратты талдау, салыстыру және бағалауға машықтандыру.
Сыни тұрғыдан ойлауға арналған әдіс-тәсілдерді қолдануға үйрету.
Оқушылардың пікір айту, дәлелдеу, сұрақ қою мәдениетін дамыту.
Мәтінмен жұмыс барысында шығармашылық ойлауын жетілдіру.
Функционалдық сауаттылығын арттыруға жағдай жасау.
Оқу үдерісінде ұлттық құндылықтарды дәріптеу.

Күтілетін нәтиже

Оқушылар мәтінді терең түсініп, негізгі ойды ажырата алады.
Сыни тұрғыдан ойлау дағдылары қалыптасады.
Өз ойын дәлелді жеткізуге үйренеді.
Шығармашылық қабілеті артады.
Функционалдық сауаттылық деңгейі көтеріледі.
Мәтінмен жұмысқа қызығушылығы артады.

Күтілетін нәтижені тексеру әдістері

Диагностикалық тапсырмалар (мәтінді талдау, сұрақтарға жауап беру).
Шығармашылық жазбалар (эссе, пікірталас жазбалары).
Топтық және жұптық жұмыстар нәтижелерін бақылау.
Рефлексия парақтары.
Қалыптастырушы бағалау (бағалау критерийлері мен дескрипторлар).

Сабақта қолданылатын әдістер

Сыни ойлауды дамыту технологиясының стратегиялары («INSERT», «Кубизм», «RAFT», «Венн диаграммасы», «ДЖИГСО»).
Ойын әдістері (рольдік ойын, сұрақ-жауап ойыны).
Зерттеу әдістері (мәтінге байланысты шағын зерттеу тапсырмалары).
Шығармашылық әдістер (эссе, суреттеу, мәтінді жалғастыру).
Диалогтік оқыту (пікірталас, сұхбат).

Ақпараттық әдістемелік бөлім

Мәтінмен жұмыс арқылы оқушылырдың сыни ойлауын дамыту атты авторлық бағдарлама оқушылардың танымдық белсенділігін арттыруға, мәтінді талдау, салыстыру, қорытынды жасау қабілеттерін жетілдіруге негізделген. Бағдарламада оқушылардың жас ерекшелігі ескеріліп, бастауыш білім беру стандартына сәйкес мәтіндер іріктелді. Мәтінмен жұмыс – оқушыны ойлануға, өз пікірін айтуға, дәлелдеуге жетелейтін тиімді құралдардың бірі. Осы бағдарлама арқылы оқушылар мәтінді оқи отырып, басты ойын табуды, логикалық байланыстарды анықтауды, дәлелдер келтіруді және қорытынды жасауды үйренеді.

Ғалымдардың еңбектерінде мәтінмен жұмыс барысында оқушылардың ойлау қабілеттерін дамытудың маңызы ерекше атап өтіледі. Л.С. Выготский «жақын арадағы даму аймағы» теориясында оқушыға уақытылы қолдау көрсетілсе, ол күрделі ойлау әрекетін меңгере алатынын айтады. Дж. Дьюи сыни ойлауды «фактілерді талдап, күмәндана отырып шешім қабылдау үдерісі» деп түсіндіреді. Ал Дж. Брунер «оқушы білімді өзі ашқан кезде ғана оны толық меңгереді» деген пікір білдіреді. Осыған орай бағдарлама оқушыларды дайын ақпаратты жаттатудан гөрі, мәтінді талдау, пікір айту және жаңа идея ұсынуға бағыттайды.

Сыни ойлауды дамытуда қолданылатын тиімді тәсілдер

«INSERT» әдісі – мәтіннен маңызды ақпаратты белгілеп, оны талқылау.
«Венн диаграммасы» – екі мәтіннің ұқсастығы мен айырмашылығын анықтау.
«Кубизм» әдісі – мәтінді әр қырынан қарастыру (сипаттау, талдау, салыстыру, дәлелдеу, қолдану, бағалау).
«RAFT» әдісі – мәтін бойынша оқушының рөлге еніп жазбаша жұмыс орындауы.
«Fishbone» (себеп–салдар) әдісі – мәтіндегі мәселенің себебі мен шешімін анықтау.
«ЖИГСО» әдісі – мәтінді бөліктерге бөліп, топ ішінде талдау.
«Пікірталас» – мәтіндегі оқиға немесе кейіпкер туралы өз көзқарасын дәлелдеу.

Бұл әдістер оқушылардың тек мәтінді түсінуін ғана емес, оны бағалауын, жаңа идеямен толықтыруын, дәлелді пікір айтуын қамтамасыз етеді.

Оқушыларды бағалау жүйесі мен әдістері

Формативті бағалау әдістері:

Оқушылардың мәтінді талдауы, сұрақтарға жауап беруі, өз ойын дәлелдеуі назарға алынады.

Критериалды бағалау:

Әр тапсырмаға нақты критерийлер қойылады (мысалы: мәтіннен негізгі ойды табу, дәлел келтіру, салыстыру, қорытынды жасау).
Оқушы өз жұмысын осы критерийлер бойынша өзі және жұбы арқылы бағалайды.
Мұғалім критерийлерді алдын ала таныстырады.

Өзін-өзі бағалау (рефлексия парағы):

Сабақ соңында оқушы «Мен бүгін: нені білдім? Нені үйрендім? Нені әлі түсінбедім?» деген сұрақтарға жауап береді.
Бұл оқушыны өз дамуын бақылауға үйретеді.

Цифрлық бағалау құралдары:

Kahoot, Quizizz, Google Forms арқылы мәтін бойынша жедел тест жүргізіледі.
Padlet немесе Jamboard-та мәтін талдау нәтижелері жарияланып, мұғалім мен сынып бағалайды.

Оқушыларды бағалау критерийі

9–10 ұпай – мәтінді толық түсінеді, негізгі ойды анықтайды, талдау жасап, өз ойын ғылыми/логикалық тілде дәлелді жеткізеді, пікірін нақты мысалдармен негіздейді.
7–8 ұпай – мәтінді түсінеді, негізгі ойды табады, талдау жасайды, бірақ кей тұстарда мұғалімнің көмегін қажет етеді; қорытындысында аздаған қате немесе дәлсіздік кездеседі.
5–6 ұпай – мәтінді түсінуде қиындық жібереді, негізгі ойды толық ашпайды, талдау үстірт жасалады; пікірін жеткізуде қателіктер кездеседі, белсенділігі төмен.
3–4 ұпай – мәтінді түсінуде айтарлықтай қиналады, негізгі ойды анықтай алмайды, көп жағдайда жолдасының немесе мұғалімнің көмегіне сүйенеді; сыни ойлауға қатысты тапсырмаларды толық орындамайды.
1–2 ұпай – мәтінмен жұмыс жасамайды немесе өте аз орындайды; ой қорыту, талдау, пікір айту дағдыларын қолданбайды, сабақта белсенділік танытпайды.

Тұрақталу мазмұндық бөлім

4-сынып оқушыларына арналған

(аптасына 1 сағат, барлығы 34 сағат)

I бөлім. Шығармашылық жұмыс және қиялды дамыту

Мәтінді өз ойыңмен жалғастыр
Кейіпкерге хат жазайық
Мәтінге жаңа атау қояйық
Мәтін бойынша шағын комикс жасайық
Кейіпкерге сұхбат құрайық
«Егер мен осы кейіпкердің орнында болсам...» ойыны

IІ бөлім. Мәтінді түсіну және негізгі ойды табу

«Қарлығаштың қайсарлығы»
«Ормандағы құпия жол»
«Жоғалған қазына»
«Кішкентайдың батылдығы»
«Жаңбыр тамшысы не айтты?»
«Дос пен қас арасындағы әңгіме»
«Шындық пен өтірік айтысы»

IIІ бөлім. Мәтінді талдау және салыстыру

Табиғат – біздің ортақ үйіміз (мәтін: "Жаңбыр")
Мектеп – білім ордасы (мәтін: "Бірінші қоңырау")
Достық пен сыйластық (мәтін: "Нағыз дос")
Еңбек – табыстың кілті (мәтін: "Құмға сурет салу")
Мәдениет және әдептілік (мәтін: "Кішіпейілділік – көркем мінез")
Жауапкершілік және адалдық (мәтін: "Бір үзім нан")
Отбасы – бақыт бастауы (мәтін: "Анашымның ақылы")

IV бөлім. Шығармашылық жұмыс және қиялды дамыту

«Арманшыл бала»
«Ұшқыш болғысы келген ит»
«Сиқырлы кітап»
«Күлкілі робот»
«Қиялдағы қала»
«Уақыт саяхатшысы»

V бөлім. Сыни ойлау әдістері арқылы мәтінмен жұмыс

INSERT әдісімен жұмыс жасайық
«Балық қаңқасы» әдісі (мәселені анықтау)
Мәтін бойынша пікірталас ұйымдастыру
«Т кестесі» арқылы салыстыру
«Кубизм» әдісі (мәтінді әр қырынан қарастыру)
«Кластер» құру (мәтін мазмұны бойынша)
«ДЖИГСО» әдісімен топта талдау
«6 қалпақ» әдісімен ойланайық

Нормативтік бөлім

Р/c	Бөлім Тақырып	Оқу мақсаты	Сағат саны			Нәтиже Білім өнімі
Р/c	Бөлім Тақырып	Оқу мақсаты	Барлығы	Теория	Практика	Нәтиже Білім өнімі
I БӨЛІМ: ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ ЖҰМЫС ЖӘНЕ ҚИЯЛДЫ ДАМЫТУ
1	Мәтінді өз ойыңмен жалғастыр	Оқушылардың мәтінді шығармашылық тұрғыдан жалғастыра отырып, сыни ойлауын дамыту.	1	1		- Мәтіннің негізгі идеясын түсініп, соған сай оқиғаның дамуын болжау. - Өз ойын жүйелі түрде жазбаша жеткізе білу.
2	Кейіпкерге хат жазайық	Оқушылардың кейіпкерге сыни көзқараспен баға беріп, эмоциялық тұрғыдан ой қорыту қабілетін жетілдіру.	1		1	- Кейіпкердің іс-әрекетіне талдау жасап, оған қатысты өз пікірін білдіру. - Хат мәтінін құрастыруда тілдік нормаларды сақтау.
3	Мәтінге жаңа атау қояйық	Оқушылардың мәтін мазмұнын терең түсініп, оны қысқа да нұсқа түрде жеткізу дағдысын қалыптастыру.	1		1	- Мәтіндегі басты ойды анықтау және сол ойды бейнелейтін атау таңдау. - Әр түрлі атауларды салыстырып, ең ұтымдысын дәлелдей білу.
4	Мәтін бойынша шағын комикс жасайық	Мәтін мазмұнын визуалды бейнелеу арқылы оқушылардың шығармашылық және сыни ойлау қабілеттерін арттыру.	1	1		- Мәтіндегі негізгі оқиғаларды бөліп алып, суретпен бейнелеу. - Диалог пен иллюстрация арқылы оқиға мәнін жеткізу.
5	Кейіпкерге сұхбат құрайық	Оқушылардың кейіпкер бейнесін талдау және оған қатысты ой-пікірін сұрақ-жауап арқылы көрсету қабілетін дамыту.	1	1		Кейіпкерге қойылатын мазмұнды сұрақтар дайындау. Кейіпкердің мінез-құлқына сай жауаптарды құрастыру.
6	«Егер мен осы кейіпкердің орнында болсам...» ойыны	Оқушылардың өзін кейіпкер орнына қоя отырып, баламалы шешімдер қабылдау қабілетін қалыптастыру.	1	1		- Кейіпкердің әрекетін саралап, өз шешімін ұсыну. - Өз шешімінің артықшылығы мен кемшілігін дәлелдеу.
II БӨЛІМ: МӘТІНДІ ТҮСІНУ ЖӘНЕ НЕГІЗГІ ОЙДЫ ТАБУ
7	«Қарлығаштың қайсарлығы»	Оқушыларға қайсарлықтың мәнін түсіндіру және оны кейіпкер бейнесі арқылы бағалауға үйрету.	1	1		- Кейіпкердің іс-әрекетіне талдау жасап, қайсарлық белгілерін анықтау. - Өз өмірінен немесе айналасынан қайсарлыққа мысалдар келтіру.
8	«Ормандағы құпия жол»	Оқушылардың қиялын дамыту және оқиға желісін болжау қабілетін жетілдіру.	1	1		- Құпия жолдың сыры мен оқиғадағы рөлін анықтау. - Өз қиялымен балама оқиға құрастыру.
9	«Жоғалған қазына»	Оқушылардың ізденіс пен еңбектің маңызын түсінуіне ықпал ету.	1		1	- Қазынаның жоғалу себебін талқылап, негізгі ойды табу. - Қазына табу жолында қолдануға болатын әрекеттерді ұсыну.
10	«Кішкентайдың батылдығы»	Батылдық қасиетінің адам өміріндегі орнын ұғындыру.	1	1		- Кейіпкердің батылдығын көрсететін әрекеттерін саралау. - Батылдық пен қорқақтықты салыстырып, айырмашылықтарын табу.
11	«Жаңбыр тамшысы не айтты?»	Табиғат құбылыстары арқылы ой қорытуға үйрету.	1		1	- Жаңбыр тамшысы бейнесіне байланысты қиялға ерік беріп, әңгіме құрастыру. - Табиғатты қорғау мен қадірлеудің маңызын талқылау.
12	«Дос пен қас арасындағы әңгіме»	Оқушыларға достық пен қастық ұғымдарын салыстыра отырып, дұрыс таңдау жасауға баулу.	1		1	- Дос пен қастың әңгімесінен негізгі ойды шығару. - Достықтың құндылығын дәлелдеп, мысалдар келтіру.
13	«Шындық пен өтірік айтысы»	Шындық пен өтіріктің айырмашылығын сыни тұрғыда бағалауға үйрету.				- Шындық пен өтіріктің өмірдегі рөлін салыстыру. - Әр жағдайға байланысты дұрыс шешім қабылдауды үйрену.
III БӨЛІМ: МӘТІНДІ ТАЛДАУ ЖӘНЕ САЛЫСТЫРУ
14	Табиғат – біздің ортақ үйіміз (мәтін: "Жаңбыр")	Табиғатты қорғаудың маңызын түсіндіру және экологиялық ой қалыптастыру.	1	1		- Мәтіндегі табиғат құбылыстарын талдау, олардың пайдасын анықтау. - Табиғатты аялаудың күнделікті өмірдегі жолдарын ұсыну.
15	Мектеп – білім ордасы (мәтін: "Бірінші қоңырау")	Мектептің оқушы өміріндегі рөлі мен маңызын ұғындыру.	1		1	- Мектеп өміріндегі құндылықтарды мәтін арқылы талқылау. - Білім алудың артықшылығы туралы ой бөлісу.
16	Достық пен сыйластық (мәтін: "Нағыз дос")	Оқушылардың достық пен сыйластық ұғымын түсінуін және бағалау қабілетін дамыту.	1	1		- Дос болудың шарттарын мәтін мазмұнына сүйеніп анықтау. - Өз өмірінен достыққа қатысты мысалдар келтіру.
17	Еңбек – табыстың кілті (мәтін: "Құмға сурет салу")	Еңбектің құндылығын түсіндіріп, нәтижеге жетудегі маңызын ашу.	1	1		- Кейіпкердің еңбегін талдап, оның табысқа қалай жеткенін анықтау. - Өз тәжірибесінен еңбек арқылы жетістікке жеткен мысалдар айту.
18	Мәдениет және әдептілік (мәтін: "Кішіпейілділік – көркем мінез")	Әдептілік пен мәдениеттің адам өміріндегі маңызын көрсету.	1	1		- Мәтіндегі кішіпейілділікке қатысты жағдайды талдау. - Қоғамдағы мәдениетті адамға тән қасиеттерді атау.
19	Жауапкершілік және адалдық (мәтін: "Бір үзім нан")	Жауапкершілік пен адалдық құндылықтарын бойға сіңіруге тәрбиелеу.	1		1	- Кейіпкердің адалдығы мен жауапкершілігін мәтін арқылы сипаттау. - Өз өмірінде адал болудың артықшылықтарын дәлелдеу.
20	Отбасы – бақыт бастауы (мәтін: "Анашымның ақылы"	Отбасының адам өміріндегі маңызын ұғындыру.	1	1		- Анасының ақылын талдау арқылы отбасы құндылықтарын түсіну. - Өз отбасы туралы ой бөлісіп, бақыт бастауы ретінде сипаттау.
IV БӨЛІМ: ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ ЖҰМЫС ЖӘНЕ ҚИЯЛДЫ ДАМЫТУ
21	«Арманшыл бала»	Арман мен мақсаттың адам өміріндегі рөлін түсіндіру.	1		1	- Кейіпкердің арманы мен оған жету жолдарын талдау. - Өз арманы туралы ой бөлісіп, оған жету қадамдарын ұсыну.
22	«Ұшқыш болғысы келген ит»	Қиялға ерік бере отырып, армандарға ұмтылудың маңызын көрсету.	1	1		- Иттің арманы арқылы мақсат қоюдың мәнін түсіндіру. - Қиялға негізделген қызықты оқиға құрастыру.
23	«Сиқырлы кітап»	Білімнің күші мен қиял әлемінің шексіздігін ұғындыру.	1		1	- Сиқырлы кітаптың адам өміріне әсерін ойлап табу. - Оқудың пайдасын шығармашылық тұрғыдан талдау.
24	«Күлкілі робот»	Технология мен адам арасындағы қарым-қатынасты түсінуге ықпал ету.	1		1	- Роботтың күлкілі әрекеттерін сипаттап, оның себебін анықтау. - Технологияны дұрыс қолданудың жолдарын талқылау.
25	«Қиялдағы қала»	Қиял арқылы болашақтағы өмірді бейнелеп, шығармашылық ойлауды дамыту.	1		1	- Қала бейнесін елестетіп, оның ерекшеліктерін сипаттау. - Қиялдағы қаланың артықшылығы мен кемшілігін салыстыру.
26	«Уақыт саяхатшысы»	Уақыт ұғымының құндылығын түсіндіріп, өткен мен болашақ туралы ой қорытуға жетелеу.	1		1	- Уақыт саяхатшысының барған кезеңдерін сипаттау. - Өткеннен алынатын сабақ пен болашаққа деген көзқарасты талқылау.
V БӨЛІМ: СЫНИ ОЙЛАУ ӘДІСТЕРІ АРҚЫЛЫ МӘТІНМЕН ЖҰМЫС
27	INSERT әдісімен жұмыс жасайық	Мәтінді түсініп, негізгі ақпаратты саралау арқылы ой қорытуға үйрету.	1		1	- Белгі қою жүйесі арқылы мәтіндегі маңызды тұстарды анықтау. - Өзінің бұрынғы білімі мен жаңа ақпаратты байланыстыру.
28	«Балық қаңқасы» әдісі (мәселені анықтау)	Мәселені жүйелі түрде талдау және шешу жолдарын табуға бағыттау.	1		1	- Негізгі мәселені анықтап, себеп-салдарын талдау. - Мәселенің шешімін ұсыну және дәлелдеу.
29	Мәтін бойынша пікірталас ұйымдастыру	Оқушылардың ойын дәлелдеп, қарсы пікірлерді сыни тұрғыда қабылдауға дағдыландыру.	1	1		- Мәтін мазмұны бойынша дәлелді пікір айту. - Қарсы көзқарасты тыңдап, оған жауап беру.
30	«Т кестесі» арқылы салыстыру	Мәтіндегі ұқсастықтар мен айырмашылықтарды анықтауға үйрету.	1	1		- Екі ұғымды немесе кейіпкерді салыстыру. - Қорытынды шығарып, ұтымды тұсын дәлелдеу.
31	«Кубизм» әдісі (мәтінді әр қырынан қарастыру)	Мәтінді жан-жақты талдау арқылы сыни ойлауды жетілдіру.	1		1	- Мәтінді әр қырынан (мазмұны, кейіпкері, идеясы, құрылымы) талдау. - Әр қырынан қарастыру арқылы мәтінге жаңа көзқарас қалыптастыру.
32	«Кластер» құру (мәтін мазмұны бойынша)	Негізгі ойды құрылымдап, мәтін мазмұнын жүйелі түрде көрсетуге дағдыландыру.	1	1		- Мәтіндегі басты ойды тауып, кластерге орналастыру. - Ойларды жүйелеп, өзара байланысын анықтау.
33	«ДЖИГСО» әдісімен топта талдау	Топтық жұмыс арқылы мәтінді терең меңгеруге жағдай жасау.		1	1	- Мәтінді бөліктерге бөліп, әр оқушының өз бөлігін талдауына мүмкіндік беру. - Топ ішінде бірлесіп мәтін мазмұнын толықтыру.
34	«6 қалпақ» әдісімен ойланайық	Әртүрлі көзқараспен ойлануға және мәселені жан-жақты бағалауға үйрету.		1	1	- Әр қалпақ рөліне сай мәтін мазмұнын талдау (логикалық, сыни, шығармашылық). - Түрлі көзқарастарды салыстырып, ортақ шешімге келу.

Қысқа мерзімді сабақ жоспары

1-сабақ





	Мәтінді өз ойыңмен жалғастыр
	Оқушылардың мәтінді шығармашылық тұрғыдан жалғастыра отырып, сыни ойлауын дамыту.
	- Мәтіннің негізгі идеясын түсініп, соған сай оқиғаның дамуын болжау. - Өз ойын жүйелі түрде жазбаша жеткізе білу.


Сәлемдесу, «Кубик-рубик» әдісі арқылы жағымды психологиялық ахуал орнату. Оқушыларды рандом әдісі арқылы https://qazmath.net/quraldar/topka-bolu/ жұптарға бөлу		Оқушылар өз білімін еске түсіріп, ойын атауларын атайды.	«Төлқұжат» әдісі
«Білім – адамның ең үлкен байлығы. Кім көп оқыса, сол көп біледі. Білімді адам әрқашан өз ойын дұрыс жеткізе алады, айналасындағы адамдарға үлгі болады. Ал еңбекқорлық – табыстың кілті. Білім мен еңбек екеуі бірге жүрсе ғана адам мақсатына жетеді...» 1-тапсырма: Мәтін бойынша сұрақтарға жауап бер. Білімді адам қандай болады? Еңбекқорлықтың пайдасы неде? Мақсатына жету үшін адамға не қажет? 2-тапсырма: Мәтінге сүйеніп, «Білім мен еңбек» тақырыбына 3 сөйлем құрап жаз. 3-тапсырма: Мәтіндегі негізгі ойды бір сөйлеммен қорытындыла. 4-тапсырма: «Егер мен білімді әрі еңбекқор болсам...» тақырыбында шағын (4–5 сөйлемдік) әңгіме жаз.		Мәтіннен қажетті ақпаратты таба алады Мәтіннің мазмұнына сай сөйлем құрайды Мәтіндегі басты ойды анықтайды Өз ойын шығармашылықпен жеткізеді	Дескрипторлар: - Мәтіннен қажетті ақпаратты таба алады. - Өз ойын қысқа әрі түсінікті жазады. - Жауапты толық сөйлеммен береді. Дескрипторлар: - Мәтіннің мазмұнына сай сөйлем құрайды. - Сөйлемді дұрыс жазу ережелерін сақтайды. - Ойын байланыстырып жеткізеді. Дескрипторлар: - Мәтіндегі басты ойды анықтайды. - Қорытындыны өз сөзімен жазады. - Сөйлемді грамматикалық дұрыс құрады. Дескрипторлар: - Өз ойын шығармашылықпен жеткізеді. - Әңгімесінде мәтін мазмұнымен байланыс бар. - Сөйлемдерді бірізділікпен құрайды
Оқушылар «Домбыра» әдісі арқылы сабаққа кері байланыс жасайды.		Сабаққа қорытынды жасайды	Кері байланыс парағын толтырады.

2-сабақ





	Кейіпкерге хат жазайық
	Оқушылардың кейіпкерге сыни көзқараспен баға беріп, эмоциялық тұрғыдан ой қорыту қабілетін жетілдіру.
	- Кейіпкердің іс-әрекетіне талдау жасап, оған қатысты өз пікірін білдіру. - Хат мәтінін құрастыруда тілдік нормаларды сақтау.


Психологиялық ахуал «Сағат тілі»		«Сағат тілі» әдісі арқылы берілген тапсырмаларды орындап, сыныпта психологиялық ахуал орнатады	Ауызша бағалау «Тамаша!» «Жақсы!» «Керемет!»
Мәтін: «Араның еңбегі» Ара кішкентай ғана жәндік болса да, оның еңбегі ерекше. Таң атқаннан кешке дейін гүлден гүлге қонып, бал жинайды. Әрбір тамшы балдың артында көп еңбектің жатқанын білеміз. Аралар бір-бірімен тату-тәтті жұмыс істегенде ғана тәтті бал пайда болады. Сондықтан адамдар да білім алып, еңбек етсе, өмірлері тәтті болады. 1-тапсырма: Мәтін бойынша сурет сал. (Аралардың қалай жұмыс істейтінін бейнеле.) 2-тапсырма: Кейіпкерге хат жаз. Араға хат жазып көр: Оның еңбегіне алғыс айт. Оның жұмысынан не үйренгің келетінін жаз. Өзің еңбекқор болу үшін не істейтініңді айт. 3-тапсырма: Мәтіннен негізгі ойды тап. Мына сұрақтарға жауап бер: Ара не үшін еңбек етеді? Адамға қандай үлгі береді? Негізгі ойды бір сөйлеммен жаз. 4-тапсырма: Шығармашылық тапсырма. «Егер мен ара болсам…» тақырыбына 4–5 сөйлем жаз.,,,		Мәтін мазмұнына сәйкес сурет салады Хат құрылымын сақтайды (сәлем, негізгі ой, қоштасу). Мәтіндегі басты ойды ажырата алады. - Қиялын шығармашылықпен жеткізеді.	Дескрипторлар: - Мәтін мазмұнына сәйкес сурет салады. - Суретке байланысты бір-екі сөйлем жазады. - Ойын дұрыс жеткізеді. Дескрипторлар: - Хат құрылымын сақтайды (сәлем, негізгі ой, қоштасу). - Өз ойын байланыстыра жазады. - Сауатты жазу нормаларын сақтайды. Дескрипторлар: - Мәтіндегі басты ойды ажырата алады. - Негізгі ойды өз сөзімен жазып жеткізеді. - Жауабын толық сөйлеммен береді. Дескрипторлар: - Қиялын шығармашылықпен жеткізеді. - Ойын жүйелі жазады. - Сөйлемдерін дұрыс құрады.
Оқушылар «БЛОБ ағашы» әдісі арқылы бүгінгі сабаққа кері байланыс парақшасын толтырады		Рефлексия жасайды.	Кері байланыс парағын толтырады.

3-сабақ





	Мәтінге жаңа атау қояйық
	Оқушылардың мәтін мазмұнын терең түсініп, оны қысқа да нұсқа түрде жеткізу дағдысын қалыптастыру.
	- Мәтіндегі басты ойды анықтау және сол ойды бейнелейтін атау таңдау. - Әр түрлі атауларды салыстырып, ең ұтымдысын дәлелдей білу.


Психологиялық ахуал «Нейро жаттығулар»		Берілген нейро жаттығуларды қайталап, сыныпта психологиялық ахуал орнатады	Шеңбер әдісі арқылы бағалау
Мәтін: Көктем келіп, құстар жылы жақтан оралды. Әсіресе қарлығаш адамға жақын қоныстануды ұнатады. Ол өз ұясын шағын саздан жасап, балапандарын асырайды. Қарлығаш балапандарына қорек тауып, оларды қанаттандыру үшін күні-түні еңбектенеді. Құстың қамқорлығы мен мейірімі адамға да үлгі болады. 1-тапсырма: Мәтінді оқып, тақырып қой. 2-тапсырма: Қарлығашқа тілек жаз. Мысалы: «Қарлығаш, сенің еңбегіңе риза болдым. Сендей еңбекқор болғым келеді...» 3-тапсырма: Мәтін бойынша 3 сұрақ құрастыр. (Сұрақтарды сыныптастарына қояды.) 4-тапсырма: «Егер мен қарлығаш болсам…» тақырыбында шағын әңгіме жаз.		Өз ойымен бөлісіп, себебін түсіндіреді Кейіпкерге арнап тілегін жазады Мәтінге қатысты сұрақ құрастырады Қиялын шығармашылықпен жеткізеді	Дескрипторлар: - Мәтін мазмұнын түсінеді. - Жаңа тақырып ойлап табады. - Өз ойымен бөлісіп, себебін түсіндіреді. Дескрипторлар: - Кейіпкерге арнап тілегін жазады. - Мәтін мазмұнымен байланыстырады. - Тілегін толық сөйлеммен жеткізеді. Дескрипторлар: - Мәтінге қатысты сұрақ құрастырады. - Сұрағы түсінікті әрі нақты болады. - Сұраққа жауап алуға болатындай етіп қояды. Дескрипторлар: - Қиялын шығармашылықпен жеткізеді. - Мәтінмен байланысты ой айтады. - Сөйлемді бірізділікпен құрады.
Кері байланыс «Принтер» әдісі		Принтер әдісі арқылы сабаққа бағалау жүргізеді	Қорытынды баға қойылады

4-сабақ





	Мәтін бойынша шағын комикс жасайық
	Мәтін мазмұнын визуалды бейнелеу арқылы оқушылардың шығармашылық және сыни ойлау қабілеттерін арттыру.
	- Мәтіндегі негізгі оқиғаларды бөліп алып, суретпен бейнелеу. - Диалог пен иллюстрация арқылы оқиға мәнін жеткізу.


Психологиялық ахуал Қимылды қайтала		Карталардағы қимылдарды бірге қайталайды	Мадақтау әдісі «Жарайсыңдар!» «Тамаша!» «Керемет!»
Мәтін Айдос пен Меруерт жақсы дос еді. Бір күні олар аулада ойнап жүріп, ауыр қорапты көтере алмай қалды. Айдос жалғыз өзі тырысып көрді, бірақ қорап орнынан қозғалмады. Сол кезде Меруерт көмектесті. Екеуі бірігіп көтергенде ғана қорапты жылжыта алды. Олар дос болғандықтан, әрқашан бір-біріне қолдау көрсетіп, қиындықты бірге жеңетіндерін түсінді. 1-тапсырма: Мәтінге ат қой. 2-тапсырма: Оқиғаның жалғасын қиялдап жаз. 3-тапсырма: Кейіпкерлерді сипатта. Айдос қандай бала? Меруерт қандай? 4-тапсырма: «Досым болса…» деген сөйлемді жалғастырып, 3 ой жаз.		Мәтін мазмұнын түсінеді Шығармашылықпен ой қоса алады Кейіпкерлердің іс-әрекетін мәтіннен табады Берілген тақырып бойынша өз ойын жеткізеді	Дескрипторлар: - Мәтін мазмұнын түсінеді. - Жаңа тақырып ұсынады. - Өз таңдауын түсіндіреді. Дескрипторлар: - Шығармашылықпен ой қоса алады. - Мәтін мазмұнымен байланыс орнатады. - Сөйлемді бірізділікпен жазады. Дескрипторлар: - Кейіпкерлердің іс-әрекетін мәтіннен табады. - Өз сөзімен сипаттайды. - Дәлелді мысал келтіреді. Дескрипторлар: - Ойын түсінікті жеткізеді. - Мәтін мазмұнымен байланыстырады. - Сөйлемді толық құрады.
Оқушылар «ми байланысы» әдісі арқылы бүгінгі сабаққа кері байланыс парақшасын толтырады.		Сабаққа қорытынды жасайды	Кері байланыс парағын толтырады.

5-сабақ





	Кейіпкерге сұхбат құрайық
	Оқушылардың кейіпкер бейнесін талдау және оған қатысты ой-пікірін сұрақ-жауап арқылы көрсету қабілетін дамыту.
	- Кейіпкерге қойылатын мазмұнды сұрақтар дайындау. - Кейіпкердің мінез-құлқына сай жауаптарды құрастыру.


Психологиялық ахуал «Нейро жаттығу»		Нейро жаттығулард бірге қайталайды	Жұптық бағалау әдісі
«Табиғатты қорғаушы бала» Ерасыл табиғатты ерекше жақсы көретін. Ол әрқашан мектеп ауласын таза ұстап, ағаштарға су құятын. Бір күні сыныптастары қоқысты жерге тастай салғанда, Ерасыл оларға ескерту жасады. «Табиғат – біздің ортақ үйіміз. Егер оны қорғамасақ, ертеңгі күніміз бұлыңғыр болады», – деді ол. Сыныптастары оның сөзінен үлгі алып, аула тазалығына атсалыса бастады. 1-тапсырма: Кейіпкерге сұхбат құрастыр. Ерасылға 4–5 сұрақ ойлап тап. (Мысалы: «Неге сен табиғатты қорғауды ұнатасың?», «Сыныптастарыңа қандай кеңес берер едің?») 2-тапсырма: Сыныптастарының орнына өз жауабыңды жаз. Мысалы: «Мен Ерасылдан үйренгенім – табиғатты қорғау әркімнің міндеті екені». 3-тапсырма: «Егер мен Ерасылдың орнында болсам…» деген сөйлемді жалғастыр. 4-тапсырма: Тәрбиелік ойды анықта. Мәтін бізге не үйретеді?		Мәтін мазмұнына сай сұрақ құрайды Мәтін мазмұнымен байланысты ойын жазады - Өз көзқарасын айтады Мәтіннің негізгі идеясын табады	Дескрипторлар: - Мәтін мазмұнына сай сұрақ құрайды. - Сұрақтарды түсінікті жазады. - Сұрақтардан кейін шағын жауап нұсқасын береді. Дескрипторлар: - Мәтін мазмұнымен байланысты ойын жазады. - Қысқа, нақты ой білдіреді. - Жауабын толық сөйлеммен береді. Дескрипторлар: - Өз көзқарасын айтады. - Мәтінге сүйене отырып ой түйеді. Сөйлемді дұрыс құрайды. Дескрипторлар: - Мәтіннің негізгі идеясын табады. - Өз сөзімен ой қорытады. - Тәрбиелік мәнін түсіндіреді.
Кері байланыс «Принтер» әдісі		Принтер әдісі арқылы сабаққа бағалау жүргізеді	Қорытынды баға қойылады

6-сабақ





	«Егер мен осы кейіпкердің орнында болсам...» ойыны
	Оқушылардың өзін кейіпкер орнына қоя отырып, баламалы шешімдер қабылдау қабілетін қалыптастыру.
	- Кейіпкердің әрекетін саралап, өз шешімін ұсыну. - Өз шешімінің артықшылығы мен кемшілігін дәлелдеу.


Психологиялық ахуал «Нейро жаттығу»		Берілген амалдарды жасау арқылы психологиялық ахуал орнатады	Өзін-өзі бағғалау әдісі
Мәтін «Шыншыл бала» Бекзат аулада ойнап жүріп, біреудің добын байқамай сындырып алды. Ол қатты ұялып, не істерін білмей қалды. Бірақ ойланбай-ақ, доп иесіне барып: — Кешір, мен сындырып алдым, — деді. Балалар оның шыншылдығына риза болып, кешірім берді. Содан кейін достары Бекзатты бұрынғыдан да қатты сыйлай бастады. 1-тапсырма: «Егер мен Бекзаттың орнында болсам…» деген ойды жалғастыр. 2-тапсырма: Бекзатқа кеңес жаз. (Мысалы: «Келесі жолы абай бол», «Әрқашан шыншыл бол».) 3-тапсырма: Мәтінге басқа аяқтау ойлап тап. (Мысалы: Егер Бекзат шындықты айтпаса не болар еді?) 4-тапсырма: «Шыншылдық» сөзіне байланысты 3 мақал-мәтел жаз немесе ойдан құрастыр.		Мәтін мазмұнымен байланыстырады Кейіпкерге байланысты ой айтады Оқиғаны шығармашылықпен жалғастырады Мақал-мәтелдің мағынасын түсінеді	Дескрипторлар: - Өз көзқарасын жазады. - Мәтін мазмұнымен байланыстырады. - Сөйлемді толық әрі дұрыс құрады. Дескрипторлар: - Кейіпкерге байланысты ой айтады. - Кеңесті нақты әрі қысқа жазады. - Өз ойын түсінікті жеткізеді. Дескрипторлар: - Оқиғаны шығармашылықпен жалғастырады. - Мәтін мазмұнымен байланыстырады. - Логикалық қорытынды жасайды. Дескрипторлар: - Мақал-мәтелдің мағынасын түсінеді. - Тақырыпқа сәйкес жазады. - Тәрбиелік мәнін ашады.
Кері байланыс әдісі		Домбыра әдісі арқылы сабаққа кері байланыс жасайды	Сабақ бойынша баға қойылады

7-сабақ





	Қарлығаштың қайсарлығы
	Оқушыларға қайсарлықтың мәнін түсіндіру және оны кейіпкер бейнесі арқылы бағалауға үйрету.
	- Кейіпкердің іс-әрекетіне талдау жасап, қайсарлық белгілерін анықтау. - Өз өмірінен немесе айналасынан қайсарлыққа мысалдар келтіру.


Психологиялық ахуал «Нейро жаттығу»		Берілген биді билеп, жаттуғу жасайды	«Баспалдақ» бағалау әдісі
Мәтін «Қарлығаштың қайсарлығы» Көктемнің шуақты күндерінің бірінде қарлығаш өз ұясын сала бастады. Ауа райы кейде қолайсыз болып, жаңбыр жауып, қатты жел тұрса да, ол еңбегін тоқтатпады. Қарлығаш саз бен шөпті жинап, күн сайын ұясын толықтыра берді. Ақыры ол берік ұя жасап шықты. Балапандары үшін аянбай еңбек еткен қарлығаштың қайсарлығы адамдарға үлкен үлгі болды. 1-тапсырма: Мәтінді оқып, негізгі ойды анықта. 2-тапсырма: «Егер мен қарлығаштың орнында болсам…» деген ойды жалғастыр. 3-тапсырма: Қарлығашқа 3 сұрақ қой. (Мысалы: «Ұя салғанда қандай қиындық көрдің?», «Неліктен қайсар болдың?») 4-тапсырма: Қарлығашқа арнап тілек жаз. 5-тапсырма (шығармашылық): «Қайсарлық» сөзін қолдана отырып 3 сөйлем құрастыр		Мәтіндегі басты ойды табады Өз ойын мәтін мазмұнымен байланыстырады Кейіпкерге сай сұрақ құрастырады Тілек мәтін мазмұнымен үйлеседі Қайсарлық» ұғымын дұрыс қолданады	Дескрипторлар: - Мәтіндегі басты ойды табады. - Оны өз сөзімен жеткізеді. - Жауабын толық сөйлеммен береді. Дескрипторлар: - Өз ойын мәтін мазмұнымен байланыстырады. - Сөйлемді дұрыс құрайды. Дескрипторлар: - Кейіпкерге сай сұрақ құрастырады. - Сұрақтарды нақты және түсінікті жазады. Дескрипторлар: - Кейіпкерге байланысты ой білдіреді. - Тілек мәтін мазмұнымен үйлеседі. - Сауатты әрі түсінікті жазылады. Дескрипторлар: - Сөйлемді грамматикалық дұрыс құрады. - «Қайсарлық» ұғымын дұрыс қолданады. - Өз ойын түсінікті жеткізеді.
«Екі жұлдыз, бір тілек» әдісі		Парақтарды толтырады	Қорытынды балл қойылады

8-сабақ





	«Ормандағы құпия жол»
	Оқушылардың қиялын дамыту және оқиға желісін болжау қабілетін жетілдіру.
	- Құпия жолдың сыры мен оқиғадағы рөлін анықтау. - Өз қиялымен балама оқиға құрастыру.


Психологиялық ахуал «Қимылды қайтала»		Берілген қимылдарды қайталайды	Өзін-өзі бағалау әдісі
Мәтін 1-тапсырма. Мазмұнды түсіну сұрақтары - Мәтіннің негізгі кейіпкерлерін ата. - Қақпаның ашылуына не себеп болды? - Орманның «құпия жолы» нені білдіреді? 2-тапсырма. Сөздік жұмысы «Сүрлеу», «құпия», «ынтымақ» сөздерінің мағынасын түсіндір. Әр сөзге синоним тап. 3-тапсырма. Шығармашылық жұмыс - «Егер сен Аян мен Айшаның орнында болсаң, не істер едің?» тақырыбында 5–6 сөйлеммен жаз. Тапсырма 4. Драмаландыру - Оқушыларға рөл бөліп: Аян, Айша, орман дауысы, құпия қақпаны сахналап көрсетіңдер. Тапсырма 5. Ой қозғау - «Досы көпті жау алмайды» дегенді қалай түсінесің? - Өмірден бір мысал келтір		Құпия жолдың мәнін өмірмен байланыстырып айтады Сөздердің мағынасын дұрыс түсіндіреді Мәтін мазмұнымен байланысты жауап береді Сөйлеу мәнерін сақтап жеткізеді Нақыл сөздің мағынасын түсіндіреді	Дескриптор: - Кейіпкерлерді дұрыс атайды. - Қақпаның ашылу себебін дұрыс түсіндіреді. - Құпия жолдың мәнін өмірмен байланыстырып айтады. Дескриптор: - Сөздердің мағынасын дұрыс түсіндіреді. - Әр сөзге кемінде бір синоним жазады. Дескриптор: - Өз ойын жүйелі жеткізеді. - Мәтін мазмұнымен байланысты жауап береді. - Шығармашылық қиялын қолдана отырып жаңа ой қосады. Дескриптор: - Кейіпкер рөлін дұрыс орындайды. - Сөйлеу мәнерін сақтап жеткізеді .- Ынтымақтастықпен әрекет етеді. Дескриптор: - Нақыл сөздің мағынасын түсіндіреді. - Өз ойымен бөліседі. - Өмірден нақты мысал келтіреді.
Рефлексия: Оқушылар «Гамбургер» әдісі арқылы бүгінгі сабаққа кері байланыс парақшасын толтырады.		Рефлексия жасайды.	Кері байланыс парағын толтырады.

9-сабақ





	«Жоғалған қазына»
	Оқушылардың ізденіс пен еңбектің маңызын түсінуіне ықпал ету.
	- Қазынаның жоғалу себебін талқылап, негізгі ойды табу. - Қазына табу жолында қолдануға болатын әрекеттерді ұсыну.


Психологиялық ахуал		Берілген нейро жаттығуларды қайталау арқылы психологиялық ахуалды орындайды	Өзін өзі бағалау әдісі
Мәтін 1-тапсырма. Мазмұнды түсіну Сұрақтарға жауап бер: Балалар карта қайдан тапты? Қандай кедергілерден өтті? Неліктен білімді қазына деп санады? Тапсырма 2. Сөздікпен жұмыс Төмендегі сөздерге түсініктеме беріп, сөйлем құрастыр: қазына кедергі өсиет Тапсырма 3. «Егер мен болсам...» ойыны Егер сен Айдос пен Меруерттің орнында болсаң, картадағы қазынаны қалай іздер едің? Тапсырма 4. Шығармашылық жұмыс «Шын қазына – білім» тақырыбында сурет салып, қысқаша әңгіме жаз.		Мәтін бойынша нақты жауап береді Сөздердің мағынасын дұрыс түсіндіреді Өз ойын жүйелі жеткізеді Сурет мазмұнды жеткізеді	Дескриптор: - Мәтін бойынша нақты жауап береді. - Оқиға ретін сақтайды. - Қорытынды ойды дұрыс түсіндіреді. Дескриптор: - Сөздердің мағынасын дұрыс түсіндіреді. - Әр сөзге сөйлем құрайды. - Мәтін мазмұнымен байланысты қолданады. Дескриптор: - Өз ойын еркін жазады. - Шығармашылық қиялын қолданады. - Мәтін мазмұнымен байланыстырады. Дескриптор: - Сурет мазмұнды жеткізеді. - Шағын әңгіме құрайды. - Өзіндік ой қосады.
Кері байланыс «Сызық әдісі»		Кері байланыс тапсырмаларын орындайды	Сабақ бойынша қорытынды балл беріледі

10-сабақ





	«Кішкентайдың батылдығы»
	Батылдық қасиетінің адам өміріндегі орнын ұғындыру.
	- Кейіпкердің батылдығын көрсететін әрекеттерін саралау. - Батылдық пен қорқақтықты салыстырып, айырмашылықтарын табу.


Психологиялық ахуал		Шаршыны айналдыру арқылы тапсырмаларды орындайды	Өзін-өзі бағалау әдістері
Тапсырма 1. Мәтінді түсіну сұрақтары - Ауылға қандай қиындық келді? - Нұрсұлтан қандай әрекет жасады? - Халық оның ерлігін қалай бағалады? Тапсырма 2. Кейіпкерді сипаттау Нұрсұлтанды сипаттап жаз. Оның бойындағы жақсы қасиеттерді ата. Тапсырма 3. «Егер мен осы кейіпкердің орнында болсам...» Өзің Нұрсұлтанның орнында болсаң, қандай шешім қабылдар едің? Тапсырма 4. Мақалмен жұмыс «Батыр туса – ел ырысы» мақалын мәтінмен байланыстырып түсіндір.		Мәтін мазмұнын дұрыс жеткізеді Кейіпкердің сыртқы әрекетін атайды Мәтін мазмұнымен байланыстырад Мақалдың мағынасын түсіндіреді	Дескриптор: - Мәтін мазмұнын дұрыс жеткізеді. - Кейіпкердің іс-әрекетін сипаттайды. - Қорытынды ойын айтады. Дескриптор: - Кейіпкердің сыртқы әрекетін атайды. - Ішкі қасиеттерін (батыл, жауапты, сенімді) көрсетеді. - Өзіндік ой қосады. Дескриптор: - Өз ойын жазады. - Мәтін мазмұнымен байланыстырады. - Шығармашылық тұрғыдан толықтырады. Дескриптор: - Мақалдың мағынасын түсіндіреді. - Мәтін мазмұнымен байланыстырады. - Өмірден мысал келтіреді.
Кері байланыс		Сабақ бойынша алған әсерін жазабша жазады	Сабақ бойынша баға қойылады

11-сабақ





	«Жаңбыр тамшысы не айтты?»
	Табиғат құбылыстары арқылы ой қорытуға үйрету.
	- Жаңбыр тамшысы бейнесіне байланысты қиялға ерік беріп, әңгіме құрастыру. - Табиғатты қорғау мен қадірлеудің маңызын талқылау.


Оқушыларға психологиялық ахуал жасап алған соң, «Ұшқыштармен саяхат» әдісі арқылы үш топқа бөлеміз.		Оқушылар «Ұшқыштармен саяхат» әдісі арқылы үш топқа бөлінеді. Бірдей топтағы оқушылар бірлеседі.	Өзін-өзі бағалау
Мәтін Тапсырма 1. «Тамшының ойы» Жаңбыр тамшысы өзіне қандай міндет жүктеді? Үш пайдалы ісін жаз. Тапсырма 2. «Мен – жаңбыр тамшысымын» рөлдік ойын Өзіңді тамшы ретінде елестетіп, 4–5 сөйлемдік шағын әңгіме құрастыр. Тапсырма 4. Мақалды жалғастыр «Жаңбыр – … » мақалын жалғастырып, өз ойыңнан жаңа нұсқа ойлап тап.		Тамшының 3 ойын – нықтайды Өз рөлін қабылдайды Мақалды жалғастырады	Дескриптор: - Тамшының 3 ойын - нықтайды. - Әр істің пайдасын түсіндіреді. - Мәтін мазмұнын нақты қолданады. Дескриптор: - Өз рөлін қабылдайды. - Әңгімесін жүйелі құрайды. - Шығармашылық қиялын қолданады. Дескриптор: - Мақалды жалғастырады. - Өз ойынан жаңа нұсқа құрастырады. - Сөз тіркестерін дұрыс қолданады.
Кері байланыс		Кері байланыс парағы толтырылады	Сабақ бойынша баға қойылады	https://classroomscreen.com/

12-сабақ





	«Дос пен қас арасындағы әңгіме»
	Оқушыларға достық пен қастық ұғымдарын салыстыра отырып, дұрыс таңдау жасауға баулу.
	- Дос пен қастың әңгімесінен негізгі ойды шығару. - Достықтың құндылығын дәлелдеп, мысалдар келтіру.


Психологиялық ахуал «Нейро жаттығулар»		Берілген нейро жаттығуларды жасайды	Шапалақ әдісі
Тапсырма 1. Мазмұнды түсіну Сұрақтарға жауап бер: Торғай не үшін айқайлады? Қасқыр оған не деді? Құстар қалай күш көрсетті? Тапсырма 2. Кейіпкерлерді салыстыру Торғай мен қасқырды салыстыр. (Кесте түрінде: Торғай – батыл,团结; Қасқыр – жалғыз, менмен). Тапсырма 3. «Егер мен…» ойыны Егер сен торғайдың орнында болсаң, қасқырдан қалай қорғанар едің? Тапсырма 4. Мақалмен жұмыс «Досы көпті жау алмайды» мақалына мәтіннен дәлел келтір. Тапсырма 5. Шығармашылық жұмыс Мәтінді комикс түрінде бейнеле (қасқыр мен торғайдың әңгімесі).		Мәтіндегі оқиғаларды ретімен баяндайды. Кейіпкерлерді ажыратады. Өз ойын жазады. - Жаңа шешім ұсынады. Мақалды дұрыс түсіндіреді. Оқиғаны сурет арқылы жеткізеді	Дескриптор: - Мәтіндегі оқиғаларды ретімен баяндайды. - Кейіпкерлердің әрекетін дұрыс сипаттайды. - Достықтың мәнін түсіндіреді. Дескриптор: - Кейіпкерлерді ажыратады. - Қасиеттерін дұрыс жазады. - Қорытынды жасайды. Дескриптор : Өз ойын жазады. - Жаңа шешім ұсынады. - Мәтін мазмұнымен байланыстырады Дескриптор: - Мақалды дұрыс түсіндіреді. - Мәтін мазмұнын байланыстырады. - Дәлелді ой айтады. Дескриптор: - Оқиғаны сурет арқылы жеткізеді. - Диалог қосады. - Шығармашылық қиял танытады.
«СМС» әдісі арқылы бүгінгі сабаққа өорытынды жазып, кері байланыс айтады		Сабаққа қорытынды жасайды	Қорытынды тапсырманы орындайды

13-сабақ

«Шындық пен өтірік айтысы»

Шындық пен өтіріктің айырмашылығын сыни тұрғыда бағалауға үйрету.

- Шындық пен өтіріктің өмірдегі рөлін салыстыру.

- Әр жағдайға байланысты дұрыс шешім қабылдауды үйрену.

Сәлемдесу, жағымды психология лық ахуал қалыптастыру.

«Аффирмация» әдісі.

Оқушыларды «Телефон» әдісі арқылы 3 топқа бөлу.

Оқушылар сәлемдеседі, бір сөйлем арқылы жылы өздеріне лебіз айтып шығады.

Оқушылар телефон әдісі арқылы 3 топқа бөлінеді.

«Бағалау шкаласы» әдісі

Shape73

Shape74

1-тапсырма.

Сұрақтарға жауап бер:

Өтірік өзін қалай ақтады?
Шындық неліктен маңызды?
Әңгіменің негізгі ойы қандай?

Тапсырма 2. Кейіпкерлерді салыстыру

Кестені толтыр:

Кейіпкер	Қасиеті	Адамдарға әсері
Шындық	?	?
Өтірік	?	?

Тапсырма 3. «Егер мен төреші болсам…»

Айтысқа төрелік жаса. Кімнің сөзін дұрыс деп таныр едің? Себебін түсіндір.

Тапсырма 4. Мақалмен жұмыс

«Шындық шыңға жеткізер, өтірік опық жегізер» мақалын мәтінмен байланыстырып түсіндір.

Кейіпкерлердің пікірін ажыратады

Екі кейіпкерді салыстырады

Өз көзқарасын білдіреді

Мақалды түсіндіреді

Дескриптор:

- Кейіпкерлердің пікірін ажыратады.

- Шындықтың артықшылығын түсіндіреді.

- Негізгі ойды анықтайды.

Дескриптор:

- Екі кейіпкерді салыстырады.

- Олардың қасиеттерін жазады.

- Қорытынды шығарады.

Дескриптор:

- Өз көзқарасын білдіреді.

- Себебін дәлелдейді.

- Мәтін мазмұнымен байланыстырады.

Дескриптор:

- Мақалды түсіндіреді.

- Мәтіннен дәлел келтіреді.

- Өмірлік мысал қосады.

Shape76

Shape78

Рефлексия: Оқушылар «Гамбургер» әдісі арқылы бүгінгі сабаққа кері байланыс парақшасын толтырады.

Рефлексия жасайды.

Кері байланыс парағын толтырады.

Shape79

14-сабақ





	Табиғат – біздің ортақ үйіміз (мәтін: "Жаңбыр")
	Табиғатты қорғаудың маңызын түсіндіру және экологиялық ой қалыптастыру.
	- Мәтіндегі табиғат құбылыстарын талдау, олардың пайдасын анықтау. - Табиғатты аялаудың күнделікті өмірдегі жолдарын ұсыну.


Психологиялық ахуал Нейро жаттығу		Сілтеме арқылы берілген нейро жаттығуларды орындайды	Өзін-өзі бағалау әдісі
Мәтін: «Жаңбыр» Жаңбыр - табиғаттың ерекше сыйы. Халқымыз жаңбыр жауса, “нұр” жауып тұр деп жақсы ырымға балаған. Өзге де елдерде жаңбырға қатысты небір қызықты мәліметтер бар. Мысалы, Кубада жаңбыр тек түскі уақытта, ал Тайландта түнде ғана жауады. ХVІІ- ғасырда Ұлыбританияда жаңбыр туралы заң қабылданыпты.Заң бойынша жаңбырды дұрыс болжамаған синоптик жазаланатын болған. Пара қаласының тұрғындары сағатты жаңбырға қарап түзейді. Себебі бұл жерде жауын күнделікті бір уақытта жауатын көрінеді. Бостванада адамдар “пула” деп сәлемдеседі. Бұл сөз “жаңбыр” деген мағына береді. Сонымен қатар ел валютасы да “жаңбыр” деп аталады. 1-тапсырма. Мәтін бойынша тест тапсырмалары. 1. Жаңбырды дұрыс болжамаған синоптиктер жазаланатын елді көрсетіңіз А. Куба В. Ұлыбритания С. Тайланд Д. Боствана 2. Паралықтар не себепті сағатты жаңбырға қарап түзейді? А. Күздің соңғы айында жауатындықтан В. күнде бір уақытта жауатындықтан С. түнде жауатындықтан Д. жаңбыр әр түрлі уақытта жауатындықтан 3. “Жаңбыр” деген мағынаны білдіретін сөзді көрсетіңіз А. Пула В. Боствана С. Синоптик Д. Пара 4. Қазақтардың жаңбырға қатысты түсінігі мәтіннің қай бөлігінде берілген А. Негізгі В. кіріспе С. Соңғы Д. Қорытындысында 2-тапсырма. «Сұрақ-жауап» айдары 1. Халқымыз жаңбырды неге “нұр” деп атайды? 2. Кубада жаңбыр қай уақытта жауады? 3. Тайландта жаңбырдың ерекшелігі қандай? 4. Ұлыбританияда жаңбырға байланысты қандай заң қабылданған? 5. Бостванада “пула” сөзі нені білдіреді? 3-тапсырма. Дұрыс/бұрыс Төмендегі сөйлемдер дұрыс па, бұрыс па? Дұрыс емес болса, түзетіп жаз. Тайландта жаңбыр тек күндіз жауады. Кубада жаңбыр әрдайым кешке жауады. Ұлыбританияда жаңбырды дұрыс болжамаған синоптиктер марапатталған. Пара қаласында адамдар жаңбыр жауған кезде жұмысқа бармайды. Боствана валютасының атауы “жаңбыр” деген мағынаны білдіреді.		Тест тапсырмаларын орындайды Берілген сұрақтарға жауап береді Берілген ақпараттың дұрыс немесе бұрыс екенін табады	Дескрипторлар: - Жаңбырдың пайда болуын түсіндіреді. - Жаңбырдың табиғатқа тигізетін әсерін сипаттайды. - Қоршаған ортаны қорғау қажеттілігі туралы өз ойын жеткізеді. Дескрипторлар: - Жаңбырдың пайда болуын түсіндіреді. - Жаңбырдың табиғатқа тигізетін әсерін сипаттайды. - Қоршаған ортаны қорғау қажеттілігі туралы өз ойын жеткізеді Дескрипторлар: - Жаңбырдың пайда болуын түсіндіреді. - Жаңбырдың табиғатқа тигізетін әсерін сипаттайды. - Қоршаған ортаны қорғау қажеттілігі туралы өз ойын жеткізеді
Сабаққа соңы, қорытынды: «Шам» әдісін қолдану.		Рефлексия жасайды.	Кері байланыс парағын толтырады.

15-сабақ





	Мектеп – білім ордасы (мәтін: "Бірінші қоңырау")
	Мектептің оқушы өміріндегі рөлі мен маңызын ұғындыру.
	- Мектеп өміріндегі құндылықтарды мәтін арқылы талқылау. - Білім алудың артықшылығы туралы ой бөлісу.


Психалогиялық ахуал «Қайтала!»		Карталарда көрсетілген қимылдарды қайталап, жаттығу жасайды	Жұлдызша бағалау әдісі
Мәтін 1-тапсырма. «Сиқырлы сөздер» ойыны Мәтіннен «қуаныш», «мереке», «дос», «қоңырау» сөздеріне мағыналас сөздерді тауып жазыңдар. 2-тапсырма. «Суретті әңгімеле» Мәтін бойынша бірінші қоңырау күні қандай сурет салар едіңдер? Суретті салып болған соң, 2–3 сөйлеммен әңгімелеңдер. 3-тапсырма. «Қоңыраудың құпиясы» ойыны Егер қоңырау сөйлей алатын болса, ол балаларға не айтар еді? Қысқаша шағын ойтолғау жазыңдар. 4-тапсырма. «Менің алғашқы күнім» әңгімесі Оқушылар өздерінің мектептегі алғашқы күнінен естелігін айтып береді.		Мәтіннен негізгі сөздерді табады Мәтін мазмұнына сай сурет салады Қиялдау арқылы жаңа ой айтады - Өз тәжірибесін еске түсіреді	Дескриптор: - Мәтіннен негізгі сөздерді табады. - Мағыналас сөздерді дұрыс жазады. - Жаңа сөз қорын байытады. Дескриптор: - Мәтін мазмұнына сай сурет салады. - Ойын 2–3 сөйлеммен жеткізеді. - Өз сезімін сурет арқылы жеткізе біледі. Дескриптор: - Қиялдау арқылы жаңа ой айтады. - Мектепке қатысты жағымды ой білдіреді. - Шығармашылық тұрғыда жауап береді. Дескриптор: - Өз тәжірибесін еске түсіреді. - Ойды ретімен баяндайды. - Сөйлемдерді байланыстырып жазады/айтады.
Кері байланыс тапсырмалары «Білім шыңы» әдісі		Кері байланыс парақтарын толтырады	Сабаққа қорытынды баға қойылады

16-сабақ





	Достық пен сыйластық (мәтін: "Нағыз дос")
	Оқушылардың достық пен сыйластық ұғымын түсінуін және бағалау қабілетін дамыту.
	- Дос болудың шарттарын мәтін мазмұнына сүйеніп анықтау. - Өз өмірінен достыққа қатысты мысалдар келтіру.


Психалогиялық ахуал Нейро жаттығулар		Сілтеме арқылы берілген нейро жаттығуларды орындайды	Өзін-өзі бағалау әдісі
Мәтін: Нағыз дос Әли мен Бекзат бір сыныпта оқиды. Бір күні Әли сабаққа асығып бара жатып, сөмкесін түсіріп алды. Ішіндегі дәптерлері шашылып кетті. Оны көрген Бекзат жүгіріп келіп, дәптерлерін жинауға көмектесті. – Рахмет саған, – деді Әли қуанып. – Достар бір-біріне көмектесуі керек, – деп жауап берді Бекзат. Сол күннен бастап екеуі бір-біріне әрдайым қолдау көрсетіп, шынайы дос болып кетті. 1-тапсырма. «Достықтың кілт сөздері» Мәтіннен достықты білдіретін сөздерді тауып, жаз. 2-тапсырма. «Менің досым» (ауызша/жазбаша жұмыс) Өз досың туралы қысқаша әңгіме құрастыр: ол қандай, неге жақсы көресің? 3-тапсырма. «Достық гүлін құрастыр» Әр оқушыға қағаздан қиылған гүл күлтелері беріледі. Әр күлтеге «дос қандай болу керек?» деген сұраққа жауап жазып, ортақ гүл құрайды. 4 -тапсырма. «Жақсы дос – жаман дос» (салыстыру ойыны) Тақтаға «Жақсы дос» және «Жаман дос» бағандары жазылады. Оқушылар мысал келтіріп, салыстырады.		Мәтіннен кілт сөздерді табады Досына қатысты ой айтады Өз ойымен бөліседі Достықтың жақсы қасиеттерін атайды	Дескриптор: - Мәтіннен кілт сөздерді табады. - Достыққа байланысты сөздерді ажыратады. - Сөздік қорын толықтырады. Дескриптор: - Досына қатысты ой айтады. - 3–4 сөйлем құрайды. - Жеке тәжірибесін мәтінге қосады. Дескриптор: - Өз ойымен бөліседі. - Сыныппен бірге ортақ жұмыс жасайды. - Достық құндылығын түсінеді. Дескриптор: - Достықтың жақсы қасиеттерін атайды. - Жаман мінездерді ажыратады. - Салыстыру арқылы қорытынды жасайды.
Кері байланыс «Жетістік баспалдағы» әдісі		Сабақ бойынша бағалау парағын толтырады	Сабақ бойынша бағалау жүреді

17-сабақ





	Еңбек – табыстың кілті (мәтін: "Құмға сурет салу")
	Еңбектің құндылығын түсіндіріп, нәтижеге жетудегі маңызын ашу.
	- Кейіпкердің еңбегін талдап, оның табысқа қалай жеткенін анықтау. - Өз тәжірибесінен еңбек арқылы жетістікке жеткен мысалдар айту.


«Білім қоржыны» әдісіндегі тілектерді бір-біріне айтып, кітапшалар арқылы топтарға бөлінеді.		Берілген тапсырманы орындап, кітаптар арқылы топтарға бөлінеді	Мадақтау әдісі «Керемет!» «Тамаша!»
Мәтін: Құмға сурет салу Айдана жазғы демалыста ауылға барды. Бір күні ол өзен жағасына барып, таяқпен құмға сурет сала бастады. Әуелі қарапайым гүлдер мен жапырақтар салды. Күн сайын жаттыға жүріп, суреттері әдемілене түсті. Бірнеше күннен кейін құмға салған суреттерін көрген ауыл балалары таңырқап, оны «шебер суретші» деп атап кетті. Айдана еңбектенсең, әр істің өз жемісі болатынын түсінді. 1-тапсырма. «Негізгі ойды тап» Мәтін не туралы? Айдана қандай қасиет көрсетті? 2-тапсырма. «Құмдағы суреттер» Қағазға немесе тақтаға құмның орнына қарындашпен қарапайым сурет (гүл, күн, жапырақ) салыңдар. Кейін біртіндеп күрделендіріп көріңдер. 3-тапсырма. «Еңбек пен табыс» ойыны «Егер еңбектенбесең, не болады? Ал еңбектенсең ше?» – осы екі сұраққа жауап жазып, екі бағанға салыстыр. 4-тапсырма. «Айданаға кеңес бер» Егер сен Айдананың досы болсаң, оған қандай кеңес берер едің?		Негізгі ойды дұрыс анықтайды Шығармашылықпен жұмыс жасайды Қорытынды шығарады Кейіпкер іс-әрекетін бағалайды	Дескриптор: - Мәтін мазмұнын түсінеді. - Кейіпкердің қасиетін атайды. - Негізгі ойды дұрыс анықтайды. Дескриптор: - Қарапайым сурет салады. - Суретін жетілдіреді. - Шығармашылықпен жұмыс жасайды. Дескриптор: - Өз ойын жазады. - Салыстыру жасайды. - Қорытынды шығарады. Дескриптор: - Өз пікірін білдіреді. - Кеңесін дәлелмен айтады. - Кейіпкер іс-әрекетін бағалайды.
Оқушылар «Өзін-өзі бағалау» әдісі арқылы бүгінгі сабаққа арналған қорытынды парақшасын толтырады.		Сабаққа қорытынды жасайды.	Кері байланыс парағын толтырады

18-сабақ





	Мәдениет және әдептілік (мәтін: "Кішіпейілділік – көркем мінез")
	Әдептілік пен мәдениеттің адам өміріндегі маңызын көрсету.
	- Мәтіндегі кішіпейілділікке қатысты жағдайды талдау. - Қоғамдағы мәдениетті адамға тән қасиеттерді атау.


Нейра жаттығулар		Берілген нейро жаттығуларды қайталау арқылы психологиялық ахуалды орындайды	Өзін өзі бағалау әдісі
Мәтін: «Кішіпейілділік – көркем мінез» Меруерт мектептен қайтып келе жатып, қолында ауыр сөмкесі бар әжейді көрді. Ол бірден қасына барып: – Әже, сөмкеңізді көтерісейін бе? – деп жылы жүзбен сұрады. Әже қуанып, рақметін айтты. Меруерт сөмкені үйіне дейін көтеріп барды. Әже оған ақ батасын берді. Сол күні Меруерт кішіпейілділік пен әдептіліктің адамға қуаныш сыйлайтынын сезінді. 1-тапсырма. «Мәтінге сұрақ қой» Мәтін бойынша 3 сұрақ ойлап тап. 2-тапсырма. «Кішіпейілділік дегеніміз не?» Өз ойыңды 2–3 сөйлеммен жаз. 3-тапсырма. «Әдепті бала – арлы бала» (мақал толықтыр) Мұғалім мақалдың басын айтады, оқушылар жалғастырады. Мысалы: «Кішіпейілділікте – ...» «Әдептілік – ...» 4-тапсырма. «Рөлдік ойын» Екі оқушы Меруерт пен әженің диалогын сахналайды.		Мәтін мазмұнын түсінеді Кішіпейілділік туралы түсінік береді Мақалдың мағынасын түсінеді Диалогті мәнерлеп оқиды	Дескриптор: - Мәтін мазмұнын түсінеді. - Мағыналы сұрақ құрастырады. - Сұрағын сыныптастарымен бөліседі. Дескриптор: - Кішіпейілділік туралы түсінік береді. - Өз ойын толық жеткізеді. - Сөйлемдерді дұрыс құрайды. Дескриптор: - Мақалдың мағынасын түсінеді. - Ойды дұрыс толықтырады. - Әдептілікке қатысты қорытынды шығарады. Дескриптор: - Диалогті мәнерлеп оқиды. - Кейіпкерлердің сезімін жеткізеді. - Сахналық мәдениетті сақтайды.
Кері байланыс «БББ» кестесі		Сабаққа қорытынды жасайды	Қорытынды тапсырманы орындайды

19-сабақ





	Жауапкершілік және адалдық (мәтін: "Бір үзім нан")
	Жауапкершілік пен адалдық құндылықтарын бойға сіңіруге тәрбиелеу.
	- Кейіпкердің адалдығы мен жауапкершілігін мәтін арқылы сипаттау. - Өз өмірінде адал болудың артықшылықтарын дәлелдеу.


«Бәріміз бірге» әдіс арқылы жаттығуды қайталау.		Амандасады, барлығы бірге жаттығуды қайталайды.	«Домбыра» әдісі арқылы бағаланады.
Мәтін: «Бір үзім нан» Ержан мектептен келе жатып, жолдан бір үзім нан тауып алды. Ол нанды жерге тастап кетпей, таза жерге қойды. Үйіне келген соң, болған оқиғаны әкесіне айтып берді. Әкесі: – Балам, нан – ең қасиетті ас. Оны аяққа таптамай, қадірлеу – адалдық пен жауапкершіліктің белгісі, – деді. Ержан осы сөзді өмірлік сабақ қылып алды. 1-тапсырма. «Мәтінге ат қой» Оқушылар мәтінге өздері жаңа атау ұсынады. 2-тапсырма. «Адалдық пен жауапкершілік» Мәтіндегі Ержан қандай қасиет көрсетті? Өз өміріңде адалдық немесе жауапкершілік танытқан кезіңді әңгімелеп бер. 3-тапсырма. «Суретпен ойлан» «Нанды қадірлеу» тақырыбында сурет салып, қысқаша түсіндір. 4-тапсырма. «Ақиқат пен жалған» ойыны Мұғалім бірнеше сөйлем айтады, оқушылар «адал» немесе «адал емес» деп бағалайды. - «Досыңның затын рұқсатсыз алу». - «Үй тапсырмасын уақытында орындау»		Мәтін мазмұнын түсінеді Кейіпкер іс-әрекетін сипаттайды - Сурет арқылы ойын білдіреді Әрекетті бағалайды	Дескриптор: - Мәтін мазмұнын түсінеді. - Жаңа атау ойлап табады. - Өз таңдауын дәлелдейді. Дескриптор: - Кейіпкер іс-әрекетін сипаттайды. - Өз тәжірибесінен мысал келтіреді. - Ойын жүйелі жеткізеді. Дескриптор: - Сурет арқылы ойын білдіреді. - Тақырыппен байланыстырады. - Шығармашылық қабілетін көрсетеді. Дескриптор: - Әрекетті бағалайды. - Адалдық пен жауапкершілікті ажыратады. - Қорытынды жасайды.
«Трапеция» бағалау әдісі		Бағалау парақшаларын толтырады	Сабақ бойынша қорытынды жасайды

20-сабақ





	Отбасы – бақыт бастауы (мәтін: "Анашымның ақылы"
	Отбасының адам өміріндегі маңызын ұғындыру.
	- Анасының ақылын талдау арқылы отбасы құндылықтарын түсіну. - Өз отбасы туралы ой бөлісіп, бақыт бастауы ретінде сипаттау.


Психологиялық ахуал «Айна» әдісі арқылы жағымды психологиялық ахуал орнатады.		Бір-бірімен амандасады, сыныпта жағымды ахуал орнайды.	Жұптық бағалау әдісі
Мәтін: Анашымның ақылы Бекзат мектептен көңілсіз оралды. Анасы баласының жүзіне қарап: – Балам, не болды? – деп сұрады. – Досыммен ренжісіп қалдым, – деді Бекзат. Анасы жылы жымиып: – Балам, реніш ұзаққа бармайды. Досыңмен татулас. Кешіре білсең, жүрегің жеңілдейді. Әрқашан әдепті, мейірімді бол, – деді. Бекзат анасының сөзін тыңдап, ертеңіне досынан кешірім сұрады. Сол сәтте ол ана ақылының өмірлік сабақ екенін ұқты. 1-тапсырма. «Мәтінге ат қояйық» Мәтінге өзің жаңа атау ойлап тап. 2-тапсырма. «Ана ақылы» (ой толғау) Сенің анаң немесе отбасың саған қандай ақыл-кеңес айтады? 2–3 сөйлеммен жаз. 3-тапсырма. «Жақсы отбасы – ...» Сөйлемді жалғастыр: «Жақсы отбасы – ...». Оқушылар бірнеше нұсқа жазады. 4-тапсырма. «Рөлдік ойын» Екі оқушы ана мен бала рөлінде шағын көрініс қояды.		Мәтін мазмұнын түсінеді Ақыл-кеңестің мәнін түсіндіреді Ойды толықтырады Кейіпкерлердің сөзін мәнерлеп жеткізеді	Дескриптор: - Мәтін мазмұнын түсінеді. - Жаңа атау ұсынады. - Таңдауын дәлелдейді. Дескриптор: - Өз ойын жазады. - Ақыл-кеңестің мәнін түсіндіреді. - Сөйлемдерді дұрыс құрайды. Дескриптор: - Ойды толықтырады. - Тақырыппен байланыстырады. - Өз көзқарасын білдіреді. Дескриптор: - Кейіпкерлердің сөзін мәнерлеп жеткізеді. - Диалог мазмұнын сақтайды. - Әдеп пен сыйластықты көрсетеді.	\
Оқушылар «ми байланысы» әдісі арқылы бүгінгі сабаққа кері байланыс парақшасын толтырады.		Сабаққа қорытынды жасайды	Кері байланыс парағын толтырады.

21-сабақ





	«Арманшыл бала»
	Арман мен мақсаттың адам өміріндегі рөлін түсіндіру.
	- Кейіпкердің арманы мен оған жету жолдарын талдау. - Өз арманы туралы ой бөлісіп, оған жету қадамдарын ұсыну.


Психологиялық ахуал «Мен суретшімін» әдісі арқылы оқушылар сабаққа кіріспе жаттығуын жасайды		Кіріспе жаттығу жасап, тапсырмаларды орындайды	Classroomscreen.com қосымшасы арқылы белгілену арқылы бағаланады
1-тапсырма. «Ерасылдың арманы» Мәтіндегі Ерасыл қандай арман айтты? 2-тапсырма. «Менің арманым» Өз арманыңды жаз немесе сурет сал. Арманыңа жету үшін не істейсің? 3-тапсырма. «Арманға апарар баспалдақ» Қағазға баспалдақ бейнесін салып, әр баспалдаққа арманға жету үшін қандай қадам жасау керектігін жаз (мысалы: «Кітап оқу», «Еңбек ету», «Үлгілі болу»). 4-тапсырма. «Әке мен бала» (диалог құру) Ерасыл мен әкесінің әңгімесін жалғастырып көр.		Мәтін мазмұнын түсінеді Өз арманын атайды Арманға жету кезеңдерін атайды Шығармашылықпен ойдан диалог құрайды	Дескриптор: - Мәтін мазмұнын түсінеді. - Кейіпкердің арманын атайды. - Арман мен еңбек арасындағы байланысты табады. Дескриптор: - Өз арманын атайды. - Арманға жету жолын сипаттайды. - Шығармашылықпен жұмыс жасайды. Дескриптор: - Арманға жету кезеңдерін атайды. - Ойын сызба арқылы көрсетеді. - Қорытынды жасайды. Дескриптор: - Шығармашылықпен ойдан диалог құрайды. - Кейіпкерлер сөзін дұрыс береді. - Диалог мазмұнын сақтайды.
Кері байланыс «Сағат» әдісі		Бағалау парақтарын толтырады	Сабақ бойынша қорытынды балл қойылады

22-сабақ





	«Ұшқыш болғысы келген ит»
	Қиялға ерік бере отырып, армандарға ұмтылудың маңызын көрсету.
	- Иттің арманы арқылы мақсат қоюдың мәнін түсіндіру. - Қиялға негізделген қызықты оқиға құрастыру.


Сыныпта жағымды орта қалыптастыру. Оқушылардың сабаққа назарын аудару үшін нейрожаттығулар жасату. Оқушыларды «Қобдиша» әдісі арқылы 3 топқа бөлу.		Бірге жатығу жасап, топтарға бөлінеді	«Басбармақ» әдісі арқылы оқушылар бірін-бірі бағалайды
Мәтін 1-тапсырма. «Томпидің арманы» Мәтіннен Томпидің арманын тауып жаз. 2-тапсырма. «Менің ерекше арманым» Сенің қиялыңдағы ерекше арман қандай? Жазып немесе сурет салып көрсет. 3-тапсырма. «Егер мен Томпи болсам...» ойыны Өзіңді Томпи орнына қойып, не істер едің? 4-тапсырма. «Арман мен шындық» (салыстыру кестесі) Оқушылар екі баған жасайды: «Арман» бағанына қиялдағы істерін жазады. «Шындық» бағанына арманға жету жолындағы нақты әрекеттерді жазады.		- Кейіпкердің арманын атайды Өз арманын атайды Кейіпкер орнына өзін қояды. Арман мен шындықты ажыратады	Дескриптор: - Кейіпкердің арманын атайды. - Мәтін мазмұнын түсінеді. - Қысқаша жауап береді. Дескриптор: - Өз арманын атайды. - Арманын шығармашылықпен көрсетеді. - Жауабын түсіндіреді. Дескриптор: -Кейіпкер орнына өзін қояды. - Өз ойын айқын жеткізеді. - Шығармашылықпен жауап береді. Дескриптор: - Арман мен шындықты ажыратады. - Кестені дұрыс толтырады. - Қорытынды жасайды.
«Ұшақ» бағалау әдісі		«Ұшақ» әдісі арқыла сабаққа бағалау жүргізеді	Сабақ бойынша бағалау жүргізіледі

23-сабақ





	«Сиқырлы кітап»
	Білімнің күші мен қиял әлемінің шексіздігін ұғындыру.
	- Сиқырлы кітаптың адам өміріне әсерін ойлап табу. - Оқудың пайдасын шығармашылық тұрғыдан талдау.


Психологиялық ахуал Нейро жаттығу		Сілтеме арқылы берілген нейро жаттығуларды орындайды	Өзін-өзі бағалау әдісі
Мәтін 1-тапсырма. Сұрақтарға жауап бер - Аружан кітапты қай жерден тапты? - Неге кітап «Сиқырлы» деп аталған? - Кейіпкерлер Аружанға не айтты? 2-тапсырма. Қиялыңды қосып әңгімеле Егер сенде «Сиқырлы кітап» болса, ол сені қай әлемге апарар еді? Өз ойыңды 4-5 сөйлеммен жаз. 3-тапсырма. Сурет сал Мәтінде айтылған кейіпкерлердің немесе қиял-ғажайып жануардың суретін сал. 4-тапсырма. Дұрыс-бұрыс ойыны Мәтін бойынша сөйлемдерді оқы: - Аружан кітапты сөмкесінен тапты. - Кітап беттерінен жарқыраған бейнелер шықты. - Кейіпкерлердің бірі Аружанға адалдық жайлы айтты. Дұрыс болса – «Иә», бұрыс болса – «Жоқ» деп жауап бер.		Мәтін мазмұнына сай жауап береді Қиялын мәтінге байланыстыра қолданады Суретінде мәтін мазмұнын бейнелейд Сөйлемнің мәтінге сәйкестігін ажыратады	Дескриптор: - Мәтін мазмұнына сай жауап береді; - Кейіпкерлердің сөзін дұрыс түсінеді; - Жауабын толық сөйлеммен жеткізеді. Дескриптор: - Қиялын мәтінге байланыстыра қолданады; - Ойын жүйелі жеткізеді; - 4-5 сөйлем құрап жазады Дескриптор: - Суретінде мәтін мазмұнын бейнелейді; - Кейіпкердің ерекшелігін көрсетеді; - Шығармашылықпен жұмыс жасайды. Дескриптор: - Сөйлемнің мәтінге сәйкестігін ажыратады; - Дұрыс/бұрыс жауап береді; - Негізгі ойды түсінгенін көрсетеді.
« Ашық микрафон» Оқушыларға сабақ соңында еркін түрде өз ойларын, әсерлерін, қиындықтарын және жетістіктерін айтып беру ұсынылады. Бұл әдіс оқушылардың ашық және еркін сөйлесуіне мүмкіндік береді.		Сабақ бойынша қортынды жасайды	Қорытынды баға қойылады

24-сабақ





	«Күлкілі робот»
	Технология мен адам арасындағы қарым-қатынасты түсінуге ықпал ету.
	- Роботтың күлкілі әрекеттерін сипаттап, оның себебін анықтау. - Технологияны дұрыс қолданудың жолдарын талқылау.


Оқушылар көрсетілген жаттығуларды жасайды.		Оқушылар нейро жаттығуларды жасайды.	Жұптық бағалау әдісі
Мәтін: «Күлкілі робот» Әлібек техниканы қатты жақсы көретін. Бір күні ол темір бөлшектерден кішкентай робот құрастырды. Бірақ бұл робот өзгелерден ерекше еді – ол сөйлегенде қате-қате сөздерді араластырып, бәрін күлдіріп жіберетін. – «Сәлеметсіз бе, адамдар емес, алмадар!» – деді бір күні робот. Балалар ду күлді. Әлібек роботын жөндегісі келді, бірақ ойлана келе: – «Бұл робот менің достарымды күлдіреді, көңіл көтереді. Демек, оның да пайдасы бар екен», – деді. Содан бастап робот әр кездескенде қызық сөздер айтып, балаларды шаттандыратын болды. 1-тапсырма. Сұрақтарға жауап бер Роботты кім құрастырды? Неге ол «Күлкілі робот» аталды? Әлібек роботтың қандай пайдасын тапты? 2-тапсырма. Сөйлемді жалғастыр Егер менің «Күлкілі роботым» болса, ол… Роботым мені күлдіру үшін… 3-тапсырма. Дұрыс-бұрыс Әлібек ағаштан робот жасады. Робот сөйлегенде адамдарды күлдірді. Балалар роботтан қорқып қашты. 5-тапсырма. Сурет сал «Күлкілі роботтың» қандай екенін өз қиялыңмен бейнеле.		Мәтін мазмұны бойынша дұрыс жауап береді - 2-3 толық сөйлем құрайды Сөйлемдердің мәтінге сәйкестігін анықтайды Роботтың күлкілі сипатын көрсетеді	Дескриптор: - Мәтін мазмұны бойынша дұрыс жауап береді; - Кейіпкер іс-әрекетін түсіндіреді; - Толық сөйлеммен жауап береді. Дескриптор: - Қиялын қолданады; - Шығармашылық ой қосады; - 2-3 толық сөйлем құрайды. Дескриптор: - Сөйлемдердің мәтінге сәйкестігін анықтайды; - «Иә» немесе «Жоқ» деп дұрыс жауап береді; - Мәтін мазмұнын түсінгенін көрсетеді. Дескриптор: - Сурет мазмұнға сәйкес келеді; - Роботтың күлкілі сипатын көрсетеді; - Шығармашылықпен жұмыс жасайды.
Рефлексия: Оқушылар «Гамбургер» әдісі арқылы бүгінгі сабаққа кері байланыс парақшасын толтырады.		Рефлексия жасайды.	Кері байланыс парағын толтырады.

25-сабақ





	«Қиялдағы қала»
	Қиял арқылы болашақтағы өмірді бейнелеп, шығармашылық ойлауды дамыту.
	- Қала бейнесін елестетіп, оның ерекшеліктерін сипаттау. - Қиялдағы қаланың артықшылығы мен кемшілігін салыстыру.


Сыныппен амандасады. "Логикалық тізбек" әдісін қолданып, тақтаға ребус орналастырады. Келесі қызықты есепті талқылайды: "5 құрбы 5 минутта 5 түрлі өрнек тоқиды. 15 құрбы 15 өрнекті қанша минутта тоқиды?"		Амандасады. Ребусты шешіп, "Логикалық тізбек" әдісі бойынша есептің шешу жолдарын іздейді.	«Стикерлер» әдісі.
Мәтін: Аружан қиялдағанды жақсы көретін. Бір күні ол қиялында әдемі қала салды. Бұл қалада аспанға көтерілген әйнек үйлер, гүлдер сөйлейтін бақтар, көліктердің орнына ұшатын орындықтар бар еді. Адамдар бір-біріне күліп, көмектесіп жүретін. Ешкім ренжімейтін, өйткені қалада достық пен мейірім ережесі қатаң сақталатын. Аружан бұл қаланы «Бақыт шаһары» деп атады. 1-тапсырма. Сұрақтарға жауап бер Аружан қиялындағы қала қандай болды? Қалада адамдар қалай өмір сүрді? Неге ол қаланы «Бақыт шаһары» деп атады? 2-тапсырма. Қалаға сурет сал Өз қиялыңдағы қаланың суретін сал. 3-тапсырма. Сөйлемді жалғастыр Егер мен қиялдағы қалада тұрсам, онда… Менің қаламда адамдар…		Сұрақтарға толық жауап береді Қиялындағы көріністі бейнелейді 2-3 толық сөйлем құрайды	Дескриптор: - Мәтін мазмұнын түсінеді; - Негізгі белгілерін атайды; - Сұрақтарға толық жауап береді. Дескриптор: - Қиялындағы көріністі бейнелейді; - Суретті мәтін мазмұнымен байланыстырады; - Шығармашылық танытады. Дескриптор: - Қиялын қолданады; - 2-3 толық сөйлем құрайды; - Мәтін мазмұнын негізге алады.
Оқушылар «Жетілу сатысы» әдісі арқылы бүгінгі сабаққа кері байланыс парақшасын толтырады.		Сабақ бойынша ұсыныс жазады	Кері байланыс парағын толтырады.

26-сабақ





	«Уақыт саяхатшысы»
	Уақыт ұғымының құндылығын түсіндіріп, өткен мен болашақ туралы ой қорытуға жетелеу.
	- Уақыт саяхатшысының барған кезеңдерін сипаттау. - Өткеннен алынатын сабақ пен болашаққа деген көзқарасты талқылау.


Ынтымақтастық атмосферасын «Сəлемдесу» ойыны. «Бастаймыз» деген белгі берілгенде, бір-бірімен тез-тез қолмен, иықпен, аяқпен, баспен амандасу керек. Топқа бөлу «Қанқызы» әдісімен жүреді.		Сәлемдесу жаттығуын жасайды. Топқа бірігеді.	Мадақтау әдісі Жарайсың! Тамаша!
«Уақыт саяхатшысы» Әли күн сайын ертегі кітаптарын оқитын. Бір күні ол түсінде «Уақыт саяхатшысы» деген сиқырлы лифтке тап болды. Лифттің әр түймесі басқа дәуірге апарады екен. Әли бір түймені басқанда, өзін ертедегі жауынгерлердің ортасында тапты. Келесі түймені басқанда – болашақтағы зымыранды қалаға барды. Әли әр дәуірден қызықты оқиғалар көріп, жаңа достар тапты. Ақыры ол өз уақытына қайтып келіп, саяхатын кітапқа жазып қойды. 1-тапсырма. Дұрыс-бұрыс Әли саяхатқа пойызбен шықты. Уақыт лифті оны түрлі дәуірге апарды. Әли саяхатын кітапқа жазып қойды. 2-тапсырма. «Мен қай дәуірге барғым келеді?» Өз ойыңмен жаз: егер сенде уақыт саяхатшысы болса, қай кезеңге барар едің? 3-тапсырма. Уақыт лифтіне түйме ойлап тап Әр түйме қай дәуірге апаратынын жазып көр (мысалы: 1-түйме – динозаврлар заманы, 2-түйме – болашақтағы қала).		Сөйлемдердің мәтінге сәйкестігін анықтайды 2-3 сөйлем құрайды Мәтін мазмұнымен байланыстырады	Дескриптор: - Сөйлемдердің мәтінге сәйкестігін анықтайды; - «Иә» немесе «Жоқ» деп жауап береді; - Мәтінді түсінгенін көрсетеді. Дескриптор: - Өз пікірін жазады; - 2-3 сөйлем құрайды; - Қиялдаушылық қабілетін көрсетеді. Дескриптор: - Өз ойынан мысал келтіреді; - Мәтін мазмұнымен байланыстырады; - Шығармашылық ой ұсынады.
Рефлексия:Оқушылар «бағалау әдісі» әдісі арқылы бүгінгі сабаққа кері байланыс парақшасын толтырады.		Рефлексия жасайды.	Кері байланыс парағын толтырады.

27-сабақ





	INSERT әдісімен жұмыс жасайық
	Мәтінді түсініп, негізгі ақпаратты саралау арқылы ой қорытуға үйрету.
	- Белгі қою жүйесі арқылы мәтіндегі маңызды тұстарды анықтау. - Өзінің бұрынғы білімі мен жаңа ақпаратты байланыстыру.


Сәлемдесу, «Кубик-рубик» әдісі арқылы жағымды психологиялық ахуал орнату. Оқушыларды рандом әдісі арқылы https://qazmath.net/quraldar/topka-bolu/ жұптарға бөлу		Оқушылар өз білімін еске түсіріп, ойын атауларын атайды.	«Төлқұжат» әдісі
Мәтін 1-тапсырма. Мәтінді белгілеп оқу Мәтінді оқығанда INSERT белгілерін қолдан: V – бұрыннан білемін; + – жаңа ақпарат; – – ойыма сәйкес келмейді; ? – сұрақ тудырды. 2-тапсырма. «?»-белгісі бойынша сұрақ құрастыр Мәтіннен өзіңе түсініксіз болған не қызықтырған жерін тауып, сұрақ қой. 3-тапсырма. Қорытынды пікір жаз INSERT белгілерін пайдаланып, мәтіннен не үйренгеніңді 2-3 сөйлеммен жаз.		Мәтінді оқи отырып белгі қояды Мәтіннен сұраққа негіз болатын тұсты табады Қорытындыны мәтін мазмұнымен байланыстырады	Дескриптор: - Мәтінді оқи отырып белгі қояды; - Белгілерді дұрыс қолданады; - Өз ойымен бөліседі Дескриптор: - Мәтіннен сұраққа негіз болатын тұсты табады; - Сұрақ құрастырады; - Сұрақты түсінікті жеткізеді. Дескриптор: - Өз ойын жазады; - Қорытындыны мәтін мазмұнымен байланыстырады; - Толық сөйлемдер құрайды.
Рефлексия: Оқушылар «Өзін-өзі бағалау» әдісі арқылы бүгінгі сабаққа кері байланыс парақшасын толтырады.		Рефлексия жасайды.	Кері байланыс парағын толтырады.

28-сабақ





	«Балық қаңқасы» әдісі (мәселені анықтау)
	Мәселені жүйелі түрде талдау және шешу жолдарын табуға бағыттау.
	- Негізгі мәселені анықтап, себеп-салдарын талдау. - Мәселенің шешімін ұсыну және дәлелдеу.


Оқушылар «Қанқызы» әдісі арқылы топтарға бөлінеді		Оқушылар сергіту сәтінде арнайы жаттығуларды орындап, топтарға бөлінеді	Мадақтаә әдісі «Жарайсың!» «Керемет!» «Тамаша!»
Мәтін: «Сыныптағы шу» 4 «А» сыныбы жаңа сабақ басталғанда тыныш отыра алмады. Бірі сөйлесіп, бірі күліп, ал кейбірі үстелді қағып отырды. Мұғалім бірнеше рет ескерту жасаса да, балалар сабақты толық тыңдамады. Нәтижесінде олар жаңа тақырыпты дұрыс түсінбей қалды. Мұғалім балалармен бірге шу мәселесін қалай шешуге болатынын талқылауды ұсынды. 1-тапсырма. «Балық қаңқасы» әдісі Мәселе: Сыныптағы шу Басы (негізгі мәселе): Сыныпта тыныштық сақталмады. Қаңқа сүйектері (себептері): - Оқушылар сабаққа көңіл бөлмеді; - Кейбіреуі әңгімелесті; - Тәртіп ережесін сақтамады. Құйрығы (шешімдері): - Сынып ережесін қабылдау; - Мұғалімді тыңдау; - Өзара сыйластық сақтау. 2-тапсырма. Қосымша сұрақтар : Шу неден пайда болды? Шу сабаққа қалай әсер етті? Бұл мәселені шешу үшін не істеу керек?		Мәтіннен мәселені анықтайды Сұрақтарға толық жауап береді	Дескриптор: - Мәтіннен мәселені анықтайды; - Себептерін жазады; - Шешу жолдарын ұсынады. Дескриптор: - Мәтіннен мәселені анықтайды; - Себептерін жазады; - Шешу жолдарын ұсынады.
Кері байланыс: Оқушылар «Транспортир» әдісі арқылы бүгінгі сабаққа кері байланыс парақшасын толтырады.		Рефлексия жасайды.	Кері байланыс парағын толтырады.

29-сабақ





	Мәтін бойынша пікірталас ұйымдастыру
	Оқушылардың ойын дәлелдеп, қарсы пікірлерді сыни тұрғыда қабылдауға дағдыландыру.
	- Мәтін мазмұны бойынша дәлелді пікір айту. - Қарсы көзқарасты тыңдап, оған жауап беру.


Оқушыларға психологиялық ахуал жасап алған соң, «Оймоншақ» әдісі арқылы үш топқа бөлеміз.		Оқушылар «Оймоншақ» әдісі арқылы үш топқа бөлінеді. Бірдей топтағы оқушылар бірлеседі.	«қырау» әдісі
Мәтін: «Ұялы телефон – пайдасы мен зияны» 4-сынып оқушылары арасында бір қызық әңгіме болды. Біреулер ұялы телефон пайдалы дейді: ол арқылы ата-анаңмен хабарласасың, жаңа ақпарат аласың, тіпті сабақ оқуға да көмектеседі. Ал екінші біреулер керісінше ойлайды: телефон балалардың уақытын алады, көзге зиян, ойынға әуестендіріп жібереді. Мұғалім бұл пікірлерді тыңдап болған соң: – «Телефонды қалай қолдану керектігін дұрыс білсек, ол бізге дос та, зиян да болмауы мүмкін», – деді. Тапсырмалар: Пікірталас әдісі бойынша 1-тапсырма. «Қолдаймын – Қарсымын» Оқушыларды екі топқа бөліңдер: Бірінші топ – «Телефон пайдалы» деген пікірді қорғайды. Екінші топ – «Телефон зиян» деген пікірді дәлелдейді. 2-тапсырма. «Менің ойым» «Телефонды пайдалану балаларға …» деп бастап, 2-3 сөйлеммен өз ойыңды жаз.		Қарсы пікірге жауап береді Пікірін мәтін мазмұнымен байланыстырады	Дескриптор: - Өз пікірін айтады; - Мәтіннен дәлел келтіреді; - Қарсы пікірге жауап береді. Дескриптор: - Өз көзқарасын жазады; - Пікірін мәтін мазмұнымен байланыстырады; - Толық сөйлемдер құрайды.
Рефлексия: Оқушылар «білім почтасы» әдісі арқылы бүгінгі сабаққа кері байланыс парақшасын толтырады.		Рефлексия жасайды.	Кері байланыс парағын толтырады.

30-сабақ

«Т кестесі» арқылы салыстыру

Мәтіндегі ұқсастықтар мен айырмашылықтарды анықтауға үйрету.

- Екі ұғымды немесе кейіпкерді салыстыру.

- Қорытынды шығарып, ұтымды тұсын дәлелдеу.

Сәлемдесу, жағымды психологиялық ахуал орнату.

«Атом, молекула» әдісі қолданылады.

Оқушылар сергіту сәтінде арнайы жаттығуларды орындап, топтарға бөлінеді

Мадақтаә әдісі

«Жарайсың!»

«Керемет!»

«Тамаша!»

Интерактивті тақта және

Shape187

Мәтін

1-тапсырма. «Т кестесі» арқылы салыстыру

Ауыл өмірі	Қала өмірі
…	…
…	…
…	…

2-тапсырма. Пікір білдіру

Сұрақ: Сен қайда өмір сүргің келеді – ауылда ма, қалада ма? Неге?

Жауабыңды 2–3 сөйлеммен дәлелде.

3-тапсырма. Артықшылық пен кемшілікті табу

Ауыл өмірінің бір артықшылығын және бір қиыншылығын жаз.
Қала өмірінің бір артықшылығын және бір қиыншылығын жаз.

Мәтіннен ауылға тән 3 ерекшелікті табады

Дәлел ретінде мәтіндегі 1–2 ойды

Артықшылықты дұрыс анықтайды

Дескрипторлар:

- Мәтіннен ауылға тән 3 ерекшелікті табады;

- Мәтіннен қалаға тән 3 ерекшелікті табады;

- Оларды дұрыс кестеге орналастырады.

Дескрипторлар:

- Өз көзқарасын айтады;

- Дәлел ретінде мәтіндегі 1–2 ойды пайдаланады;

- Жауабын байланыстыра жеткізеді.

Дескрипторлар:

- Артықшылықты дұрыс анықтайды;

- Кемшілікті мәтінге сүйене отырып жазады;

- Ойды нақты жеткізеді.

Shape189

Shape191

Кері байланыс сұрақтары:

Сабақта менің білгенім..

Менің сабақта қиналған жерлерім...

Маған сабақта ұнағаны...

Бүгінгі сабақта менің қолымнан келді...

Рефлексия жасайды.

Кері байланыс парағын толтырады.

Shape192

Shape193

31-сабақ





	«Кубизм» әдісі (мәтінді әр қырынан қарастыру)
	Мәтінді жан-жақты талдау арқылы сыни ойлауды жетілдіру.
	- Мәтінді әр қырынан (мазмұны, кейіпкері, идеясы, құрылымы) талдау. - Әр қырынан қарастыру арқылы мәтінге жаңа көзқарас қалыптастыру.


Оқушылармен амандасу. Сыныпта жағымды психологиялық ахуал тудыру.«Уақыт капсуласы» стратегиясы. Мұғалім алдын-ала сыныптың әр оқушысына шағын тілектер дайындап, оларды бір-бірден киндер ұяшықтарға салып қояды.		Оқу- құралдарын әзірлейді.	«қолшатыр» әдісі
«Ғаламтордың пайдасы мен зияны» Ғаламтор – бүгінгі өмірдің ажырамас бөлігі. Оның көмегімен біз білім аламыз, әлем жаңалықтарын оқимыз, дос-жарандарымызбен байланысамыз. Оқушыларға сабаққа дайындалу үшін түрлі ақпарат табуға мүмкіндік береді. Сонымен қатар ғаламторда ойындар, бейнелер, әлеуметтік желілер көп. Дегенмен, оны шамадан тыс пайдалану адамның денсаулығына зиян тигізеді. Көп отыру көзге, дене сымбатына кері әсер етеді. Кейде жалған ақпараттар да кездеседі. Сондықтан ғаламторды дұрыс пайдалану – әркімнің өз қолында. «Кубизм» әдісіне тапсырмалар 1. Сипатта (Ғаламтор қандай құрал?) Мәтіннен ғаламтордың анықтамасын беретін сөйлемді тап. 2. Салыстыр (Ғаламторды басқа нәрсемен салыстыр) Ғаламторды кітаппен салыстыр. Ұқсастық пен айырмашылықты жаз. 3. Зертте (Ғаламтор не үшін қолданылады?) Мәтін бойынша адамдар ғаламторды қандай мақсатта қолданатынын ата. 4. Қолдан (Сен ғаламторды қалай қолданасың?) Өзіңнің ғаламторды қайда және қалай қолданатыныңды жаз. 5. Талда (Ғаламтордың пайдасы мен зияны қандай?) Мәтінге сүйене отырып, ғаламтордың 2 пайдасы мен 2 зиянын жаз. 6. Қиялда (Ғаламтор болмағанда өмір қалай болар еді?) Ғаламтор мүлде жоқ деп елестет. Қандай өзгерістер болар еді?		- Ғаламтордың негізгі мәнін сипаттайды 1 ұқсастық пен 1 айырмашылықты жазады 1 ұқсастық пен 1 айырмашылықты жазады Жеке тәжірибесін мысалмен айтады	Дескриптор: - Ғаламтордың негізгі мәнін сипаттайды. Дескриптор: - 1 ұқсастық пен 1 айырмашылықты жазады. Дескриптор: - 1 ұқсастық пен 1 айырмашылықты жазады. Дескриптор: - Жеке тәжірибесін мысалмен айтады. Дескриптор: - Пайдасы мен зиянын нақты жазады; - Мәтін мазмұнымен байланыстырады Дескриптор: - Қиялға сүйене отырып 2–3 сөйлем құрайды.
Оқушылар «TikTok» әдісі арқылы бүгінгі сабаққа кері байланыс парақшасын толтырады		Ұсыныс жазады	Сабаққа қорытынды жасайды

32-сабақ





	«Кластер» құру (мәтін мазмұны бойынша)
	Негізгі ойды құрылымдап, мәтін мазмұнын жүйелі түрде көрсетуге дағдыландыру.
	- Мәтіндегі басты ойды тауып, кластерге орналастыру. - Ойларды жүйелеп, өзара байланысын анықтау


Оқушылар “Фигуралар” тәсілі арқылы 3 топқа бөлінеді.		Оқушылар фигураларды таңдап, бір топқа бірігеді.	«Бағалау парағы» әдісі арқылы бағалау
«Ағаштың пайдасы» Ағаш – табиғаттың асыл сыйы. Ол бізге таза ауа береді. Жазда көлеңкесінде демаламыз, қыста үйімізді жылытатын отын болады. Ағаштың жемісі адамға азық, дәріге де қолданылады. Кейбір ағаштардан жиһаз, қағаз жасайды. Сонымен бірге ағаштар табиғаттың сәні, құстарға ұя, жануарларға пана. Сондықтан әрбір адам ағаш егуге, оны күтіп-баптауға жауапкершілікпен қарауы тиіс. «Кластер» құру Мәтінді оқыған соң «Ағаштың пайдасы» тақырыбы бойынша кластер құр. Нұсқау: Ортасына «Ағаш» сөзін жазып, айналасына оның пайдасын тармақшалар түрінде белгіле. 2-тапсырма. Сұрақ–жауап Мәтін бойынша 3 сұрақ құрастыр және оған өзің жауап бер. 3-тапсырма. «Егер ағаштар болмаса...» ойыны Оқушы қиялдап жазады: егер ағаштар мүлде болмаса, адамдардың, жануарлардың өмірінде қандай қиындықтар болар еді? 4-тапсырма. Мақал табу Ағашқа, табиғатқа байланысты 1–2 мақал-мәтел тауып жаз.			Дескрипторлар: - Мәтінді түсінеді, негізгі ойды анықтайды; - «Ағаш» сөзіне байланысты кемінде 4–5 тармақша жазады; - Пайданы қысқа әрі нақты сөздермен жеткізеді. Дескрипторлар: - Мәтін мазмұнына сәйкес сұрақ құрайды; - Сұрақтарға толық жауап береді; - Жауапта негізгі ойды дұрыс қолданады. Дескрипторлар: - Қиялға сүйеніп ой жазады; - Мәтін мазмұнымен байланыстырады; - 2–3 мысал келтіреді. Дескрипторлар: - Мақал-мәтелді дұрыс таңдайды; - Табиғатпен байланысты түсіндіреді; - Өз ойымен байланыстырып айтады.
Кері байланыс: «Бас бармақ» Оқушылардың бас бармақтарын көрсету арқылы сабақты бағалау		Сабақ бойыншы бағалау жүргізеді	Кері байланыс парағын толтырады.

33-сабақ





	«ДЖИГСО» әдісімен топта талдау
	Топтық жұмыс арқылы мәтінді терең меңгеруге жағдай жасау.
	- Мәтінді бөліктерге бөліп, әр оқушының өз бөлігін талдауына мүмкіндік беру. - Топ ішінде бірлесіп мәтін мазмұнын толықтыру.


Сәлемдесу, оқушыларға жағымды психологиялық ахуал қалыптастыру. «Дирижер» әдісі.		Оқушы мұғалім бір қимыл көрсетіп, сұқ саусағымен кімді көрсетсе, сол адам сол қимылды қайталайды.
«Таза су – тіршілік көзі» Су – барлық тіршілік иелерінің негізгі қажеттілігі. Адамдар сусыз өмір сүре алмайды. Су денсаулыққа, егін өсіруге, мал шаруашылығына өте қажет. Табиғаттағы өзендер мен көлдер – біздің байлығымыз. Бірақ кейде адамдар суды дұрыс пайдаланбайды, қоқыспен ластайды. Бұл – үлкен мәселе. Егер суды үнемдеп, қорғап қолдансақ, келешек ұрпаққа мол қазына болып қалады. 1-тапсырма. «ДЖИГСО» әдісі бойынша тапсырма Мәтінді бөліктерге бөлу: Судың маңызы Судың қолданылуы Судың ластануы Суды қорғау жолдары Әр топ өзіне тиесілі бөлікті оқып, түсініп, талдап, кейін басқа топтарға түсіндіреді. 2-тапсырма. Сұрақ құрастыру Әр топ өз бөлімі бойынша 2 сұрақ құрастырады. 3-тапсырма. Пікір білдіру «Суды үнемдеу – әр адамның міндеті» деген пікірге қосыласың ба? Өз ойыңды жаз. 4-тапсырма. Шығармашылық жұмыс «Егер су болмаса...» деген тақырыпта шағын әңгіме құрастыр.		Өз бөлігін мұқият оқиды, негізгі ойды анықтайды Сұрақ мәтін мазмұнына сәйкес келеді, нақты қойылады Қиялын қолданады, мәтін мазмұнымен байланыстырады, толық сөйлемдермен жазады	Дескрипторлар: - Өз бөлігін мұқият оқиды, негізгі ойды анықтайды; - Топ ішінде талқылайды, мысал келтіреді; - Басқа топтарға өз бөлігін түсінікті жеткізеді. Дескриптор: - Сұрақ мәтін мазмұнына сәйкес келеді, нақты қойылады. Дескриптор: - Ойын жазады, дәлел келтіреді, мысал айтады. Дескриптор: - Қиялын қолданады, мәтін мазмұнымен байланыстырады, толық сөйлемдермен жазады.
Кері байланыс «Сағат» әдісі		Бағалау парақтарын толтырады	Сабақ бойынша қорытынды балл қойылады

34-сабақ





	«6 қалпақ» әдісімен ойланайық
	Әртүрлі көзқараспен ойлануға және мәселені жан-жақты бағалауға үйрету.
	- Әр қалпақ рөліне сай мәтін мазмұнын талдау (логикалық, сыни, шығармашылық). - Түрлі көзқарастарды салыстырып, ортақ шешімге келу.


Психологиялық ахуал		Берілген нейро жаттығуларды қайталау арқылы психологиялық ахуалды орындайды	Өзін өзі бағалау әдісі
«Жаңа мектеп» Айдос ауылдан қалаға көшіп келді. Жаңа мектепке бару оған қызық та, сәл қорқынышты да болды. Өйткені ол мұнда ешкімді танымайтын. Алғашқы күні ол өз сыныбындағы балалармен танысты. Кейбірі жылы шырай танытты, ал кейбірі салқынқандылық көрсетті. Айдос жаңа ортаға тез үйренгісі келді. Ол достар табуды, сабақтан қалмай, жақсы оқуды армандады. «6 қалпақ» әдісіне арналған тапсырмалар Ақ қалпақ (фактілер): Мәтіннен нақты мәліметтерді ата. Қызыл қалпақ (сезім): Айдостың қандай сезімде болғанын жаз. Сен оның орнында болсаң, не сезінер едің? Қара қалпақ (қиындықтар): Айдосты қандай қиындықтар күтуі мүмкін? Сары қалпақ (мүмкіндіктер): Жаңа мектепте Айдосты қандай жақсы нәрселер күтуі мүмкін? Жасыл қалпақ (шығармашылық): Айдосқа жаңа ортаға тез бейімделу үшін қандай кеңес берер едің? Көк қалпақ (қорытынды): Мәтіннің негізгі идеясын қорытындыла.		Мәтіннен кемінде 3 нақты дерек табады Кейіпкердің сезімін анықтайды Мәтіннен қиындықты табады Жағымды жақтарын атайды Шығармашылық идея ұсынады Негізгі ойды дұрыс табады	Дескрипторлар: - Мәтіннен кемінде 3 нақты дерек табады; - Деректерді дәл жазады; - Факті мен қиялды шатастырмайды. Дескрипторлар: - Кейіпкердің сезімін анықтайды; - Өз сезімін салыстырады; - Жауабын түсінікті жеткізеді. Дескрипторлар: - Мәтіннен қиындықты табады; - Өз ойымен толықтырады; - Екі мысал келтіреді. Дескрипторлар: - Жағымды жақтарын атайды; - Ойын нақты мысалмен дәлелдейді; - Үш артықшылық жазады. Дескрипторлар: - Шығармашылық идея ұсынады; - Ойын түсінікті жеткізеді; - Кеңесті өмірлік жағдаймен байланыстырады. Дескрипторлар: - Негізгі ойды дұрыс табады; - Қысқа әрі нақты жазады; - Өз сөзімен жеткізеді.
Кері байланыс		Сабақ бойынша алған әсерін жазабша жазады	Сабақ бойынша баға қойылады

Жүктеу

Бөлісу

ЖИ арқылы жасау

Файл форматы:

docx

Бастауыш сынып Авторлық бағдарлама 4 сынып

28.00.2025

Жүктеу

ЖИ арқылы жасау

Жариялаған:

Реимова Жадра Абаевна

Бұл материалды қолданушы жариялаған. Ustaz Tilegi ақпаратты жеткізуші ғана болып табылады. Жарияланған материалдың мазмұны мен авторлық құқық толықтай автордың жауапкершілігінде. Егер материал авторлық құқықты бұзады немесе сайттан алынуы тиіс деп есептесеңіз,
шағым қалдыра аласыз

Түсінік хат

Ақпараттық әдістемелік бөлім

Тұрақталу мазмұндық бөлім

Нормативтік бөлім

Қысқа мерзімді сабақ жоспары

Мәтінмен жұмыс арқылы бастауыш сынып оқушыларының рефлексивті ойлау дағдыларын дамыту

Мәтінмен жұмыс арқылы бастауыш сынып оқушыларының рефлексивті ойлау дағдыларын дамыту

Түсінік хат

Ақпараттық әдістемелік бөлім

Тұрақталу мазмұндық бөлім

Нормативтік бөлім

Қысқа мерзімді сабақ жоспары

Химия пәні

Тарих пәні

Биология пәні

Ағылшын тілі пәні

География пәні

Информатика пәні

Мектепке дейінгі білім беру

«Қазақ тілі» жəне «Қазақ əдебиеті»

Дене шынықтыру

Білім алушылардың білім сапасын арттыру

Инклюзивті білім беру