Бөлім:

Педагогтің аты-жөні:

К.А. Ботантаева

Күні:

15.11.2024 ж

Сыныбы:

Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

Механикадағы күштер. Ньютонның екiншi заңы, масса

Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаты

9.2.2.3 ауырлық күші, серпімділік күші, және үйкеліс күші табиғатын түсіндіру

9.2.2.2 Ньютонның екінші заңын тұжырымдау және оны есептер шығаруда қолдану

Сабақтың мақсаты:

Механикалық күштерге мысалдар келтіре алады, оқулықтағы тапсырмалармен жұмыс жасайды.

Ньютонның екінші заңын тұжырымдау және оны есептер шығаруда қолданады

Сабақ кезеңі/Уақыты

Педагогтің іс-әрекеті

Оқушының іс-әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

2 мин

Ұйымдастыру кезеңі:

1. Оқушылармен амандасу, түгендеу. Сынып реттілігін қадағалау.

2. Психологиялық ахуал

8 мин

Үй жұмысы: Өткен тақырып бойынша қарама-қарсы сұрақтар:

1. Ньютонның бірінші заңы қалай тұжырымдалады?
   Жауап: Егер денеге басқа күштер әсер етпесе немесе олардың әсерлері теңгерілсе, дене тыныштықта болады немесе бірқалыпты түзу сызықты қозғалысын сақтайды.

2. Инерциялық санақ жүйесі дегеніміз не?
   Жауап: Бұл жүйеде Ньютонның бірінші заңы орындалатын санақ жүйесі.

3. Инерциялық емес санақ жүйесі қандай?
   Жауап: Мұнда Ньютонның бірінші заңы орындалмайды, және жалған күштер пайда болады.

4. Ньютонның бірінші заңы неге тәуелді?
   Жауап: Денеге әсер ететін сыртқы күштердің болуына немесе олардың болмауына.

5. Инерциялық санақ жүйесінің мысалы қандай?
   Жауап: Жер бетіндегі қозғалмайтын бақылаушының санақ жүйесі.

6. Инерциялық емес санақ жүйесінің мысалын атаңыз.
   Жауап: Жылдамдықпен қозғалатын автомобиль ішіндегі бақылаушы.

7. Дененің қозғалыс күйін өзгерту үшін қандай шарттар қажет?
   Жауап: Сыртқы күш әсері қажет.

8. Қандай жағдайда дене бірқалыпты қозғалыста болады?
   Жауап: Егер оған әсер ететін күштер теңгерілсе.

9. Инерция дегеніміз не?
   Жауап: Дененің сыртқы күштер әсер етпегенде өзінің қозғалыс күйін сақтауға қабілеттілігі.

10. Жалған күштер инерциялық емес санақ жүйелерінде қалай пайда болады?
    Жауап: Бұл күштер инерциялық емес санақ жүйелерінде дененің қозғалысына байланысты пайда болады.

11. Ньютонның бірінші заңы қандай жағдайда орындалады?
    Денеге күш әсер етпегенде немесе күштер теңгерілгенде

12. Инерциялық санақ жүйесі – бұл:

Ньютонның барлық заңдары орындалатын жүйе

13. Инерциялық емес санақ жүйесінде:
    Жауап: Денеге жалған күштер әсер етеді

14. Қай санақ жүйесінде дененің қозғалыс күйі өзгермейді?
    Жауап: Инерциялық жүйеде

15. Инерциялық емес санақ жүйесінде қандай күштер пайда болады?
    Жауап: Жалған күштер

16. Қозғалыссыз тұрған бақылаушы үшін Жер қандай санақ жүйесі болып табылады?
    Жауап: Инерциялық

17. Қозғалмалы автобус ішіндегі бақылаушы үшін автобус қандай санақ жүйесі болып табылады?
    Жауап: Инерциялық емес

18. Жалған күштер қандай санақ жүйесінде пайда болады?
    Жауап: Инерциялық емес

19. Инерция заңы қандай қозғалысты сипаттайды?
    Жауап: Бірқалыпты түзу сызықты қозғалыс

20. Қандай санақ жүйесінде Ньютонның бірінші заңы орындалмайды?
    Жауап: Инерциялық емес

21. Инерттілік дегеніміз не?

Жауап: Дененің өз жылдамдығын өзгеріссіз сақтау қасиеті

Әр оқушыға жеке сұрақ қойылады.

Жылдам әрі функционалды түрде сыни ойлануды дамыту үшін сұрақ қойылады.

ҚБ: Жауап берген оқушы + белгісін алады.

Өткен сабақты оқушылардың меңгергендігін зерттеу + , — таңбаларын санау. Тақтаға жазу.

Матрица

Жаңа сабаққа кіріспе

3 мин

Жаңа сабақ.

Тақтаға жаңа сабақ бойынша 7 сөз жазылады, 30 секунд уақыт беріледі, содан соң сөздер алынып тасталады, оқушылар 30 секунд ішінде естерінде қалған сөзді жазады.

1. Деформация

2. Вертикаль төмен

3. Гук

4. Қатаңдық

5. Күш

6. Архимед

7. Ньютон

Жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатын ашады.

Оқулықты оқып танысып шығады. Тірек сөздермен танысып, өз дәптерлеріне жазып алады.

ҚБ: Кімде 7 сөз + белгісі қойылады.

.

Сабақтың ортасы

5 мин+7 мин

Оқулықтағы жаңа сабақтың мәтінін оқуға тапсырма береді

Қиылыс сұрақтар:

1. Күш дегеніміз не?
   Жауап: Денеге басқа денелердің әсерінен оның қозғалыс күйін немесе деформациясын өзгертетін шама.

2. Ауырлық күші қандай күш?
   Жауап: Денені Жерге немесе басқа аспан денесіне тартатын күш.

3. Үйкеліс күші қандай жағдайда пайда болады?
   Жауап: Денелердің бір-біріне жанасуы кезінде пайда болатын күш.

4. Серпімділік күші қандай кезде пайда болады?
   Жауап: Дененің деформациясы кезінде пайда болатын күш.

5. Күштің бірлігі қандай?
   Жауап: Ньютон (Н).

6. Ньютонның бірінші заңы не туралы айтады?
   Жауап: Денеге сыртқы күш әсер етпесе, ол тыныштықта болады немесе бірқалыпты қозғалады.

7. Ньютонның екінші заңы қалай анықталады?
   Жауап: Денеге әсер ететін күш оның үдеуіне пропорционал.

8. Үйкеліс күшінің бағыты қандай?
   Жауап: Ол қозғалысқа қарама-қарсы бағытта әсер етеді.

9. Күштердің әсерінен дененің жылдамдығы қалай өзгереді?
   Жауап: Күштің әсерінен дененің жылдамдығы артады немесе азаяды.

10. Күштің өлшем бірлігі қандай?
    Жауап: Ньютон

11. Серпімділік күші қандай жағдайда пайда болады?
    Жауап: Дене деформацияланғанда

12. Ауырлық күші қандай күшке байланысты?
    Жауап: Дененің массасына

13. Үйкеліс күші неге әсер етеді?
    Жауап: Қозғалысты бәсеңдетеді

14. Қайсысы күштің түрі емес?
    Жауап: Тығыздық күші

15. Үйкеліс күші қозғалысқа қай бағытта әсер етеді?
    Жауап: Қозғалысқа қарама-қарсы

16. Ньютонның бірінші заңы неге қатысты?
    Жауап: Тыныштық күйіне немесе

17. Сұйықтарға батырылған денеге қандай күштер әрекет етеді?

18. Архимед күші қалай бағытталған?

19. Архимед күші қандай шамаға тәуелді?

20. Ауырлық күші қандай шамаға тең және бағыты қандай?

21. Денелердің батуы мен жүзуі қандай күштердің арақатынасына байланысты?

22. Қандай жағдайда денелер тепе-теңдік күйде болады?

1. Күштердің түрлерін және қызметін сипаттайды.

Жылдам әрі функционалды түрде сыни ойлануды дамыту үшін сұрақ қойылады.

ҚБ: Жауап берген оқушы + белгісін алады.

9-сынып оқулығы.

Жұмыс дәптерлері.

8 мин

10 мин

Сыни сұрақтар:

1. Күш дененің қозғалыс күйін өзгертуге қабілетсіз
   Жауап: жоқ, қабілетті

2. Үйкеліс күші беттердің арасындағы жанасу кезінде пайда болады.
   Жауап: Иә

3. Гравитациялық күштердің пайда болу себебі дененің ауданы болып табылады.

Жауап: жоқ

4. Инерциялы санақ жүйесінде жалған күштер пайда болады

Жауап: жоқ, инерциялы емес санақ жүйесінде

5. Үйкеліс күші дененің қозғалыс бағытын үдетеді.
   Жауап: Жоқ

6. Үйкеліс күшінің 5 түрі бар

Жауап: 3

7. Ауырлық күші барлық денелерге бірдей әсер етпейді
   Жауап: жоқ, бірдей әсер етеді

8. Серпімділік күші тек металдарда пайда болады.
   Жауап: Жоқ

9. Күштің өлшем бірлігі – Ньютон.
   Жауап: Иә

10. Ньютонның екінші заңы дененің қозғалыс жылдамдығын сипаттайды.
    Жауап: Жоқ, үдеуін сипаттайды

11. Қозғалысқа қарама-қарсы әсер ететін күш үйкеліс күші деп аталады.
    Жауап: Иә

12. Серпімділік күші дененің көлемін арттырады.
    Жауап: Жоқ, ұзындығын арттырады.

13. Денеге әсер ететін күш болмаса, дене бірқалыпты қозғалады.
    Жауап: Жоқ

14. Серпімділік күшін Кулон Амонтон заңы деп атайды

Жауап: Гук заңы

15. Серпімді деформацияның 4 түрі бар

Жауап:5

16. Гравитациялық күштерге серпімділік және үйкеліс күші әсер етеді

Жауап: ауырлық және БӘТ күші

17. Күштің өлшем бірлігі Джоуль

Жауап: Ньютон

18. Архимед күшінің бағыты жоғары

Жауап: ия

19. Ауырлық күшінің бағыты жоғары

Жауап: төмен

20. Бірқалыпты түзу сызықты қозғалысты инерция заңы сипаттайды
    Жауап: ия

Сабақты қорытындылау мақсатында

Есептер шығару

1. Автокөлік 1000 кг массаға ие. Көлік 2 м/с² үдеумен қозғалады. Көлікке әсер ететін күш қандай?

2. 20 Н күшпен әсер ететін доп 5 кг массаға ие. Доптың үдеуі қандай?

3. 10 Н күшпен әсер ететін дене 2 м/с² үдеумен қозғалады. Дененің массасы қандай?

Жылдам әрі функционалды түрде сыни ойлануды дамыту үшін сұрақ қойылады.

ҚБ: Жауап берген оқушы + белгісін алады.

Сабақтың соңы

2мин

Ой толғаныс.

Рефлексия

«Бір ауыз сөз» әдісі.

Мұғалім сабақты қорытындылау мақсатында оқушылардың сабаққа деген көзқарасын, рефлексиясын тыңдайды.

Саралау: Бұл кезеңде саралаудың «Қорытынды» тәсілі көрінеді.

Жеке жұмыс:

Оқушылар өз ойларын түсіндіріп береді. Сабақтан алған маңызды ақпараттарды жазады.

Мұғалім оқушылардың сабаққа қатысқан белсенілігіне қарай 1-10 баллдық жүйе бойынша әр оқушының өзіне тиісті баллын қойып бағалайды.

1

Ньютонның екінші заңы

Күш дененің массасы мен үдеуіне пропорционал

2

Масса

Дененің инерттілігін сипаттайтын физикалық шама

3

Үдеу

Дененің жылдамдығының өзгеру шапшаңдығы

4

Күш

Денеге әсер ететін және қозғалыс күйін өзгертетін шама

5

Ньютон

Күш бірлігі

6

Жылдамдық

Дененің бірлік уақытта жүріп өткен жолы

7

Ньютонның бірінші заңы

Денеге сыртқы күш әсер етпесе, дене тыныштықта немесе бірқалыпты қозғалыста болады

8

Дененің үдеуі

Күшке пропорционал және массаға кері пропорционал

№

Ұғымдар

Анықтамалар

1

Ньютонның екінші заңы

Күш бірлігі

2

Масса

Денеге сыртқы күш әсер етпесе, дене тыныштықта немесе бірқалыпты қозғалыста болады

3

Үдеу

Күш дененің массасы мен үдеуіне пропорционал

4

Күш

Дененің инерттілігін сипаттайтын физикалық шама

5

Ньютон

Дененің жылдамдығының өзгеру шапшаңдығы

6

Жылдамдық

Күшке пропорционал және массаға кері пропорционал

7

Ньютонның бірінші заңы

Дененің бірлік уақытта жүріп өткен жолы

8

Дененің үдеуі

Денеге әсер ететін және қозғалыс күйін өзгертетін шама