МЕКТЕП ЖАСЫНА ДЕЙІНГІ БАЛАЛАРДЫҢ СӨЗДІК ҚОРЫН ДАМЫТУ

Аннотация

Бұл мақалада мектеп жасына дейінгі балалардың сөздік қорын дамыту мәселесі қарастырылған. Баланың тілін дамытуда көрнекілік, ойын, көркем әдебиет және әңгімелесу әдістерінің тиімділігі баяндалады. Сондай-ақ, баланың сөздік қорын байытуда тәрбиеші мен ата-ананың өзара әрекетінің маңызы көрсетіледі.

Түйінді сөздер: мектеп жасына дейінгі бала, тіл дамыту, сөздік қор, тәрбиеші, ойын, әдіс-тәсіл.

Аннотация

В данной статье рассматривается проблема развития словарного запаса дошкольников. Излагается эффективность методов наглядности, игры, художественной литературы и беседы в развитии языка ребенка. Также показано значение взаимодействия воспитателя и родителей в обогащении словарного запаса ребенка.

Ключевые слова: дошкольник, развитие речи, словарный запас, воспитатель, игра, метод.

Abstract

This article discusses the problem of developing the vocabulary of preschoolers. It describes the effectiveness of the methods of visualization, play, fiction and conversation in the development of the child's language. It also shows the importance of interaction between the educator and parents in enriching the child's vocabulary.

Keywords: preschooler, speech development, vocabulary, educator, play, method.

Кіріспе

Мектеп жасына дейінгі кезең – баланың тілінің, ойлау қабілетінің және дүниетанымының қарқынды дамитын уақыты. Бұл кезеңде баланың тіл байлығын арттыру, сөздік қорын қалыптастыру оның болашақтағы оқу жетістігі мен тұлғалық дамуына тікелей әсер етеді. Сондықтан мектепке дейінгі ұйымдарда тіл дамыту жұмыстары жүйелі түрде жүргізілуі қажет.

Негізгі бөлім

1. Сөздік қордың маңызы

Сөздік қор баланың тілдік қабілетінің көрсеткіші болып табылады. Сөздік қоры бай бала өз ойын еркін жеткізіп, айналасындағылармен белсенді қарым-қатынас жасай алады. Сонымен қатар, сөз байлығы баланың ойлау, есте сақтау, қабылдау сияқты психологиялық процестерінің дамуына ықпал етеді.

2. Сөздік қорды дамыту әдістері

Мектеп жасына дейінгі балалардың сөздік қорын байытуда келесі әдіс-тәсілдер тиімді:

• Көрнекілік әдісі. Балаларға заттарды, суреттерді көрсету арқылы олардың атауларын меңгерту.

• Ойын әдісі. Ойын барысында жаңа сөздер жеңіл есте сақталады. Мысалы: «Сөз тап», «Не өзгерді?», «Кім жылдам?» ойындары.

• Көркем әдебиетпен жұмыс. Ертегілер, өлеңдер, мақал-мәтелдер, жаңылтпаштар арқылы тілдік қорды кеңейту.

• Сұрақ-жауап және әңгімелесу. Баламен тұрақты сөйлесу, сұрақтар қою, жаңа сөздерді сөйлеу барысында қолдануға дағдыландыру.

• Жағдаяттық ойындар. Белгілі бір өмірлік жағдайларды сахналау арқылы балалар сөздерді қолдану тәжірибесін меңгереді.

3. Тәрбиеші мен ата-ананың рөлі

Баланың тілін дамытуда тәрбиеші мен ата-ананың бірлескен еңбегі аса маңызды. Тәрбиеші оқу іс-әрекетінде сөздік жұмысын жүйелі жүргізіп, әр баланың сөйлеу белсенділігін арттыруға жағдай жасауы тиіс. Ал ата-ана үйде баламен жиі сөйлесіп, көркем әдебиет оқуға, жаңа сөздерді күнделікті өмірде қолдануға ықпал етуі қажет.

Қорытынды

Қорыта айтқанда, мектеп жасына дейінгі балалардың сөздік қорын дамыту — олардың тілдік және танымдық дамуының негізгі шарты. Баланың сөз байлығы молайған сайын, оның ойлау, сөйлеу және қоршаған ортамен қарым-қатынас жасау қабілеті де жетіледі. Сондықтан тіл дамыту жұмыстары үздіксіз және жүйелі түрде жүргізіліп, тәрбиеші мен ата-ананың өзара байланысы күшейтілуі тиіс.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

1. Әбиев Ж., Бабаев С., Құдиярова А. Педагогика. – Алматы: Дарын, 2021.

2. Сүлейменова Э. Тіл дамытудың теориясы мен әдістемесі. – Алматы: Қазақ университеті, 2020.

3. Жұмабекова Ф.Н. Мектепке дейінгі балалардың тілін дамыту әдістемесі. – Нұр-Сұлтан: Фолиант, 2019.

4. Қазақстан Республикасының «Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту стандарты». – Астана, 2022.

5. Баймұратова Б. Мектеп жасына дейінгі балалардың тілін дамыту жолдары. – Алматы, 2018.