ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Қ. Сәтбаев атындағы №12 жалпы білім беретін мектеп

ӘДІСТЕМЕЛІК ҚҰРАЛ

«Мектепалды даярлық топтарына арналған танымдық дамытуға бағытталған әдістемелік жинақ»

Құрастырған:

Омарова Бағила Ускенбековеа

Мектепалды даярлық тобының тәрбиешісі

Санаты: Педагог

Еңбек өтілі: 29 жыл

Түркістан - 2025 жыл

Мектепалды даярлық топтарына арналған танымдық дамытуға бағытталған әдістемелік жинақ

Кіріспе

Бұл әдістемелік жинақ мектепалды даярлық топтарындағы балалардың танымдық қабілеттерін дамытуға арналған.. Мектепке дейінгі кезең балалардың дамуы үшін ерекше маңызды уақыт болып табылады. Бұл кезеңде баланың танымдық қабілеттерін дамыту оның болашақтағы оқу және өмір дағдыларын қалыптастыруға негіз болады. Әдістемелік жинақ мектепалды даярлық топтарындағы балалардың танымдық қабілеттерін дамытуға бағытталған. Жинақта ұсынылған сабақ үлгілері мен танымдық ойындар баланың логикалық ойлауын, есте сақтау қабілетін, салыстыру дағдыларын дамытуға ықпал етеді. Қолданылған әдіс-тәсілдер әртүрлі танымдық тапсырмаларды баланың қызығушылығын тудыра отырып, тиімді шешуге көмектеседі. Мақсат – балалардың логикалық ойлау, есте сақтау, назар аудару және салыстыру қабілеттерін жетілдіру.

Танымдық дамытудың мақсат-міндеттері

- Балалардың қоршаған орта туралы түсініктерін кеңейту

- Логикалық ойлау, есте сақтау қабілеттерін дамыту

- Салыстыру, топтастыру, сәйкестендіру әрекеттерін қалыптастыру

- Сұрақтарға жауап беру, себеп-салдарлық байланыстарды түсіндіру

Балалардың танымдық дамуын жетілдіру үшін төмендегі мақсаттар мен міндеттер қойылады:

Ойлау қабілетін дамыту: Балаларды абстрактылы ойлау мен дәлелді шешімдер қабылдауға үйрету.

Дәлелдеме: Мектепке дейінгі балалардың ойлау қабілетін дамыту ерте жастағы балалардың қоршаған әлемді түсінуіне, проблемаларды шешу тәсілдеріне оң әсер етеді.

Зейін мен есте сақтау қабілетін арттыру: Балалардың есте сақтау қабілеттерін жетілдіре отырып, олардың білімді ұзақ уақыт бойы сақтауын қамтамасыз ету.

Дәлелдеме: Психологтар мен педагогтар, сондай-ақ нейробиологтар балалардың есте сақтау қабілетін арттыру ойындар мен тапсырмалар арқылы тиімді дамытылатынын көрсеткен.

Салыстыру және топтастыру: Балаларға заттарды топтастыру, салыстыру дағдыларын қалыптастыру.

Дәлелдеме: Танымдық тапсырмалар мен ойындар арқылы балалардың ақпаратты құрылымдауы мен жүйелеу дағдылары артады.

Шығармашылықты дамыту: Логикалық ойындар мен шығармашылық тапсырмалар баланың ойлау шеңберін кеңейтіп, олардың инновациялық қабілеттерін арттырады.

Дәлелдеме: Шығармашылық тапсырмалар мен ойындар баланың жаңа шешімдер қабылдау дағдыларын қалыптастыруға мүмкіндік береді.

Тақырыптық сабақ үлгілері мен ойын түрлері

Жыл мезгілдері

Мақсаты: Балаларға төрт жыл мезгілінің ерекшеліктерін таныту.

Ойын: «Қай мезгіл екенін тап!» – Балаларға сурет көрсетіліп, қай мезгіл екенін айтуы керек.

Әдіс-тәсілдер: Сұрақ-жауап, суретпен жұмыс, сәйкестендіру.

Мен және менің отбасым

Мақсаты: Балалардың отбасы мүшелері туралы түсінігін кеңейту.

Ойын: «Отбасын тап!» – суреттер арқылы отбасы мүшелерін сәйкестендіру.

Әдіс-тәсілдер: Түсіндіру, әңгімелеу, көрнекілік қолдану.

Жануарлар әлемі

Мақсаты: Жабайы және үй жануарларын ажырату, сипаттау.

Ойын: «Үніне қарап тап» – жануардың дауысы арқылы табу.

Әдіс-тәсілдер: Қызығушылықты ояту, салыстыру, сипаттау.

Түстер мен пішіндер

Мақсаты: Негізгі түстер мен геометриялық пішіндерді тану.

Ойын: «Қай пішін қай жерде?» – пішіндерді орнын табу ойыны.

Әдіс-тәсілдер: Практикалық жұмыс, бейнелеу, топтастыру.

Көлік түрлері

Мақсаты: Қоғамдық және жеке көлік түрлерін таныстыру.

Ойын: «Жолда дұрыс жүр!» – бағдаршам, көлік, жаяу жүргінші туралы ойын.

Әдіс-тәсілдер: Жаңа білімді меңгерту, сұрақ-жауап, сергіту сәті.

Сандар әлемі

Мақсаты: 1-ден 10-ға дейінгі сандармен таныстыру.

Ойын: «Санды тап» – заттар арқылы сан санау.

Әдіс-тәсілдер: Қолмен санау, көрнекілікпен жұмыс, салыстыру.

«Сандарды тап!»

Мақсаты: Сандарды тану және санау дағдыларын дамыту.

Ережесі: Мұғалім балаларға заттар немесе суреттер көрсетеді, ал балалар оларды санап, нақты санын атайды.

Дәлелдеме: Сандық түсініктерді дамыту, мектепке дейінгі кезеңде математикалық қабілеттерді қалыптастыруға ықпал етеді.

«Кім жылдам?»

Мақсаты: Зейінділік пен шапшаңдықты дамыту.

Ережесі: Мұғалім түрлі пішіндер мен түстерді айтады, ал балалар оларды табу үшін қимылдайды.

Дәлелдеме: Бұл ойын балалардың зейінін, жылдамдықтарын арттырады.

«Сипаттамадан тап!»

Мақсаты: Сөздік қорын және сипаттау қабілетін дамыту.

Ережесі: Мұғалім жануарды немесе затты сипаттайды, балалар оның атын табады.

Дәлелдеме: Бұл ойындар балалардың сөздік қорын кеңейтеді, қоршаған орта туралы түсініктерін қалыптастырады.

«Заттар мен пішіндер»

Мақсаты: Пішіндер мен заттардың арасындағы байланысты табу.

Ережесі: Мұғалім балаларға пішіндерді көрсетеді, ал балалар сол пішіндерге сәйкес заттарды іздеп табады. Дәлелдеме: Бұл ойын баланың салыстыру және сәйкестендіру дағдыларын дамытады.

«Аяқтап көр!»

Мақсаты: Балалардың логикалық ойлауын дамыту.

Ережесі: Мұғалім сөйлем немесе сөз береді, бала оны аяқтайды.

Дәлелдеме: Бұл ойын балалардың сөйлеу дағдыларын жақсартады, тілдік қабілеттерін дамытады.

«Кубиктермен санау»

Мақсаты: Санау дағдыларын қалыптастыру.

Ережесі: Балалар кубиктерді белгілі бір тәртіппен орналастырып, әрбір кубикті санауы қажет.

Дәлелдеме: Санау дағдылары математика сабағының негізі болып табылады және бұл ойын балалардың сандық ойлау қабілеттерін арттырады.

«Мектепке дейінгі лабиринт»

Мақсаты: Пространстволық бағдар мен логиканы дамыту.

Ережесі: Балалар арнайы жасалған лабиринт бойынша жүреді, бірақ белгілі бір тапсырмаларды орындауы керек.

Дәлелдеме: Бұл ойын балалардың кеңістіктік ойлауын дамытып, дене қимылдарын жетілдіреді.

«Табиғатқа саяхат»

Мақсаты: Табиғат әлеміне қызығушылықты арттыру.

Ережесі: Балалар табиғатта кездесетін түрлі заттарды (жапырақ, гүл, т.б.) топтастырып, олардың ерекшеліктерін талқылайды.

Дәлелдеме: Бұл ойын балалардың экологиялық білімін арттырып, табиғатты тануға көмектеседі.

«Жануарлар мен өсімдіктер»

Мақсаты: Жануарлар мен өсімдіктердің ерекшеліктерін білу.

Ережесі: Мұғалім балаларға жануарлар мен өсімдіктердің суреттерін көрсетеді, ал олар соларға қатысты сұрақтарға жауап береді.

Дәлелдеме: Бұл ойын экологиялық білімді арттырып, жануарлар мен өсімдіктерді танып-білуге көмектеседі.

«Бейнемазмұн бойынша тапсырма»

Мақсаты: Бейнелер арқылы ойлау қабілетін дамыту.

Ережесі: Мұғалім балаларға жануарлар, табиғат немесе басқа да бейнемазмұндарды көрсетеді, балалар оның мазмұнын түсіндіріп береді.

Дәлелдеме: Бұл ойын балалардың көркемдік ойлауын және бейнелерді түсіну қабілетін жақсартады.

Жануарлар әлемі

Сабақтың мақсаты: Жабайы және үй жануарларын ажырату, сипаттау арқылы баланың ойлау қабілетін жетілдіру.

Қажетті көрнекіліктер: Жануарлар суреттері, ойыншықтар, үнтаспадағы жануарлардың дауысы.

Сабақтың барысы

- Ұйымдастыру кезеңі: амандасу, көңіл күйді анықтау.

- Қызығушылықты ояту: үнтаспадан жануар дауыстарын тыңдату.

- Жаңа тақырыпты таныстыру: үй және жабайы жануарлар туралы әңгімелеу.

- Суретпен жұмыс: әр жануардың атын атап, ерекшелігін сипаттау.

- Тапсырма: жануарларды үй және жабайы деп топтастыру.

Танымдық ойын

- «Үніне қарап тап» – үнтаспадан жануар дауысы естіліп, балалалар қандай жануар екенін табады.

- «Артығын тап» – 4 жануардың суретінен біреуі басқа топтан, соны табу.

Сергіту сәті

Қимылды ән: «Күн шыққанда, бәрі оянады...» (қимылмен қайталау)

Рефлексия

Балалардан: Бүгін қандай жануарларды таныдық? Саған қай жануар ұнады? – деп сұрау.

Бағалау

Жетістік баспалдағын қолдану: күлімдеген бет – түсіндім, сәл жымиған – әлі де үйренем, бейтарап бет – түсінбедім.

Сабақ тақырыбы: Түстер мен пішіндер

Мақсаты: Түстер мен пішіндерді ажырату, топтастыру, есте сақтау.

Көрнекіліктер: Түсті қағаздар, геометриялық пішіндер, ойыншықтар.

Сабақ барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі: Балаларды шаттық шеңберіне жинап, көңіл-күйлерін сұрау.

2. Қызығушылықты ояту: Түрлі пішіндер мен түстерді көрсету, олардың атауларын қайталау.

3. Түсіндіру: Пішіндер мен түстерді сипаттап, таныстыру.

4. Топтық жұмыс: Балаларға пішіндер мен түстерді сәйкестендіріп топтастыру тапсырмасы беріледі.

5. Ойын «Қай пішін, қай түс?» Балалар әртүрлі түстер мен пішіндерді дұрыс сәйкестендіреді.

6. Қорытынды: Балалар өздерінің үйренген түстері мен пішіндеріне қатысты мысалдар келтіріп, сабақты қорытындылайды.

7. Бағалау: Балаларға белсенділіктеріне қарай жұлдызшалар беріледі.

Сабақ тақырыбы: Жануарлар мен олардың мекендері

Мақсаты: Жануарлар мен олардың тіршілік ететін орнын таныту.

Көрнекіліктер: Жануарлардың суреттері, бейнемазмұндар.

Сабақ барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі: Балалар шаттық шеңберіне жиналып, өздерінің сүйікті жануарларын атап береді.

2. Қызығушылықты ояту: Мұғалім жануарлар мен олардың мекендерін таныстырады.

3. Жаңа сабақ: Әр жануардың мекенін көрсетіп, олардың ерекшеліктерін түсіндіру.

4. Топтық жұмыс: Балалар әртүрлі жануарларды олардың мекендерімен сәйкестендіреді.

5. Ойын «Қай жануар қайда өмір сүреді?»

Мақсаты: Жануарлардың мекендерін тану, олардың тіршілігін түсіну.

Ережесі: Мұғалім жануарды айтады, бала оның мекенін атайды.

6. Қорытынды: Сабақ соңында балалар өздерінің үйренген жануарларымен танысып, топтық жұмыс нәтижелерін талқылайды.

7. Бағалау: Балаларға белсенділіктеріне қарай жұлдызшалар беріледі.

Қолданылатын әдіс-тәсілдер жиынтығы

Сұрақ-жауап әдісі: Балалардың сұрақтарға жауап беру арқылы ойлау қабілеттерін дамыту.

Суретпен жұмыс: Суреттерді талдау, олардың мазмұнын түсіну.

Ойын арқылы оқыту: Танымдық ойындар арқылы оқыту балалардың белсенділігін арттырады.

Жұптық және топтық жұмыс: Балалар бір-бірімен өзара әрекеттесу арқылы жаңа ақпаратты меңгереді.

Салыстыру және топтастыру: Балаларға заттарды ұқсастықтары мен айырмашылықтарына қарай топтастыру тапсырмалары беріледі.

Практикалық тапсырмалар: Балаларға берілген тапсырмалар арқылы түсінгендерін тәжірибеде қолдануға үйрету.

- Әңгімелеу

- Ойын технологиясы

- Топтық жұмыс

Қорытынды

Бұл жинақ балалардың танымдық дамуын қызықты әрі тиімді жолмен дамытуға көмектеседі. Ойындар мен әдістер сабақ барысында баланың белсенділігін арттырып, білімге деген қызығушылығын оятады.

Бұл әдістемелік жинақ мектепалды даярлық топтарындағы балалардың танымдық қабілеттерін дамытуға арналған тиімді құрал болып табылады. Әрбір сабақтың мақсаты мен тапсырмалары балалардың оқу қызығушылығын арттырады және олардың дамуын жылдамдатады. Сабақтар мен ойындар балалардың танымдық қабілеттерін белсенді түрде дамытып, оқу барысында шығармашылық қабілеттерін қалыптастырады.

Ұсыныс: Сабақ барысында әртүрлі әдістер мен көрнекіліктерді жүйелі қолдану ұсынылады. Әр сабақта әртүрлі ойнау тәсілдері мен тапсырмалар қолданылып, балалардың қызығушылығын арттыру қажет.

Пайдаланылған әдебиеттер

1. Қазақстан Республикасының Мектепке дейінгі білім беру стандарты

2. Мектепке дейінгі ұйымдарға арналған оқу-әдістемелік құралдар

3. Интернет-ресурстар мен педагогикалық тәжірибе

4. «Мектепке дейінгі ұйымдарға арналған әдістемелік нұсқаулықтар», Алматы, 2022.

5. Педагогикалық тәжі