Мерекелік іс-шара "Менің елім- Қазақстан" 7-11 сыныптар

Есептеуге кіріспей түрып, барлық берілген бастапқы шамаларды бір бірліктер жүйесіне келтіріп алған жөн.

Көптеген жағдайда есептерді Халықаральщ бірліктер жүйесінде (SJ) шығару үсынылады. Кванттық, атомдык жөне ядролык физикадан есептер шырарылғанда, ғылым-ның сөйкес саласында кабылданған бірліктерді қолдану үсынылады, яғни массаны — массаның атомдық бірлігі аркылы, ал энергияны мегаэлектронвольт аркылы өрнектеу керек.

Көптеген есептерді ауызша шығарған жөн. Бүл көбінесе сапалық есептерді, жаттығу есептерін, сонымен бірге "х шамасын п есе өзгерткенде у шамасы неше есе өзгереді?" секілді функционалдьщ тәуелділікті зерттеу есептерін шы-ғарғанда қояданылады.

Программаланған есептерді шығару үшін әуелі есепте берілген барлық шарт, физика л ық түрактылар және шама-лардың аныктамалык мәндері (олар машина жадына енгі-зіліп, бірақ программага кірмейтін болса) және ізделіп отырған шамалар енгізілген кесте қүрып алу керек. Берілген шамаларды машина жадына енгізу тәртібіне сай етіп кесте-нің графаларына толтырған жон, ал ізделіп отырған шама­ларды олардың шығарылу ретіне қарай толтыру керек.

Жауаптарда "Электроника МК-61" микрокалькулято-рында орындауға болатын программа лар варианттары көр-сетілген. Программалардың бір-бірінен елеулі айырмашы-лығы болатынын ескеру кажет. Бүл ізделіп отырған шама­ларды табу ретіне, есеп-кисап формуласының түріне, есеп-теудің ретіне, соңдай-ақ түрактылар және кестеде берілген шамалар машина жадына енгізіле ме, әлде программаға енгізіле ме, соған байланысты.

Программалык ережеде жүмыс істегенде микрокальку­лятор болмаса, әрбір қатарды (жолды) жай есеп ретінде шығару керек.

Бүл басылымда 1988 жылғы басылымның күрылымы негізінен сакталған, тек кейбір параграфтарға жаңа есеп­тер дің қосылуына байланысты олардың нөмірлері өзгерген, бүл есептердін шешуі, микрокалькуляторға салатын про­грамма күрастыруды қажет етеді. Сонымен бірге казіргі кездегі гылым мен техниканың соңғы жетістіктеріне сай есептер де берілген (жакшада 1988 жылғы басылымдағы есептердің номірлері түр). Программалык есептер әріптермен (ПРГ), жаңалары (ж) деген белгімен көрсетілген. Өте қиьш есептер жүлдызшамен (*) белгіленген.

4

МЕХАНИКА

I т а р а у. КИНЕМАТИКА НЕГІЗДЕРІ

1. ІЛГЕРІЛЕМЕШ ҚОЗҒАЛЫС МАТЕРИЯЛЫҚ НҮКТЕ. САНАҚ БАСЫ. ЖОЛ ЛСӨНЕ ОРЫН АУЫСТЫРУ

1. 1-суретте жүмыс істеп түрған кәтерііш кранның әр түрлі қалпы көрсетілген. Оның жебесінің козғалысын ілгерілемелі деуге бола ма? Жүктің козғалысын ше?

2. "Шолу доңгелегі" (2-сурет) аттракционының кандай элементтері ілгерілемелі қозғалыс жасайды?

3. Мыналарды есептегевде Жерді материялык нүкте деп алуға бола ма:

а) Жерден Күнге дейінгі ара кашыктықты;

ә) Бір ай ішіндегі Жердің орбита бойымен Күнді айнала қозғалу жолын;

б) Жер экваторының үзындығын;

в) Жердің оз осін айнала тәуліктік козғалысы кезіндегі
экватор нүктесінің козғалыс жылдамдығын;

г) Жердің орбита бойымен Күнді айнала козғалу жыл-
дамдығьш?

4. Томенде келтірілген мысалдардын кайсысында зерт-
телетін денені материялык нүкте деп алуға болады:

а) трактордың топырақка (жерге) түсіретін қысымы есептелгенде;

ә) ракетаның котерілу биіктігін аныктағанда;