Металдардың қышқыл ерітінділерімен реакциялары.Металдардың химиялық белсенділік қатары

Күні:

Мұғалімнің аты-жөні: Бекмуратова А

СЫНЫП: 8 а,ә,б,в

Қатысқан оқушылар саны:

Қатыспаған оқушылар саны:

Сабақтың тақырыбы

Металдардың қышқыл ерітінділерімен реакциялары.Металдардың химиялық белсенділік қатары

Сабақ негізделген оқу мақсаттары

8.2.4.5 қышқылдар ерітінділерімен металдардың реакция теңдеулерін сөзбен жазу

8.2.4.6 қышқылдар ерітінділерімен металдардың реакцияларын зерттеу және химиялық инертті металдардың бар екендігі жайлы қорытынды жасау

Сабақ нәтижесі:

Оқушылардың барлығы мынаны орындай алады: Мталдардың электрохимиялық кернеу қатары жайлы мағлұмат бере отырып, металдардың химиялық қасиеті жайлы білімдерін тереңдетіп, химиялық реакция теңдеулерін жаза біледі

Оқушылардың көбісі мынаны орындай алады: .Қышқылдардың құрамындағы химиялық және физикалық қасиеттерің сипаттайтың химиялық реакция теңдеулерің жаза біледі..

Оқушылардың кейбіреуі мынаны орындай алады:

Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды, тақырып бойынша қосымша мәліметтер мен дәлелдер келтіре алады.

Бағалау критерийлері

• Көтерілген мәселеге байланысты сұрақтарға жауап беру арқылы өзіндік ой-пікірін дәлелді бере алады

• Шешімді растайтын дәлелдемелер мен қарсы дәлелелдер нақты көрсете алады.

Тілдік құзіреттілік

Пән тақырыбына және терминология: қазіргі химиялық реакциялар, жастар тәрбиесіне әсері, лайық, тартымды, сенімді, қағида, таңдау, қанағатшылдық, сезінесіз, күту, қадағалау, химиялық элементерді бағалайды

Құндылықтар

Өзара сыйластыққа тәрбиелеу

Оқушылар бір-бірін тыңдауда шыдамдылық таныта біледі, сыныптастарына құрметпен қарайды. Жеке, топта жұмыс істей алады.

АКТ қолдану

Интербелсенді тақта визуалды материалды демонстрациялауға қолданылады

Пәнаралық байланыс

Музыка, қазақ тілі.

Алдыңғы оқу

Атомдар мен молекулалар

Сабақтың жоспары

Жоспарланғануақыт

Сабақ барысы :

Бағалау түрлері

Басталуы

5 минут

Сәлемдесу. Сынып реттілігін қадағалау.

Оқушыларды түгелдеу. Оқу құралдарын байқау.

Психологиялық ахуал қалыптастыру:

«Кім жылдам?» ойыны:

«Досыңнан жылдам сұрақ – сенен жылдам жауап».

Ортасы

10 минут

Білу және түсіну

Берілген мәтіндерді балалар оқып алады.

Металдардың химиялық қасиеттері олардың атомдарының құрылысына, атап айтқанда, атом радиусының үлкендеу, валенттік электрондарының аздау болатынына тәуелді. Реакция кезінде металл атомдары өздерінің валенттік электрондарын оңай береді, сөйтіп, оң зарядты катиондарға айналып тотығады:

Me⁰ – ne^- = Me⁺ⁿ тотықсыздандырғыш

Ал тотықтырғыш қызметті металл атомдары берген электрондарды қосып алатын атомдар немесе иондар атқарады.

Металдардың тотықсыздандырғыштық қабілеті бірдей емес. Мәселен, натрий оттекпен лезде әрекеттеседі, ал мыс оттекпен қыздырғанда ғана реакцияласады. Мәселен, тотияйынның CuSO₄ ерітіндісіне батырылған темір шеге қызғылт түсті мыспен қапталады, ал темір сульфатының FeSO₄ ерітіндісіне салынған мыс шеге өзгермейді. Мыспен салыстырғанда темірдің электрондары атомдардан оңай үзіледі, өйткені темір мыстан гөрі белсендірек элемент.

Металдардың химиялық қасиеттері

Металдардың көпшілігі химиялық активті элементтер болғандықтан жай және күрделі заттармен әрекеттеседі:

Металдар - тотықсыздандырғыштар
Қосылу реакциялары	Орынбасу реакциялары
Жай заттармен әрекеттесуі: а) оттекпен: 2Mg0 + O20= 2Mg+2O-2 ә) күкіртпен: 2Al0 + 3S0 = Al2+3S3-2 б) галогендермен: 2Na0 + Cl20 = 2Na+Cl-	Күрделі заттармен әрекеттесуі: а) сумен: 2Li0 + 2H+OH = 2Li+OH + H20↑ ә) оксидтермен: Fe2+3O3-2 + 2Al0 = 2Fe0 + Al2+3O3-2 б) қышқылдармен: Zn0 + H2+SO3-2 = Zn+2SO4 + H20↑ в) тұздармен: Fe0 + Cu+2SO4 = Fe+2SO4 + Cu0 г) сілтілермен (екідайлы қасиет көрсететін металдар): 2Al0 + 6Na+OH = 2Na3Al+3O3 + 3H20↑ д) тотықтырғыш заттармен (H2SO4конц. HNO3) Cu0 + 4HN+5O3 = Cu+2(NO3)2 + 2N+4O2 + 2H2O

Орыс ғалымы Н.Н. Бекетов металдардың сулы ерітіндідегі тотықсыздандырғыш қабілетінің әртүрлі екендігін эксперимент жүзінде анықтай отырып, 1865 ж. Металдардың белсенділік қатарын ұсынды және бұл қатарға сутекті енгізді. Қазір оны металдардың электрохимиялық кернеу қатары деп атайды:

Li K Ca Na Mg Al Zn Cr Fe Ni Sn Pb H Cu Hg Ag Pt Au

Металдардың тотықсыздандырғыш қасиеті

артады ← → кемиді

Оқулық,

мәтіндер.

Қолдану

№3 зертханалық жұмыс

Металдардың ұышқыл ерітінділерімен әрекеттесуі

Мақсаты: әртүрлі металдардың қышқыл ерітінділерімен әрекеттесуін зерттеу. химиялық инертті металдар болатындығы туралы тұжырым жасау.

Төрт сынауыққа бірдей мөлшерде тұз қышқылының ерітіндісін құйыңдар.

1-ші сынауыққа магний

2-ші сынауыққа мырыш

3-ші сынауыққа темір

4-ші сынауыққа мыс сымның кесінділерінін салыңдар. бұл тәжірибелерді фосфор қышқылымен қайталаңдар

Сұрақтар. Не байқадыңдар? реакциялардың жүру қарқынына көңіл аударыңдар. реакция теңдеулерін жазыңдар. тиісті қорытындылар жазыңдар

Саралау. Қолдауды қажет ететін оқушыға қабілетті оқушымен бірлесе отырып тапсырманы орындату

Деңгейлік тапсырма

«Мықты болсаң, шешіп көр» есеп

А

Сұрақ-жауап

1. Металдар қышқылдармен қалай әрекеттеседі?

Б

1. Металдардың химиялық белсенділік қатарын пайдаланып, төменде келтірілген реакциялардың қайсысы жүретінін анықтап, реакция теңдеулерін жазыңдар

Cu + H₂SO₄ =

Mg + HCl =

Al + HCl =

C

1. 3 моль мыс (II) хлориді бар ерітіндіден қанша грамм мыс бөліп алуға болады?

Берілгені :

ν(CuCl₂)= 3 моль

Т/к: m(Cu) -?

Шешуі: m = ν · M

CuCl₂+H₂ → 2HCl+Cu

3 моль х моль

1 моль 1 моль

M(Cu)=64 г/моль

m= 3 моль ·64 г/моль= 192 г. (Cu)

Жауабы: m(Cu)=192 г.

Саралау: Қолдауды қажет оқушыға оқулықтағы реакцияларды пайдалана отырып, тапсырманы орындауға бағыт беру.

Қабілетті оқушыларға есептің шығару жолын айта отырып бағыт беру.

Оқулық,қабырғаға ілінген ватмандар,

Таақырып бойынша түйген білімдерін жазады

Сабақтың соңы

Кері байланыс

3 минут

Кері байланыс«Таңдау» әдісі. 

1.Мен сабақ қызықты, қызықсыз болды деп ойлаймын.

2. Мен сабақта ... үйрендім.

3. Мен басқаларды  ... тыңдадым.

4. Мен сабақта ... орындайалдым.

5. Мен сабақтағыөзжетістіктеріме ризамын, риза емеспін.

Сабақтан алған әсерлерін стикерге жазып, қоржындарға жабыстырады.

Қосымша ақпарат

Саралау – Сіз қосымша

көмек көрсетуді қалай

жоспарлайсыз? Сіз

қабілетіжоғары

оқушыларғатапсырманы

күрделендірудіқалай

жоспарлайсыз?

Қолдауды қажет ететін оқушыға қабілетті оқушымен бірлесе отырып тапсырманы орындату.

Қабілетті оқушыларға есептің шығару жолын айта отырып бағыт беру

Бағалау - Оқушылардың

үйренгенін тексеруді

қалай жоспарлайсыз?

Мадақтау

Түсіндірме арқылы бағалау

Кері байланыс

Пəнаралық байланыс

Қауіпсіздік жəне еңбекті

қорғау ережелері

АКТ-менбайланыс

Құндылықтардағы

байланыс

физика, математика

Рефлексия

Сабақ / оқу

мақсаттары

шынайыма?

Бүгіноқушылар

не білді?

Сыныптағыахуал

қандайболды?

Мен жоспарлаған

саралаушаралары

тиімдіболдыма?

Мен берілген

уақытішінде

үлгердімбе? Мен

өзжоспарыма

қандайтүзетулер

енгіздімжəне

неліктен?

Қорытындыбағамдау

Қандайекінəрсетабыстыболды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?

1:

2:

Қандайекінəрсесабақтыжақсартаалды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?

1:

2:

Сабақбарысында мен сыныпнемесежекелегеноқушылартуралыменіңкелесісабағымды

жетілдіругекөмектесетінне білдім?

Пәні: Химия

Мектеп: №86 ЖОМ

Күні: 6.10.18 ж

11.10.2018 ж

Мұғалімнің есімі: Бекмуратова А

Сынып:10 «Ә»

10 «Б»

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

Сандық есептер шығару

Сабақ негізделген оқу мақсаты:

Тақырыпты зерттеу арқылы түсініктер қалыптасады, тақырыпты түсініп оқуға, ойын жеткізе білуге, ойын тиянақтай білуге дағдыланады, топпен бірге жұмыс істеуге үйренеді

Сабақ мақсаттары

Барлық оқушылар: Атом құрылысы тұрғысынан периодтық заңның мәнін одан әрі аша түсу, негізгі топшадағы химиялық элементтердің атом құрылысы мен оның қасиеттерінің өзгеру заңдылығын түсінеді.

Оқушылардың басым бөлігі: Атомдардың құрылыс теориясының негізгі жағдайларын біледі

Кейбір оқушылар: осы тақырыпқа байланысты есептерді шығара алады;

Тілдік мақсат

Пәнаралық лексика және терминология

Стандартты жағдай

Диалогқа\жазылымға қажетті тіркестер

-атом;

-молекула

Құндылықтарды дарыту

Сабақ барысында мектеп құндылықтары жүйелі түрде енгізіледі. Ол сабақтың ажырамас бөлігі болып саналады. Мысалы:

Ашықтық: Оқушылар үшін ақпарат көзі ашық болып табылады.Олар өздерінің білгендерін өзге құрбылармен де бөлісіп отырады.

Ынтымақтастық: Сабақ барысында топтық жұмысты орындағанда, берілген тапсырмаларды орындағанда олардың ынтымақтаса жұмыс істеуі маңызды.

Өмір бойы білім алу: Оқушылардың бүгінгі сабақтан алған білімдерін өмірде де қолдану мүмкіндігі айтылып өтіледі. Мысалы күнделікті қолданылатын металл ыдыстары, тұрмыста қолданылатыныны туралы айтылады.

Әсіресе әшекей тастардан жасалған заттарға назар аударылады.

Пән аралық байланыстар

-физикамен

-биологиямен

-математикамен

Байланыстыра отырып, нақты мәліметтер беру,қосымша ресурстармен жұмыс жасау үшін арнайы сілтемелер беру

АКТ қолдану дағдылары

Презентация, бағалау кестесі көрсетіледі

Бастапқы білім

Химиялық элементтердің периодтық жүйесі

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы

5 минут

1.Сәлемдесу, оқушыларды түгелдеу.

2.Психологиялық ахуал орнату

Көзді жұмып жақсы нәрсе туралы ойлаңдар. Барлықтарына және өзіңе сәттілік, жақсы көңіл күй тілеңдер. Көздеріңді ашып бір – бірлеріңе күле қараңдар

Үлестірме қағаздар

АКТ

Сабақтың ортасы

Қызығушылық

ты ояту.

Миға шабуыл

5 мин

«Миға шабуыл» сұрақ - жауап

1. Период қандай элементтен басталып, қандай элементпен аяқталады?

2.Атомдағы энергетикалық деңгейлер саны қалай анықталады?

3.Атомның планетарлық моделін ұсынған кім?
Периодтық жүйе қай жылы ашылды?
Периодтық жүйені кім ашты?
Неше период бар,жіктелуі?
Неше топ бар,жіктелуі?
Период нөміріне қарап нені анықтаймыз?
Реттік нөміріне не сәйкес келеді?
Нейтронды қалай анықтаймыз?
Металдарға қай элементтер жатады?
Бейметалдарға қай элементтер жатады?
Металдық және бейметалдық қасиет қалай өгереді?

Жаңа сабақ

Тапсырмалар

І- тапсырма . Үлестірмелі материалдар.
І-топ. 1. Мына: а) иттрий № 39; б) индий № 49 атомдарының сыртқы қабатында неше электрон бар?
Жауабы: № 39 иттрий атомының сыртқы қабатында екі электрон бар.
№ 49 индий атомының сыртқы қабатында үш электрон бар.
2. Атомның сыртқы электрондық қабаты астындағы қабатында: а) 8 электрон; б) 18 электрон болатын І топтың элементтерін атаңдар.
Жауабы: а) натрий,калий,мыс; б) рубидий,күміс, цезий, алтын, франций.
ІІ-топ. 1. Мына: а) рубий № 37; б) стронций № 38 атомдарыныңсыртқықабатынданеше электрон бар?
Жауабы: № 37 рубийатомыныңсыртқықабатындабір электрон бар.
№ 38 стронций атомыныңсыртқықабатындаекі электрон бар.
2. Атомныңсыртқыэлектрондыққабатыастындағықабатында: а) 8 электрон; б) 18 электрон болатын І топтыңэлементтерінатаңдар.
Жауабы: а) магний, кальций ,мырыш; б) стронций, кадмий, барий, сынап, радий
ІІІ-топ. 1. Мына: а) калайы № 50; б) цирконий № 40 атомдарыныңсыртқықабатынданеше электрон бар?
Жауабы: № 50 калайыатомыныңсыртқықабатындатөрт электрон бар.
№ 40 цирконий атомыныңсыртқықабатындаекі электрон бар.
2. Д.И.Менделеевжасағанжүйеніңаяқталатыналтыпериодындағыатомдардыңсыртқы электрон қабатынданеше электрон бар?
Жауабы: Біріншіқабатында 2 электрон, екіншіқабатында 8 электрон, үшіншіқабатында 8 электрон, төртінші 18 қабатында 2 электрон, бесінші 18 қабатында 2 электрон, алтыншықабатында 32 электрон болады.
ІІ-тапсырма. Сәйкестіктіанықтаңдар:
Периодтықжүйедегіпериод жәнепериодтардағыэлементтер саны:
А) бірінші; 1) 18;
Б) екіншіжөнеүшінші; 2) 2;
В) төртіншіжәнебесінші; 3) 32;
Г) алтыншы. 4) 8;
Жауабы:
А В С Г
2 4 1 3
Кейінгітапсырмалар

«Есеп білмеген - есек»есептер шығару
1.Құрамында 16 г мыс(ІІ) сульфаты бар ерітіндіге 12 г темір үгіндісі қосылды. Осы кезде неше грамм мыс бөлінгенін және қай зат артық қалғанын табыңдар.

№2 Массасы 15г калий гидроксиді бар ерітінді мен массасы 30г алюминий хлориді бар ерітіндіні араластырғанда неше грамм алюминий гидроксиді түзіледі.

Бе р: AlCl₃ + 3KOH = Al(OH)₃ + 3KCl

m (AlCl₃) = 30 г 1.Әрекеттесуші екізаттың да массаларыберілгендіктен

m( KOH) = 15 г олардыңқайсысыартық, қайсысы кем екендігінанықтау

Т/к: m(AlOH)_{3 - ?}

m (Al(OH)₃ = v * M
m (Al(OH)₃ = 0,089 * 78 = 6,9 г (Al(OH)₃)

Жауабы: m (Al(OH)₃ = 6,9 г

№3

Массасы 1г сутек газын хлормен синтездеу арқылы 32г хлорсутек газы алынды. Теориялық мүмкіндікпен салыстырғандағы өнімнің массалық үлесін (%) анықтаңдар.

1г/2г=хг/73г, х=36,5 г HCl-тіңтеориялықшығымы.

η=mпр./mтеор.*100% (масса бойынша) (1)

немесе

η =Vпр./Vтеор.*100% (көлембойынша) (2)

Енді (2) формула бойынша заттың практикалық шығымы (HCl) 87,67% немесе 0,8767 массалық үлеске сәйкес.

Саралау: қолдауды қажет ететін оқушыны тақтаға шығарып, бағыт бере отырып есепті шығарту

АКТ

Оқулықтар

Есеп кітаптары

Кеспе қағаздары

Интерактивті тақта

Сабақтың соңы

Рефлекция

2 мин

Үй тапсырмасы

1 минут

Бағалау

2 минут

Бүгінгі сабақта не үйрендім? Оқушы рефлексиясы

§1.4

Жұптық бағалау

Оқулықтар

Қосымша ақпарат:

Саралау – Сіз қосымша көмек көрсетуді қалай жоспарлайсыз?

Сіз қабілеті жоғары оқушыларға тапсырманы күрделендіруді қалай жоспарлайсыз?

Бағалау – Оқушылардың үйренгенін тексеруді қалай жоспарлайсыз?

Пәнаралық байланыс. Қауіпсіздік және еңбекті қорғау ережелері. АКТ мен байланыс. Құндылықтардағы байланыс

Барлық оқушылар сыныппен бірлесе сұхбатқа қатысады және топтық практикалық жұмыс орындайды.Көпшілік оқушылар-сұрақтарға дұрыс жауап береді ,берілген тапсырмаларға мақсат қоя біледі және нұсқауға сәйкес сәтті орындайды,қорытынды жасай біледі.кейбір оқушылар –сұрақтарға нақты жауап береді,болжай біледі.

- формативті (критерийалды, өзін-өзі бағалау, өзара бағалау);

- суммативті бағалау түрлерін қолданамын.

- Орыс тілі, қазақ тілі пәндерімен байланыс бар;

- Интерактивті тақта, ноутбук пайдаланамын;

- Тәрбиелік мәні жоғары.

Рефлексия

- Сабақ мақсаттары\оқу мақсаттары дұрыс қойылған ба?

- Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме?

- Сабақта саралау дұрыс жүргізілдіме?

- Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма?

- Сабақ жоспарына қандай ауытқулар болды,неліктен?

..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Қорытынды бағамдау

Сабақтан жақсы өткен екі аспектісі?

1.................................................................................................................................................................................................. 2..................................................................................................................................................................................................

Сабақты жақсартуға не ықпал ете алады (оқыту туралы да,оқу туралы да)

1..................................................................................................................................................................................................

2.................................................................................................................................................................................................

Сабақ барысында сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістік\қиындықтары туралы нені білдім, келесі сабақтарда неге көңіл бөлу қажет?

........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................