Алматы облысы

Еңбекшіқазақ ауданы

"Таутүрген негізгі орта мектебі " КММ

«МҮСІНДЕУДІҢ ОҢТАЙЛЫ ТӘСІЛДЕРІ»

Әдістемелік құрал

Көркем еңбек пәнінің мұғалімі: Карбузов Куандык Коджанович

2025 жыл

МАЗМҰНЫ

І. Әдістемелік құрылымы 3-6

ІІІ. Әдістемелік нұсқаулық (қысқа мерзімді жоспар) 10-12

ІV. Оқу құралы. 28

5. Дидактикалық материалдар 34

6. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 68

Әдістемелік құрал құрылымы

Әдістемелік құралдың құрылымы бойынша түсініктеме жазба, тақырыптық - күнтізбелік жоспар, қысқа мерзімді жоспар, оқу құралы (оқулық), оқушының жеке жұмыс жасауына арналған тапсырмалары бар дәптер, дидактикалық материалдар жинағы және авторлық бағдарламаға сарапшылардың берген пікірлері мен пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

Түсініктеме жазбада бағдарламаның мақсаты, міндеті, өзектілігі, объектісі, күтілетін нәтижесі, әсіресе пәнаралық байланыстарды сабақтың кезеңдерінде оқушыларға ұсыныла отыра құрастырған. Келесі бөлімде оқу бағдарламасына сәйкес тақырыптық - күнтізбелік жоспар және сол тақырыптардың қысқа мерзімді сабақ жоспарлары мен сабақ барысында оқушының жеке жұмыс жасауына арналған тапсырмалары бар жұмыс дәптері мен оқытушыға арналған дидактикалық материалдар жинағы қамтылған. Пайдаланылған әдебиеттер тізімінде авторлық бағдарламаны жазу барысында қолданылған дереккөздері мен әдебиеттер тізімі берілген

Түсінік хат

Әдістемелік құрал мақсаты:

Балаларға қосымша білім беруде оқушының білімін, шеберлігін көрсету. Оқушыны шығармашылық жұмысқа тарту арқылы танымдық қабілеттерін,

қызығушылығын арттыру, жетістіктерін бағалап көрсету, белсенділігін қалыптастыру, өздігінен еңбек етуге дайындау, іскерлігін дамыту.

Шәкәрім Құдайбердіұлы «Адамның жақсы өмір сүруіне үш сапа негіз бола алады, олар барлығынан басым болатын адал еңбек, мінсіз ақыл, таза жүрек. Бұл сапалар адамды дүниеге келген күннен бастап тәрбиелейді» депесептейді: Ұрпақ тәрбиесі - бұл болашақ тірегі, мемлекеттік маңызды іс.

Міне, өз ұрпағының өнегелі, өнерлі, еңбексүйгіш, абзал азамат болып өсуі үшін халық педагогикасының негізгі мақсатын шығармашылықпен оқу - тәрбие үрдісіне тиімді пайдалану әрбір ұстаздың міндеті болып табылады. Сондықтан, ұстаз - мұғалімдер қауымының алдына өте үлкен міндет жүктелді. Бүгінгі таңда жас ұрпаққа пәнді тиімді ұғындырудың бірі - жаңа технология негіздері болып табылады. Қазіргі уақытта елімізде білім беру саласында түбегейлі өзгерістер орын алуда.

Өзектілігі:

Біздің үйімізде күнделікті өзімізге қызмет етіп келе жатқан заттар мен қалдық заттарды табамыз. Көптеген жағдайларда олардың тағдыры алдын- ала анықталады - ең жақын қоқыс контейнері. Осы мәселені шешудегі шығармашылыққа жақындап, қалдықтың материалынан жаңа бір керемет бұйым немесе зат жасауды үйрету.

Біріншіден, біз қоқыс жинаудан құтыламыз, екіншіден, балаларға мерекелік демалыс силаймыз, себебі олар қалдықтардан өзгеше бір дүние жасайды - жаңа ойыншықтарды алу және өз қиялыңызды көрсету мүмкіндігі.

Көп қалатын қалдықтың бірі картон қағаздар. Барлық үй жиһазы, тағам өнімдері үйге кортон қаптамамен келеді. Картон қалдықтарын жай ғана өртеп жібермей жаңаша өмір силап, оқушылардың экономикалық білімдерін кеңейту, алған білімдерін өмірде қолдана білуге дағдыландыру.

Жаңа идеясы: Жаңа әдістерді қолдана отырып жас жеткіншектердің интеллектілік, шығармашылық ойлауын дамыту, қазіргі заман талабына сай экономикалық көзқарастары мен белсенділігін қалыптастыра отырып, кәсіпкерлікке баулу, өз бетінше білім алу және еңбек ету дағдыларына негіз салу болып табылады.

Картон қағаздан, қол жетімді арзан заттардан бағасы әлдеқайда жоғары шағын мүсіндер жасау технологиясын үйрету

Әдістемелік құрал міндеті:

Оқушыларды шығармашылыққа тарта отырып жобаны тани білуге, он саусағынан өнері тамған баланы тәрбиелеу. Шәкіттердің шеберлігін, білім мен еңбегін көрсету.

Іскерлік, икемділік қабілеттерін арттыру.

Тәрбиелік дағдысын жеткізіп, еңбектену жұмысына төзімділігінжеткізу.

Қазір ел болып егемендік алып, көк туымыз желбіреп, әлемдегі тұрағы биік елдермен терезесі тең өмір сүріп келеміз. Қай заман, қай қоғамда болсынадамзат баласы жас ұрпақ тәрбиесіне зор мән берген. Елімізді-2030 жылы

«Ақ барысқа» айналдыратын күш - бүгінгі оқушы балалар екені де анық. Сапалы білім беруме н қатар еңбекке баулу, үйрету аса қажет.

Жастарымыздың өнерлі болуы қоғамдық өмірімізге үлкен әсерін тигізеді депойлаймын.

Олай болса, біздің басты міндетіміз жаңа заман ғылымының мол жетістіктерімен қаруланған, мәдени дүние танымы, көзқарасы қалыптасқан бәсекеге қабілетті маман жастарды тәрбиелеу.

Қолөнер үйірмесі өнер мен білім беру ісін бір-бірімен ұштастырып, бала санасына ұялатуда үлкен жүрек, мол мейрімділікпен қоса кәсіби дарын, іздемпаздық, іскерлік екендігі адамның адамгершілік дүние танымын қалыптастырып үйрету.

Бұл авторлық бағдарлама, бұл бағдарламаны жасауда өзімнің жылдар бойы жасаған тәжірибемді пайдаландым. Бағдарлама оқушылардың жас ерекшеліктеріне байланысты 5– 9 сыныпта оқитын оқушыларға арналған. Бағдарлама 1 оқу жылына арналған. Сабақтың түрлері: баяндама, лексия, пікірталас, әңгімелесу, талдау, теориялық, машықтық, жеке, топтық, сауалнама, кездесулер түрінде, технологиялық нұсқау карталар, үлгі суреттер арқылы орындалуы жүзеге асырылады.

Күтілетін нәтижелер: оқушылар өздерінің бағдарламаға сай жасаған туындыларының нәтижесін мектепішілік, аудандық көрмеде көруі.

Бағдарламаны жүзеге асырудың қорытынды түрі мектепішілік, аудандық көрмеге жұмыстарды шығару.

«Қолөнер - еңбектің қайнар көзі» үйірмесінің бағдарламасы оқушыларға тәрбиелік мәні бар, көркемдік шеберліктің үлгісі. Бүгінгі шәкірттерді, еңбекқор, жан-жақты икемділік қабілеттері жетілген азамат етіп тәрбиелеуді көздейді. Бағдарлама бойынша жас ерекшеліктеріне, байланысты орта 5– 6 сыныпта, ересек 7-9 сыныпта оқитын оқушылармен сабақты ұйымдастыру әдістемесін, теориялық сабақтар мен практикалық жұмыстар үшін уақытты дұрыс ұйымдастыруға мүмкіндік береді.

Бұл бағдарлама негізгі орта, жалпы орта білім беретін мектептердің және қосымша білім беру мекемелерінің технология пәнінің мұғалімдеріне әдістемелік көмек ретінде ұсынылады.

Бағдарлама түрлі әдіс-тәсілдер арқылы жүзеге асырылады:

Әрбір жетекші мұғалім өз пәнін жақсы біліп қана қоймай, үнемі ізденіс үстінде болу керек, жұмыс жасауға қажетті материалдарды көркем әдебиеттерден, баспа сөз беттерден, ақпарат құралдарынан іздестіре отырып,

тақырыпқа байланысты элементтерін, дайын бұйым түрлерін, слайд- фильмдерді, әсіресе компьютер арқылы фото туындылары т.б.с.с. көрнекі материалдарды барынша пайдаланып, көп еңбектенуге тура келеді.

Қазір оқушыларымыз өнердің барлық түрлерін, қолөнер еңбекке икемділіктерін үйірме жұмыстарымен айналыса отырып толық меңгеруге тәрбие берудің деңгейін көтеріп, мақсатқа жету үшін түрлі әдіс-тәсілдер қажеттілігінің туындауын шығармашылық іс-әрекеттерімен көрсетуде.

Оқушыларға арналған қосымша білім берудегі балалар шығармашылық үйінің оқу жоспарына сай үйірменің күнтізбелік жоспарының құрылымы 34 сағатқа, аптасына 1 сағаттан өтілу берілген.

1. тапсырма. Сұраққа жауап беріңіз

Мүсіндеу ісіне мүсіншіге қандай аспаптар қажет?

Материалына қарай мүсіндеудің қандай техникалары қолданылады?

2. тапсырма. Берілген кестені толтырыңыз

Дескриптор: Білім алушы:

• Берілген суретті зерделеп, олардығ айырмашылығы мен ұқсастықтарын анықтайды.

• Қандай материалдан жасалынғанын айтады

• Берілген сұрақтарға жауап жазады.

• Кестені толтырады.

1. тапсырма. Өз ойыңызды айтыңыз.

Түркі дәуіріндегі мүсіндер мен қазіргі заман мүсіндері арасындағы қандай байланыс бар?

2. тапсырма. Мүсін түрлерін анықтаңыз

3. тапсырма. Ермексаздан қарапайым заттың бедерін орындаңдар

1-кезең 2-кезең 3-кезең

Дескриптор: Білім алушы:

• Түркі дәуіріндегі балбал тас пен қазіргі замандағы мүсін арасындағы байланыс туралы өз ойын айтады

• Мүсіндердің пішініне қарай түрлерін анықтап жазады.

• Ақ параққа құмыра суретін салып алады

• Құқмыраның сұлбасын биіктігі 5 мм-дей болатындай тік бұрыш бұраумен төсеп, ішін ермексазбен толтырады

• Көлемін анықтап, пішінді толтырып, құмыраның бүйірлік сұлбаларын дөңгелетеді.

1. тапсырма. Түстерді араластыру арқасында қандай жаңа түстер шығатынын анықтап, бояңыз.

2. тапсырма. «Струпа эффектісі» Суреттегі сөздердің түстерін жылдам атауға тырысыңыз.

	а с ы л	а р	ы з ы л
	ы	ү	ы

	з ғ ы л т	л г і н	з ғ ы л т с а р ы
	о ң ы р	ұ р	а р а к ө к

3. тапсырма. Шеңбер ішінде қандай сан және жануар берілгенін анықтаңыз

1. тапсырма. Суретте берілген моншақтар қандай материалдардан жасалған?

1 2 3 4 5

6 7 8 9

1-

2-

3-

4-

5-

6-

7-

8-

9-

2. тапсырма. Моншақтарды қолдана отырып матадан моншақ жасап үйренейік

   1. Біз кез келген өлшемдегі моншақтарды аламыз. Бұл уақыт өте келе сыртқы түрін жоғалтқан ескі алқадан жасалған моншақтар болуы мүмкін.

   2. Біз матаның ең жарқын бөліктерін бисерге сәйкес келетін өлшемдегі квадраттарға кесеміз.

   3. Әрбір моншақты дайындалған квадраттарға мұқият ораңыз.

   4. Шетін сәйкес түсті жіппен тігіңіз.

   5. Барлық моншақтар дайын болғанда, оларды балық аулау желісіне байлаңыз.

   6. Бұл жағдайда сіз матаға оралған моншақтарды және матасыз моншақтарды ауыстыра аласыз.

   7. Балық аулау сызығының шеттеріне моншақ құлпын бекітуге болады. Содан кейін оларды кию жылдам әрі ыңғайлы болады.

   8. Техникалық қауіпсіздік ережелерін есте сақтап, жұмысты орындаңыздар

Матадан жасалған моншақтар

Сәндік безендіру жұмыстарын қарап шығыңыздар Бұл жұмыстардың қандай ерекшелігі бар?

2. тапсырма. Пластикалық бөтелкеден сәндік безендіру жұмыстарын жасап көріңдер

Керекті құрал-жабдықтар:

• Қайшы, канцелярлық пышақ

• Ыстық клей

• Акрил бояулары

• Лента, моншақ, қағаз, мақта.

! қайшы, пышақ, ыстық клеймен жұмыс жасағанда абай бол!

2. тапсырма. Шеңбер ою-өрнектерін жасап көр.

1-тапсырма. Сұрақтарға жауап беріңдер.

1. Эскиз дегеніміз не?

2. Дизайн дегеніміз не?

3. Бұйымды ұлттық нақышта қалай безендіреміз?

4. Мүсін жасаудағы қауіпсіздік ережелері қандай?

• Картон қағазын таңдау;

• Арнайы берілген трафарет арқылы картон бетіне сызба түсіру жұмыстары

• Сызба бойынша бөлшектерді кесу

• Дайын болған бөлшектерді өлшемдері бойынша желім арқылы байланыстыру жұмыстары

• Дайындамаға арнайы лай жағу жұмыстары (Ғаныш тегістегіші мен

ПВА клейді 1:1 қатынаста араластырып аламыз)

• Кептіреміз;

• Мүсінге жаққан лайымыз кепкен соң, бетін зімпара қағазымен тегістеу, тазалау жұмыстары

• Дайын болған мүсінді әрлеп, безендіру, түс беру, сырлау, лактеу жұмыстары

.

Аққуды әртүрлі материалдардан жасауға болады: шиналардан, гипстен, полистирол көбігінен. Бүгін біз бір пластик бөтелкеден аққуды қалай жасауға болатынын қарастырамыз.

1. Біз 5 литрлік пластикалық канистрді алып, оған тән иілген тұтқасы бар және одан қанаттар, құйрық және мойын жасау үшін аққудың негізін кесеміз.

2. Біз картон қораптан құстың қанатын, құйрығын және тұмсығын кесіп тастаймыз және оны кесілген негізге жабыстырамыз. Біз мыжылған газеттің басын допқа айналдырамыз. Мойынның орнына пластик түтікті алып, оны канистрдің тұтқасына салыңыз, ол мойын ретінде де қызмет етеді. Біз газеттерді мойынға орап, бәрін таспамен бекітеміз.

3. Содан кейін біз желім арқылы аққу дайындамасының үстіне газеттерді 3 қабатқа жабыстырамыз.

4. Майлықтың кішкене бөліктерін дайындамадағы кептірілген газеттердің үстіне жабыстырыңыз.

5. Енді біз дайындаманы шпаклевкаға кірісеміз. Шпаклевканы жұқа қабатқа 3 рет жағыңыз, бір мезгілде дәке немесе бинт жағыңыз және оны құрғатыңыз.

6. Біз саңылаулар жасаймыз және сымға моншақтарды саламыз, бұл көздер болады; Біз дайындаманы төсеп, бояуды бастаймыз.

Ермексаздан кез келген құсты жасауға болады. Мұндай мүсіншені жасау өте қызықты процесс, өйткені құстардың қауырсынының түстері өте әртүрлі, сондықтан сіз массаның барлық дерлік реңктерін пайдалана аласыз. Осы тондардың үйлесімі арқасында құстардың өте шынайы көшірмелері алынады. Бүгін біз ермексаздан бүркітті қалай жасауға болатынын айтамыз. Бүркіт - өте үлкен дене бітімі бар керемет құс. Ашық көзқарас бүркітті жерде ғана емес, ауада да аң аулайтын тамаша аңшы етеді. Бұл қолөнер, сөзсіз, сіздің құстардың ермексаз топтамасының негізгі безендірілуі болады.

Бүркітті мүсіндеу үшін мыналарды дайындау керек:

• ермексаз;

• пластикалық пышақ және десте;

• таяқшалар;

• шағын қайшылар;

• ұзындығы 4-5 см жұқа сымның екі бөлігі.

1. Қоңыр пластилиннен дөңгелек бөлікті жайыңыз. Біз оны тамшы тәрізді бөлікке созамыз

Бүркіттің денесі дайын, келесіде аяқтың жоғарғы бөлігін - шалбарды жасаймыз.

2. қадам. Біз оларды массаның бірдей көлеңкесінен қалыптаймыз. Дөңгеленген ұштары бар қалың шұжыққа айналдырыңыз, содан кейін оны екіге бөліңіз. Біз оларды дененің төменгі бөлігіне жабыстырамыз.

2. қадам. Енді біз қысқа мойын мен басты қалыптастырамыз. Біз құстың бұл бөліктерін ақ пластилиннің бір бөлігінен жасаймыз. Алдымен біз массаның бөлігін шардың пішінін береміз. Содан кейін біз оны қоңырау тәрізді бөлікке тартамыз. Дайындаманың жіңішке «юбкасының» жиегі бойынша біз кесілген контурды кесеміз.

Дайын бөлікті дененің жоғарғы жағына жабыстырыңыз. Әрбір қалампырды негізге мықтап басыңыз.

2. қадам. Біз жалпақ ұзартылған торттардан ұзын бүркіт құйрығын жасаймыз.

2. қадам. Қанаттарды жасау үшін қара қоңыр және қою қоңыр пластилинді дайындаңыз.

Қара қоңыр массасынан біз қанаттардың негізін және олардың жоғарғы бөлігін сәндейміз.

Ал қара қоңыр ермексаздан жалпақ қауырсындарды жасаймыз. Біз оларды қанаттардың ортасына жабыстырамыз,

ал үстіңгі жағында қара қоңыр бөлшектерін бекітеміз.

Қанаттарды қыранның денесіне бекітіңіз.

2. қадам. Сары ермексаздан құстың үлкен тұмсығын мүсіндейміз.

Тұмсықты жапсырғаннан кейін оған екі ойық жасаймыз. Біз сондай-ақ

екі кішкентай көзге жабыстырамыз.

2. қадам. Қолөнер өте үлкен және ауыр болатындықтан, ол екі аяқты ұстамайды, сондықтан құсты қосалқы бөліктің көмегімен бекіту керек. Біз үлкен дрифт жасадық, оған кейін құсты бекітеміз.

Біз қызғылт сары ермексаздан жұп үлкен табан жасаймыз. Біз сымның дайындалған бөліктерін аяқтарға салып, алдымен құстың «шалбарына», содан кейін ілгекке бекітеміз.

2. қадам. Қолөнердің барлық бөліктеріне текстураны сызыңыз.

2-нұсқасы

Мүсіндік қолөнер үшін қолайлы түстер қара, сұр, ақ. Сары реңк фрагментті түрде де қолданылады. Бұл түстер әртүрлі сұр реңктерді алу үшін біріктірілуі немесе бір-бірімен араласуы мүмкін.

Бүркіттің денесі мен басын жасаудан бастаңыз. Қара және ақ ермексаздан шарларды айналдырыңыз.

Екі шарды сопақ түтіктерге тартыңыз, оларды алақандарыңызбен модельдеу тақтасына басыңыз.

Екі сопақша формадағы ермексазды қосыңыз, бөліктерді басыңыз, содан кейін ақ пластилинді қара түстің үстіне саусағыңызбен жағыңыз.

Тұмсықты мүсіндеу үшін сары пластилиннен кішкене моншақ дайындаңыз. Көз ұяларын сығу үшін стек пайдаланыңыз.

Шұңқырларға қара нүктелерді салыңыз және бұралған қастарды жасаңыз. Тұмсықты бекітіңіз. Бүркіт қорқынышты көрінуі керек.

Қанаттарды мүсіндеу үшін пластилиннің екі бөлігін жұмсаңыз, шамамен денені жасаумен бірдей. Бүркіттің қанаты үлкен болуы керек. Шарлардан торттарды жасаңыз.

Стектегі қанаттарға бойлық жолақтарды жағыңыз, сонымен қатар жиектер бойынша миниатюралық кесінділер жасаңыз.

Қанаттарды денеге бекітіңіз.

Желдеткіште жиналған үш сопақ торттардан құйрықты жасаңыз. Бүркіттің құйрығы ақ, сұр немесе қара болуы мүмкін. Жинақта ойықтар жасаңыз.

Құйрықтың басын дененің артқы жағына қойып, ермексазды саусағыңызбен басыңыз.

Құстың аяқтарын жасау үшін сары түтіктер мен сіріңкелерді пайдаланыңыз. Оларды қолөнерге бекітіңіз.

Ермексаз бүркіті дайын. Жұмсақ қолөнерді тоңазытқышқа 1-2 сағатқа қойыңыз, сонда ермексаз салқындап, қанаттар қажетті күйде бекітіледі. Өнімді тікелей күн сәулесінен алыс салқын жерде сақтау керек.

Керекті құрал –жабдықтар:

• картон қағазы

• сызғыш

• қайшы

• қалам

• клей

• трафарет

• зімпара қағазы

• лай

• лак

• түрлі –түсті краска

1. Картон қағазын таңдау;

2. Арнайы берілген трафарет арқылы картон бетіне сызба түсіру жұмыстары (10 минут);

3. Сызба бойынша бөлшектердікесу (15 минут);

4. Дайын болған бөлшектерді өлшемдері бойынша желім арқылы байланыстыру жұмыстары (20 минут);

5. Дайындамаға арнайы лай жағу жұмыстары (Ғаныш тегістегіші мен ПВА клейді 1:1 қатынаста араластырып аламыз) (30 минут)

6. Кептіреміз;

7. Мүсінге жаққан лайымыз кепкен соң, бетін зімпара қағазымен тегістеу, тазалаужұмыстары (30 минут);

8. Дайын болған мүсінді әрлеп, безендіру, түс беру, сырлау, лактеу жұмыстары (30 минут)

90

2-нұсқа

Бұл жұмыс барысында жіп пайдаланамыз. Суретте берілгендей кезең- кезеңімен орындап кептер мүсінін жасауымызға болады.

Қадам 1. Еден вазасын жасау үшін материалдарды дайындау. Сізге келесі материалдар қажет:

• Картон түтік

• Қораптардан картон

• Титан желімі немесе балқытылған желім

• ПВА желім

• Көп газет немесе қағаз

• Қайшы, кеңсе пышағы, қарындаш

• Полимерлі замазка (мысалы, «Геркулес» әрлеуі)

• Жұқа тегістеу қағазы

• Акрил бояулары

• Екі сатылы крекельур

• Акрил лак

Қадам 2. Болашақ құмыраның пішінін салыңыз. Мен ежелгі грек амфорасының пішініне ие боламын деп шештім, сондықтан төрт картон бөлікте тұтқалар болады.

Қадам 3. Картоннан бланкілерді кесіңіз. Тұтқалары бар төрт дайындама 30 шақтысын алыңыз

Қадам 4. Дайындамаларды құбырға жабыстырыңыз. Біз бланкілерді екі жағынан тұтқаларымен жабыстырамыз.

Қадам 5. Біз бланкілерді шамамен 1 см қашықтықта орналастыруға тырысамыз.

Қадам 6. Алынған пішінді PVA желімімен газет бөліктерімен жабыстырыңыз. Ол өте тығыз және папье-маше массасын қолданған кезде газет жыртылмауы үшін бірнеше қабатта ұсынылады.

Қадам 7. Картоннан жасалған жұмыртқа науасын суға салып, содан кейін сығып, араластырғышпен PVA желімімен араластырыңыз. Қоспаны араластырғаннан кейін бүкіл вазаны жабыңыз.

8. қадам. Құмыра құрғаған кезде, оны төңкеріп, оны қоспамен жабыңыз немесе орақ торын қолдануға

болады.

9. қадам. Құмыраның түбін

шпаклевкамен жабыңыз, ол құрғаған кезде бүкіл вазаны жабыңыз.

9. қадам. Құмыра құрғақ болған кезде, оны тегістеуішпен тегістеңіз.

10. қадам. Құмыраны өз қалауыңыз бойынша әр түрлі түске боясаңыз немесе суреттер салсаңыз болады.

Дайын картоннан жасалған құмыра мүсіні

Пластикалық бөтелкелерден жасалынған құмыра түрлері.

3-нұсқа

Бөтелкенің айналасында көлденең сызық жасау арқылы вазаның

биіктігін белгілеңіз. Сызықтың үстінен екі құлақты сызыңыз.

Мысықты жоспарланған контур бойымен кесіп тастаңыз, құлақтарды мұқият және баяу кесіңіз. Вазаны спреймен бояңыз.

4-нұсқа. Жіптен құмыра жасау әдісі

Керек құрал-жабдықтар:

• ПВА клей

• Шар

• Қалың тоқымаға арналған жіп

Ағаштан құмыра жасау әдісі

1. тапсырма. Картоннан жылқы мүсінін жасаңдар

Берілген аппликация бойынша картоннан өзің қалаған өлшемде сызып құрастыр.

2. тапсырма.

Керекті құралдар:

• қағаз;

• ПВА желімі, Момент желімі;

• ағаш тақтай;

• ағаш таяқшалар - 4 дана;

• былғары бөліктері;

• акрил бояуы;

• гипс немесе алебастр;

• жіп;

• ағаш шеңберлер немесе ағаш түймелер - 4 дана.

Жылқыға пішін бергенде дененің негізін басымен бірге мүсіндік ермексаздан мүсіндеп, оны жақсылап туралап, болашақта папье-машеден оңай ажыратылатындай етіп вазелинмен жағу керек.

• Газетті суы бар ыдысқа салып, оны жұқа таспаларға жыртып, негізді бірінші қабатпен жабыңыз. Бұл кезеңде біз желімді пайдаланбаймыз, ал барлық кейінгі қабаттар PVA-мен белсенді түрде жабылған. Көптеген адамдар орнына ұн немесе казеин желімін пайдаланады (фото 3).

• Ойыншық төзімді болу үшін кем дегенде 8-10 қабат болуы керек. Ыңғайлы болу үшін сіз газет қабаты мен орау қағазының қабатын ауыстыра аласыз немесе газет қабатын акрил бояуымен бояуға болады. Бұл материалды негіздің бүкіл бетіне біркелкі қолдануға мүмкіндік береді (фото 4).

• Келесі кезең - кептіру. Біз жылқыны бірнеше күн бойы күнге немесе радиаторға толығымен құрғағанша ұстаймыз (5-сурет).

• Осы уақытта біз аяқтарды жасаймыз. Мен негізге дөңгелек ағаш таяқтарды алдым, олар дайын өнімдегі аяқтардан 3-5 см ұзын болуы

керек, өйткені оның бір бөлігі стендке, ал бір бөлігі - корпусқа түседі. Осылайша аттың биіктігін реттеуге болады. Аяқтар тым жұқа болып көрінсе, қағаздың бірнеше қабатын пайдаланып оларға көлем қосуға болады. Біз сондай-ақ дайын аяқтарды кептіруге жібереміз (фото 6).

• Енді жылқы кептірілгеннен кейін, бүкіл денені кесу үшін пышақпен кесіңіз, пластилинді алыңыз, екі жартысын Moment желімімен жабыстырыңыз және кесілген жерді газет бөліктерімен және PVA желімімен маскалаңыз (фото 7) .

• Біз папье-маше массасынан құлақшалар жасаймыз (желім + қағаз), оларды басына жабыстырамыз және қайтадан құрғатамыз (фото 8).

• Оған тегістік пен тығыздық беру үшін жылқыны астарлау керек. Топырақты дайындау үшін мен гипстің 1 бөлігін, PVA 1 бөлігін және судың 2 бөлігін пайдаланамын. Мен компоненттерді араластырып, ойыншықты 2-3 қабатта аралық кептірумен жабамын. Содан кейін мен оны тегістеуішпен мұқият тегістеп, акрил бояуының қабатымен жабамын. Жылқы бояуға дайын (9-сурет).

• Денеде біз аяқтарға арналған орындарды белгілейміз, бұрғылаумен тесіктерді бұрғылап, аяқтарды PVA желімімен бекітеміз (фото 10).

• Сіздің аттың өлшеміне сәйкес келетін кез келген тегіс тегістелген тақта стенд үшін жарамды. Дөңгелектер үлкен ағаш түймелер немесе бірдей өлшемдегі ағаш шеңберлер болуы мүмкін. Біз тұғырды жинап, оған атты бекітеміз (фото 11).

• Енді сіз сурет салуды бастай аласыз. Бұл кезең үшін біз акрил бояуларын қолданамыз. Сұр және ақ түс жеткіліксіз; мен түстің күрделі болуы үшін бірнеше реңктерді қосамын (фото 12).

• Соңғы қадам - жал мен құйрықты жасау. Ол үшін кез келген жіпті қолдануға болады - синтетикалық, мақта, жібек немесе вискоза. Жалаңашты бекіту үшін құрғау бойымен кішкене кесу жасаңыз және жіптің жіптерін желімге салыңыз. Құйрық ұқсас жолмен бекітіледі (фото 13).

• Енді безендіруге кірісейік. Былғарыдан ер-тұрман мен әбзелді қиып, талғамыңызға қарай безендіреміз. Мен ескі алтынға ұқсау үшін акрил бояуын қолдандым (фото 14). Бояу құрғаған кезде қуыршақ атқа мінуге дайын болады.

1-тапсырма. Суретте берілген нұсқаулық арқылы ермексаздан құстар мүсінін жасаңдар.

3. тапсырма. Сұрақтарға жауап бер

Қалай ойлайсың құстар мүсінін ермексаздан бөлек тағы қандай материалдардан жасауға болады?

Суретте берілген құстар мүсіні қандай шикізаттардан немесе қалдық заттардан жасалған?

Бұл құстардың бір-бірінен қандай айырмашылықтары бар?

4. тапсырма. Матадан құстар тігіп үйреніңдер

Керекті құралдар:

• Түрлі-түсті мата

• Жіп, ине

• Мақта

• Сызғыш

• Қалам

• Ақ парақ

• қайшы

1-тапсырма. Дельфин мүсіні қандай материалдан жасалған деп ойлайсың? Өз ойынды білдір.

Өзіміз байқағандай дельфинді тек мата, ермексаз, картон, қағаз, сым, темірден жасап қана қоймай сондай-ақ жемістерден де жасай алады екенбіз. Ендеше бананнан дельфин жасап үйренейік.

Үлгілері:

3-тапсырма. Ермексаздан дельфин жасап үйрен. Суретте берілген нұсқаулықты негізге ала отырып орында.

4-тапсырма. Дельфинді пластикалық қақпадан, тығыннан жасап көр

Мүсін және рельевті композицияларды орындау бөлімі бойынша алған білімдерінді негізге ала отырып, сондай-ақ үлгіге берілген суреттер бойынша өз бетінше картон қағаздан мүсіндеу техникасында шығармашылық жұмыс жобалап орында.

2. тапсырма. Сұрақтарға жауап бер

Мүсін өнері латынша қандай мағына білдіреді?

Мүсіндеудің сызба мен кескіндемеден қандай айырмашылығы бар? Мүсіндеудің қандай түрлерін білесің?

Мүсін сомдауға қандай заттар материал бола алады? Мүсін жасағанда қолданылатын басты құралдар?

Рельевті мүсіндеу дегеніміз не? Мүсіндеменің қандай жанрларын білесің?

Мүсін өнерінің қазіргі түрлері.

Мүсін – өнер туындылары ою, мүсіндеу немесе құю арқылы жасалатын пластикалық өнер түрі. Мүсін пластикалық мүсін деп те аталады.

Бұл өнердің ең көне түрлерінің бірі. Алғашқы туындыларды мыңдаған жылдар бұрын Египет, Үндістан, Месопотамия және Грекия шеберлері жасаған.

Мүсінді қабылдау кезінде бұрыш пен жарықтандыруды таңдау маңызды рөл атқарады. Кенептен жасалған кескіндемеден айырмашылығы, мүсін әртүрлі тұрғыдан қарастырылуы мүмкін.

Контррельеф (фигура сыртқа емес, ішке кіріп тұрады)

Рельефті (тегіс заттың бетіне бедер түсіру).

Барельеф (фигураның жартысынан көбі сыртқа шығып тұрады)

Горельеф(фигураның жартысы сыртқа шығып тұрады)

Мүсін шеберханада жасалады, негізгі құрал – мүсіншінің қолы. Ал егер мүсін тастан жасалатын болса, онда оған арнайы құралдар қажет: кескіш, стек, палитра пышақ, балға т.б

Мүсінге жасауға арналған материалдар:

• Балшық, балауыз, гипс (өңделетін және пластикалық материалдар).

• Тас, ағаш (материалдардыөңдеуқиын).

Материалға байланысты мүсін жасаудың әртүрлі әдістері қолданылады:

• модельдеу (пластикалық) - жұмсақматериалдардан;

• ою - тастанжасалған; ою - ағаштан; - металл

Қазақстанның ежелгі мүсін ерекшеліктері

Тас мүсіндер

Балбал — ежелгі түрік дәуірінде жиі кездесетін тастан қашап жасалған адам бейнесіндегі ескерткіш. Қазақ даласының барлық аймақтарында кездеседі.

Балбал - көне түркі сөзі.

Балбал сөзі бал+бал, яғни соғу, қағу, үру дегенді білдіретін қос сөзден тұрады. Бірақ бірыңғай мағынаны білдіретін ұғым. Түркологтардың пікірінше,«тасты тіп-тік етіп қадап орнатқан белгілер» деген мағынаны білдіреді. Балбал -

өліктің аруағына арналған ғұрыптық кешендердің ең семантикалық мәнді компоненттерінің бірі.

Осы заманғымүсін.

Түстердіараластыру. Түстанудағдылары, түссезімінтәрбиелеу.

Түсті араластыру - негізгі түсті сәулеленуді немесе бояуларды пайдалана отырып, әртүрлі түстерді алу процесі. Табиғи түрде көрінетін түстер әдетте спектрлік түстерді араластырудың нәтижесі болып табылады.

Түстерді араластыру барысындағы шыққан жаңа түстер

ІІ МҮСІН ӨНЕРІ ЖӘНЕ ШЕҢБЕР ТӘРІЗДІ БҰЙЫМДАР

Түрліпішіндермен реңктердегішеңбер тәрізді заттарды модельдеу. Бояу. Декор.

Мүсіндердің пішіндері

Тарихшылар мен өнертанушылар мүсіндік формаларды дөңгелек және бедер деп бөледі.

Дөңгелек мүсін – бұл мүсін, мүсіндік топ, бюст – бір сөзбен айтқанда, кез- келген мүсін, кез келген жерде жүріп-тұрып, жан-жақты зерттейді. Мұндай мүсіндер бос кеңістікпен қоршалған.

Бюст (франц. Ьизіе, лат. Ьизіит - қабірдегі ескерткіш) - адамның кеудеден жоғары портреттік бейнесі кескінделген мүсін. Металл, тас, балшық, ағаш, гипстен жапсыру, оймыштау, кесу, құю, соғу, нақыштау арқылы жасалады.

«Қыран» мүсінін жасау.

Пластикадан жасалған қыран мүсіні

Ерекшеліктері мен сипаттамасы

Қыранның Фэн шуй мүсіні - қанаттары кең, күшті және әдемі мақтаншақ құс. Күшті дененің керемет қалпы мен пішіні біздің алдымызда құстардың патшасы тұрғанын көрсетеді. Ол күмән мен жеңілісті, әлсіздік пен ерік―жігерді білмейді, көзқарасы айқын, қимылдары шапшаң, жеңімпаз. Бұл

күннің қараңғылықты жеңуі, өйткені бүркіт сонымен қатар күн мен жарық күштерінің символы болып табылады.

Бүркіт мүсіні бұл құстың табиғатынан берілген батылдық, батылдық, батылдық, батылдық энергиясын арттыруға арналған. Аспан иесі – бүркіт әрқашан күштің, күштің және әскери ерліктің символы болған. Бұл мүсінше ер адамға күш-қуат, табандылық, жеңіс, өз саласында табыс тілегенде сыйға тартылады. Фэн шуй бойынша Қыранның энергиясы дұрыс шешім қабылдауға, жағдайларды болжауға және оларға дұрыс әрекет етуге, негізгі нәрсені екінші деңгейден ажыратуға және өз мақсатын орындауға көмектеседі. "Қыран көз" деген тіркес бар, ол басқалардың көрмейтінін көретін қыран көзді білдіреді. Бүркіт қожайынына лайықты табысқа, атақ- даңққа және жақсы беделге тартады, ол үшін күш-жігерін аямай, ештеңеден қорықпай еңбек ету керек. Фэн шуй қыраны кәсіпкерлерге, әскерилерге, басшыларға және өмірде табысқа жетуді қалайтындардың барлығына сәттілік әкеледі және қолдарын біріктіріп отырмайды. Бүркіт қажымас қайрат пен еңбекқорларды жақсы көреді. Жалғызбасты әйелдердің өміріне қорғаушы – ер адамды, күйеуін тарту үшін үйінде қыран мүсінінің болуы пайдалы.

Пластикалық баклашкадан жасалған қыран мүсіні

Гипстен жасалған қыран мүсіні

Ағаштан жасалған қыран мүсіні

«Қамқорлық»мүсінінжасау.

Бейбітшілік көгершіні - Екінші дүниежүзілік соғыс аяқталғаннан кейін Дүниежүзілік Бейбітшілік конгресінің қызметіне байланысты танымал болған өрнек. Конгресстің бұл символының эмблемасын суретші Пабло Пикассо салған және тұмсығында зәйтүн бұтағын алып бара жатқан ақ көгершін бейнеленген.

Неліктен көгершін?

Енді көгершіндер неліктен және қалай планетаның көптеген халықтары арасында бейбітшілік символына айналғанын анықтау оңай емес.

Шығыс елдерінде көгершіндер ежелден киелі құстар, құдайлардың жақсы хабаршысы болып саналғаны белгілі.

ҒашықтыққұдайыВенераныңкөгершіндерісоғысқұдайыМарстыңдулығасынаұ ясалғаны, ал соғысқұдайыұясынбұзбауүшінтағыбірқандыісінен бас тартқанытуралыаңыз бар.

Ежелгіславяндармарқұмныңжаныкөгершінгеайналадыдепсенген.

Сонымен қатар, көгершін жақсы жаңалықтың белгісі болып табылады, өйткені ол топан судың белгісі ретінде Нұх пайғамбардың кемесіне зәйтүн бұтағын әкелген жаһандық топан су туралы хикаялардан бері белгілі бейбітшілік символы ретінде көгершін. аяқталды және Құдай адамдармен тату болды. Сонымен, барлық халықтар арасында көгершін жақсылықтың, сүйіспеншіліктің және бейбітшіліктің символы болып табылады.

Америкада көгершін ұстаған қызға арналған ескерткішті көруге болады. Бұл қыз сенің жасында, Америкадан Кеңес Одағына келген тұңғыш бейбітшілік елшісі.

1983 жылы Манчестер қаласының (Мэн) шетіндегі бір қабатты үйде 10 жасар американдық қыз Саманта Смит ата-анасымен бірге тұрған. Қыздың достарынан еш айырмашылығы жоқ. Бірақ бір күні ол өз қаласына атом бомбасы түссе, айналасындағылардың бәрі өліп, өмір тоқтайтынын білді. Ал мұндай қауіп КСРО-дан келеді. Ол қорқынышты сезінді. Оны «Неге орыстар Америкаға шабуыл жасағысы келеді?» деген сұрақ қинады. Ол бұл туралы теледидар мен радиодан бірнеше рет естіген. Сәл ойланып,

үстел басына жайғасып, қолына қалам-дәптер алып хат жазған. Хат шетелге - Кеңес Одағына кетті. Саманта күтті, жауап келді.Кеңес президенті Саманта мен оның ата-анасын Ресейге келуге шақырды. Олар келіп, Мәскеу, Санкт- Петербург, Қара теңіз жағалауындағы «Артек» балалар лагерінде болды. Оны қай жерде болса да қарсы алды, қай жерде болса да бір отбасындай қарсы алды. Саманта енді біздің халқымыздың соғысты қаламайтынын анық білді. Америкалық қыз туралы бүкіл әлем осылай білді.

Өкінішке орай, 13 жасар Саманта 1985 жылы 25 тамызда әкесімен бірге АҚШ-тың Мэн штатындағы Оберн әуежайына қону кезінде шағын жолаушылар ұшағы апатқа ұшырап, қайтыс болды.

Бірақ ол Ресейде американдық бейбітшіліктің кішкентай елшісі ретінде әлі күнге дейін есінде.

Саманта Смиттің қайғылы өлімінен кейін оның жады АҚШ-та да, КСРО-да да мәңгілікке қалды.

«Құмыра» мүсінін жасау.

Құмыра– қыштан, шыныдан жасалған ыдыс. Қыш құмыралар Қазақстан жерінде неолит дәуірінен бастап белгілі. Бертін келе шыны Құмыралар пайда болған.Әсіресе, археологиялық қазба кезінде табылған көне мұралар ішінен қалыпқа құйып, күйдіріп жасалған әшекейлі қыш Құмыралар көптеп кездеседі. Ескерткіштердің хронологиялық мерзімін, археологиялық мәдениеттерді анықтауда олардың маңызы өте зор. Ортағасырлық Ақтөбе қалашығында қыш ыдыстар жасайтын үлкен пештер болған. Отырар қаласының орнын қазғандасынбай сақталған әдемі Құмыра күйдіру пешінің ішінен табылған. Құмыраның көлемі әртүрлі, кейбір үлкен Құмыраға 50 — 60 кг ұн сиятын болған. Күйдіру кезінде Құмыраның пішінін бұзбай қатыру үшін пеш ішінде бірқалыпты жоғары температурада сақталған. Бертін келе шыны Құмыралар пайда болды. Құмыра көбінебүйірлі, ернеулі, ұзын мойынды, кейбірі тұтқалы болып келеді.

Ежелгі грек құмыраларының түрлері мен атаулары

Мұның бәрі әртүрлі грек вазаларының атаулары. Олардың саны өте көп болды және әрқайсысының өз атауы мен мақсаты болды. Кейбір ыдыстар су мен шарап сақтауға, басқаларына май сақтауға, басқаларына хошиісті заттар сақтауға, ал кейбіреулері дәнді дақылдар мен басқа да өнімдерді сақтауға пайдаланылды. Барлық рәсімдерде (үйлену, жерлеу) олар өздерінің арнайы

ыдыстарын, вазаларын және тостағандарын пайдаланды. Тіпті спорттық жарыстардың жеңімпаздарына керамикалық вазалар сыйға тартылды.

Шебер қыш дөңгелегінде ваза жасайды.

Мастос (көне грекше μαστός, лат. mastos) — әйелдің кеудесін еске түсіретін пішініне байланысты аталған ежелгі грек ыдысы. Мастос грек мерекесінде қолданылған. Олардың тән ерекшелігі құйылған шарапты аяқтамай, үстелге қоюдың мүмкін еместігі болды

Котила (көне грекше κοτύλη) — ежелгі римдіктер мен гректер арасында көлемді өлшеу бірлігі. Бұл жарты секстарий немесе 4 квиникс болды. Пішіні бойынша скифосқа ұқсас ежелгі грек вазалары «котил» деп те аталды.

"Пырақ" мүсінін орындау.

Пырақ - киелі қанатты ат.Пырақ - «Бұрақ» сөзі араб тіліндегі - найзағай, жалт-жұлт еткен, зулау

^{мағыналарын білдіретін араб.:} ْ^{رق - «Бәрқ» деген}

сөзден шыққан деседі ғалымдар. Демек «Бұрақ» есімінің мәні: жай оғындай жылдам, әп-сәтте мына жерден, ана жерге жете алатындай тез деген ұғымды білдіреді.

Дін жағынан қарасақ

Хадисте былай делінген: «Маған Бұрақ есімді аппақ жануар әкелінді. Есектен биік, қашырдан аласа. Тұяғын бір серпігенде көз жетер жерге жетіп алады. Оған міндім де, Құдусқа келдім...» Хадисте Пырақтың түр сипаты мынадай:

• Есектен үлкен, қашырдан кіші;

• Бір аттағанда көз жететін жерге жететіндей жылдам;

• Кіршіксіз ақ түсті;

• Тұяқты жануар;

• Арқасы ұзын;

• Жүгенделіп, ерттелген;

• Көтерілгенде артқы аяғы ұзарып, төмен түскенде алдыңғы аяғы ұзарады.

.

«Әнші құстар» тақырыбына мүсін жасау.

Құстар жайлы жұмбақтар

Бейбітшілік құсы деп, айтады оны барша жұрт. (көгершін) Қайталап әнімді, көктемде ән салам (көкек)

Су бетін сызып, аққұман жүр жүзіп. (аққу)

Қос қанатын иіп ап, Жарға келіп қонады. Қара киім киіп ап,

Балшықтан үй соғады. (қарлығаш)

Бір құс бар, үлпілдеген жүні жұмсақ, Тұяғы бейне болат алмас пышақ.

Тұмсығы имек көрмейді күндіз көзі,

Шарықтап көкті кезіп, түнде ұшады. (үкі)

Биік шыңда тұрады, Қалықтайды төбеңде. Көз тастайды қырағы,

Қонбайды ол төменге

(бүркіт)

"Дельфин"мүсінін орындау

Дельфин – сүтқоректілер класының киттәрізділер отрядына жататын тісті киттер тобының бір тұқымдасы.Көбіне топ құрып тіршілік етеді. Дельфиндердің жиырма туысының елудей түрі бар. Бұлардың дене пішіні жұмыр, ұзындығы бір – он метр.

Дельфин – адамдардың ең сүйікті су жануарларының бірі. Олар көптеген

халықтар арасында үлкен құрметке ие және адамзат мәдениетінің ажырамас бөлігіне айналды. Денесінде-гі ең үлкен орган – ми. Ересек дельфин-нің миының салмағы шамамен 1700 грамм, ал біздікі – 1400 гр. Зерттеу кезінде, оның миындағы жүйке жасушаларының жалпы саны, адамнан көп екені анықталды. Дельфиндер, бір- бірімен әр түрлі жиіліктегі

дыбыстардың көмегімен сөйлеседі. Әр дельфиннің өз есімі бар. Бұл есім оларға туылған кезде қойылып, өмірінің соңына дейін сақталады.

Апатқа ұшыраған кемелердегі адамдарды құтқарғандығы туралы көптеген оқиғалар белгілі. Тіпті акулалардан қорғаған. Акула дельфиннен қорқады, өйткені олар ұзын мұрнымен, акуланың қорғалмаған қарнына жасаған соққысы өлімге әкелуі мүмкін. Туылғаннан кейін кішкентай дельфиннің терісінде шаш болады. Бірақ, біраз уақыттан соң түсіп қалады.

Сөздерді тап

Лоренцо Лоренцетто «Дельфиндегі өлі бала» мүсіні

Мүсінді Рафаэльдің көптеген шәкірттерінің бірі, мүсінші Лоренцо Лоренцетто (1490-1541) мұғалімнің суреті бойынша жасаған.Тіпті ежелгі гректерде дельфиндердің оларды қиындықтан құтқарған адамға алғысы туралы көптеген аңыздар болған.

Ежелгі аңыздардың бірі оны балықшылардың торынан құтқарған балаға дельфиннің қосылуы туралы айтады. Кейін бұл аңыз поэтикалық детальдармен толықтырылды: бір күні дельфин өзінің досымен теңізде жүргенде, дауыл соғып, бала өлімші етіп жараланды. Дельфин оны жансыз баланы жағаға алып шығып, қайғырып өлді. Лоренцетто Рафаэль Сантидің шәкірті болды және мұғалімге құрмет ретінде осы мүсінді жасаған.

Картон қағаздан мүсіндеу техникасында шығармашылық жұмысты өз бетінше жобалау және орындау.

Картон (фр: carton, ит: cartone, carta – қағаз)

— қағаздың қалың әрі қатты, тығыз түрі (тығызд. 250 г/м2-ден артық). Ірі, қатты талшықтарды (ағаш массасы, жартылай целлюлоза, сульфатты целлюлоза, макулатура) ұнтақтау, құю, престеу, кептіру жолымен

жасалады.Пайдаланылатын орнына және физика-механикалық қасиеттеріне қарай

қаптамалық, полиграфия, аяқкиімдік, құрылыстық, электр оқшауламасын жасайтын, тоқыма өнеркәсібінде қолданылатын картондар болады.

Жәшік және қорап жасалады. Полиграфиялық картон мұқаба, матрица, құжат, тағы басқа жасауға жұмсалады.

Құрылыстық картон гипстен жасалған құрғақ сылақты тыстауға және үй қабырғаларына жапсыруға пайдаланылады.

Мүсінші Уоррен Кинг өміріне өте біртүрлі мақсат қойды. Ол Қытайдағы өзінің туған ауылының 200 тұрғынын – атасы мен әжесінің 200 көршісін картоннан шынайы өлшемде жасамақшы. Идеяның ауқымы мен фигураларды орындаудағы егжей-тегжей әсерлі:

143

1. Пайдаланылған әдебиеттер (оқушыларға):

2. Аруана баспасы «Сен білесің бе?» атты тарихи этнографиялық кітаптар топтамасы

3. Салт-дәстүрлер

4. «Асыл сөз аталары» Автор: З. Сейітжанов. Автор: К. Матажанов. Автор: Ж.Ш. Барымбеков.

5. Балаларға арналған «Бала би» танымдық журналы. Бас редакторы: Гүлсім Мұқышева.

6. Ай сайын шығатын Республикалық әдістемелік журналы. 2007 №3, 2007

7. №7,8.

8. Бас редакторы: Әбиева Фарида Бейбітқызы.

Пайдаланылған әдебиеттер (мұғалімдерге):

9. Ай сайын шығатын «Технология» Республикалық әдістемелік журналы. Бас редактор Әбиева Фарида Бейбітқызы 2006, 2007, 2008, 2009.

10. Ай сайын шығатын қоғамдық-саяси, әдеби- көркем және суретті

11. «Қазақстанәйелдері» журналы. 2004, 2005, 2008, 2009 ж Бас редактор: Баққожа Мұқағали.

12. Маргулан А.Х. Казахское народное Прикладное искусство- Алма-Ата: Өнер1986,256 бет.

13. Шоқпарұлы .Д. Тері өңдеу өнері, Мектептегі технология