Жеке кабинетке кіру
Ең үздік ашық сабақ байқауы басталды
Алтын күз байқауы басталды
Сұрақтарды 8(771)-234-55-99 (Ватсап) осы номерге жазуға болады
Алтын күз байқауы басталды
Сұрақтарды 8(771)-234-55-99 (Ватсап) осы номерге жазуға болады
Наурыз мерекесі мектепте
Автор:АЙГӨБЕК Озатбек Тышқанбайұлы
Бағыты: Мәдениеттану
Бөлімі: Тәрбие сағаты
Сыныбы: Басқа
Жарияланған уақыты: 2019-04-23
Материал туралы қысқаша түсінік
Мектепте өтілетін іс шаралар
Наурыз мерекесі мектепте. Наурыз күні – тепе-теңдік күні. Күн мен түн – жарық пен қараңғы, қыс пен жаз – ыстық пен суық теңеледі. Тіпті бұл күні «хан мен қара», «әйел мен бала» деген болмай толық теңдік орнайды екен. «Құлға да бір күн азаттық» - дейді, бұл Наурыз күні. Содан «Құл құтылар құрықтан, Күң құтылар сырықтан» - дегені Наурыздың тепе-теідігінің айғағы. Сол себепті бұл күн, Ұлыстың Ұлы күні аталған. Ұлыс-дегеніміз, мемлекет – деген мағынаны білдіреді екен. Елімізде бұл мерекенің тойланып келе жатқанына 30 жылдан асыпты. Тәубә! Тәуелсіздік туы көтеріліп, тізгін қолға тигелі, түрленіп тегеурінді тұрпатқа еніп, Наурыз нағыз нақышына келді. Ал қалың қазақ ауылда тұрады, солар қалай өткізіп, қалай қарсы алуда? Солбір солақай оңтайландыру кезінде клуб пен кітапханаларынан айрылған ауылдықтар, аласапыраннан аман қалған жалқыз мәдениет ошағы мектептен дәмететіні мәлім. Сондықтан, ұлы мерекенің ұйытқысы мектеп болып, оған жалпы халық қатысса деген ниетпен төмендегідей бағдарлама жобасын ұсынамыз. Мерекеге шақыру Мереке күні жоғары сынып оқушыларының күшімен, азаннан ашық атарбаны нақышты етіп сәндеп, үстіне Қыдыр ата Наурыз қызымен отырып, Жиренше шешен атқа мініп, Қожанасыр есегімен, Алдар көсе қалай болса солай, Тазша бала жаяу, тағы басқа атқосшылар болып, кернейлетіп-сырнайлатып, дағараларын соғып, ауылды аралап жарсалып, мектепте өтілетін мерекеге шақырып шығады. Мысалы; Алдар көсе: Тыңдаңыздар! Тыңдаңыздар! Той дабылын қағып тұрған, мұнда біз бар! Естімеген естіңдер, Тыңдамаған тыңдаңдар! «Наурыз тойы» басталды, Бұл орында тұрмаңдар! Жиренше: -Жедел жүріп мектепке жетіңіздер, «Наурызға» адал ниет етіңіздер! Қарсы алып жылдың басын той тойлайық, Өнімді еңбек етпек ой ойлайық! Атқосшылар: -Ұлыстың Ұлы күні құтты болсын! Және басқалар: -«Наурыз» құт әкелсін! Кейіпкерлер: -Ұлыс береке әкелсін! -Ежелгі мейрам құтты болсын! -Бүгін жер бетіне жаңалық ұялаған күн! -Бүгін жаңа жылдың жерге түскен күні. - Бүгін Жер –Ананың тоң кеудесі жібіген күн. - Бүгін Самарқанның – көк тасы еріген күн. - Бүгін береке мен бірліктің, игілік пен теңдіктің туын көтерген «Наурыздың» туған күні. - Сондықтан да бірің қалмай тойға барыңыздар! Аралай жүре «Наурызға» дайындалған немесе дайындалмаған үйлерді көріп, араларындағы сөзі өтімді кейіпкерлер, өз ойларын білдірсе де болады. Ал ардагерлері - жасы үлкен ата-әжелері бар үйлерге арнайы ат басын бұрып, Ұлыстың Ұлы күнімен құттықтап, керісінше ондай кісілерден бата алып кетуге болады.
Мерекенің басталуы - «Наурыз мейрамын» қарсы алуға дайындық әр жерде, әртүрлі ғұрыптық, салттық дәстүрлермен толықтыруы мүмкін. Кейіпкерлерді барынша көбейту жергілікті мектептердің мүмкіндікткріне байланысты. Өткізілетін сахнаны жайма шуақ күн болса далада, жауын-шашынды болса жабық жайда жасау қажет. Сахнаға той бастаушы жаршылар көтеріліп, жиналған жұртқа «Наурыздың» той-томағасы жайлы хабарлайды. Жүргізуші: -Шалқытып мерекеде ән салайық, Өнерпаз өркендерге тамсанайық. Аңыз бен ертегіден бізге жеткен, Құрметті қонақтарды қарсы алайық. Барлығы: –Төрлетіңіздер-деп шуласады. Жүргізуші: -Желмаясы жел дейді, Асан ата –ел дейді. Жерұйықты іздейді, Наурызға да кел дейді. Асан қайғы: -Сәулесі бар «Наурызда» таңғы үміттің, Басын қосқан сахналық, сан ғұрыптың. Ұлыстың Ұлы күні паш етейік, Белгісін достық пенен мәңгіліктің! Жүргізуші: -Кешіккендер келгенше, Не дейді екен шешен Жиренше. Жиренше: -«Наурыз тойға» жиналған халқым менің, Бәрінің ойға алғаның жарқын сенім. Бүгінгі той, ертеңгі ардақты ісің, Ғажап болсын таппайтын тепе-теңін! Жүргізуші: - Қарашаш ана да келіпті, Сөзден маржан теріпті. Келін-кепшік жастарға, Өсиет-ақыл беріпті. Қарашаш: -Мол болсын ер азамат келешегің, Еңбекшіл болсын жасың-ересегің. Жас келіндер өркендеп өніп-өссін, Орындалсын Отанға берешегің. Жүргізуші: - Сырлас, әрі көз көрген, Қожекеңе сөз берем. Қожанасыр: -Келді «Наурыз» бұла күш толқынымен, Құлпырып, қайта өзгеріп жастығыңмен. Жер иіп, тамыр толып бүршік жарып, Табиғат ықыласына тас жібіген. Жүргізуші:- Алдар аға ән айтсын, Шабыттанса тағы айтсын. Алдар көсе: - Ассалаумағалейкум халқым менің, Ардақты «Наурыз тойы» салтыңды елім. Мереке басы болсын берекенің, Игі еңбектің жемісін бәрің жегін. Жүргізуші: -Тойда өнер сынайық, Өнер жасқа лайық. Өтірік айтқыш Тазшаның, Өлеңін де тыңдайық. Тазша бала : - Ілесіп «Наурыз» бенен көктем жетсін, Көңілін қыз-келіншек көкке өрлетсін. Еңсесі көтеріліп ер –азамат, Ескі жылмен реніш, өкпең кетсін. Жүргізуші: -Жұрттар «Наурыз» кел дейді, Наурыз ару не дейді. Наурыз ару: -Ертеде мен жүдедім, Елге бақыт тіледім. Халыққа бақ келген соң, Қайта туып, түледім. Енді міне көркім бар, Ел тойласа еркім бар! Жырларым көп айтатын, Сырларым көп ел тыңдар! Берекелі жайымның, Мерекелі айымның, Тойларыңа дайынмын! Жүргізуші: - Қыдыр баба атамыз, Айтылсын елге батаңыз. Қыдыр ата: -Ал тыңдаңдар батамды, Ардақтаңдар атаны! Тойсаңдар, тасып бөспеңдер, Топастықты кешпеңдер! Ананың сүтін ақтаңдар, Араларыңды сатпаңдар! Жалқаулық жаудан жаманды, Жеңіңдер оны күреспен, Жеңіске жетер бірлескен. Кең пейіл дарқан халқымыз, Кеңейді дәстүр салтымыз. Дәстүрін елдің сыйлаңдар, Дәстүрлі салтты тойлаңдар! Орындалсын ойларың, Тоға ұлассын тойларың! Әумин!Жүргізуші: -Қуантып кәрі-жасыңды, Жоғалтпай жақын жасыңды Наурыздың бүгін есігі Айқара елге ашылды. Қуаныш нұры себіліп, Мерейлі шашу шашылды! Көрісіңдер амандасып, Ұмытыңдар өкпені. Адамзатқа адал ғашық Жасыл нұрын төккелі Келді «Наурыз», Келді өмір көктемі!
Ескерту: Осылай тек кейіпкермен шектелу емес, араларына дәстүрлі ән – күйлер мен билерді кіріктіру керек. Бірақ қатысушылар міндетті түрде кейіпкерлер кейпіне енуі шарт. Сөйтіп оларды араластырып көптеген көріністер көрсетуге болады.
АЙГӨБЕК Озатбек Тышқанбайұлы Майбұлақ жалпы орта мектебінің педагог-ұйымдастырушысы.
Мерекенің басталуы - «Наурыз мейрамын» қарсы алуға дайындық әр жерде, әртүрлі ғұрыптық, салттық дәстүрлермен толықтыруы мүмкін. Кейіпкерлерді барынша көбейту жергілікті мектептердің мүмкіндікткріне байланысты. Өткізілетін сахнаны жайма шуақ күн болса далада, жауын-шашынды болса жабық жайда жасау қажет. Сахнаға той бастаушы жаршылар көтеріліп, жиналған жұртқа «Наурыздың» той-томағасы жайлы хабарлайды. Жүргізуші: -Шалқытып мерекеде ән салайық, Өнерпаз өркендерге тамсанайық. Аңыз бен ертегіден бізге жеткен, Құрметті қонақтарды қарсы алайық. Барлығы: –Төрлетіңіздер-деп шуласады. Жүргізуші: -Желмаясы жел дейді, Асан ата –ел дейді. Жерұйықты іздейді, Наурызға да кел дейді. Асан қайғы: -Сәулесі бар «Наурызда» таңғы үміттің, Басын қосқан сахналық, сан ғұрыптың. Ұлыстың Ұлы күні паш етейік, Белгісін достық пенен мәңгіліктің! Жүргізуші: -Кешіккендер келгенше, Не дейді екен шешен Жиренше. Жиренше: -«Наурыз тойға» жиналған халқым менің, Бәрінің ойға алғаның жарқын сенім. Бүгінгі той, ертеңгі ардақты ісің, Ғажап болсын таппайтын тепе-теңін! Жүргізуші: - Қарашаш ана да келіпті, Сөзден маржан теріпті. Келін-кепшік жастарға, Өсиет-ақыл беріпті. Қарашаш: -Мол болсын ер азамат келешегің, Еңбекшіл болсын жасың-ересегің. Жас келіндер өркендеп өніп-өссін, Орындалсын Отанға берешегің. Жүргізуші: - Сырлас, әрі көз көрген, Қожекеңе сөз берем. Қожанасыр: -Келді «Наурыз» бұла күш толқынымен, Құлпырып, қайта өзгеріп жастығыңмен. Жер иіп, тамыр толып бүршік жарып, Табиғат ықыласына тас жібіген. Жүргізуші:- Алдар аға ән айтсын, Шабыттанса тағы айтсын. Алдар көсе: - Ассалаумағалейкум халқым менің, Ардақты «Наурыз тойы» салтыңды елім. Мереке басы болсын берекенің, Игі еңбектің жемісін бәрің жегін. Жүргізуші: -Тойда өнер сынайық, Өнер жасқа лайық. Өтірік айтқыш Тазшаның, Өлеңін де тыңдайық. Тазша бала : - Ілесіп «Наурыз» бенен көктем жетсін, Көңілін қыз-келіншек көкке өрлетсін. Еңсесі көтеріліп ер –азамат, Ескі жылмен реніш, өкпең кетсін. Жүргізуші: -Жұрттар «Наурыз» кел дейді, Наурыз ару не дейді. Наурыз ару: -Ертеде мен жүдедім, Елге бақыт тіледім. Халыққа бақ келген соң, Қайта туып, түледім. Енді міне көркім бар, Ел тойласа еркім бар! Жырларым көп айтатын, Сырларым көп ел тыңдар! Берекелі жайымның, Мерекелі айымның, Тойларыңа дайынмын! Жүргізуші: - Қыдыр баба атамыз, Айтылсын елге батаңыз. Қыдыр ата: -Ал тыңдаңдар батамды, Ардақтаңдар атаны! Тойсаңдар, тасып бөспеңдер, Топастықты кешпеңдер! Ананың сүтін ақтаңдар, Араларыңды сатпаңдар! Жалқаулық жаудан жаманды, Жеңіңдер оны күреспен, Жеңіске жетер бірлескен. Кең пейіл дарқан халқымыз, Кеңейді дәстүр салтымыз. Дәстүрін елдің сыйлаңдар, Дәстүрлі салтты тойлаңдар! Орындалсын ойларың, Тоға ұлассын тойларың! Әумин!Жүргізуші: -Қуантып кәрі-жасыңды, Жоғалтпай жақын жасыңды Наурыздың бүгін есігі Айқара елге ашылды. Қуаныш нұры себіліп, Мерейлі шашу шашылды! Көрісіңдер амандасып, Ұмытыңдар өкпені. Адамзатқа адал ғашық Жасыл нұрын төккелі Келді «Наурыз», Келді өмір көктемі!
Ескерту: Осылай тек кейіпкермен шектелу емес, араларына дәстүрлі ән – күйлер мен билерді кіріктіру керек. Бірақ қатысушылар міндетті түрде кейіпкерлер кейпіне енуі шарт. Сөйтіп оларды араластырып көптеген көріністер көрсетуге болады.
АЙГӨБЕК Озатбек Тышқанбайұлы Майбұлақ жалпы орта мектебінің педагог-ұйымдастырушысы.
Сертификатты жеке кабинеттегі жетістіктерім бөлімінен жүктеп алуға болады
Материалды сайттан тегін жүктеу
Материал ұнаса парақшаңызға сақтап қойыңыз!
Өз пікіріңізді қалдыру үшін тіркелу қажет.