Түркістан облысы Сарыағаш қаласы

МКҚК №2 «Ертөстік» бөбекжай балабақшасы

«Бекітемін»

№2 «Ертөстік» бөбекжай балабақшасының

меңгерушісі: Нургалиева Р М

Баяндама

Тақырыбы: Ойын арқылы балалардың танымдық дағдыларын дамыту және арттыру

Ортаңғы «Құлыншақ» тобы

Тәрбиеші: Балғабаева Г

2024-2025оқу жылы

ОЙЫН АРҚЫЛЫ БАЛАЛАРДЫҢ ТАНЫМДЫҚ ДАҒДЫЛАРЫН ДАМЫТУ ЖӘНЕ АРТТЫРУ

Кіріспе

Баланың дамуы мен тәрбиесінде ойынның орны ерекше. Ойын – мектепке дейінгі жастағы балалар үшін ең маңызды әрекет. Ол арқылы бала қоршаған ортаны танып, өз ой-өрісін кеңейтеді. Танымдық дағдылар – баланың ақыл-ой қабілеттерінің қалыптасуына ықпал ететін негізгі факторлардың бірі.

Баланың есте сақтау, зейін қою, ойлау, қиялдау сияқты дағдылары ойын барысында қарқынды дамиды. Сондықтан балабақшадағы оқу-тәрбие процесінде ойын технологияларын кеңінен қолдану өте маңызды.

Танымдық дағдылар және олардың дамуы

Танымдық дағдылар баланың жаңа ақпаратты қабылдау, есте сақтау, талдау және қолдану қабілетін білдіреді. Олар:

• Қабылдау – қоршаған ортадағы заттар мен құбылыстарды түсіну, сезіну.

• Зейін – назарын белгілі бір нәрсеге шоғырландыру.

• Есте сақтау – алынған ақпаратты қайта жаңғырту.

• Ойлау – логикалық, шығармашылық шешімдер қабылдау.

• Қиял – жаңа бейнелер мен идеяларды елестету.

Бұл дағдыларды дамытуда ойынның рөлі зор.

Балалардың танымдық қабілетін дамытуға арналған ойын түрлері

1. Дидактикалық ойындар

   • «Суретті құрастыр», «Сөзді тап» – есте сақтау және ойлау қабілетін жетілдіреді.

   • «Түсін тап», «Сәйкестендір» – заттардың қасиеттерін тануға үйретеді.

2. Сюжеттік-рөлдік ойындар

   • «Дәрігер», «Дүкен» – қиялды дамытып, қарым-қатынас жасау дағдысын қалыптастырады.

   • «Аспаз», «Құрылысшы» – баланың шығармашылық қабілетін арттырады.

3. Қимыл-қозғалыс ойындары

   • «Кім жылдам?», «Арқан тартыс» – ептілік, шапшаңдық және зейінділікті күшейтеді.

   • «Санамақтар», «Қимылды жаттығулар» – баланың есте сақтау қабілетін жақсартады.

4. Ұлттық ойындар

   • «Тоғызқұмалақ» – логикалық ойлау мен стратегия құру дағдыларын дамытады.

   • «Асық ату» – қол моторикасын жақсартып, дәлдікке үйретеді.

   • «Қыз қуу», «Ақсерек-көксерек» – қимыл-қозғалысты жақсартып, командалық ойлауды қалыптастырады.

Балабақшада ойын арқылы танымдық дағдыларды дамыту әдістері

1. Ойын ортасын құру

   • Балалардың қызығушылығын арттыратын ойын материалдарын пайдалану.

   • Түрлі ойын бұрыштарын ұйымдастыру (асхана, аурухана, дүкен, құрылыс алаңы).

2. Жеке және топтық ойындарды ұйымдастыру

   • Балалардың қарым-қатынасын жақсарту үшін топтық ойындарды қолдану.

   • Өз бетімен ойнауға мүмкіндік беру.

3. Интерактивті ойындарды енгізу

   • Ақпараттық технологияларды қолдану (мультимедиялық ойындар, сандық құралдар).

4. Мұғалімнің басшылығымен және өз бетінше ойнау мүмкіндіктерін теңестіру

   • Балалардың өзін еркін сезінуіне жағдай жасау.

Қорытынды

Ойын – балалардың танымдық дағдыларын дамытудың ең тиімді әдістерінің бірі. Ойын арқылы бала жаңа ақпарат алады, оны өңдейді және тәжірибеде қолданады. Балабақшада дұрыс ұйымдастырылған ойындар балалардың ақыл-ой қабілеттерін, логикалық ойлауын және есте сақтауын жақсартады. Сондықтан мектепке дейінгі білім беру жүйесінде ойын технологияларын белсенді қолдану қажет.

Пайдаланылған әдебиеттер

1. Выготский Л.С. «Ойын және баланың дамуы». – Алматы, 2015.

2. Жұмабаева Ш. «Балалардың танымдық дағдыларын дамытудағы ойынның рөлі». – Астана, 2020.

3. Төлегенова А. «Қазақтың ұлттық ойындары және олардың тәрбиелік мәні». – Шымкент, 2021.

4. Смирнова Е.О. «Дошкольная педагогика». – Москва, 2018.

5. Құлшанова Г. «Мектепке дейінгі білім беру әдістемесі». – Алматы, 2019.