Ойындар Таным саласы бойынша

Таным білім беру саласы бойынша

дидактикалық ойындары

№ 41 «Не көрдің, не білдің?»

Мақсаты: Тұрмыстық заттар мен топ бөлмесінің жиһаздары мен ойыншықтарды дұрыс қолдану ептіліктерін жетілдіру және салыстыруға үйрету.

Шарты: Экскурсияда не көргендерің естеріне түсіріп айтып беру керек. Заттарды өз ара салыстырып беру керек.

№42 «Кімнің құралы?»

Мақсаты: Балалардың танымдық қызығушылықтарын қалыптастыру.

Құралдар: балалабақша қызметкерлерінің жұмысына араналаған құралдар

Шарты: Балалардың алдында кескінді ұсақ суреттер жатады.

Тапсырма: Тәрбиеші балабақша қызметкерлерінің суреттерін көрсете отыра балалардан олардың жұмыстарына керекті құралын тауып беруін талап етеді.

№43 Болады болмайды»

Мақсаты: Ойлау қабілеттерін дамыта отыра сөздік қорын молайту.

(балалар шеңберде тұрады)

Балалар мен сеңдерге қала көшелеріңде не істеуге болады, болмайтының туралы сұрақтар қоямын.

Балалар жауаптарың қолындағы жалаушамен көтеріп жауап береді.

Көшені бағдаршамның қызыл көзі жанғанда?

Гүлзардағы гүлдерді жұлуға?

Гүлзардағы өсіп тұрған гүлге сүйсініп қарау.

Ағаш пен гүл отырғызу?

Кәмпиттің қағазын жерге тастау?

Жаяу жүргінші жолмен бағдаршамның жасыл көзі жанғанда өтуге?

Қоғамдық орындарында бақырып, шулауға?

Адамдармен әдепті түрде әңгімелесу?

№ 44 «Адамдар мен көлік жүргізушілері»

Мақсаты: баладардың есте сақтау қабілеттері мен зейіндерін одан ары қарай дамыту.

Шарты: Балаларды екі топқа бөліп, бірі адамдар, бірі көлік жүргізущілері болады. Арнай баскиім масқалары киіледі.Тәрбиеші бақылаушының рөлін атқарады. Тәрбиешінің белгісімен (екі рет қоңырау соғады) адамдар тротуармен, жаяу жүргінші жолымен жүреді. Ал көлік жүргішілер аялдамада тұрады.

Тәрбиешінің белгісімен (бір рет қоңырауға соғады) адамдар тоқтайды, көлік жүргішілер жүреді.

(аялдама не екенің түсіндіреді)

№ 45«Кім тапқыр?»

Мақсаты: сөздік қорын толықтыра отыра, шапшандылыққа баулу.

Шарты: сұрақтар қойылып балалар жауап береді.

«Күзгі» деп нені айтуға болады?

Күзді неге жомарт күз деп айтады?

Күзде егістікті жинайды деп түсіндіріп суретін көрсетеді

Күзде нелер ұшып кетеді?

Күзде неге ағаштарда жапырақтар азаяды?

Күзде не жиі болады?

Күзде жие жауын-шашын болады деп суреттерді көрсетіп түсіндіреді

№ 46 «Ағашты тап»

Мақсаты:Балалардың есте сақтау қабілеттерін жетілдіру, ағаштардың атауын анық айтуға үйрету.

Құралдар: Шырша, қайың , емен, терек

Шарты:Үстел үстіне төрт өсімдіктердің шырша, қайың , емен, терек, олардың жапырақтарының сүреттерін қояды. Жапырақтарына қарай ағаш түрін тауып алу керек.

№ 47«Дауысынан таны»

Мақсаты: Тыңдау, есті қабілеттерің одан ары қарай жетілдіру.

Құралдар: Таспаға жазылған құстардың дауыстары (торғай, сауысқан, тоқылдақ, көгершін,)

Шарты: таспа қосылып құстардың дауыстары кезек-кезек қойылады. Балалар таныс құстарды естеріне түсіріп, атауын айтып беру керек. Тәрбиеші дұрыс табылған құстын суретін тақтаға қояды.

№ 48 «Зейінді бол»

Мақсаты: тыңдау, есту қабілеттерің одан ары қарай жетілдіру.

Шарты: Тәрбиеші дала құстары туралы жұмбақтап айтып отырады, балалар қандай құс туралы байқап алда жатқан тиісті суретті көтеріп көрсетеді.

№ 49 «Айтшы қандай?»

Мақсаты: Балаларды заттын белгілерін анықтауға үйрету

Шарты: Тәрбиеші (немесе бала) коропшаның ішінен, заттарды алып шығады, балалар заттын атауы мен белгісін айтады

№ 50 «Кім көп айтады?»

Мақсаты: Балалардың қызығушылықтарын дамыта отыра, сөздік қорын молайту.

Құралдар: жануарлардың суреттері мен мекендеп жүрген суреттері, өнімдері «сут, май, айран, ірімшік, сүзбе, құрт)

Шарты: балалар екі топқа бөлініп: бірі жануарлардың қайда мекендеп, немен көріктеніп жүретінің айтып суреттер (ұсақ) арқылы жауаптарын дәлелдейді. Екіншілері сурет арқылы жануарлардың адамға бере пайдасымен өнімдері туралы суреттер (ұсақ) арқылы жауап беріп түсіндіреді.

№ 51 «Шатаспақ»

Мынау ненің құйрығы?

-Мынау ненің басы?

-Ненің көлеңкесі?

- Мақсаты: Қыстап қалған жануарлардың ерекшеліктеріне тоқталу, сурет бойынша әңгіме құрастыру ,ойлау қабілеттерің дамыту.

Шарты:балалар суреттерге қарап, ормандағы қателерін, тауып алып, дәлелдеу керек мысалы: «Қасқыр алақаның сорып жатыр»

- Ертегі орманда қандай қате көріп тұрсындар? - Қыста кірпі мен аю ұйықтау керек.

-Балалар, қандай аң өз іздерін сыпырып жүрген? - тиын тоқсары, қыста сұр болады.

-Түлкі аң аулауға қай уақытта шығады? -Түлкі аң аулауға түнде шығады.

-Ал, қыста ненің іздерін көрмейміз? -Аю, кірпі, борсықтың

-Кім біледі, аю алақаның неге сорады? -Аюдың алақанының тересі өзгеріледі, сондықтан ол оны солай жылытады

-Ал қандай аң із тастайды ?

№ 52 «Аңдарды қоректендірейік»

Мақсаты:жабайы аңдарды қорғауға тәрбиелеу, немен қоректендіретінін үйрету.

Шарты: Жабайы аңдардың суретімен қоректенетін тағамдары салынған сәбіз, қырыққабат, шөп, алма, жидек, сүйек, бал балалар сызып қосу керек

№ 53 «Жыл құстары мен қыстайтын құстар»

Мақсаты: Жыл құстарды қыстайтын құстардан ажырату.

- Суретте қандай құстар көріп тұрсындар?

- Ал ол құстар қалай айтады?

- Басқа қандай қыстайтын құстарды білесіндер?

- Қайшыауыз қыста балапан шығарады.

Шарты: Үстел үстінде құстардың суретімен карточкалар, оларды ажыратуға үйрету, кыстайтын құстарды «ұлпақардың» астына, ал жыл құстарың «күннің қөзінің» астына апарып қояды.

Қыстайтың құстар: Суық торғай, шымшық, торғай, қарға, тоқылдақ, қайшыауыз

№ 54 «Неден жасалған?»

Мақсаты: Сұрақтар қойып отырып, олардың сапасы туралы білімдерін арттыру

Шарты:Көрнекті құралдармен жұмыс жасайды

№ 55 «Шатаспақ»

Мақсаты: Үлгі бойынша жиһаздың бөлімдерімен таныстыру

Шарты: балалардың алдында шашылып жатқан ағаштан жасалған жиһаздары рет- ретімен қойуға көмектесейік.

-Ағаштан қандай жиһаз істедік?

№ 56 «Ұста құралдары»

суреттер: ара, балта , балға, сүргі,бұрғымын

Мақсаты: ойлау қабілеттерін дамыту.

Шарты:жиһаз жасайтын шаруа құралдарың басқа заттардың арасынан тауып алып сызып коршау .

Балалар, қалай ойлайсындар,жиһазды қандай шаруа құралдарымен жасайды?

№57 «Жиһазды әшекелейік».

Мақсаты: тірек сызбалар бойынша сөздік қорын молайту

Тірек сызбалар бойынша жұмбақ жасырып, жасырылынған затты атайық, жиһазды әшекелейік.

-Балалар, қалай ойлайсыңдар, жиһаз әдемі болу керек пе?

-Неге?

№ 58«Адамға киім керек пе, не үшін қажет?»

-Қуыршақ театры негізгі қуыршақ киімімен.

Мақсаты: Жыл мезгілдерінің белгілерін танып әр түрлі киімдер керек туралы білімдерін кеңейту

Шарты: Жыл мезгілдерінің белгілері бар карточкалар қойылады: « ұлпа қар», «күннің көзі», «жаңбыр».

Содан кейін денемізді жаңбырдан, суықтан және күнге күюден сақтану үшін керек киімдер суретін карточкаларды тауып көрсетеді.

-Мынау қандай белгі?

-Қай жыл мезгіліне жатады?

Қыста біз қандай киім киеміз?

Сенің киімің қалай аталады?

Карточкаларға карап, барлығы дұрыс көрсетті ме?

№ 59 «Ол киімді кім киеді?»

Өртсөндірші, аспазшы, дәрігер, сатушы, полиция...т. киімдерінен маманыдқ иелерін табу,

Шарты: тәрбиеші жұмыс киімдердің моделін көрсетеді, балалар карап айтады және сараптайды .

-Мынау кім?

-Оны қалай білдіңдер?

-Неге өрт сөндірушінің киімі дәл осындай?

-Ол неден қорғайды?

-Ал аспазшының жұмысына халат не үшін қажет?

-Қалпақ?

-Жұмыс киімдерді жалпы қалай атауға болады?

- Арнайы жұмыс киімімен карточкаларды тауып көрсетіңдер.

-Бұл киіммен қандай маман жұмыс істейді?

Жұмыстан кейін әрдайым демалғымыз келеді.

-Сендер қалай демаласыңдар?

-Ал енді адамдар демалуға киетін киімдері бар карточкаларды табыңдар

-Мына киіммен қайда баруға болады?

-Қалай демаламыз?

-Мерекеге киетін киімді көрсетіңдерші

- біз қандай қызықты заттар туралы айттық?

Қарточкаларға карап, киімдер қандай белгі жасырынғанын табыңдар. (арнайы белгі)

№ 60 «Артық зат»

Мақсаты:ойлау қабілеттерін, қол моторикаларың дамыту.

Шарты:Балалардың алдына киім кешек суретімен карточкалар қойылады, олар артық затты атайды, сызып тастайды.

Мысалы:-Бас киімдер ( орамал, тымақ, етік, қалпақ)

-Аяқ киімдер ( пима, ботенке, пальто, туфли)

№ 61 « Мен модельер боламын»

Балалардың алдында ұл және қыз қуыршақтар олар әдемі, ыңғайлы киімдер киігілері келеді, мен сендердің модельер болуларыңды қалаймын.

Шарты: балалардың алдында түрлі-түсті киімдермен суреттер, фломастерларды алып, сызып көрсетеді.

«№62 «Қайда киім тігеді?

Ателье, тігін фабрикасында

Мақсаты:Тігіншінің құрал жабдықтарың танып, атауға үйрету.

Шарты:әр түрлі заттардың арасынан тігіншінің құралын тауып алу қажет.

№ 63 Бөліктерді құрастыр"

Мақсаты: Бөлшектерден сюжетті сурет құрастыруға машақтандыру.(отбасы суреті). кесінді суреттер

Шарты: Балалар: Таңертең топ ішіне кірсем, топта....мен дайындаған суретті қыйып тастапты, міне қараңдар мына үлкен кесілген, қағаздар жатыр.

Балалар қалай ойлайсыңдар, олай істеуге болама? суретті қалай атаймыз?

№ 64 "Бұл кімге тиісті".

Мақсаты: Жоспары бойынша балаларды әңгіме құрауға үйрету, туысқандарды танып, атауға үйрету.

№ 65 "Қай зат кімдікі".

Мақсаты: сөздік корларын молайту.

Шарты: мұнда балалар әжесіне, атасына, анасына, әкесіне, ағасына, апасына, әпкесіне тиісті затты тауып сызықпен қосу керек

№ 66 «Не істеу қажет?»

Мақсаты: Туыстарын сүйюге, құрметтеуге, мақтан етуге үйренуі қажет.

Балалар менің отбасым үнемі көңілді болғандай не істеу керек?

Шарты:Балалар қажетті сюжеті суреттерге қарап айтады.

№ 67 «Ыстық доп»

Мақсаты:Балалар жол ережелерін сактауға үйрету, бағдаршам көзінің маңызын айырып айту, ол не үшін қажет екенін үйрету.

Шарты:Тәрбиеші допты лақтырып, бағдаршамға қарап балалардан сұрайды. Сұрау барысында тәрбиеші бағдаршам түстерінің ағылшынша аудармасын да сұрайды.

-Қараңдаршы, бағдаршамның неше көзі бар?

-Бағдаршамның көздерінің түсі қандай?

-Қызыл - red, сары - yellow, жасыл - green

-Қызыл көзі жанғанда не істеу керек?

-Сары көзі жанғанда ше?

-Ал жасыл түсі жанғанда не істейміз?

-Жақсы, мынау не?

№ 68 «Көңілді бағдаршам»

Мақсаты: қол моторикаларын дамыту.

Шарты:Балалар бағдаршамды дұрыс бояу керек Дымбілмес , қарашы, қалай біздің балалар жұмбақ шешеді.

№ 69 « Не артық»

Мақсаты:Ойлау қабілеттерін дамыту, қол моторикаларын дамыту

Шарты: артық затты сызып тастайды, көліктерді ажырату.

Мысалы: машина, автобус, ұшақ, такси

№ 70 «Ауда, жерде, суда »

Мақсаты: Көлік түрлерін ажыратуға үйрету. Сөздік қорын молайту.

Керекті құрал жабдықтар: жол, теңіз, темір жолы, аспан бұлттарымен, әуежай, көліктердің суреттері.

Шарты:Топтын ішінде (жол, теңіз, темір жолы, аспан бұлттарымен, әуежай) тақта алдында қойылады.

№ 71 «Не болды, не өзгерді?»

Мақсаты:қар қиыршықтары бақылау жасауға үйрету: мұз қатты, тайғанақ, жылы жерде жылдам ериді

-Қар қиыршықтары,қандай?

2-Оны қысамыз, ол қандай?

3.-Ұстап тұрған қар қиыршықтары, саламыз алдындарындағы табақшаға, қолдарынды сүлгі алып

сүртеміз, артқа тығамыз.

-Табақша да не болды? Оның ішіне су қайдан пайда болды?

- Мұз бөлшектері неліктен еріді?

4.-Ал қазір қар қиыршықтары, табақшадағы , шыныдан жасалған мөлдір тегешке өте жылы сумен саламын, қорейіқ не болады?

5.-Ал енді маған қарандар, мен мұзды ұстадым, ол менің қолымнан тайғанап кетті, маған қиын ауыр оны ұстауғы, неге? ол қандай?

-Мұз ол қандай?

6.-Тегешке қарайық, қар қиыршықтары қайда, не болды?

-Біз оны қандай суға салдық?

-Мұз ол не?

№ 72 «Қарама-қарсы»

Мақсаты:сөздіқ корларын молайту

Шарты: Балалар ойын арқылы айтып береді не білгендерің карама-қарсы сөздерімен

-Қар жұмсақ, мұз... Катты

-Қар ақ, мұз... Мөлдір

-Қар жеңіл, мұз... ауыр

Балалар, біз дұрыс істедіқ Ақшақарды топта қалдырмай, Аяз атаға жіберіп. Неге дұрыс істедіқ?

№ 73 « Заттарды топтастыр»

Мақсаты: заттарды топтастыруға үйрету, бір сөзбен атауға, неүшін қажеттіғін білуі

Шарты: Үстінгі сөреге –ыдыстарды, ортанғы сөреге- құралдарды, астынғы с

№ 74 «Неден жасалған?»

Мақсаты: балалар заттарды атап, неден жасалған үшін қеректігін айтады

Кастрол... темірден , төгіледі,

Қасық... ағаштан , құйылады.

Тегеш... пластмастан, шытынайды,

Стакан... шыныдан, сынады,

№ 75 « Ненің құралы?»

Мақсаты: Балаларға шаңсорғыш адамға не үшін қажет, пайдасы туралы түсініктерін қалыптастыру, баяғы, қазіргі замандағы нәрселерге қызушылықтарын арттыру

Шарты: ақылды заттармен суреттерден, балалар жетпейтін құралын тауып алады, мысалы: үтікте электро бау , теледидарда телеарнасы тұймесі жоқ,оны ойлап тауып фломастермен салады

-Балалар, кілемді не үшін тазарту керек?

№ 76 «Бөлме гүл де не бар?»

Мақсаты: балалар гүлдің сабағын, жапырағын, гүлдерін тауып атай білуге үйрену.

Шарты: тәрбиеші көрсетіп суретте атайды, балалар карандашпен көрсетеді тірі бөлме гүлінде, ол қай жерде

Ал енді бальзамин- гүлді текше арқылы жинайық, текшенің басқа жақтарында ағаш ақ қайын, бақ-бақ гүлі, құлпынай

№ 77«Сиқырлы экран»

Мақсаты: балаларды заттардың қасиеттеріне байланысты топтастыруға үйрету

Шарты. Белгілерді түсінуге үйрету, заттарды салыстыруға, сараптауға үйрету

Мысалы: Тәрбиеші бірінші әйнекшеге заттын бейнесін орналыстырады. Бір отбасы» мүшелерін құрастыруға ұсынады, үлкен шеңбер, орташа, кішкентай т.с.

№ 78 «Қайдан , қалай пайда болды?»

Мақсаты: Көктем мезгілінде табиғатта болатын құбылыстар туралы дүниетанымдарын кеңейту.

Шарты: Доппен шеңбер бойына тұрып сұрақтар қою арқылы ойынды жүргізеді. Допты алған бала сұраққа жауап береді.

№ 79 «Бесік құралын табыңдар»

Мақсаты: Бесіктің құрал-жабдықтарының атауын меңгерту.

Шарты: Суреттердің ішінен бесіктің құрал жабдықтарын тауып, атын атау.

№ 80 «Не, қалай қоректенеді»

Мақсаты: Құстардың қоректену ерешеліктері туралы түсініктерін молайту.

Шарты: Құстардың суретіне қарап, олардың іс-әрекеттері барысында немен қоректеніп отырғанын ажыратып айту.

№ 81 «Дұрыс, дұрыс емес»

Мақсаты: Құстарға деген қамқорлық сезімдерін ояту, оларды күтіп баптауға тәрбиелеу.

Шарты: суретке қарап құстарға деген қарым-қатынастың қайсысы дұрыс, қайсысы дұрыс емес екенін айтады, себебін түсіндіреді.

№ 82 «Не ұшады?»

Мақсаты: Жәндіктердің қозғалу ерекшеліктері туралы білімдерін бекіту.

Шарты:Жәндіктердің суреттерінің ішінен ұшатын жәндіктерді тауып, атайды, көрсетеді.

№ 83 «Жасырынуға көмектес»

Мақсаты: Жәндіктердің қорғаныш түстерін ажыратуға үйрету. Мекен ету ортасы ерекшеліктерін үйрету.

Шарты: Жәндіктер кесіндісін түрлі түсті қағаз беттеріне сәйкестендіріп қондыру.

№ 84 «Көргеніңді айт»

Мақсаты: Сарбаздардың бейбіт өмір кезіндегі әрекеттері туралы түсінік беру.

Шарты: Қима суреттерде бейнеленген әскери адамдардың жаттығуда немен айналысып жатқанын айтады, оны не үшін жасайтыны туралы өз ойын айтады.

№ 85 «Көлігін тап»

Мақсаты: Әскер түрін , көлігін және киімімен таныстыру.

Шарты: Алдын –ала балаларға шартты белгілер айтылып өтеді: көк түс-теңіз, жасыл түс- жер, ашық көгілдір түс- аспан)

Балалардан алдарында жатқан көліктерді тиісті жерге орналастырып қою сұралады. Балаларға стол үстінде әскер түрлеріне қарай киінген сарбаздар кескіні дайындалып қойылады.Сарбаздардың әрқайсысын өз көлігіне отырғызады.

№ 86«Су кімге қажет?»

Мақсаты: Судың тіршілік көзі екендігіне көз жеткізу, онсыз өмір жоқ екендігін түсіну.

Шарты: Үлестірмелі суреттер және магнитті тақта қолданылады.Су және оған қатысты тіршілік иелерін анықтау.Не үшін қажет екендігін айту.

№ 87 «Қашан, қандай?»

Мақсаты: Жыл мезгіліне байланысты табиғаттағы судың өзгеріске ұшырауы туралы білімдерін бекіту.

Шарты: Жеке карточкаларға табиғатта кездесетін су көздерінің әр жыл мезгіліндегі күйі бейнеленген суреттері беріледі (жаңбыр, мұз сүңгісі, бұршақ, қар, мұз, т.б) балалар жыл мезгілдеріне қарай табиғатта судың қандай түрде кездесетінін айтады, топтастырады.