Олимпиада 5 сынып, жауаптарымен

5-сынып оқушыларына арналған республикалық олимпиада

Олимпиаданың екінші кезеңі ( аудандық)

Пән: Қазақ тілі мен әдебиеті

1-7 тапсырмалар [әр дұрыс жауап үшін 1 ұпай беріледі]

1.Қазақ тіліне тән төл дауысты дыбыс саны:

А) 5

В) 8

С) 9

Д) 7

Е) 6

2. Дауысты дыбыстардың жақтың қатысына қарай түрлері:

А) Ашық, қысаң

В) Қатаң, үнді

С) Еріндік, езулік

Д) Жуан, жіңішке

Е) Ұяң, қатаң

3. Ерін үндестігіне бағынатын сөзді табыңыз:

А) Келешек
В) Кешірім
С) Құлын
Д) Қазақ
Е) Кеше

4. Сөздердің дұрыс жазылу заңдылығы:

А) Кейінді ықпал

В) Орфоэпия
С) Орфография
Д) Ілгерінді ықпал
Е) Тоғыспалы ықпал

5. Орфографиялық нормаға сай жазылған сөз:

А) Күдүк
В) Өлөң
С) Басшы
Д) Бүгүн
Е) Божжорға

6. Біріккен сөзді тап:

А) Жымпиты
В) Шідерті
С) Аралтөбе
Д) Тоғанас
Е)Абай

7. Жұрнақ жалғану арқылы жасалған туынды сөзді тап:

А) Тілашар

В) Балалар
С) Тұсаукесер
Д) Етікші
Е) Қайшы

8-13 тапсырмалар [әр дұрыс жауап үшін 2 ұпай беріледі]

8. Синонимдікқатарды тап:

А) Қасқыр, қоян, түлкі
В)Ит-құс, бөрі, ұлыма
С) Балық, өсімдік, құс
Д) ТяньШань, Каспий, Арал
Е) Айлакер, ақылды, қорқақ

9. Кейінді ықпал кедесетін нұсқа:

А) Тұз сал
В) Бас киім
С) Танымал жүргізуші
Д) Аяқ киім
Е) Боз құнан

10. Тура мағынада қолданылып тұрған сөз:

А) Қисық мінез
В) Жеңіл музыка
С) Қисық бұтақ
Д) Терең ой
Е) Тәтті сөз

11. Тоғыспалы ықпал кездесетін нұсқа:

А) Жанбады
В) Сабағы
С) Ақ лақ
Д) Күн кешті
Е) Тасжүрек

12. Берілген сөйлемде кездесетін күрделі сөздер:

«Менің хоббиім – сөзжұмбақ құрап, шешу, мақал-мәтелдер жинау»

А) Тіркескен сөз, қос сөз
В) Қос сөз, біріккен сөз
С) Біріккен сөз, қос сөз
Д) Қысқарған сөз, қос сөз
Е) Қос сөз, қысқарған сөз

13. Қос сөзге қатысты дұрыс қойылған дефис:

А) Асан - оқушы
В) Мектеп - кеме
С) Білім - теңіз
Д) 22 - қараша
Е) Оқу-білім

14-15 тапсырмалар [әр дұрыс жауап үшін 3 ұпай беріледі]

Ерулік

Көшпелі халықтардың қонақжай болғаны ертеден белгілі. Көшпелі қазақтардың өмір салты көшіп-қону болғандықтан, оларға тән әдет-ғұрыптар, ережелер, салт-дәстүрлер қалыптасқан. Осылай орын ауыстырудың қиын жақтарын адамдар бір-біріне көмектесу арқылы жеңілдеткен десек те болады. Осыншама қазақтың кең-маңдай жазық жерде көшіп қонуының жеңіл болу себебі ерулік сияқты дәстүрді сақтағаннан. 

14. Мәтіндегі қарамен берілген сөздерді қай нұсқадағы сөздермен ауыстыруға болады?

А) Қауіпті, сөйлесу, қызық болу
В) Күрделі, жәрдемдесу, оңай болу
С) Қызмет, құрмет көрсету, жылдам болу
Д) Қызықты, қарсы алу, дәстүрлі болу
Е) Қоштасу, амандасу, қызмет қылу

15. Мәтінде кездесетін күрделі сөздің түрі:

А) Қысқарған сөз
В) Тіркесті сөз
С) Туынды түбір
Д) Негізгі түбір
Е) Қос сөз

16-22 тапсырмалар [әр дұрыс жауап үшін 1 ұпай беріледі]

16. Кендебайдың әкесінің есімі кім?

А) Мергенбай
В) Қазанғап
С) Ерназар
Д) Тоқтарбай
Е) Байбөрі

17. «Керқұла атты Кендебай» ертегісіндегі «алпыс өзен құйылған терең дарияның түбінде жатқан» нәрсе:

А) Аққудың кебісі
В) Құлынның құйрығы
С) Бір тал қыл
Д) Зынданның кілті
Е) Қаздың кебісі

18. Қобыландыны баулыған кім?

А) Тоқтарбай
В) Естеміс
С) Қараман
Д) Алшағыр
Е) Қазан

19. Құртқаның әкесі:

А) Көктім Аймақ
В) Қырық бес кез Қызыл ер
С)Естеміс
Д) Көбікті
Е) Тоқсан құл

20. Асанқайғы кім?

А) Хан, патша
В) Уәзір
С) ақын, жырау, күйші
Д) Жазушы
Е) Батыр

21. Адамға ырыс, малға жайлы, құтты, «қой үстіне бозторғай жұмыртқалайтын» қоныс болар мекенді Асанқайғы не деп атаған?

А) Желмая
В) Жерұйық
С) Жиһан
Д) Шүйгін
Е) Жапан түз

22. Д.Бабатайұлының «О, Ақтан жас, Ақтан жас» өлеңінің түйіні қандай?

А) Туған жерді құрметтеу
В) Ата-ананы құрметтеу
С) Табиғатты аялау
Д) Отанды сүю
Е) Болашаққа, жастарға үміт арту

23-28 тапсырмалар [әр дұрыс жауап үшін 2 ұпай беріледі]

23. Ы.Алтынсариннің «Дүние қалай етсең табылады?» әңгімесінде қай елдің білімді адамы туралы баяндалады?

А) Франция
В) Бельгия
С) Брюссель
Д) Германия
Е) Англия

24. Ы.Алтынсариннің еңбек тақырыбында жазған шығармасы:

А) «Кел, балалар, оқылық!»
В) «Өзен»
С)«Қыпшақ Сейітқұл»
Д)«О, Ақтан жас, Ақтан жас»
Е)«Өнер-білім бар жұрттар»

25. «Өзі есепсіз бай бола тұрып, күн сайын бір мезгіл үстіне ескі-құсқы киімін киіп, отын кесіп, шөп тасып, жұмыс қылады екен» Кім туралы?

А) Антон
В) Сейітқұл
С) Атымтай жомарт
Д) Ақтан жас
Е) Тіленші

26. «Еңбегің егіз болса, байлығың сегіз болады. Еңбегің қатты болса, татқаның тәтті болады» мақалы қай шығармаға сәйкес?

А) «Дүние қалай етсең табылады?»
В) «Атымтай жомарт»
С) «Қыпшақ Сейітқұл»
Д) «Өнер-білім бар жұрттар»
Е) «Әке мен бала»

27. «Бұл отыз үй кедейді қалайынша етсем байытып, халық қатарына қосамын» деп ойға қалған кейіпкер:

А) Атымтайжомарт
В) Қыпшақ Сейітқұл
С) Антон
Д)Қобыланды

Е) Асанқайғы

28. Қыпшақ Сейітқұл көп жерлерді кезіп жүріп ақырында қай жерге тоқтайды?

А)Түркістанға
В) Бұхараға
С) Қоқанға
Д) Торғай төріндегі Қабырға бойына
Е) Сыр бойына

29-30 тапсырмалар [әр дұрыс жауап үшін 3 ұпай беріледі]

29. ...Сейітқұлдың өзі де, жиылған халқы да адалдары көбейіп, бай болды, ел жиылып Сейітқұл жұрт ағасы болды, енді сол жұртының адал бейнет, табан ет, маңдай терімен тапқан дәулетін аңдыған жаудан, ұрыдан, даладағы бөріден сақтаудың қамын ойлап, уайымға қалды. Солардан сақтану үшін, Сейітқұл жұртын жиып кеңесіп, судың бір қолайлы жеріне шымнан биік қорған салдырды,...

А) Арық басына шығыр салып
В) Суды шығырмен айдап
С) Мал айдатып
Д) Малдарына бақташы, шыңдауыл
Е) Судан арық қазып шығарып

30. Асанқайғы: «Айналаң жапан түз екен, тауыңның асты жез екен. Жұртың ашықпас!» деп қай жерді айтқан?

А)Қарсақбай аймағы

В) Шыңғырлау
С) Маңғыстау
Д) Аспара
Е) Жуалы

Жауаптары

1. С

2. А

3. С

4. С

5. С

6. С

7. Д

8. В

9. А

10-С

11-Е

12-С

13-Е

14-В

15-Е

16-В

17-Д

18-В

19-А

20-С

21-В

22-Е

23-А

24-С

25-С

26-В

27-В

28-Д

29-Д

30-А