Олимпиада по казахский языка 5-6, 9-10 кл

Олимпиадалық тапсырмалар. 5 сынып.

1. Оқылым.

Қазақтың дастарханы

Қонақжайлық – қазақтың ерекше белгісі. Қазақ халқы дастарханнан, дәмнен үлкен нәрсе жоқ деп есептейді. Қазақтың ұлттық дастарханында мынадай тамақ түрлерін көруге болады. Ет тағамдары: қазы, қарта, жая, жал, құырдақ. Сүт тағамдары: қымыз, шұбат, айран, қаймақ, ірімшік, құрт, сүзбе. Нан тағамдары: бауырсақ, таба нан, күлше нан, шелпек.

Ең негізгі ұлттық тамақ- қазақша ет. Оны кейбір кісілер «бесбармақ» дейді. Ең құрметті қонақтарға, жасы үлкен қарттарға бас беріледі. Қызға жілік, күйеу балаға төс беріледі. Етті майлы сорпаға піскен нанымен қосып жейді. Тамақтан соң жасы үлкен, құрметті кісі бата береді.

Мәтін мазмұнына 5 сұрақ құрастыр

1. Мәтіннен 2 сын есімді теріп жаз.

2. Құрметті сөзіне синоним жаз.

3. Мәтіннен 5 тірек сөзді теріп жаз.

4. Септік жалғауы бар 5 зат есімді теріп жаз. (Барлығы-5 балл)

5. Тәуелдеу: дастархан.

2. Лексика-грамматикалық тест.

1.Қазақ алфавитінде неше әріп бар?

А) 43 В) 25 С) 42 Д) 17 Е) 28

2.Фонетика нені зерттейді?

А) сөз таптарын В) сөйлем мүшелерін С) сөздің жасалу жолдарын Д) сөз мағынасын Е) дыбыстарды

3.Дыбыстар нешеге бөлінеді?

А) 5 В) 2 С) 3 Д) 7 Е) 4

4.Дауысты дыбыстар тілдің қатысына қарай қалай бөлінеді?

А) жуан жіңішке В) еріндік, езулік С) қатаң, ұяң Д) тұйық, бітеу Е) ашық, қысың

5.«Ө» қандай дыбыс?

А) жіңішке, қысаң, , ашық В) жуан, , еріндік езулік С) жіңішке, қысаң, еріндік Д) жуан, ашық, езулік Е) жіңішке, ашық, еріндік

6.Ұяң дауыссыз дыбыстарды табыңдар.

А) с,т,п,к,қ,х,ч,ш,щ,ц,ф В) б,в,г,д,е,л,р С) р, л, м,н,ң,й,у Д) б,в,г,ғ,д,ж,з,h Е) с,п,т,к,а,р,ы

7.«Қ» қандай дыбыс?

А) ұяң В) еріндік С) қатаң Д) ашық Е) үнді

8.Буын түрлерін табыңдар.

А) қатаң, ұяң, үнді В) ашық, тұйық, бітеу С) ашық, қысаң, езулік Д) жіңішке, қысаң, еріндік

Е) жуан, ашық, еріндік

9.Бітеу буынды сөздерді табыңдар.

А) қабырға, ұшақ В) деңгей, сұрақтар, С) құлақшын, сынып Д) қармақ, жаңбыр Е) бор, отбасы

10. Қатесі бар сөзді белгілеңіз.

А) қалам В) кітап С) жумыс Д) үй Е) оқимын

(Барлығы-10 балл)

3. Жазылым.

Өзіңнің шетелдік досыңа «Қазақстанның мерекелері» туралы хат жаз.

Барлығы-5 балл.

Олимпиадалық тапсырмалар. 9 сынып.

1. Оқылым.

Мәтінді мұқият тыңдап, төмендегі тапсырманы орындаңыз.

Татулық пен достық – мағынасы тереңде жатқан асыл сөз. Қазақта «Жалғыздың үні шықпас, жаяудың шаңы шықпас» болмаса «Жалғыз жүріп жол тапқанша, көппен жүріп адас», немесе «Бөлінгенді бөрі жейді» деген аталы сөзі бар. Жалғыз адам айдалада өскен ағашпен тең. Сондықтан да «Жалғыздық құдайға ғана жарасқан, адамның күні адаммен» дейді. Ал көппен қарым-қатынаста болу, береке-бірліктің, татулықтың ізгі бастауы болмақ. Адам баласы әр атқан таңдағы күнін игілікті істермен бастап, берекелі тірлік етсе, айналасындағы жандарға шапағатын тигізсе нұр үстіне нұр болары сөзсіз. Ізгі ниетті, жаны таза адал жандар осылайша көптің «Алтын алма, алғыс ал, алтын деген жер сыйы, алғыс деген ел сыйына» ие болады.

1. Мәтін мазмұнына 5 сұрақ құрастыр

2. Мәтіннен 2 күрделі зат есімді теріп жаз.

3. Терең, күн сөздеріне антоним жаз.

4. Мәтіннен 5 тірек сөзді теріп жаз.

5. Септік жалғауы бар 5 зат есімді теріп жаз. (Барлығы-5 балл)

2. Лексика-грамматикалық тест.

1. Қалау райлы етістікті табыңыз.

A) Толқыса B) Алса игі еді C) Оқығым келеді D) Айтсаңшы E) Көрген

2. Бұйрық райдың 3-ші жағын табыңыз.

A) Табыңдар B) Түсініңіздер C) Үйренгісі келеді D) Жетсін E) Ұнатты

3. Бұрынғы өткен шақтың жұрнағын табыңыз.

A) –атын B) –п C) –ғалы D) –ған E) -а

4. Қай сөйлемде етісітік бастауыш қызметін атқарып тұрғандығын анықтаңыз.

A) Балалы үй-базар B) Сабыр түбі-сары алтын C) Бүгін ауылда қалың думан бар

D) Абай аға, мынау – бізідң үйлер E) Шапқан – озар, жатқан-тозар

5. Баяндауыш қызметіндегі етістікті табыңыз.

A) Күрең ат-Бөжейдің қыс мінетін аты B) Олжабек ойланып қалды C) Содан бері осындамын

D) Ашынғанның тілі ащы E) Абайдың тілегі солай

6. Тұйық етістікті тіркесті табыңыз.

A) Келер еді B) Танысыпты C) Тапсырманы орындамақпын D) Барғым келеді E) Адал еңбек ету

7. Мезгіл үстеуін көрсетіңіз

A) Қашаннан B) Қаншама C) Қайдан D) Кімше E) Қандай

8. Мақсат үстеуін табыңыз

A) Әлгінде, емін-еркін B) Орасан, әжептәуір C) Жорта, әдейі D) Тысқары, мұнда E) Амалсыздан, бекерге

9. Мөлшер үстеуді табыңыз

A) Әжептәуір B) Әрең C) Ілгері D) Кеше E) Тым

10. Көмектес септігіне қатысты септеулікті табыңыз

A) Кейін B) Шейін C) Соң D) Бірге E) Үшін (Барлығы-10 балл)

3. Жазылым.

Өзіңнің шетелдік досыңа «Қазақстан астанасы-Нұр-Сұлтан» туралы хат жаз.

Барлығы-5 балл.

Олимпиадалық тапсырмалар. 10 сынып.

1. Оқылым.

Тұңғыш Елбасы Н.Назарбаевтың халықаралық «ЭКСПО-2017» көрмесінің жабылу рәсімінде сөйлеген сөзінен үзінді:

«ЭКСПО-2017» көрмесі табысты өтті. Қазақстан экономикасын дамытуға оң әсер етті. Туроператорлардың қызметіне деген сұраныс 1,8 есе артты. Елорда бюджетіне қызмет көрсету саласынан түскен салық 1,2 есе өсті. Қазақстанның астанасы бүкіл әлемнің назарын өзіне аударды. Жалпы, ЭКСПО аясында 6 мыңнан астам түрлі іс-шара өткізілді.

ЭКСПО бүкіл әлемнің зияткерлік және технологиялық потенциалын көрсетуге мүмкіндік берді. Мұнда баламалы энергия көздері саласындағы 140-қа жуық ғылыми жаңалық көпшілік назарына ұсынылды. ЭКСПО көрмесін өткізу арқылы біздің ел «жасыл» технологияларды дамыту идеясын қолдайтынын тағы да дәлелдей түсті. Жалпы, біздің көрме «таза энергетиканы» жаһандық деңгейде дамытуға айрықша үлес қосатынына сенімдімін.

«ЭКСПО» көрме кешені инновациялық мақсатта одан әрі қызмет ететін болады. Осымен халықаралық «ЭКСПО-2017» мамандандырылған көрмесін жабық деп жариялаймын!

1. Мәтін мазмұнына 5 сұрақ құрастыр

2. Мәтіннен сан есімдерді теріп жаз, түрін ажырат.

3. Әлем, ел сөздеріне синоним жаз.

4. Мәтіннен 5 тірек сөзді теріп жаз.

5. Септік жалғауы бар 7 зат есімді теріп жаз. (Барлығы-5 балл)

2.Лексика-грамматикалық тест.

1. Қай етіс түрі іс - қимылдың өздігінен орындалғанын білдіреді.

A) Ортақ B) Өздік C) Өзгелік D) Ырықсыз E) Ешбірі

2. Өзгелік етістіктің жұрнағын табыңыз.

A) -Ын,-ін,-н. B) -Ыл,-іл,-л. C) -Ыс,-іс,-с. D) -Дыр,-гіз,-т. E) -Ған,-ген,-кен.

3.Ортақ етісті табыныз

A) Жастар ойласты B) Тас қаланды C) Әкесінен қаймықты D) Тектілігін танытты

E) Ойланбаған кісіде ақыл болмас

4. Өздік етісті табыңыз.

A) Еден жуылды B) Досымен сырласты C) Сурет ілінді D) Тастан сарай салғызды E) Асыл өзі киінді

5. Көсемше жұрнақтарын табыңыз.

A) -Ған,-ген,-қан,-кен B) -А,-ып,-ғалы,-й C) -Атын,-етін,-р D) -Е,-іп,-ар,-ер E) -С,-атын,-гелі,-п

6. Есімшенің тәуелденген түрін көрсетіңіз.

A) Аяқта, ұқ B) Бұзар, шабар C) Егер, ендеше D) Көргенің, айтарым E) Жазым, басылым

7. Бұрынғы өткен шақта түрған сөзді көрсетіңіз.

A) Танысқан екен B) Танысты C) Танып тұрмын D) Таниды E) Танитынмын

8. Етістіктің мақсатты келер шақ түрін көрсетіңіз.

A) Сырласатын B) Демалып жатыр C) Пісірді D) Ызаландырмақ E) Оқыса игі еді

9. «Біресе» жалғаулық шылауы қай құрмаласқа тән екенін көрсет.

А) себеп-салдар салалас В)талғаулы салалас С) кезектес салалас D)қарсылықты салалас

E)ыңғайлас салалас

10. Етістіктің болжалды келер шақ түрін табыңыз.

A) Сөйледі B) Сөйлеген C) Сөйлер D) Сөйлейді E) Сөйлеп отыр

(Барлығы-10 балл)

3. Досыңмен «ЭКСПО-2017 көрмесі бізге не берді?» деген сұрақ бойынша диалог жаз.

Барлығы-5 балл.

Олимпиадалық тапсырмалар. 6 сынып

1. Оқылым.

Қазақстандағы ең биік әрі танымал таулардың бірі - Іле Алатауы. Ол республиканың оңтүстік шығысында орналасқан. Бұл Тянь-Шань тау жүйесінің солтүстік тізбегі.

Тянь-Шаньнің оратлық бөлігінде, Қазақстан, Қырғызстан мен Қытай шекараларының қиылысқан жерінде ең биік шыңдардың бірі, Қазақстанның ең биік нүктесі Хан-Тәңірі шыңы жатыр. Оның биіктігі - теңіз деңгейінен 6 995 метр. Ал республиканың оңтүстік-батысында Жоңғар Алатауы тауы жатыр. Бұл тұмса табиғатының көркі таңдандыратын тамаша жер. Мемлекеттің шығысында Зайсан көлінен Қара Ертіс алабына дейін Алтай таулары созылып жатыр. Оларды үш аумаққа бөледі: Оңтүстік Алтай, Кенді Алтай, Қалба жоталары. Мұнда Алтайдың символы Мұзтау тауы орналасқан. Ол - басын мәңгі қар мен мұз басқан Алтай мен Сібірдің ең биік нүктесі. Оның биіктігі - теңіз деңгейінен 4 506 метр.

1 тапсырма. Мәтінге 5 сұрақ құрастырып жаз.

2 тапсырма. Сан есімдерді теріп жазып, олардан реттік сан есім құра.

3 тапсырма. Мына сөздерге синоним тауып жаз: мәңгі , көркі.

4 тапсырма. Мына сөздерге антоним жаз: биік, үлкен.

5 тапсырма. Мәтіннен 5 негізгі тірек сөзді теріп жаз. (Барлығы 5 балл)

7. Жіктік жалғауы бар зат есімді көрсетіңіз.

A) Оқушының. B) Оқушыны. C) Оқушымын. D) Оқушынікі.

8. Мақалдың екінші бөлімін табыңыз.

«Отансыз адам, ...».

A) ......оттан да ыстық. B) ....., қаларсың ұятқа.

C) ......ормансыз бұлбұл D) ..... ескісі жақсы.

9. Синоним сөздерді табыңыз.

А) Сұлу, бай, байтақ В) Ұлаң-байтақ , кең, ұлаң-ғайыр

С) Жақын, шалғай, биік D) Алыс, үлкен, кең

10. Тань-Шяньнің ең биік нүктесін тап

А)Сарыарқа таулары В) Жұмбақтас С) Хантәңірі D) Алатау

(Барлығы 10 балл)

3.Жазылым. Өзіңнің шетелдік досыңа «Қазақстанның таулары» туралы хат жаз. (хаттың стилі мен жанрын сақта). (Барлығы 5 балл)