Өмірде қиын жағдайда тап болған балаларды анықтауда зерттеу әдістері

«№25жалпы білім беретін мектеп» КММ

Әлеуметтік педагог:

Сарайбаева Райхан Бердибековна

Мақсаты:

Өмірлік қиын жағдайға тап болған білім алушыларды анықтаудың зерттеу әдістерінің тиімділігі бойынша тәжірибе алмасу

Міндеттері:

• Зерттеу әдістерінің түрлері, мысалы, сұхбаттар, жағдайларды зерттеу, сауалнамалар және бақылау әдістері туралы толық ақпарат беру.

• Қиын жағдайға тап болған балаларды дұрыс анықтауда туындайтын қиындықтарды және зерттеу әдістерінің шектеулерін талқылау.

• Қиын өмірлік жағдайға тап болған білім алушылармен жұмысты үйлестіруде жеке тәжірибені демонстрациялау

Қиын өмірлік жағдайға тап болған бала ұғымының мәні - бұл баланың қалыпты дамуына кедергі келтіретін және қосымша көмек пен қолдауды қажет ететін жағдайларға тап болуы.

Өмірлік қиын жағдайға тап болу себептер:

• Ата-анасының ішкілікке салынуы

• Баланың жетім қалуы

• Баспанасыздық

• Баланың үйде зорлық-зомбылыққа шалдығуы

• Баланың ауыр дертке шалдығуы

• Ата-анасының ауыр дертке шалдығуы

Әлеуметтік педагогтың өмірлік қиын жағдайға тап болған білім алушымен жұмысы лауазымдық міндет шеңберінде жүзеге асырылады («Педагог лауазымдарының үлгілік біліктілік сипаттамаларын бекіту туралы» ҚР Білім және ғылым министрінің 2009 жылғы 13 шілдедегі N 338 Бұйрығы).

• жеке тұлғаның психологиялық-медициналық-педагогикалық ерекшеліктерін және оның шағын ортасын, өмір сүру жағдайларын зерделейді, білім алушылардың, тәрбиеленушілердің мүдделері мен қажеттіліктерін, проблемаларын, жанжалды жағдайларын, мінез-құлқындағы ауытқуларды анықтайды және оларға әлеуметтік көмек пен қолдауды уақтылы көрсетеді;

• әлеуметтік-педагогикалық жұмыстың міндеттерін, нысандарын, әдістерін, баланың жеке және әлеуметтік проблемаларын шешу тәсілдерін айқындайды, білім алушылардың, тәрбиеленушілердің жеке басының құқықтары мен бостандықтарын іске асыруда әлеуметтік қорғау және әлеуметтік көмек бойынша шаралар қабылдайды.

Қиын өмірлік жағдай себептері:

Қолайсыз отбасылық жағдайлар:

мысалы, отбасы толық болмауы мүмкін, ата-аналар алкогольді немесе есірткіні теріс пайдалануы немесе қылмыстық әрекетке қатысуы мүмкін. Отбасында қақтығыстар, зорлық-зомбылық болуы мүмкін немесе ата-аналар күтім мен тәрбие міндеттерін орындай алмауы мүмкін.

Әлеуметтік оқшаулану:

бала мектепте БУЛЛИНГКЕ ҰШЫРАУЫ мүмкін, қажетті әлеуметтік қызметтерге немесе қолдауға қол жеткізе алмайды немесе өте кедейлік жағдайында өмір сүруі.

Психологиялық мәселелер:

Бала депрессиядан, мазасыздықтан, жарақаттан кейінгі стресстік бұзылулардан (PTSD) немесе қолайсыз өмір сүру жағдайларынан туындаған басқа психикалық бұзылулардан зардап шегуі мүмкін.

Физикалық немесе психологиялық зорлық-зомбылық:

Бала физикалық, эмоционалдық немесе жыныстық зорлық-зомбылықтың құрбаны болуы мүмкін, бұл оның дамуы мен әл-ауқатына тері сәсер етеді.

Ата-анасынан айырылу немесе ажырасу:

Бала қайтыс болу, ажырасу, ата-ана құқығынан айыру немесе басқа себептерге байланысты ата-анасының біреуінен немесе екеуінен де айырылуы мүмкін.

Әлеуметтік-экономикалық қиындықтар:

Өмір сүру деңгейінің төмендігі, ата-аналардың жұмыссыздығы, сапалы білім мен денсаулыққа қол жетімділіктің болмауы баланың қиын жағдайына әкелуі мүмкін.

Қиын өмірлік жағдайдағы баланы қалай анықтаймыз?

Бақылау: баланың мінез-құлқын, оның эмоционалды жағдайын және басқалармен қарым-қатынасын мұқият бақылау. Қиындықтарды көрсететін стресс, мазасыздық, агрессия немесе тұйықталу белгілерін анықтаймыз.

Үнемі көңілді жүретін Айдостың соңғы уақытта тұйықталып кеткенін сынып жетекшісі байқады. Сынып жетекшісі осы жағдайды жай емес екенін, өзіне Айдостың ашылғысы келмейтінін сізге және психологке айтты. Әлеуметтік педагогтің әрі қарай әрекеті психологпен бірлесе отырып әңгімелесу өткізу, сабаққа қатысу, эмоционалды сферасына баға беру.

Мектептегі үлгерім мен мінез-құлықты талдау: бағаларды, сабаққа қатысуды, мектептегі мінез-құлықты және сыныптастарымен және мұғалімдер мен қарым-қатынасты зерттеу қиын өмірлік жағдайға байланысты мәселелерді анықтауға көмектеседі.Психолог диагностикалық жұмыстар жүргізеді. Әрі қарай, психолог себепті анықтамаған жағдайда әлеуметтік педагог отбасылық қатынасын зерттейді.

Сұхбат және сауалнамалар:баламен, оның ата-анасымен немесе қамқоршыларымен әңгімелесу, сондай-ақ баланың отбасылық жағдайы, әлеуметтік жағдайы және эмоционалды жағдайы туралы ақпарат жинау үшін сауалнамаларды пайдалану.

Әлеуметтік белсенділік пен өзара әрекеттесу мониторингі: баланың әлеуметтік желілердегі белсенділігін, үйірмелерге, секцияларға немесе басқа сабақтан тыс іс-шараларға қатысуын және оның құрдастарымен қарым-қатынасын талдау әлеуметтік оқшаулану, агрессия немесе қиын өмірлік жағдайға байланысты басқа мәселелердің белгілерін анықтай алады.

Қорытынды

Өмірлік қиын жағдайлардағы балалармен жұмыс істеу әлеуметтік педагогтар мен басқа мамандардың ерекше назарын, әдептілігі мен кәсібилігін талап етеді. Мұндай балаларды уақтылы анықтап қана қоймай, оларға қиындықтарды жеңуге және олардың эмоционалды және психологиялық тепе-теңдігін қалпына келтіруге жағдай жасау маңызды.

Бақылау, сұхбаттасу, үлгерім мен мінез-құлықты талдау, әлеуметтік қызметтермен ынтымақтастық, сондай-ақ әлеуметтік белсенділікті бақылау сияқты негізгі әдістер баланың жағдайын жан-жақты бағалауға және қолдаудың тиімді жолдарын таңдауға мүмкіндік береді.

Қиын өмірлік жағдайларға тап болған балаларды тиімді қолдау мектеп, отбасы және әлеуметтік қызметтер арасындағы тығыз қарым-қатынас жағдайында ғана мүмкін болады. Тек бірлескен күш-жігермен ғана балаға барлық қиындықтарды жеңуге және оның әлеуетін ашуға мүмкіндік беретін қауіпсіз және дамушы ортаны құруға болады.

Пайдаланылған әдебиеттер.

1. Кравцова, Е. Е. "Әлеуметтік педагогика: теория және практика". — Санкт-Петербург: Питер, 2021.

2. Зуева, Л. А. "Әлеуметтік педагогтың цифрлық сауаттылығы". - Екатеринбург: Орал университетінің баспасы, 2020.

3. Иванова, Н. В. "Әлеуметтік педагогтың практикалық жұмысы: әдістер мен технологиялар". - Мәскеу: Ағарту, 2017.

4. Борисова, Ю. И. "әлеуметтік педагог қызметіндегі цифрлық құралдар". — Воронеж: ғылыми кітап, 2021.

5. Петров, А. В., және Смирнова, Е. П. "Қауіпсіз білім беру ортасы: әлеуметтік және психологиялық аспектілер". - Нижний Новгород Баспасы, 2022.

6. "Әлеуметтік педагогтың кәсіби құзыреттілігі: ғылыми мақалалар жинағы" / ред. В. А. Краснова. - Мәскеу: Логос, 2020.

7. Горбунова, М. М. "Мектепте қорқытудың алдын алудың психологиялық-педагогикалық негіздері". — Новосибирск: НГПУ, 2019.

8. Савельева, Л. В. "Цифрлық қоғам жағдайындағы балаларды әлеуметтік-педагогикалық қолдау". - Мәскеу: Ғылым, 2021.