ІІ-нұсқа Оқу сауаттылығы 8-сынып

Қазақ жазуының тарихы терең әрі күрделі. Ежелгі замандардан бастап қазақ халқы әртүрлі жазу жүйелерін қолданған. Алғашқы кезеңде түркі халықтары руна (сына) жазуын пайдаланды. Бұл жазу VII-VIII ғасырларда кеңінен қолданылып, Орхон-Енисей өзендері бойында табылған жазбалар арқылы танымал болды.

Ислам дінінің таралуымен бірге қазақтар араб әліпбиіне көшті. Араб жазуы ұзақ уақыт қолданылды және оның негізінде көптеген әдеби және тарихи еңбектер жазылды. XX ғасырдың басында қазақ зиялылары жаңа әліпби қажеттілігін көтеріп, 1929 жылы латын жазуына көшу туралы шешім қабылданды.

1940 жылы қазақ жазуы кирилл әліпбиіне негізделіп өзгертілді. Бұл әліпби қазақ тілінің дыбыстық жүйесіне бейімделіп жасалған. Қазіргі кезде қазақ жазуын латын әліпбиіне көшіру жұмыстары жүргізілуде. Бұл қадам қазақ тілін халықаралық деңгейде танытуға және технологиялық дамуды қолдауға бағытталған.

Қазақ жазуының тарихы – елдің мәдениеті мен тілінің дамуындағы маңызды кезеңдерді көрсететін ерекше мұра.

1-бөлім. Мәтін бойынша дұрыс жауапты таңдаңыз.

1. Ежелгі түркілер қандай жазу жүйесін қолданған?
   A) Латын жазуы
   B) Руна жазуы
   C) Кирилл жазуы
   D) Араб жазуы

2. Араб жазуы қазақтар арасында қай кезеңде қолданыла бастады?
   A) VII-VIII ғасырларда
   B) Ислам дінінің таралуымен
   C) XX ғасырдың басында
   D) 1940 жылы

3. Қазақ жазуы латын әліпбиіне алғаш рет қай жылы көшті?
   A) 1929 жылы
   B) 1940 жылы
   C) 1991 жылы
   D) 2023 жылы

4. Кирилл әліпбиі қазақ тіліне қай жылы енгізілді?
   A) 1929 жылы
   B) 1940 жылы
   C) 1980 жылы
   D) 1991 жылы

5. Қазақ жазуын латын әліпбиіне көшірудің басты мақсаты қандай?
   A) Ежелгі жазуды қайта жаңғырту
   B) Технологиялық даму мен халықаралық танымалдық
   C) Араб мәдениетін насихаттау
   D) Кирилл жазуын жетілдіру

2-бөлім. Толықтыру тапсырмалары.

6. Руна жазуы қай кезеңде кеңінен қолданылды?

7. Араб жазуы негізінде қазақ халқы қандай еңбектер жазды?

8. Қазақ жазуының қазіргі дамуындағы басты өзгерістер қандай?

3-бөлім. Сәйкестендіру тапсырмасы.

9. Төмендегі кезеңдерді сәйкес оқиғалармен байланыстырыңыз:

4-бөлім. Ашық сұрақтар.

10. Қазақ жазуының тарихы қазақ мәдениетіне қандай әсер етті?

11. Латын әліпбиіне көшу қазақ тіліне қандай жаңашылдық әкелуі мүмкін?

12. Қазақ жазуының өзгеруі елдің тәуелсіздігі мен дамуына қалай ықпал етеді?

5-бөлім. Дұрыс/Бұрыс (Иә/Жоқ)

13. Қазақтар араб әліпбиін VII ғасырда қолдана бастады.
    Иә / Жоқ

14. Латын жазуы Қазақстанда 1940 жылға дейін қолданылды.
    Иә / Жоқ

15. Кирилл әліпбиі қазақ тілінің дыбыстық жүйесіне бейімделген.
    Иә / Жоқ

16. Латын әліпбиіне көшу қазақ тілін халықаралық деңгейде танытуға бағытталған.
    Иә / Жоқ

17. Қазақ жазуы тек бір ғана әліпбимен шектелген.
    Иә / Жоқ

ІІ-Нұсқа Оқу сауаттылығы 8-сынып

Қазақ жазуының тарихы

1-бөлім. Мәтін бойынша дұрыс жауаптар:

1. B) Руна жазуы

2. B) Ислам дінінің таралуымен

3. A) 1929 жылы

4. B) 1940 жылы

5. B) Технологиялық даму мен халықаралық танымалдық

2-бөлім. Толықтыру тапсырмаларының жауаптары:

6. Руна жазуы VII-VIII ғасырларда кеңінен қолданылды.

7. Араб жазуы негізінде әдеби және тарихи еңбектер жазылды.

8. Қазіргі кезеңде қазақ жазуы латын әліпбиіне көшу жұмыстарымен ерекшеленеді.

3-бөлім. Сәйкестендіру тапсырмасының жауаптары:

1. VII-VIII ғасырлар – B) Руна жазуының кең таралуы

2. Ислам дінінің таралу кезеңі – C) Араб жазуының қолданылуы

3. 1929 жыл – A) Латын әліпбиіне көшу

4. 1940 жыл – D) Кирилл әліпбиіне көшу

4-бөлім. Ашық сұрақтарға мысал жауаптар:

10. Қазақ жазуының тарихы қазақ мәдениетіне ұлттық ерекшелікті сақтауға, тарихи мұраны келешек ұрпаққа жеткізуге мүмкіндік берді. Әрбір әліпбидің өзіндік кезеңі қазақ тілінің дамуына әсер етті.

11. Латын әліпбиіне көшу қазақ тілінің халықаралық деңгейде танымал болуына, жаңа технологияларды еркін меңгеруге, қазақ тілін оқу мен жазуды жеңілдетуге ықпал етеді.

12. Қазақ жазуының өзгеруі тәуелсіздікті нығайтуға, ұлттық бірегейлікті дамытуға және жаңа мүмкіндіктерге жол ашуға көмектеседі. Бұл елдің әлемдік қоғамдастықтағы орнына да оң әсер етеді.

5-бөлім. Дұрыс/Бұрыс (Иә/Жоқ):

13. Жоқ

14. Иә

15. Иә

16. Иә

17. Жоқ