Курс Олимпиада Дайын ҚМЖ ЖИ көмекші Материалдар
Аттестация Іс-шаралар Байқау Турнир Орталық туралы
Материалдар Журнал Көпшілік талқылауына арналған
білім беру бағдарламаларының белсенді жобалары Орталық туралы
ЖИ көмекші
Қауымдастық

Оқу сауаттылығын арттыруда мәтінмен жұмыс жүргізу

Тақырып бойынша 13 материал табылды

Оқу сауаттылығын арттыруда мәтінмен жұмыс жүргізу

Материал туралы қысқаша түсінік
Қазіргі білім беру жүйесінде оқушылардың функционалдық сауаттылығын дамыту – басты міндеттердің бірі. Оқу сауаттылығының төмен деңгейі ҰБТ, ПISA, TIMSS сияқты халықаралық бағалау жүйелерінде ел көрсеткішіне тікелей әсер етеді. Мәтінмен тиімді жұмыс істеу – оқу сауаттылығын арттырудың негізгі құралы. Сондықтан бұл бағдарлама оқу үрдісін жаңаша ұйымдастыруды көздейді.
Материалдың қысқаша нұсқасы







Бағдарлама



«Оқу сауаттылығын арттыруда мәтінмен жұмыс жүргізу»



11-сынып оқушыларына арналған

(аптасына – 1 сағат, барлығы– 34 сағат)







Автор: Шамгон Гульзада Сагындыковна




















Мазмұны


ТҮСІНІК ХАТ..............................................................................................................3

ТҰРАҚТЫЛАУ-МАЗМҰНДЫҚ БӨЛІМ.................................................................5

НОРМАТИВТІ БӨЛІМ...............................................................................................7

АҚПАРАТТЫҚ-ӘДІСТЕМЕЛІК БӨЛІМ...............................................................12

ОҚУШЫЛАРДЫ БАҒАЛАУ КРИТЕРИЙЛЕРІ....................................................13

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ.......................................................14

ҚЫСҚА МЕРЗІМДІ ЖОСПАР..............................................................................114

































1-ҚҰРЫЛЫМ


    1. ТҮСІНІК ХАТ



1.ӨЗЕКТІЛІГІ:

Қазіргі білім беру жүйесінде оқушылардың функционалдық сауаттылығын дамыту – басты міндеттердің бірі. Оқу сауаттылығының төмен деңгейі ҰБТ, ПISA, TIMSS сияқты халықаралық бағалау жүйелерінде ел көрсеткішіне тікелей әсер етеді. Мәтінмен тиімді жұмыс істеу – оқу сауаттылығын арттырудың негізгі құралы. Сондықтан бұл бағдарлама оқу үрдісін жаңаша ұйымдастыруды көздейді.

2.ЖҰМЫСТЫҢ ҒЫЛЫМИ – ӘДІСТЕМЕЛІК ДЕҢГЕЙІ:

Бағдарлама ғылыми негізделген оқыту стратегияларына, Bloom таксономиясы, Vygotsky мен Bruner идеяларына сүйенеді. Әдістемелік тұрғыдан әртүрлі деңгейдегі тапсырмалар мен мәтінмен жұмыс стратегиялары қолданылады (мысалы: болжам жасау, салыстыру, интерпретациялау, дәлелдеу).

3.ЖАҢАШЫЛДЫҚ, ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ОРЫНДЫЛЫҚ:

Бағдарлама дәстүрлі мәтінмен жұмыс тәсілдерін заманауи белсенді оқу әдістерімен (визуализация, рефлексия, аргументация, дебат элементтері) үйлестіре отырып, оқушылардың сыни және шығармашылық ойлауын дамытуды мақсат етеді.

4.МАҚСАТЫ:

11-сынып оқушыларының оқу сауаттылығын арттыру мақсатында мәтінмен жұмыс жүргізу арқылы сыни, логикалық және шығармашылық ойлау қабілеттерін дамыту.

5.МІНДЕТТЕРІ:

1.Оқушылардың мәтінді түсіну, құрылымдау және мазмұндық ойды анықтау қабілетін жетілдіру;

2.Мәтіндегі логикалық байланыстарды, терминдерді және автор көзқарасын тануға үйрету;

3.Аргумент және қарсы аргумент құрастыру арқылы пікір айту дағдыларын қалыптастыру;

4.Әртүрлі жанрдағы мәтіндермен жұмыс жүргізу арқылы стильдік ерекшеліктерді талдау дағдысын дамыту.

6.ТЕОРИЯЛЫҚ МАҢЫЗДЫЛЫҒЫ:

Бағдарлама теориялық тұрғыда мәтінмен жұмыс істеудің когнитивтік және метатанымдық стратегияларына негізделеді. Ол оқушының ішкі ойлау механизмдерін дамытып, ақпаратпен жұмыс істеудің теориялық тәсілдерін меңгеруге ықпал етеді.

7.ПРАКТИКАЛЫҚ МАҢЫЗДЫЛЫҒЫ:

Бағдарлама оқушылардың жоғары оқу орындарына түсуге, ҰБТ және халықаралық тесттерге дайындалуға, академиялық және күнделікті өмірде мәтінмен жұмыс жасау қабілеттерін жетілдіруге тікелей көмектеседі.

8.КҮТІЛЕТІН НӘТИЖЕЛЕР ЖӘНЕ ОЛАРДЫ ТЕКСЕРУ ТӘСІЛДЕРІ:

Күтілетін нәтижелер:

  • Оқушы мәтіннің мазмұнын дұрыс түсінеді, негізгі ойды анықтай алады;

  • Автор көзқарасын ажыратып, дәлел келтіре алады;

  • Қоғамдық және әдеби мәтіндерге пікір білдіре алады;

  • Жанрлық және стильдік ерекшеліктерді талдай алады.

Тексеру тәсілдері:

  • Тест тапсырмалары

  • Жазбаша және ауызша жауаптар

  • Эссе мен пікір жазу жұмыстары

  • Жобалық және шығармашылық тапсырмалар

  • Қалыптастырушы бағалау парақтары мен рубрикалар























2-ҚҰРЫЛЫМ


ТҰРАҚТЫЛАУ МАЗМҰНДЫҚ – БӨЛІМ


1-бөлім: Мәтінді түсіну және мазмұнын талдау. 8 сағат

  1. Мәтін мазмұнын анықтау және негізгі ойды табу

  2. Автордың көзқарасын тану және дәлелдерін бағалау

  3. Мәтіндегі ақпаратты құрылымдау: кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды

  4. Мәтіндегі логикалық байланыстарды анықтау

  5. Мәтіндегі терминдер мен кәсіби сөздерді түсіну

  6. Көлемді мәтіннен қажетті ақпаратты табу әдістері

  7. Мәтінді қайта айту және өз сөзімен жеткізу

  8. Мәтіндегі астарлы мағыналарды талдау


2-бөлім: Мәтінмен жұмыс істеудің стратегиялары. 8 сағат

  1. Тақырыпқа сай кілт сөздермен жұмыс

  2. Сұрақ қою арқылы мәтінді терең түсіну

  3. Графикалық ұйымдастырушыларды қолдану (кластер, диаграмма)

  4. Мәтінді құрылымға бөліп, жоспар жасау

  5. Мәтіннен дәйексөз алу және оны түсіндіру

  6. Салыстырмалы талдау: екі мәтінді салыстыру

  7. Мәтінді оқу кезіндегі белсенді оқу стратегиялары

  8. Сөздікпен, анықтамалықпен мәтіндік жұмыс жүргізу


3-бөлім: Мәтін арқылы ойлау дағдыларын дамыту. 10 сағат

  1. Мәтін мазмұнына байланысты пікір білдіру

  2. Мәтінге байланысты болжам жасау және оны дәлелдеу

  3. Автордың ұстанымымен келіспеу және қарсы дәлел ұсыну

  4. Мәтіндегі проблема мен оны шешу жолдарын талдау

  5. Мәтінге байланысты сұрақтар құрастыру

  6. Авторлық идеяға сүйене отырып эссе жазу

  7. Әлеуметтік тақырыптағы мәтіндерді сыни тұрғыда талдау

  8. Мәтін мазмұнына байланысты өз көзқарасын дәлелдеу

  9. Қоғамдық құндылықтар мен мораль мәселелерін талдау

  10. Мәтін арқылы аргумент және контраргумент құрастыру


4-бөлім: Жанрлар және стильдермен жұмыс. 8 сағат

  1. Көркем мәтін мен ғылыми мәтінді салыстыру

  2. Публицистикалық стильдегі мәтінді талдау

  3. Ресми-іскери мәтіндермен жұмыс

  4. Мәтіннің жанрын анықтау және стильдік ерекшелігін сипаттау

  5. Әдеби мәтінге талдау жасау (кейіпкер, конфликт, идея)

  6. Ақпараттық мәтіннің құрылымын талдау

  7. Жарнама, хабарландыру, БАҚ мәтіндерін оқу сауаттылығы тұрғысынан бағалау

  8. Мәтіннің стильдік құралдарын анықтау және олардың рөлін түсіндіру





































3-ҚҰРЫЛЫМ


НОРМАТИВТІ БӨЛІМ

КҮНТІЗБЕЛІК -ТАҚЫРЫПТЫҚ ЖОСПАР

СЫНЫП 11, АПТАСЫНА 1-САҒАТ, БАРЛЫҒЫ-34 САҒАТ


Р/С

ТАҚЫРЫП

ОҚУ - МАҚСАТЫ

САҒАТ-САНЫ

КУРСТЫ

МЕҢГЕРУДЕГІ БІЛІМ ӨНІМІ МЕН НӘТИЖЕСІ

БАРЛЫҒЫ

ЛЕКЦИЯ

ТЕОРИЯ

ПРАКТИКА

ПРАКТИКА

ПРАКТИКА

1 БӨЛІМ. МӘТІНДІ ТҮСІНУ ЖӘНЕ МАЗМҰНЫН ТАЛДАУ. 8 САҒАТ

1

Мәтін мазмұнын анықтау және негізгі ойды табу

Мәтін мазмұнын талдап, негізгі ойды анықтауды үйрету

1

1

1

Оқушы мәтіннің мазмұны мен негізгі ойын біледі және түсіндіре алады

2

Автордың көзқарасын тану және дәлелдерін бағалау

Автор көзқарасын зерттеп, дәлелдерін бағалауды үйрету

1

1

1

Оқушы автордың көзқарасын анықтап, оны дәлелдермен түсіндіре алады

3

Мәтіндегі ақпаратты құрылымдау: кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды

Мәтінді құрылымына қарай талдап, бөлімдерге бөлуді үйрету

1

1

1

Оқушы мәтінді логикалық құрылымға бөліп, әр бөлікті сипаттай алады

4

Мәтіндегі логикалық байланыстарды анықтау

Мәтіннің ішкі логикалық байланыстарын анықтауды үйрету

1

1

1

Оқушы мәтіндегі себеп-салдар, жалғастыру мен қорытынды байланыстарды көрсете алады

5

Мәтіндегі терминдер мен кәсіби сөздерді түсіну

Мәтіндегі терминдер мен кәсіби сөздерді талдауды үйрету

1

1

1

Оқушы терминдердің мағынасын біледі және мәтін ішіндегі орнын түсіндіреді

6

Көлемді мәтіннен қажетті ақпаратты табу әдістері

Көлемді мәтіннен керекті ақпаратты іздеп табуды үйрету

1

1

1

Оқушы мәтінді жылдам қарап, маңызды ақпаратты ажырата алады

7

Мәтінді қайта айту және өз сөзімен жеткізу

Мәтінді өз сөзімен мазмұндап беруді үйрету

1

1

1

Оқушы оқыған мәтінді қысқаша әрі түсінікті етіп жеткізе алады

8

Мәтіндегі астарлы мағыналарды талдау

Мәтіннің жасырын мағынасын анықтап, интерпретациялауды үйрету

1

1

1

Оқушы мәтіндегі астарлы ойды түсініп, өз тұжырымын айта алады

2 БӨЛІМ. МӘТІНМЕН ЖҰМЫС ІСТЕУДІҢ СТРАТЕГИЯЛАРЫ. 8 САҒАТ

9

Тақырыпқа сай кілт сөздермен жұмыс

Кілт сөздерді анықтап, олар арқылы мәтінді талдауды үйрету

1

1

1

Оқушы кілт сөздерді тауып, мәтін мазмұнымен байланыстыра алады

10

Сұрақ қою арқылы мәтінді терең түсіну

Мәтін мазмұнына негізделген сұрақтар қоюды үйрету

1

1

1

Оқушы мәтінге байланысты мазмұнды сұрақтар құрастыра алады

11

Графикалық ұйымдастырушыларды қолдану (кластер, диаграмма)

Мәтін мазмұнын графикалық түрде құрылымдауды үйрету

1

1

1

Оқушы кластер, диаграмма, кесте арқылы мәтінді көрнекілендіре алады

12

Мәтінді құрылымға бөліп, жоспар жасау

Мәтінді бөліп, мазмұндық жоспар құруды үйрету

1

1

1

Оқушы мәтінге жоспар құрып, оны дәйекті жеткізе алады

13

Мәтіннен дәйексөз алу және оны түсіндіру

Дәйексөздерді мәтін мазмұнына сай таңдап, түсіндіруді үйрету

1

1

1

Оқушы дәйексөзді тауып, оның мағынасын түсіндіре алады

14

Салыстырмалы талдау: екі мәтінді салыстыру

Екі мәтін арасындағы ұқсастық пен айырмашылықты анықтауды үйрету

1

1

1

Оқушы мәтіндерді салыстырып, ортақ және ерекшеліктерін сипаттайды

15

Мәтінді оқу кезіндегі белсенді оқу стратегиялары

Белсенді оқу әдістерін пайдаланып, мәтінді тиімді оқуды үйрету

1

1

1

Оқушы мәтінді шоғырланып, мағынасына мән бере отырып оқи алады

16

Сөздікпен, анықтамалықпен мәтіндік жұмыс жүргізу

Мәтіндегі түсініксіз сөздерді сөздік арқылы анықтауды үйрету

1

1

1

Оқушы жаңа сөздердің мағынасын анықтап, орынды қолдана алады

3 БӨЛІМ. МӘТІН АРҚЫЛЫ ОЙЛАУ ДАҒДЫЛАРЫН ДАМЫТУ. 10 САҒАТ

17

Мәтін мазмұнына байланысты пікір білдіру

Мәтін мазмұнына сүйеніп өз пікірін айтуға үйрету

1

1

1

Оқушы мәтінге қатысты жеке көзқарасын білдіре алады

18

Мәтінге байланысты болжам жасау және оны дәлелдеу

Мәтіндегі ақпаратқа сүйеніп болжам жасауды үйрету

1

1

1

Оқушы болжам айтып, оны мәтінмен дәлелдей алады

19

Автордың ұстанымымен келіспеу және қарсы дәлел ұсыну

Автор позициясын сын көзбен қарап, қарсы дәлел ұсынуды үйрету

1

1

1

Оқушы авторға қарсы уәж айтып, пікірін негіздей алады

20

Мәтіндегі проблема мен оны шешу жолдарын талдау

Мәтіндегі мәселелерді анықтап, шешу жолдарын ұсынуды үйрету

1

1

1

Оқушы мәтіндегі проблеманы көрсетіп, шешім ұсына алады

21

Мәтінге байланысты сұрақтар құрастыру

Мәтін мазмұнына сай мазмұнды сұрақтар құрастыруды үйрету

1

1

1

Оқушы әртүрлі деңгейдегі сұрақтар құрастыра алады

22

Авторлық идеяға сүйене отырып эссе жазу

Мәтіндегі идеяны негізге ала отырып шағын эссе жазуды үйрету

1

1

1

Оқушы идеяны түсініп, жеке көзқарасын эссе арқылы білдіреді

23

Әлеуметтік тақырыптағы мәтіндерді сыни тұрғыда талдау

Қоғамдық мәні бар мәтіндерді зерттеп, сыни ойлау арқылы бағалауды үйрету

1

1

1

Оқушы әлеуметтік мәселені анықтап, өз ұстанымын дәлелдей алады

24

Мәтін мазмұнына байланысты өз көзқарасын дәлелдеу

Мәтін мазмұны негізінде ойды дәлелдеуді үйрету

1

1

1

Оқушы нақты мысалдармен өз көзқарасын жеткізе алады

25

Қоғамдық құндылықтар мен мораль мәселелерін талдау

Мәтіндегі құндылықтар мен мораль тақырыбын зерттеуді үйрету

1

1

1

Оқушы адамгершілік, әділдік сияқты ұғымдарды мәтін негізінде түсіндіреді

26

Мәтін арқылы аргумент және контраргумент құрастыру

Мәтін мазмұнына сүйене отырып аргумент пен контраргумент құрастыруды үйрету

1

1

1

Оқушы өз ойын нақты дәлелмен және қарсы пікірмен жеткізе алады

4 БӨЛІМ. ЖАНРЛАР ЖӘНЕ СТИЛЬДЕРМЕН ЖҰМЫС. 8 САҒАТ

27

Көркем мәтін мен ғылыми мәтінді салыстыру

Әртүрлі стильдегі мәтіндерді салыстырып, ерекшеліктерін анықтауды үйрету

1

1

1

Оқушы көркем және ғылыми мәтіннің айырмашылығын айта алады

28

Публицистикалық стильдегі мәтінді талдау

Публицистикалық мәтін құрылымын зерттеуді үйрету

1

1

1

Оқушы публицистикалық мәтіннің белгілерін анықтап, талдай алады

29

Ресми-іскери мәтіндермен жұмыс

Ресми мәтін құрылымын меңгеріп, қолдануды үйрету

1

1

1

Оқушы іс-қағаз стиліндегі мәтіндерді түсініп, жаза алады

30

Мәтіннің жанрын анықтау және стильдік ерекшелігін сипаттау

Мәтін жанрын анықтап, стильдік белгілерін сипаттауды үйрету

1

1

1

Оқушы мәтіннің жанрын атап, оның ерекшелігін айта алады

31

Әдеби мәтінге талдау жасау (кейіпкер, конфликт, идея)

Әдеби мәтін мазмұнын зерттеп, кейіпкерлер мен идеяны талдауды үйрету

1

1

1

Оқушы кейіпкер әрекетін сипаттап, мәтін идеясын аша алады

32

Ақпараттық мәтіннің құрылымын талдау

Ақпараттық мәтінді құрылымдық жағынан талдауды үйрету

1

1

1

Оқушы ақпараттық мәтінді жүйелі түрде сипаттай алады

33

Жарнама, хабарландыру, БАҚ мәтіндерін оқу сауаттылығы тұрғысынан бағалау

БАҚ мәтіндерін зерттеп, ақпаратты сын тұрғысынан бағалауды үйрету

1

1

1

Оқушы жарнама мен ақпаратты сараптап, әсерін бағалай алады

34

Мәтіннің стильдік құралдарын анықтау және олардың рөлін түсіндіру

Стильдік құралдарды талдап, олардың мәтіндегі рөлін түсіндіруді үйрету

1

1

1

Оқушы стильдік тәсілдерді таниды және олардың мақсатын сипаттайды



4-ҚҰРЫЛЫМ


АҚПАРАТТЫҚ – ӘДІСТЕМЕЛІК БӨЛІМ


1. Бағдарламаны қолдану саласы:

Бұл авторлық бағдарлама жалпы орта білім беретін мектептердің 11-сынып оқушыларына, орыс тілінде оқытылатын сыныптарға арналған. Бағдарлама Т2 деңгейіне сәйкес оқу сауаттылығын арттыруға бағытталған және қазақ тілі пәні аясында оқушылардың мәтінмен жұмыс жасау, сыни ойлау және шығармашылық қабілеттерін дамытуға қолданылады.

2. Қолданылатын әдіс-тәсілдер мен оқыту технологиялары:

Бағдарламада заманауи білім беру технологиялары, соның ішінде:

– сыни тұрғыдан ойлау технологиясы,

– интерактивті оқыту әдістері (кластер, инсерт, дебат, ой қозғау),

– жобалық және тапсырмалық оқыту,

– модульдік оқыту,

– оқу мақсатын нақтылап, күтілетін нәтижеге бағытталған жұмыс түрлері қарастырылған.
Сабақтарда түрлі жанрдағы мәтіндер қолданылады, олармен талдау, салыстыру, түсіндіру, интерпретациялау әдістері жүзеге асырылады.

3. Бағдарлама мазмұны мен құрылымы:

Бағдарлама 4 бөлімнен тұрады. Әр бөлімде оқушының оқу дағдыларын дамытуға бағытталған нақты тақырыптар, оқу мақсаттары және күтілетін нәтижелер белгіленген. Тақырыптар мәтінді түсіну, құрылымдау, стильдік ерекшеліктерді талдау, көзқарас білдіру сияқты бағыттар бойынша жүйеленіп берілген.

Ұсынылып отырған бағдарлама – функционалдық оқу сауаттылығын арттыруға бағытталған заманауи, тиімді және педагогикалық тұрғыда негізделген құрал. Бұл бағдарлама мұғалімдерге оқу үдерісін жандандырып, оқушылардың мәтінді терең түсіну және онымен жан-жақты жұмыс жасау дағдыларын қалыптастыруда нақты қолдау көрсетеді.


ОҚУШЫЛАРДЫ БАҒАЛАУ КРИТЕРИЙЛЕРІ


1.Мәтінді түсіну деңгейі

– Мәтіннің негізгі ойын және мазмұнын дұрыс анықтайды

– Кілт сөздер мен маңызды ақпаратты ерекшелейді

2.Талдау және дәлел келтіру дағдысы

– Автордың көзқарасын таниды

– Өз пікірін нақты мысалдармен, дәйектермен дәлелдейді

3.Салыстыру және қорытынды жасау қабілеті

– Әртүрлі мәтіндерді салыстыра алады

– Мәтін мазмұны бойынша логикалық қорытынды жасайды

4.Жазбаша және ауызша жауап сапасы

– Жауабы құрылымды және жүйелі

– Орфографиялық және грамматикалық сауаттылық сақталған




























ҚОСЫМША

5-ҚҰРЫЛЫМ


Оқытуды ұйымдастыруға әдістемелік нұсқаулар

Әдістемелік нұсқауға кіретіндер:

-әрбір тарау немесе тақырып бойынша негізгі мазмұндық бөліктер;

- оқу-тәрбие үрдісін ұйымдастырудың әдістері мен тәсілдеріне сипаттама, сабақ өткізу формасы





№1


Қатысқандар

Қатыспағандар


Сабақтың тақырыбы


Мәтін мазмұнын анықтау және негізгі ойды табу

Оқу мақсаты

Мәтін мазмұнын талдап, негізгі ойды анықтауды үйрету

Сабақтың мақсаты:

Оқушы мәтіннің мазмұны мен негізгі ойын біледі және түсіндіре алады

САБАҚТЫҢ БАРЫСЫ

Сабақтың кезеңі


ПЕДАГОГТІҢ ӘРЕКЕТІ

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар


Сабақтың басы

1-тапсырма.

Түсінік (түсіндірме):

Мәтінді оқыған кезде ең алдымен оның не туралы екенін және автордың не айтқысы келгенін түсіну маңызды. Бұл – мәтіннің мазмұны мен негізгі ойын табу деген сөз.
 Мазмұн – мәтінде не туралы айтылатыны, оқиғалар мен фактілер жиынтығы.
 Негізгі ой – автордың оқырманға жеткізгісі келген басты пікірі.


❓ Жеңіл сұрақтар:

  1. Бұл мәтінде кімдер туралы айтылған?

  2. Оқиға қай жерде және қашан болған?

  3. Мәтінде қандай негізгі мәселе қозғалған?

  4. Сенің ойыңша, автор не айтқысы келді?

Дескриптор:

Оқушы мәтіндегі оқиға мазмұнын қысқаша жеткізе алады.

ҚБ:

Бағдаршам бағалау

Түсінік

Сабақтың ортасы

2-тапсырма.

Жеке жұмыс.

Мәтінді оқып шық. Мәтін мазмұнын 4-5 сөйлеммен қысқаша баянда.
 Нұсқау: негізгі кейіпкерлер, оқиға орны мен уақыты, басты әрекет пен қорытындыны жаз.


3-тапсырма.

Жұптық жұмыс

Мәтін бойынша негізгі ойды табыңдар және оны бір сөйлеммен жазыңдар.
Содан кейін 2-3 қосымша ойды (қосымша ақпарат/мысал) көрсетіңдер.
 Нұсқау:
– Негізгі ой – мәтіндегі басты тұжырым.
– Қосымша ойлар – оны нақтылайтын немесе түсіндіретін ақпарат.

Дескриптор:

Оқушы мәтіндегі негізгі ойды анықтап, бір сөйлеммен жаза алады.

ҚБ:

Өте жақсы, Жақсы, Орташа

Жеке жұмыс



Сабақтың соңы

КЕРІ БАЙЛАНЫС


Кері байланыс тапсырмасы:

✅ "Мен мәтіннің мазмұнын түсіндім, өйткені..."
 ✏ "Негізгі ойды табуда маған қиын болғаны..."
 ✏ "Келесі мәтінде мен неге назар аударамын..."

Оқушылар осы сөйлемдерді жалғастыру арқылы өз оқу барысына рефлексия жасайды.

Дескриптор:

Оқушы негізгі ойды нақтылайтын қосымша ақпараттарды ажырата алады.

ҚБ:

Нені білемін?

Нені білдім?

Нені білгім келеді?

Кері байланыс тапсырмасы



Бағалаудағы дискрипторлар - критерийлер.

ТАПСЫРМАЛАР:

Дескрипторлар:


БАЛЛ


– Мәтіннің негізгі оқиғаларын 4-5 сөйлеммен дұрыс мазмұндайды.– 1 балл.

– Автордың басты ойын дәл және түсінікті түрде жазады.– 1 балл.

1-Тапсырма:

Түсінік

2-Тапсырма:

Жеке жұмыс

Кері байланыс тапсырмасы

– Мәтіннен 2-3 қосымша (қолдаушы) ойды тауып, жазады.– 1 балл.



№2


Қатысқандар

Қатыспағандар


Сабақтың тақырыбы


Автордың көзқарасын тану және дәлелдерін бағалау

Оқу мақсаты

Автор көзқарасын зерттеп, дәлелдерін бағалауды үйрету

Сабақтың мақсаты:

Оқушы автордың көзқарасын анықтап, оны дәлелдермен түсіндіре алады

САБАҚТЫҢ БАРЫСЫ

Сабақтың кезеңі


ПЕДАГОГТІҢ ӘРЕКЕТІ

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар


Сабақтың басы

1-тапсырма.

Түсінік (түсіндірме):

Автор өз ойын оқырманға жеткізу үшін мәтін жазады. Бұл мәтінде автор белгілі бір көзқарасты (пікірді) ұстанады. Ол көзқарасын дәлелдермен негіздеуге тырысады. Оқырман ретінде біз осы пікірді түсініп, оның қаншалықты нанымды және логикалық тұрғыдан негізделгенін бағалауымыз керек.

Көзқарас – автордың қандай да бір мәселеге қатысты жеке пікірі.
 Дәлелдер – сол пікірді нақтылайтын, түсіндіретін және қолдайтын ақпараттар (мысалдар, фактілер, статистика, ой қорытындылары).
Оқушы мәтіндегі авторлық ұстанымды ажыратып, оның дәлелдерінің маңыздылығына баға бере алуы тиіс.


Мәтін:

Мәтін: «Кітаптың орны»
Қазіргі кезде көптеген адамдар бос уақытын смартфон мен компьютер алдында өткізеді. Ойын, әлеуметтік желілер, бейнебаяндар – мұның бәрі жастардың басты қызығушылығына айналды. Дегенмен, менің ойымша, кітап оқу – адамды рухани дамытатын, ойлауын тереңдететін ең маңызды құрал.

Біріншіден, кітаптар адамның қиялын дамытады. Әдеби шығармаларды оқу арқылы біз өзімізді кейіпкерлердің орнына қойып, олардың сезімдерін сезінеміз. Бұл – эмоционалды интеллектінің дамуына жол ашады.

Екіншіден, кітап – тіл байлығын арттыратын, сөздік қорды молайтатын таптырмас құрал. Мен өз тәжірибемнен білемін: жүйелі түрде көркем әдебиет оқыған сайын, менің сөздік қорым артып, өз ойымды нақты әрі көркем жеткізу жеңілдей түсті.

Үшіншіден, кітап оқу – уақытты сапалы өткізудің бір жолы. Иә, бейнебаяндар да қызықты, бірақ олар бізге ұзақ мерзімді пайда бере ме? Ал кітаптар – өмір бойы есте қалатын білім мен құндылықтардың көзі.

Қорытындылай келе, кітап – жай ғана ақпарат құралы емес, ол – жан азығы. Сондықтан да әр адам бос уақытының бір бөлігін кітапқа арнауы тиіс деп есептеймін.


❓ Жеңіл сұрақтар:

  1. Автордың бұл мәтіндегі негізгі көзқарасы қандай?

  2. Автор өз ойын қалай дәлелдейді?

  3. Мәтінде неше дәлел бар және олар қандай?

  4. Осы көзқараспен сен келісесің бе? Неліктен?

Дескриптор:

Оқушы мәтіндегі автордың көзқарасын анықтай алады.

ҚБ:

Бағдаршам бағалау

Түсінік

Сабақтың ортасы

2-тапсырма.

«Бес саусақ» әдісі:

Мәтінді оқығаннан кейін төмендегідей сұрақтарға жауап бер:

  • Бас бармақ: Автор не туралы айтып отыр?

  • Сұқ саусақ: Автордың көзқарасы қандай?

  • Ортаңғы саусақ: Бұл көзқарасты қандай дәлелдермен қолдады?

  • Аты жоқ саусақ: Осы дәлелдер сенімді ме?

  • Шынашақ: Автордың ойымен келісесің бе?


3-тапсырма.

«Иә немесе жоқ» әдісі:

Төмендегі тұжырымдарды оқып, «иә» немесе «жоқ» деп жауап бер. Әр жауабыңды қысқаша түсіндір.

  1. Автор кітапты тек демалу құралы ретінде қарастырады.

  2. Автордың пікірінше, бейнебаяндар кітапқа қарағанда пайдалырақ.

  3. Автор өзінің жеке тәжірибесіне сүйеніп мысал келтіреді.

  4. Мәтінде үш нақты дәлел келтірілген.

  5. Автор кітапты «жан азығы» деп бағалайды.

Дескриптор:

Оқушы автор келтірген дәлелдерді таба алады.

ҚБ:

Өте жақсы, Жақсы, Орташа

«Бес саусақ» әдісі



Сабақтың соңы

КЕРІ БАЙЛАНЫС


Кері байланыс тапсырмасы – «Сөздік» әдісі:

Төмендегі сөйлемдерді оқушылар өз ойларымен жалғастырады:

  • Мен бүгін білдім, автордың көзқарасын анықтау үшін...

  • Автордың дәлелдері маған...

  • Келесі жолы мәтін оқығанда мен міндетті түрде...

Оқушылар осы сөз тіркестерін толтыра отырып, өз түсінігін, сезімін және болашақтағы оқу стратегияларын нақтылайды.

Дескриптор:

Оқушы автордың дәлелдеріне сыни баға бере алады.

ҚБ:

Нені білемін?

Нені білдім?

Нені білгім келеді?

Кері байланыс тапсырмасы





Бағалаудағы дискрипторлар - критерийлер.

ТАПСЫРМАЛАР:

Дескрипторлар:


БАЛЛ


– Автордың негізгі ойын бір сөйлеммен нақты жазады. – 1 балл.


– Мәтіннен 2–3 дәлелді бөліп көрсетеді. – 1 балл.

1-Тапсырма:

Түсінік

2-Тапсырма:

«Бес саусақ» әдісі

Кері байланыс тапсырмасы

– Автордың дәлелдерінің сенімділігі туралы өз ойын жазады. – 1 балл.



№3


Қатысқандар

Қатыспағандар


Сабақтың тақырыбы


Мәтіндегі ақпаратты құрылымдау: кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды

Оқу мақсаты

Мәтінді құрылымына қарай талдап, бөлімдерге бөлуді үйрету

Сабақтың мақсаты:

Оқушы мәтінді логикалық құрылымға бөліп, әр бөлікті сипаттай алады

САБАҚТЫҢ БАРЫСЫ

Сабақтың кезеңі


ПЕДАГОГТІҢ ӘРЕКЕТІ

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар


Сабақтың басы

1-тапсырма.

Түсінік:

Кез келген мәтіннің белгілі бір құрылымы болады. Бұл құрылым мәтінді түсінуді жеңілдетеді. Үш негізгі бөлікке бөлінеді:

  • Кіріспе – тақырыппен таныстырады, мәселені көтереді.

  • Негізгі бөлім – мәселені ашып, дәлелдер, мысалдар келтіріледі.

  • Қорытынды – негізгі ой жинақталады, ұсыныс немесе пікір білдіріледі.

Мәтінді дұрыс құрылымдау оқушыға автор ойын жақсы түсінуге көмектеседі және өзінің де жазбаша ойын жүйелі жеткізу дағдысын дамытады.


Мәтін:

Мәтін: «Тазалық – денсаулық кепілі»

Адам өмірінің сапалы болуы – оның өмір сүру салтына тікелей байланысты. Әсіресе, тазалық сақтау – әрбір адамның жеке жауапкершілігі. Тазалықты сақтау арқылы біз өзімізді және айналамыздағы адамдарды көптеген аурулардан қорғай аламыз.

Қазіргі таңда қалалар мен ауылдарда қоқыстың көптеп жиналуы, тазалық мәдениетінің төмендігі байқалады. Көптеген адамдар қоғамдық орындарда, саябақтарда, көшеде қоқыс тастап кетуді қалыпты жағдай ретінде қабылдайды. Бұл – тек экологияға емес, адам денсаулығына да зиян.

Тазалық сақтау – тек жекелеген адамдардың емес, бүкіл қоғамның ортақ міндеті болуы тиіс. Егер әр азамат өз ауласын, көшесін таза ұстаса, онда елдің жалпы санитарлық жағдайы да жақсарады.

Қорытындылай келе, тазалық – жай ғана тәртіп емес, бұл – мәдениеттің, тәрбиенің және денсаулықтың көрсеткіші. Сондықтан әр адам тазалықты сақтау арқылы өз болашағына қамқорлық жасауы тиіс.


❓ Жеңіл сұрақтар:

  1. Мәтінде қандай мәселе қозғалып отыр?

  2. Кіріспе бөлігінде қандай ой айтылған?

  3. Негізгі бөлімде не түсіндірілген?

  4. Қорытындыда автор қандай пікір білдіреді?

Дескриптор:

Оқушы мәтіннің құрылымдық бөліктерін (кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды) ажырата алады.

ҚБ:

Бағдаршам бағалау

Түсінік

Сабақтың ортасы

2-тапсырма.

«Құрылымдық сызба» әдісі:

Мәтінді оқып шығып, төмендегі кестені толтыр:


Мәтін бөлімі

Мазмұны

Кіріспе


Негізгі бөлім


Қорытынды



3-тапсырма.

«Үш сөйлем» әдісі:

Мәтіннің құрылымына сай әр бөлімге бір сөйлемнен жазыңыз:

  1. Кіріспе: ...

  2. Негізгі бөлім: ...

  3. Қорытынды: ...

Дескриптор:

Оқушы әр бөлімнің мазмұнын қысқаша сипаттай алады.

ҚБ:

Өте жақсы, Жақсы, Орташа

«Құрылымдық сызба» әдісі



Сабақтың соңы

КЕРІ БАЙЛАНЫС


Кері байланыс – «Сөздік» әдісі:

Төмендегі сөйлемдерді жалғастыр:

  • Мен мәтін құрылымын анықтауда...

  • Кіріспе, негізгі бөлім, қорытындыны ажырату маған...

  • Келесі жолы мәтін оқығанда, мен...

Дескриптор:

Оқушы мәтін құрылымын сызба немесе кесте арқылы көрсете алады.

ҚБ:

Нені білемін?

Нені білдім?

Нені білгім келеді?

Кері байланыс



Бағалаудағы дискрипторлар - критерийлер.

ТАПСЫРМАЛАР:

Дескрипторлар:


БАЛЛ


– Мәтінді үш бөлікке бөліп, әрқайсысына нақты мазмұн береді. – 1 балл.


– Әр бөлімге бір сөйлеммен мағыналы сипаттама жазады. – 1 балл.

1-Тапсырма:

Түсінік

2-Тапсырма:

«Құрылымдық сызба» әдісі

Кері байланыс

– Мәтін құрылымын сызба немесе кесте түрінде дұрыс толтырады. – 1 балл.



№4


Қатысқандар

Қатыспағандар


Сабақтың тақырыбы


Мәтіндегі логикалық байланыстарды анықтау

Оқу мақсаты

 Мәтіннің ішкі логикалық байланыстарын анықтауды үйрету

Сабақтың мақсаты:

Оқушы мәтіндегі себеп-салдар, жалғастыру мен қорытынды байланыстарды көрсете алады

САБАҚТЫҢ БАРЫСЫ

Сабақтың кезеңі


ПЕДАГОГТІҢ ӘРЕКЕТІ

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар


Сабақтың басы

1-тапсырма.

Түсінік :

Кез келген мәтінде сөйлемдер мен ойлар өзара байланысты. Бұл байланыстар логикалық байланыс деп аталады. Олар автордың ойын ретімен жеткізуіне көмектеседі.

Логикалық байланыс себеп-салдар, салыстыру, нақтылау, жалпылау, қорытындылау сияқты түрлерде көрінеді. Мұндай байланысты білдіретін сөздер: өйткені, сондықтан, себебі, бірақ, алайда, яғни, сонымен, демек, мысалы, әсіресе т.б.

Логикалық байланыстарды түсіну – мәтінді терең түсінудің негізгі бөлігі.


❓ Жеңіл сұрақтар:

  1. Мәтінде қандай ойлар бір-бірімен байланысқан?

  2. Қай сөйлем себепті білдіреді?

  3. Қай сөйлемде қорытынды бар?

  4. Байланысты білдіретін қандай сөздер қолданылған?

Дескриптор:

Оқушы мәтіндегі логикалық байланыс түрлерін ажырата алады.

ҚБ:

Бағдаршам бағалау

Түсінік

Сабақтың ортасы

2-тапсырма.

Мәтін:

Мәтін: «Дұрыс тамақтану – денсаулық кепілі»

Адам ағзасының дұрыс жұмыс істеуі үшін пайдалы тағамдармен қоректену қажет. Өйткені біздің денеміз қажетті дәрумендер мен минералдарды тек тағам арқылы алады. Егер адам үнемі майлы, тәтті, фастфуд өнімдерін көп пайдаланса, онда бұл ағзаға зиян келтіреді.

Сонымен қатар, дұрыс тамақтану – адамның көңіл күйіне де әсер етеді. Себебі белгілі бір дәрумендер жүйке жүйесінің дұрыс жұмыс істеуіне ықпал етеді. Мысалы, В тобының дәрумендері адамның белсенділігін арттырып, шаршауды азайтады.

Қорытындылай келе, дұрыс тамақтану – салауатты өмір салтының маңызды бөлігі. Сондықтан әр адам өзінің күнделікті рационына назар аударуы қажет.


«Ой тізбегі» әдісі:

Мәтіндегі сөйлемдер арасындағы логикалық байланысты анықта.
Әр сөйлемнің алдындағы байланысты білдіретін сөздерді белгіле:
(мысалы: себебі, сондықтан, демек, мысалы...)

Мысалы:

  • Себебі: ___________________________

  • Сондықтан: _______________________

  • Мысалы: __________________________


3-тапсырма.

«Сұрыптау» әдісі:

Мәтіндегі төмендегі сөйлемдерді байланыс түріне қарай сұрыпта:
(себеп-салдар, мысал келтіру, қорытынды, нақтылау)

Сөйлемдер:

  1. Өйткені біздің денеміз қажетті дәрумендер мен минералдарды тек тағам арқылы алады.

  2. Қорытындылай келе, дұрыс тамақтану – салауатты өмір салтының маңызды бөлігі.

  3. Мысалы, В тобының дәрумендері адамның белсенділігін арттырады.

  4. Егер адам үнемі майлы, тәтті тағамдарды көп пайдаланса, онда бұл ағзаға зиян келтіреді.

Дескриптор:

Оқушы байланысты білдіретін сөздерді таба алады.

ҚБ:

Өте жақсы, Жақсы, Орташа

«Ой тізбегі» әдісі



Сабақтың соңы

КЕРІ БАЙЛАНЫС


Кері байланыс – «Сөздік» әдісі:

Төмендегі сөйлемдерді жалғастыр:

  • Мен логикалық байланыстарды анықтауды...

  • Мәтіндегі себеп пен қорытындыны табу маған...

  • Келесі мәтінді оқығанда, мен міндетті түрде...

Дескриптор:

Оқушы логикалық байланыс түрлерін сөйлемдерге сәйкестендіре алады.

ҚБ:

Нені білемін?

Нені білдім?

Нені білгім келеді?

Кері байланыс



Бағалаудағы дискрипторлар - критерийлер.

ТАПСЫРМАЛАР:

Дескрипторлар:


БАЛЛ


– Мәтіндегі сөйлемдер арасындағы себеп-салдар, қорытынды, мысал келтіру сияқты байланыстарды анықтайды. – 1 балл.

– Мәтіндегі логикалық байланыс жасайтын тірек сөздерді (өйткені, сондықтан, мысалы, демек т.б.) белгілейді. – 1 балл.

1-Тапсырма:

Түсінік

2-Тапсырма:

«Ой тізбегі» әдісі

Кері байланыс

– Сөйлемді тиісті логикалық байланыс түріне (себеп, мысал, қорытынды) дұрыс сәйкестендіреді. – 1 балл.



№5


Қатысқандар

Қатыспағандар


Сабақтың тақырыбы


Мәтіндегі терминдер мен кәсіби сөздерді түсіну

Оқу мақсаты

Мәтіндегі терминдер мен кәсіби сөздерді талдауды үйрету

Сабақтың мақсаты:

Оқушы терминдердің мағынасын біледі және мәтін ішіндегі орнын түсіндіреді

САБАҚТЫҢ БАРЫСЫ

Сабақтың кезеңі


ПЕДАГОГТІҢ ӘРЕКЕТІ

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар


Сабақтың басы

1-тапсырма.

Түсінік :

Терминдер мен кәсіби сөздер – белгілі бір салаға ғана тән, арнайы мағынасы бар сөздер.
 Мысалы, медицина, заң, техника, экология сияқты салаларда өз тілі, ұғымдары болады.

Термин – ғылыми немесе кәсіби салада қолданылатын нақты ұғымды білдіретін сөз (мысалы: гравитация, вакцина, экожүйе).
Мәтінді толық түсіну үшін осы сөздердің мәнін анықтау өте маңызды. Оларды түсінбей, мәтіннің мазмұнын да толық ұғыну қиын.


❓ Жеңіл сұрақтар:

  1. Мәтінде қандай таныс емес сөздер кездеседі?

  2. Бұл сөздер қандай салаға қатысты деп ойлайсың?

  3. Осы сөздердің мағынасын түсінуге не көмектесті?

  4. Терминдер мәтіннің мазмұнын қалай нақтылайды?

Дескриптор:

Оқушы мәтіннен терминдер мен кәсіби сөздерді анықтай алады.

ҚБ:

Бағдаршам бағалау

Түсінік

Сабақтың ортасы

2-тапсырма.

Мәтін: «Экология және көміртек ізі»

Соңғы жылдары климаттың өзгеруі әлемдік деңгейдегі өзекті мәселеге айналды. Ғалымдар «көміртек ізі» (carbon footprint) деген ұғымды жиі қолданады. Бұл – адамның немесе ұйымның атмосфераға бөлетін көмірқышқыл газының (CO₂) жалпы көлемі.

Мысалы, жеке автокөлікті қолдану, ұшақпен ұшу немесе пластикті шамадан тыс тұтыну көміртек ізіне әсер етеді. Сондықтан көптеген елдер қалдықтарды қайта өңдеу, жаңартылатын энергия көздерін пайдалану және көміртек квотасын енгізу сияқты шараларды қолға алуда.

Экологтар бұл терминдердің әрқайсысының маңызын түсіндіріп, қоғамды экологиялық сауаттылыққа шақырады. Өйткені әр адамның экологиялық жауапкершілігі – Жер бетін қорғаудың алғышарты.


«Терминді белгілейік» әдісі:

Мәтінді оқып шығып, ішінен терминдер мен кәсіби сөздерді теріп жаз.

✔ Терминдер:
1.
2.
3.

✔ Саласы (экология, энергетика т.б.):
1.
2.


3-тапсырма.

«Түсіндірме сөздік» әдісі:

Төмендегі терминдердің мағынасын өз сөзіңмен түсіндіріп жаз:

  1. Көміртек ізі –

  2. Жаңартылатын энергия –

  3. Қалдықтарды қайта өңдеу –

Қосымша: Егер білмесең, сөздікті немесе интернетті пайдалануға болады.

Дескриптор:

Оқушы терминдердің мағынасын түсіндіре алады.

ҚБ:

Өте жақсы, Жақсы, Орташа

«Терминді белгілейік» әдісі



Сабақтың соңы

КЕРІ БАЙЛАНЫС


Кері байланыс – «Сөздік» әдісі:

Оқушы келесі сөйлемдерді жалғастыру арқылы өз жұмысын қорытындылайды:

  • Мен бүгін мәтіндегі термин сөздерді...

  • Маған кәсіби сөздердің мағынасын түсіну...

  • Келесі мәтінде термин кездессе, мен...

Дескриптор:

Оқушы терминдерді мәтін мазмұнымен байланыстыра алады.

ҚБ:

Нені білемін?

Нені білдім?

Нені білгім келеді?

Кері байланыс



Бағалаудағы дискрипторлар - критерийлер.

ТАПСЫРМАЛАР:

Дескрипторлар:


БАЛЛ


– Мәтіннен кемінде 3 термин немесе кәсіби сөзді теріп жазады. – 1 балл.

– Әр терминнің мағынасын өз сөзімен дұрыс және түсінікті түрде сипаттайды. – 1 балл.

1-Тапсырма:

Түсінік

2-Тапсырма:

«Терминді белгілейік» әдісі

Кері байланыс

– Терминнің мәтіндегі рөлін және оның маңызын түсіндіреді.

– 1 балл.



№6


Қатысқандар

Қатыспағандар


Сабақтың тақырыбы


Көлемді мәтіннен қажетті ақпаратты табу әдістері

Оқу мақсаты

Көлемді мәтіннен керекті ақпаратты іздеп табуды үйрету

Сабақтың мақсаты:

Оқушы мәтінді жылдам қарап, маңызды ақпаратты ажырата алады

САБАҚТЫҢ БАРЫСЫ

Сабақтың кезеңі


ПЕДАГОГТІҢ ӘРЕКЕТІ

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар


Сабақтың басы

1-тапсырма.

Түсінік :

Көлемді мәтіндерден ең маңызды, қажетті ақпаратты табу – оқу сауаттылығының маңызды дағдысы.
Мұндай мәтіндерде негізгі ой, фактілер, дәйектер және қосымша ақпараттар араласып беріледі.

Қажетті ақпаратты табудың тиімді әдістері:

  • Скани́рлеу (шолу) – кілт сөздерді іздеу арқылы жылдам қарау;

  • Тақырып пен бірінші сөйлемге назар аудару;

  • Сұрақтар құрастырып, сол сұрақтарға жауап іздеу;

  • Абзацтың басты сөйлемін анықтау.


❓ Жеңіл сұрақтар:

  1. Мәтінде қандай маңызды деректер бар?

  2. Қандай сөйлемдер ең негізгі ақпаратты береді?

  3. Қандай сөздер саған кілт сөз болып көрінді?

  4. Қажетті ақпаратты қалай жылдам таптың?

Дескриптор:

Оқушы көлемді мәтіннен кілт сөздерді таба алады.

ҚБ:

Бағдаршам бағалау

Түсінік

Сабақтың ортасы

2-тапсырма.

Мәтін: «Қазақстандағы экотуризм»

Қазақстан – табиғаты әсем, экологиялық туризмге қолайлы елдердің бірі. Соңғы жылдары бұл салаға қызығушылық артып келеді. 2023 жылғы ресми деректерге сүйенсек, елімізде 60-тан астам экотуристік бағыттар тіркелген.

Ең танымал аймақтардың бірі – Алтай мен Іле Алатауы. Бұл аймақтарда сирек кездесетін жануарлар мен өсімдіктер мекендейді. Экотуризм тек табиғатты тамашалау ғана емес, сонымен қатар табиғатты қорғау мәдениетін қалыптастыруға бағытталған.

Туристер үшін арнайы ақпараттық орталықтар мен бағыттар ұйымдастырылып, экогидтер қызметі жолға қойылған. Алайда, бұл салада шешімін таппаған мәселелер де бар. Мысалы, кейбір табиғи аумақтарда инфрақұрылым нашар дамыған, туристік ережелер толық сақталмайды.

Экотуризм – табиғатқа зиян келтірмей, оны болашақ ұрпаққа сақтау жолындағы маңызды қадам.


«Кілт сөздер» әдісі:

Мәтінді оқып, төмендегі сұрақтарға жауап беретін кілт сөздерді белгіле:

  1. Экотуризм қандай мақсатта ұйымдастырылады?

  2. Ең танымал аймақтар қайсы?

  3. Қандай мәселелер бар?

Жауапты мәтіннен дәл тауып, астын сыз немесе көшіріп жаз.



3-тапсырма.

«Ақпарат сүзгісі» әдісі:

Мәтіндегі маңызды және қосымша ақпаратты бөлек жаза отырып, ақпаратты сүзгіден өткіз:


Маңызды ақпарат

Қосымша ақпарат

Мысалы: Қазақстанда 60 экотуристік бағыт бар

Экогидтер қызметі жолға қойылған


Оқушы өз бетінше кестені жалғастырады.

Дескриптор:

Оқушы мәтіндегі қажетті ақпаратты анықтай алады.

ҚБ:

Өте жақсы, Жақсы, Орташа

«Кілт сөздер» әдісі



Сабақтың соңы

КЕРІ БАЙЛАНЫС


Кері байланыс – «Сөздік» әдісі:

Оқушы келесі сөйлемдерді жалғастырады:

  • Көлемді мәтіннен қажетті ақпаратты табу үшін мен...

  • Маған кілт сөздерді анықтау...

  • Келесі мәтін оқығанда, мен ақпаратты...

Дескриптор:

Оқушы маңызды және қосымша ақпаратты ажырата алады.

ҚБ:

Нені білемін?

Нені білдім?

Нені білгім келеді?

Кері байланыс



Бағалаудағы дискрипторлар - критерийлер.

ТАПСЫРМАЛАР:

Дескрипторлар:


БАЛЛ


– Мәтіндегі 3–4 кілт сөзді дұрыс таңдайды және мағынасын түсіндіре алады. – 1 балл.

– Мәтіннен нақты ақпаратты тауып, сұраққа сәйкес жауап береді.

– 1 балл.

1-Тапсырма:

Түсінік

2-Тапсырма:

«Кілт сөздер» әдісі

Кері байланыс

– Ақпараттарды маңыздылық деңгейіне қарай дұрыс бөледі (кестеде немесе тізіммен). – 1 балл.



№7


Қатысқандар

Қатыспағандар


Сабақтың тақырыбы


Мәтінді қайта айту және өз сөзімен жеткізу

Оқу мақсаты

Мәтінді өз сөзімен мазмұндап беруді үйрету

Сабақтың мақсаты:

Оқушы оқыған мәтінді қысқаша әрі түсінікті етіп жеткізе алады

САБАҚТЫҢ БАРЫСЫ

Сабақтың кезеңі


ПЕДАГОГТІҢ ӘРЕКЕТІ

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар


Сабақтың басы

1-тапсырма.

Түсінік :

Мәтінді қайта айту – оқыған ақпаратты түсініп, оны өз сөзімен қысқаша жеткізу қабілеті. Бұл дағды оқушының түсіну, есте сақтау және байланыстырып сөйлеу қабілетін дамытады.

Қайта айту кезінде:

  • Мәтіннің негізгі мазмұны сақталуы керек;

  • Автордың ойын бұрмаламау қажет;

  • Өз сөзіңмен түсінікті әрі қысқа түрде айту маңызды.

Бұл дағды ҰБТ-ға, эссе жазуға, ауызша пікір айтуға дайындық үшін өте пайдалы.


❓ Жеңіл сұрақтар:

  1. Мәтін не туралы?

  2. Автордың негізгі ойы қандай?

  3. Қай сөйлемдер маңызды болып көрінді?

  4. Мәтінді қысқа әрі нақты қалай айтуға болады?

Дескриптор:

Оқушы мәтінді түсініп, мазмұнын есте сақтай алады.

ҚБ:

Бағдаршам бағалау

Түсінік

Сабақтың ортасы

2-тапсырма.

«Секундомер» әдісі:

Мәтінді оқы. 1 минут уақыт ішінде мәтінді өз сөзіңмен айтып беруге тырыс.
Уақыт аяқталғаннан кейін өз жауабыңды қағазға түсір.


3-тапсырма.

«3 сөйлеммен жеткіз» әдісі:

Оқыған мәтінді үш сөйлеммен қысқаша баянда:

  1. Мәтінде не туралы айтылды?

  2. Негізгі ой қандай?

  3. Сен үшін маңызды тұсы не болды?


Мәтін: «Уақытыңды басқар»

Көптеген адамдар "уақыт жетпейді" деп жиі шағымданады. Шын мәнінде, уақыт бар, тек оны дұрыс пайдалану маңызды. Уақытты тиімді басқару – табысты болудың негізгі шарттарының бірі.

Біріншіден, күн тәртібін алдын ала жоспарлау – уақытты үнемдеудің ең жақсы тәсілі. Мысалы, кешкісін келесі күнге жоспар жасап, маңызды істерді тізіп жазып қою пайдалы. Бұл әдіс уақытты реттеуге және басымдықтарды анықтауға көмектеседі.

Екіншіден, көңіл бөлгіш факторлардан аулақ болу қажет. Телефон, әлеуметтік желі, қажетсіз сөйлесулер адамның уақытын "жеп" қояды.

Қорытындылай келе, уақыт – ең құнды ресурс. Оны басқаруды үйренген адам көп нәрсеге қол жеткізе алады.

Дескриптор:

Оқушы мәтінді өз сөзімен қысқаша жеткізе алады.

ҚБ:

Өте жақсы, Жақсы, Орташа

«Секундомер» әдісі



Сабақтың соңы

КЕРІ БАЙЛАНЫС


Кері байланыс – «Сөздік» әдісі:

Төмендегі сөйлемдерді жалғастыр:

  • Мен мәтінді өз сөзімен айтуда...

  • Маған ең маңызды ой ретінде...

  • Келесі жолы мәтінді қайталау үшін мен...

Дескриптор:

Оқушы мәтіндегі басты идеяны бұрмаламай жеткізе алады.

ҚБ:

Нені білемін?

Нені білдім?

Нені білгім келеді?

Кері байланыс



Бағалаудағы дискрипторлар - критерийлер.

ТАПСЫРМАЛАР:

Дескрипторлар:


БАЛЛ


– Мәтіндегі негізгі ой мен маңызды ақпаратты дұрыс анықтайды. – 1 балл.

– Мәтін мазмұнын 3–5 сөйлеммен, өз сөзімен, нақты және жүйелі түрде айтады. – 1 балл.

1-Тапсырма:

Түсінік

2-Тапсырма:

«Секундомер» әдісі

Кері байланыс

– Автордың көзқарасы мен ойын сақтай отырып, оны дұрыс мазмұндайды. – 1 балл.



№8


Қатысқандар

Қатыспағандар


Сабақтың тақырыбы


Мәтіндегі астарлы мағыналарды талдау

Оқу мақсаты

Мәтіннің жасырын мағынасын анықтап, интерпретациялауды үйрету

Сабақтың мақсаты:

Оқушы мәтіндегі астарлы ойды түсініп, өз тұжырымын айта алады

САБАҚТЫҢ БАРЫСЫ

Сабақтың кезеңі


ПЕДАГОГТІҢ ӘРЕКЕТІ

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар


Сабақтың басы

1-тапсырма.

Түсінік :

Астарлы мағына – мәтінде тікелей айтылмаған, бірақ терең ойды білдіретін жасырын мағына. Автор кейде ойын ашық жазбай, оқырманға ойлануға мүмкіндік береді. Мұндайда оқушы символ, метафора, ишара секілді тәсілдерді танып, сол арқылы автордың ниетін түсіне білуі керек.

Астарлы мағына көбіне:
– көркем әдебиетте,
– мақал-мәтел, теңеу,
– бейнелі сөздер арқылы беріледі.


❓ Жеңіл сұрақтар:

  1. Мәтінде нақты айтылмаған, бірақ жасырын жатқан ой бар ма?

  2. Қандай сөздер немесе сөйлемдер астарлы мағынада қолданылған?

  3. Автор бұл сөз арқылы не айтқысы келді деп ойлайсың?

  4. Мәтіндегі символ немесе бейнелі сөз бар ма?

Дескриптор:

Оқушы мәтіндегі бейнелі сөздерді таба алады.

ҚБ:

Бағдаршам бағалау

Түсінік

Сабақтың ортасы

2-тапсырма.

«Метафораны тап!» әдісі:

Мәтінді оқы да, төмендегі сұрақтарға жауап бер:

  • Қай сөйлемдерде бейнелі, астарлы мағына бар?

  • Ол қандай мағына береді?

  • Автор бұл арқылы не айтқысы келген?


3-тапсырма.

«Ой қазынасы» әдісі:

Мәтінді оқып, негізгі ашық айтылмаған ойды анықта.
Төмендегі кестені толтыр:


Мәтін үзіндісі

Жасырын (астарлы) мағына






Мәтін: «Қағаз кемелер»

Асан балалық шағында өзен жағасына барып, қағаздан кемелер жасайтын. Ол әр кемені суға жіберген сайын армандарын соған артатындай сезінетін.

Жылдар өтті. Қазір Асан – ірі компанияда жұмыс істейтін менеджер. Таңнан кешке дейін ноутбук пен кесте, есеп-қисаппен айналысады. Ол бұрынғы өзенге сирек баратын болды. Бір күні ескі дәптерінің арасынан бүктелген бір қағаз кеме тауып алды. Сол сәтте жүрегі шым ете қалды.

Ол жұмысты қоя салып, өзенге бет алды. Кішкентай кезінде жасаған әдетін қайталап, қағаз кемесін суға жіберді. Бұл жолы кеме баяу ағып бара жатты. Бірақ ол кемеден өз арманын көргендей болды...

Дескриптор:

Оқушы бейнелі сөздердің мағынасын түсіндіре алады.

ҚБ:

Өте жақсы, Жақсы, Орташа

«Метафораны тап!» әдісі



Сабақтың соңы

КЕРІ БАЙЛАНЫС


Кері байланыс – «Сезім картасы» әдісі:

Оқушылар төмендегі сұрақтарға өз ойынша жауап береді. Бұл – олардың мәтіндегі астарды қалай сезінгенін бағалауға арналған:

  1. Мәтін сені қандай сезімге бөледі?

  2. Асанның қағаз кемесі нені білдіреді деп ойлайсың?

  3. Сен бұл мәтіннен қандай ой түйдің?

Дескриптор:

Оқушы мәтіндегі автордың жасырын ойын анықтап, ой түйе алады.

ҚБ:

Нені білемін?

Нені білдім?

Нені білгім келеді?

Кері байланыс



Бағалаудағы дискрипторлар - критерийлер.

ТАПСЫРМАЛАР:

Дескрипторлар:


БАЛЛ


– Мәтіннен метафора, символ, астарлы мағына беретін сөздерді анықтайды.

– 1 балл.


– Бейнелі сөздің жасырын мағынасын өз сөзімен түсіндіреді. – 1 балл.

1-Тапсырма:

Түсінік

2-Тапсырма:

«Метафораны тап!» әдісі

Кері байланыс

– Автордың ашық айтылмаған идеясын тұжырымдап жеткізеді. – 1 балл.



№9


Қатысқандар

Қатыспағандар


Сабақтың тақырыбы


Тақырыпқа сай кілт сөздермен жұмыс

Оқу мақсаты

Кілт сөздерді анықтап, олар арқылы мәтінді талдауды үйрету

Сабақтың мақсаты:

Оқушы кілт сөздерді тауып, мәтін мазмұнымен байланыстыра алады

САБАҚТЫҢ БАРЫСЫ

Сабақтың кезеңі


ПЕДАГОГТІҢ ӘРЕКЕТІ

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар


Сабақтың басы

1-тапсырма.

Түсінік :

Кілт сөздер – мәтіндегі негізгі ұғымдар мен мағынаны білдіретін маңызды сөздер. Олар арқылы мәтіннің не туралы екенін жылдам түсінуге болады.

Кілт сөздер:

  • мәтіннің тақырыбы мен негізгі идеясын көрсетеді;

  • маңызды дерек, оқиға, кейіпкер, әрекетті білдіреді;

  • жиі қайталануы немесе ерекше мәнге ие болуы мүмкін.

Кілт сөздермен жұмыс істеу — оқушыға мәтінді терең түсінуге, ақпаратты құрылымдауға және өз ойын жүйелі жеткізуге көмектеседі.


❓ Жеңіл сұрақтар:

  1. Мәтінде жиі қайталанатын немесе ерекше мәні бар қандай сөздер бар?

  2. Бұл сөздер мәтіннің тақырыбымен қалай байланысты?

  3. Егер осы сөздер болмаса, мәтіннің мағынасы қандай болар еді?

  4. Осы сөздерді қолдана отырып, мәтінді қысқаша сипаттай аласың ба?

Дескриптор:

Оқушы мәтіннен тақырыпқа сай кілт сөздерді анықтай алады.

ҚБ:

Бағдаршам бағалау

Түсінік

Сабақтың ортасы

2-тапсырма.

«Кілт сөзді бөлектеп жаз» әдісі:

Мәтінді оқып, тақырыпқа сәйкес 5 негізгі кілт сөзді бөлектеп жаз. Әр сөздің мәтіндегі маңызын бір сөйлеммен түсіндір.



3-тапсырма.

«Кілт сөзден сөйлем құрастыр» әдісі:

  1. Өз таңдаған 3 кілт сөзіңді пайдаланып, мәтіннің негізгі мазмұнын 2–3 сөйлеммен баянда.

  2. Сол кілт сөздер мәтіндегі қандай ойға бағыт береді – түсіндір.


Мәтін: «Ағаш отырғызудың маңызы»

Ағаш – табиғаттың маңызды бөлігі. Ол ауаны тазартып, оттегін бөліп шығарады. Ағаш отырғызу – болашақ ұрпаққа қамқорлық жасаудың бір жолы.

Соңғы жылдары климаттың өзгеруі, жаһандық жылыну, орман алқаптарының азаюы мәселелері жиі көтеріліп жүр. Сондықтан көптеген елдерде «Жасыл ел», «Бір ағаш – бір өмір» сияқты экологиялық акциялар ұйымдастырылады.

Ағаш тек табиғи ресурс емес, ол – тіршілік кепілі. Әр адам жылына кем дегенде бір ағаш отырғызса, жер беті көркейе түсер еді. Бұл – қарапайым іс, бірақ оның пайдасы ұшан-теңіз.

Дескриптор:

Оқушы кілт сөздердің маңызын түсіндіре алады.

ҚБ:

Өте жақсы, Жақсы, Орташа

«Кілт сөзді бөлектеп жаз» әдісі



Сабақтың соңы

КЕРІ БАЙЛАНЫС


Кері байланыс – «3 сөз – 1 ой» әдісі:

Оқушы мәтіндегі ең маңызды деп есептейтін 3 кілт сөзді таңдап, солар арқылы өз ойын білдіреді:

  • Мен үшін маңызды сөздер: ______, ______, ______

  • Осы сөздер мені қандай ойға жетеледі: ___________________________

  • Бұл мәтін маған қандай әсер қалдырды: ___________________________

Дескриптор:

Оқушы кілт сөздерді қолдана отырып, мәтіннің мазмұнын сипаттай алады.

ҚБ:

Нені білемін?

Нені білдім?

Нені білгім келеді?

Кері байланыс



Бағалаудағы дискрипторлар - критерийлер.

ТАПСЫРМАЛАР:

Дескрипторлар:


БАЛЛ


– Мәтіннен 3–5 маңызды кілт сөзді дұрыс таңдайды. – 1 балл.


– Әр кілт сөздің мәтін ішіндегі мәнін қысқаша сипаттайды. – 1 балл.

1-Тапсырма:

Түсінік

2-Тапсырма:

«Кілт сөзді бөлектеп жаз» әдісі

Кері байланыс

– Кілт сөздер негізінде мәтіннің негізгі ойын 2–3 сөйлеммен жеткізеді. – 1 балл.



№10


Қатысқандар

Қатыспағандар


Сабақтың тақырыбы


Сұрақ қою арқылы мәтінді терең түсіну

Оқу мақсаты

Мәтін мазмұнына негізделген сұрақтар қоюды үйрету

Сабақтың мақсаты:

Оқушы мәтінге байланысты мазмұнды сұрақтар құрастыра алады

САБАҚТЫҢ БАРЫСЫ

Сабақтың кезеңі


ПЕДАГОГТІҢ ӘРЕКЕТІ

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар


Сабақтың басы

1-тапсырма.

Түсінік :

Мәтінді түсінудің ең тиімді жолдарының бірі – сұрақ қою. Жақсы қойылған сұрақтар оқушыны мәтінге терең үңілуге, автордың ойын, себеп-салдарын, астарлы мағынасын түсінуге жетелейді.


Сұрақтар түрлері:

  • Жалпы сұрақ (мәтін не туралы?)

  • Нақты сұрақ (кейіпкер не істеді?)

  • Себептік сұрақ (неліктен?)

  • Жорамал сұрақ (егер бұлай болмаса не болар еді?)

  • Бағалау сұрағы (осы оймен келісесің бе?)


❓ Жеңіл сұрақтар:

  1. Мәтін не туралы?

  2. Мәтіндегі басты кейіпкер кім?

  3. Ол қандай шешім қабылдады?

  4. Бұл шешімнің себебі қандай?

Дескриптор:

Оқушы мәтін мазмұнына байланысты қарапайым сұрақ құрастыра алады.

ҚБ:

Бағдаршам бағалау

Түсінік

Сабақтың ортасы

2-тапсырма.

«Сұрақ баспалдағы» әдісі:

Мәтінді оқы. Содан кейін төмендегі деңгейлерге сай төрт түрлі сұрақ құрастыр:

  1. Мәтін мазмұнына байланысты бір жалпы сұрақ

  2. Бір нақты сұрақ

  3. Бір "неліктен" сұрағы

  4. Бір «егер» немесе «сен қалай ойлайсың?» сұрағы


3-тапсырма.

«Сұраққа жауап тап!» әдісі:

Сыныптасың құрастырған сұрақтарға жазбаша жауап бер. Жауаптарыңды мәтінмен дәлелдеуге тырыс.



Мәтін: «Шешім»

Айгүл – мектептегі озат оқушылардың бірі. Ол әрдайым тәртіпті, жауапкершілігі мол, көпшілікке үлгі бола білетін. Бірде мектепте өткен олимпиадада Айгүл күтпеген жерден бірінші орынды иеленбеді. Бұл оның өзіне деген сенімін әлсіретіп, көңіл күйін түсірді.

Бірнеше күн бойы ол ешкіммен сөйлеспей, тұйықталып кетті. Алайда мұғалімі оған: «Сенің құның бір сәттік нәтиже арқылы өлшенбейді. Сенің шынайы күшің – қай кезде де алға ұмтыла білетініңде!» – деді.

Бұл сөздер Айгүлге ерекше әсер етті. Ол қайтадан сабаққа белсенді қатыса бастады. Ең бастысы – ол енді жеңіліс дегеннің де өмірдің бір бөлшегі екенін түсінді.

Дескриптор:

Оқушы мәтін мазмұнына байланысты түсіндіруші немесе себеп-салдарлық сұрақтар қоя алады.

ҚБ:

Өте жақсы, Жақсы, Орташа

«Сұрақ баспалдағы» әдісі



Сабақтың соңы

КЕРІ БАЙЛАНЫС


Кері байланыс – «Сұрақ күнделігі» әдісі:

Оқушы оқыған мәтіннен кейін келесі сөйлемдерді толтырады:

  1. Мен мәтінді оқып отырып мынадай сұрақ қойдым: ______________________

  2. Бұл сұрақ маған мәтінді тереңірек түсінуге көмектесті, өйткені… __________

  3. Енді мәтін оқығанда мен әрқашан сұрақ қоюды… _______________________

Дескриптор:

Оқушы мәтінді сыни тұрғыда бағалауға бағытталған сұрақтар қоя алады.

ҚБ:

Нені білемін?

Нені білдім?

Нені білгім келеді?

Кері байланыс



Бағалаудағы дискрипторлар - критерийлер.

ТАПСЫРМАЛАР:

Дескрипторлар:


БАЛЛ


– Мәтіндегі нақты ақпаратқа байланысты 1–2 сұрақ жазады. – 1 балл.

– «Неліктен?», «Не үшін?» деген сұрақтарды мәтінге сай құрастырады. – 1 балл.

1-Тапсырма:

Түсінік

2-Тапсырма:

«Сұрақ баспалдағы» әдісі

Кері байланыс

– Авторға немесе кейіпкерге бағытталған сыни сұрақ құрастырып жазады. – 1 балл.



№11


Қатысқандар

Қатыспағандар


Сабақтың тақырыбы


Графикалық ұйымдастырушыларды қолдану (кластер, диаграмма)

Оқу мақсаты

Мәтін мазмұнын графикалық түрде құрылымдауды үйрету

Сабақтың мақсаты:

Оқушы кластер, диаграмма, кесте арқылы мәтінді көрнекілендіре алады

САБАҚТЫҢ БАРЫСЫ

Сабақтың кезеңі


ПЕДАГОГТІҢ ӘРЕКЕТІ

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар


Сабақтың басы

1-тапсырма.

Түсінік :

Графикалық ұйымдастырушылар – ақпаратты көрнекі және құрылымды түрде көрсетуге көмектесетін құралдар. Олар оқушыға мәтінді жақсы түсінуге, негізгі ойды бөліп алуға және ақпаратты есте сақтауға көмектеседі.

Кластер – бір негізгі ұғымнан таралатын байланысты ұғымдар (шар тәрізді құрылым).
 Диаграмма – ақпаратты салыстыру, топтастыру немесе реттілікпен көрсету тәсілі (баған, кесте, шеңбер).


❓ Жеңіл сұрақтар:

  1. Мәтіннің негізгі тақырыбы қандай?

  2. Осы тақырыппен байланысты қандай қосымша идеялар бар?

  3. Мәтіндегі ақпаратты қандай түрде көрсету жеңіл болар еді?

  4. Графикалық ұйымдастыру сені түсінуге қалай көмектесті?

Дескриптор:

Оқушы мәтіндегі негізгі ойды анықтап, кластердің орталық ұғымын дұрыс таңдай алады.

ҚБ:

Бағдаршам бағалау

Түсінік

Сабақтың ортасы

2-тапсырма.

«Кластер құр» әдісі:

Мәтінді оқығаннан кейін, негізгі ұғымды ортасына жазып, соған байланысты қосымша ойларды тармақ түрінде көрсет.

✔ Кластер ортасында: Негізгі тақырып
 ✔ Сыртқы тармақтарда: 3–5 байланысты идея



3-тапсырма.

«Салыстыру диаграммасы» әдісі:

Мәтіндегі екі түрлі ойды немесе құбылысты салыстыру үшін диаграмма құр (мысалы, екі баған түрінде).


1-нұсқа (артықшылығы)

2-нұсқа (кемшілігі)






Мәтін: «Қағаз бен электронды кітаптар»

Қағаз кітаптар ғасырлар бойы адамзаттың сенімді серігі болды. Олар қолмен ұстауға ыңғайлы, көру және есте сақтау үшін пайдалы. Көптеген адамдар қағаз кітаптың иісі мен парағын аударудың өзіне ерекше мән береді.

Алайда, технология дамыған сайын электронды кітаптар кең тарады. Олар жеңіл, көп кітапты бір құрылғыда сақтауға мүмкіндік береді. Электронды кітаптарға іздеу салу, мәтінді үлкейту, белгі қою сияқты мүмкіндіктер қарастырылған.

Дегенмен, ұзақ уақыт экранға қарау көзге зиян тигізуі мүмкін. Сол себепті оқушылар арасында қағаз және электронды кітапқа деген көзқарас әртүрлі. Екеуінің де артықшылығы мен кемшілігі бар.

Дескриптор:

Оқушы мәтіндегі қосымша идеяларды тармақ түрінде көрсете алады.

ҚБ:

Өте жақсы, Жақсы, Орташа

«Кластер құр» әдісі



Сабақтың соңы

КЕРІ БАЙЛАНЫС


Кері байланыс – «Графикалық әсер» әдісі:

Оқушы келесі сөйлемдерді жалғастырады:

  1. Кластер/диаграмма жасау маған мәтінді...

  2. Енді мен ақпаратты есте сақтау үшін...

  3. Менің ойымша, графикалық әдістер...

Дескриптор:

Оқушы мәтіндегі ақпаратты салыстыру үшін диаграмма құрастыра алады.

ҚБ:

Нені білемін?

Нені білдім?

Нені білгім келеді?

Кері байланыс



Бағалаудағы дискрипторлар - критерийлер.

ТАПСЫРМАЛАР:

Дескрипторлар:


БАЛЛ


– Кластердің ортасына мәтіннің негізгі тақырыбын жазады. – 1 балл.



– Кластерге кемінде 3 қосымша ойды дұрыс қосады. – 1 балл.

1-Тапсырма:

Түсінік

2-Тапсырма:

«Кластер құр» әдісі

Кері байланыс

– Диаграммада екі ұғымның айырмашылығы мен ұқсастығын нақты көрсетеді. – 1 балл.



№12


Қатысқандар

Қатыспағандар


Сабақтың тақырыбы


Мәтінді құрылымға бөліп, жоспар жасау

Оқу мақсаты

Мәтінді бөліп, мазмұндық жоспар құруды үйрету

Сабақтың мақсаты:

Оқушы мәтінге жоспар құрып, оны дәйекті жеткізе алады

САБАҚТЫҢ БАРЫСЫ

Сабақтың кезеңі


ПЕДАГОГТІҢ ӘРЕКЕТІ

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар


Сабақтың басы

1-тапсырма.

Түсінік :

Кез келген мәтіннің құрылымы болады: кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды.
Мәтінді құрылымға бөліп оқу — мәтінді терең түсінуге және ақпаратты жүйелі қабылдауға көмектеседі.

Жоспар құру арқылы оқушы:
– мәтін мазмұнын жүйелейді;
– маңызды ойларды бөліп алады;
– өз ойын жазбаша дұрыс жеткізе алады.


❓ Жеңіл сұрақтар:

  1. Мәтін қандай бөлімдерге бөлінеді?

  2. Әр бөлімде қандай негізгі ой бар?

  3. Қай бөлім мәтіннің қорытындысын білдіреді?

  4. Осы мәтінді 3-4 тармақтан тұратын жоспарға қалай айналдырар едің?

Дескриптор:

Оқушы мәтінді құрылымдық бөліктерге (кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды) бөліп көрсете алады.

ҚБ:

Бағдаршам бағалау

Түсінік

Сабақтың ортасы

2-тапсырма.

«Үш бөлім – үш сөйлем» әдісі:

Мәтінді оқы. Содан кейін оны кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды түрінде үш сөйлеммен сипатта.



3-тапсырма.

«Құрылымдық жоспар» әдісі:

Мәтін мазмұнына сүйене отырып, 4–5 тармақтан тұратын жоспар құрастыр.

✔ Жоспардың әр тармағы қысқа әрі нақты болсын.
 ✔ Құрылымы:

  1. Кіріспе ой

  2. Негізгі мәселе

  3. Нақты мысал/дерек

  4. Қосымша пікір

  5. Қорытынды ой


Мәтін: «Кітапхана – білім ордасы»

Қазіргі заманда сандық технология дамып, көп ақпарат интернеттен қолжетімді болғанымен, кітапханалар өз құндылығын жоғалтқан жоқ.

Кітапхана – тек кітап қоятын орын емес, ол – ізденіс пен жаңалықтың орталығы. Мұнда оқушылар, студенттер, зерттеушілер білім көзіне қол жеткізеді. Қоғамда кітап оқуға деген қызығушылық төмендеп бара жатқан кезде, кітапхананың рөлі одан сайын маңызды бола түседі.

Көптеген кітапханалар енді тек оқу емес, танымдық және мәдени шаралар өткізетін орталыққа айналуда. Мұнда көрмелер, презентациялар, оқырман клубтары ұйымдастырылады. Бұл – жастардың кітапқа деген көзқарасын өзгертуге бағытталған қадам.

Қорытындылай келе, кітапхана – тек өткеннің емес, болашақтың да негізі. Ақпарат ғасырында да оның орны ерекше.

Дескриптор:

Оқушы мәтін мазмұнына сай 4–5 тармақтан тұратын жоспар құра алады.

ҚБ:

Өте жақсы, Жақсы, Орташа

«Үш бөлім – үш сөйлем» әдісі



Сабақтың соңы

КЕРІ БАЙЛАНЫС


Кері байланыс – «Жоспарлы ой» әдісі:

Оқушы төмендегі сөйлемдерді жалғастырады:

  1. Жоспар құру мен үшін…

  2. Мәтінді құрылымға бөлгенде мен...

  3. Келесі мәтінде жоспар жасау үшін алдымен...

Дескриптор:

Оқушы жоспар құру арқылы мәтін мазмұнын жүйелі жеткізе алады.

ҚБ:

Нені білемін?

Нені білдім?

Нені білгім келеді?

Кері байланыс



Бағалаудағы дискрипторлар - критерийлер.

ТАПСЫРМАЛАР:

Дескрипторлар:


БАЛЛ


– Мәтінді үш негізгі бөлікке бөліп, әрқайсысына қысқаша сипаттама береді.

– 1 балл.

– Мәтінге негізделген логикалық және мазмұнды жоспар жасайды. – 1 балл.

1-Тапсырма:

Түсінік

2-Тапсырма:

«Үш бөлім – үш сөйлем» әдісі

Кері байланыс

– Жоспар тармақтарын ретімен жазып, әр тармақты нақты оймен толтырады. – 1 балл.



№13


Қатысқандар

Қатыспағандар


Сабақтың тақырыбы


Мәтіннен дәйексөз алу және оны түсіндіру

Оқу мақсаты

Дәйексөздерді мәтін мазмұнына сай таңдап, түсіндіруді үйрету

Сабақтың мақсаты:

Оқушы дәйексөзді тауып, оның мағынасын түсіндіре алады

САБАҚТЫҢ БАРЫСЫ

Сабақтың кезеңі


ПЕДАГОГТІҢ ӘРЕКЕТІ

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар


Сабақтың басы

1-тапсырма.

Түсінік :

Дәйексөз – бұл мәтіндегі автордың маңызды ойын дәлме-дәл келтіру. Дәйексөзді таңдау үшін оқушы мәтінді жақсы түсініп, маңызды ойды бөліп алып, оны өз сөзімен түсіндіре білуі керек.

Дәйексөз:

  • Авторлық ойды дәлелдеуге көмектеседі;

  • Талдауға, пікір айтуға, эссе жазуға негіз болады;

  • Нақты, қысқа, мағыналы болуы керек.


❓ Жеңіл сұрақтар:

  1. Мәтіндегі қандай сөйлем сен үшін маңызды болды?

  2. Бұл сөйлем автордың ойын толық білдіре ме?

  3. Дәйексөз қандай ойды білдіреді?

  4. Бұл дәйексөзді сен қалай түсінесің?

Дескриптор:

Оқушы мәтіннен негізгі ойды білдіретін дәйексөзді таңдай алады.

ҚБ:

Бағдаршам бағалау

Түсінік

Сабақтың ортасы

2-тапсырма.

«Ой тастау» әдісі:

Мәтінді оқы. Өз ойыңша ең маңызды дәйексөзді таңдап ал.
Оны көшіріп жаз да, неліктен осы дәйексөзді таңдағаныңды 2–3 сөйлеммен түсіндір.


3-тапсырма.

«Мен қалай түсіндім?» әдісі:

Төмендегі үлгі бойынша өзің таңдаған дәйексөзді түсіндір:

  • Дәйексөз: "...................................."

  • Бұл дәйексөздің мағынасы: .......................................

  • Менің ойым: ......................................................


Мәтін: «Еңбек – табыс кілті»

Адамның өміріндегі жетістіктердің көпшілігі еңбекпен келеді. Талант та, ақыл да еңбек етпесе – сөнеді.

Әр адам өз ісін сүйіп, соған күш салып, табандылық танытса – ол міндетті түрде нәтижеге жетеді. Кейде адамдар сәтсіздікке ұшырағанда бәрін тағдырдан көріп, қол қусырып отырады. Бірақ шын мәнінде, табыс – ерінбей әрекет ететін адамның серігі.

Жетістікке жеткен адамдардың өмір жолын қарасаң, олардың бәрі үлкен еңбекпен, тәртіппен, сабырмен биікке шыққан.

Сондықтан еңбек – тек физикалық күш емес, бұл – мінез, ерік және рух тәрбиесі.

Дескриптор:

Оқушы дәйексөздің мағынасын түсіндіре алады.

ҚБ:

Өте жақсы, Жақсы, Орташа

«Ой тастау» әдісі



Сабақтың соңы

КЕРІ БАЙЛАНЫС


Кері байланыс – «Дәйексөз дәптері» әдісі:

Оқушылар келесі сөйлемдерді жалғастырады:

  1. Мен таңдаған дәйексөз мен үшін маңызды, себебі...

  2. Бұл дәйексөз мені неге үйретті...

  3. Келесі мәтіннен дәйексөз алу үшін мен...

Дескриптор:

Оқушы дәйексөзді өз ойымен байланыстыра алады.

ҚБ:

Нені білемін?

Нені білдім?

Нені білгім келеді?

Кері байланыс



Бағалаудағы дискрипторлар - критерийлер.

ТАПСЫРМАЛАР:

Дескрипторлар:


БАЛЛ


– Мәтіннен автор ойын нақты білдіретін дәйексөзді дұрыс таңдайды. – 1 балл.

– Дәйексөздің мәнін өз сөзімен дұрыс және түсінікті түрде жеткізеді. – 1 балл.

1-Тапсырма:

Түсінік

2-Тапсырма:

«Ой тастау» әдісі

Кері байланыс

– Таңдалған дәйексөзге байланысты жеке пікірін білдіреді. – 1 балл.



№14


Қатысқандар

Қатыспағандар


Сабақтың тақырыбы


Салыстырмалы талдау: екі мәтінді салыстыру

Оқу мақсаты

Екі мәтін арасындағы ұқсастық пен айырмашылықты анықтауды үйрету

Сабақтың мақсаты:

Оқушы мәтіндерді салыстырып, ортақ және ерекшеліктерін сипаттайды

САБАҚТЫҢ БАРЫСЫ

Сабақтың кезеңі


ПЕДАГОГТІҢ ӘРЕКЕТІ

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар


Сабақтың басы

1-тапсырма.

Түсінік :

Салыстырмалы талдау – екі мәтінді тақырыбы, идеясы, құрылымы, кейіпкерлері, тілдік ерекшеліктері бойынша салыстыра отырып талдау. Бұл әдіс оқушылардың сыни ойлауын, логикалық байланыс орнатуын және ұқсастық пен айырмашылықты ажырату қабілетін дамытады.

Мәтіндерді салыстыру кезінде мынадай сұрақтарға мән беріледі:

  • Екі мәтіннің тақырыбы мен идеясы қандай?

  • Авторлардың көзқарасы ұқсас па, әлде әртүрлі ме?

  • Қандай ортақ белгілер бар?

  • Негізгі айырмашылық неде?


❓ Жеңіл сұрақтар:

  1. Бұл екі мәтінде не туралы айтылған?

  2. Қай мәтінде қандай көзқарас басым?

  3. Екі мәтіннің құрылымы мен стилінде айырмашылық бар ма?

  4. Сен қай мәтінді түсінуді жеңіл көрдің? Неліктен?

Дескриптор:

Оқушы екі мәтінді тақырыбы мен негізгі ойы бойынша салыстыра алады.

ҚБ:

Бағдаршам бағалау

Түсінік

Сабақтың ортасы

2-тапсырма.

«Ұқсастық пен айырмашылық» әдісі:

Мәтіндерді оқып, төмендегі кестені толтыр:

1-мәтін

2-мәтін

Тақырыбы



Негізгі ойы



Автор көзқарасы



Тілдік ерекшелігі




3-тапсырма.

«Венн диаграммасы» әдісі:

Екі мәтінді салыстырып, ортақ және ерекше белгілерін Венн диаграммасы арқылы көрсет.


1-мәтін: «Қала өмірі»

Қала – үнемі қозғалыс үстіндегі тіршілік мекені. Мұнда адамдар жұмыс істеп, оқып, түрлі қызметтерді атқарады. Қалада өмір сүру – қолайлы, себебі барлық қажеттілік жақын орналасқан: мектеп, аурухана, дүкен, мәдени орындар. Дегенмен, қаланың ауасы лас, шу көп, табиғатпен байланыс аз. Қала – мүмкіндіктер мен күйбең тіршіліктің ортасы.


2-мәтін: «Ауыл өмірі»

Ауыл – тыныштық пен табиғаттың үйлесімі. Мұнда өмір бірқалыпты, адамдар бір-бірімен жақын араласады. Ауылда таза ауа, кең кеңістік, табиғи өнімдер бар. Бірақ кей қызмет түрлері алыста орналасқан, және бос уақытты өткізу мүмкіндігі шектеулі. Ауыл – табиғатпен үндестік пен рухани тыныштықтың орны.

Дескриптор:

Оқушы мәтіндердегі ұқсастықтар мен айырмашылықтарды көрсете алады.

ҚБ:

Өте жақсы, Жақсы, Орташа

«Ұқсастық пен айырмашылық» әдісі



Сабақтың соңы

КЕРІ БАЙЛАНЫС


Кері байланыс – «Менің таңдауым» әдісі:

Оқушы екі мәтінді салыстырып болғаннан кейін келесі сұрақтарға жауап береді:

  1. Саған қай мәтін жақынырақ? Неліктен?

  2. Қай мәтін авторының көзқарасымен келісесің?

  3. Екі мәтінді салыстыру саған не үйретті?

Дескриптор:

Оқушы автор көзқарасына талдау жасап, өз пікірін білдіре алады.

ҚБ:

Нені білемін?

Нені білдім?

Нені білгім келеді?

Кері байланыс





Бағалаудағы дискрипторлар - критерийлер.

ТАПСЫРМАЛАР:

Дескрипторлар:


БАЛЛ


– Әр мәтіннің тақырыбы мен идеясын дұрыс анықтап, салыстырып жазады. – 1 балл.

– Венн диаграммасы немесе кесте арқылы екі мәтіннің ортақ және ерекшеліктерін дұрыс сипаттайды. – 1 балл.

1-Тапсырма:

Түсінік

2-Тапсырма:

«Ұқсастық пен айырмашылық» әдісі

Кері байланыс

– Әр мәтіндегі автор ұстанымын анықтап, онымен келісетінін немесе келіспейтінін дәлелмен түсіндіреді. – 1 балл.



№15


Қатысқандар

Қатыспағандар


Сабақтың тақырыбы


Мәтінді оқу кезіндегі белсенді оқу стратегиялары

Оқу мақсаты

Белсенді оқу әдістерін пайдаланып, мәтінді тиімді оқуды үйрету

Сабақтың мақсаты:

Оқушы мәтінді шоғырланып, мағынасына мән бере отырып оқи алады

САБАҚТЫҢ БАРЫСЫ

Сабақтың кезеңі


ПЕДАГОГТІҢ ӘРЕКЕТІ

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар


Сабақтың басы

1-тапсырма.

Түсінік :

Белсенді оқу стратегиялары – оқушының мәтінді жай ғана оқымай, түсініп, ой елегінен өткізіп, оған қатысты өз көзқарасын білдіруіне көмектесетін әдістер. Бұл стратегиялар оқушыларды мәтінмен жұмыс істеуге, сұрақ қоюға, болжауға, пікір айтуға, маңызды ақпаратты бөліп алуға үйретеді.

Танымал белсенді оқу стратегиялары:

  • Болжаймын (Predicting) – тақырып немесе сурет бойынша болжау

  • Сұрақ қоямын (Questioning) – мәтін ішінен сұрақтар шығару

  • Маңыздыны бөлемін (Highlighting/Selecting) – негізгі ойды, кілт сөзді табу

  • Байланыс орнатамын (Making Connections) – мәтінді өз өмірімен, басқа мәтіндермен байланыстыру


❓ Жеңіл сұрақтар:

  1. Мәтінді оқымас бұрын сен не күттің?

  2. Мәтін оқығанда қандай сұрақтар туындады?

  3. Қандай сөйлем немесе ой саған ерекше әсер етті?

  4. Мәтінді өз өміріңмен байланыстыра аласың ба?

Дескриптор:

Оқушы мәтінді оқымас бұрын болжам жасай алады.

ҚБ:

Бағдаршам бағалау

Түсінік

Сабақтың ортасы

2-тапсырма.

«Болжаймын» әдісі:

Мәтінді оқымай тұрып, тақырыпқа қарап, ол не туралы болуы мүмкін екенін 2–3 сөйлеммен болжа.

Одан кейін мәтінді оқып, өз болжамың дұрыс шықты ма – тексер.


3-тапсырма.

«Бөлемін және байланыстырамын» әдісі:

  1. Мәтінді оқы.

  2. Оның ішінен саған ерекше маңызды болып көрінген 1 сөйлемді таңда.

  3. Сол сөйлемді өз өміріңмен немесе өз тәжірибеңмен байланыстырып түсіндір.


Мәтін: «Кішкентай істер – үлкен өзгеріс»

Әр адам қоғамға үлкен өзгеріс енгізгісі келеді. Бірақ көпшілік мұны тек үлкен әрекетпен ғана жүзеге асыруға болады деп ойлайды.

Алайда кейде ең ұлы істер – кішкентай қадамнан басталады. Көшеге қоқыс тастамау, біреуге көмектесу, жақсы сөз айту – осының бәрі айналадағы атмосфераны өзгертеді.

Егер әр адам өз ісіне жауапты қараса, қоғам да өзгере бастайды. Себебі жақсы үлгі жұқпалы. Бір адамның жақсы ісі – екінші адамның ойына қозғау салады.

Сондықтан, үлкен өзгерісті күтпей-ақ, өзіңнен баста.

Дескриптор:

Оқушы мәтіннен маңызды ақпаратты бөліп ала алады.

ҚБ:

Өте жақсы, Жақсы, Орташа

«Болжаймын» әдісі



Сабақтың соңы

КЕРІ БАЙЛАНЫС


Кері байланыс – «Оқу жолы» әдісі:

Оқушы төмендегі сөйлемдерді жалғастырады:

  1. Мәтінді оқымас бұрын мен ойладым...

  2. Оқығаннан кейін мен түсіндім...

  3. Бұл мәтін менің өмірімде...

Дескриптор:

Оқушы мәтіндегі ойды өмірлік тәжірибесімен байланыстыра алады.

ҚБ:

Нені білемін?

Нені білдім?

Нені білгім келеді?

Кері байланыс



Бағалаудағы дискрипторлар - критерийлер.

ТАПСЫРМАЛАР:

Дескрипторлар:


БАЛЛ


– Тақырыпқа немесе бірінші сөйлемге сүйене отырып, мәтін мазмұны туралы 1–2 сөйлеммен болжам жазады. – 1 балл.

– Мәтіннен негізгі ойды білдіретін бір сөйлемді таңдап жазады. – 1 балл.

1-Тапсырма:

Түсінік

2-Тапсырма:

«Болжаймын» әдісі

Кері байланыс

– Таңдаған сөйлемді өз өмірінен мысал келтіре отырып түсіндіреді. – 1 балл.



№16


Қатысқандар

Қатыспағандар


Сабақтың тақырыбы


Сөздікпен, анықтамалықпен мәтіндік жұмыс жүргізу

Оқу мақсаты

Мәтіндегі түсініксіз сөздерді сөздік арқылы анықтауды үйрету

Сабақтың мақсаты:

Оқушы жаңа сөздердің мағынасын анықтап, орынды қолдана алады

САБАҚТЫҢ БАРЫСЫ

Сабақтың кезеңі


ПЕДАГОГТІҢ ӘРЕКЕТІ

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар


Сабақтың басы

1-тапсырма.

Түсінік :

Кейде мәтінде түсініксіз, жаңа немесе кәсіби сөздер кездеседі. Сол кезде сөздік немесе анықтамалық қолдану – мәтінді дұрыс түсінуге көмектеседі. Бұл дағды оқу сауаттылығын, сөздік қорды, және ғылыми мәтіндермен жұмыс жасау қабілетін арттырады.

Сөздікпен жұмыс:

  • Түсініксіз сөздің мағынасын анықтауға көмектеседі;

  • Сөздің қандай салаға тиесілі екенін көрсетеді;

  • Мәтінді толық түсінуге жағдай жасайды.


❓ Жеңіл сұрақтар:

  1. Мәтінде қандай таныс емес сөз кездесті?

  2. Бұл сөзді қайдан қарап таптың?

  3. Ол сөздің мағынасы мәтінді түсінуге қалай көмектесті?

  4. Егер бұл сөз болмаса, мәтін қалай өзгерер еді?

Дескриптор:

Оқушы мәтіндегі таныс емес немесе кәсіби сөздерді анықтай алады.

ҚБ:

Бағдаршам бағалау

Түсінік

Сабақтың ортасы

2-тапсырма.

«Түсіндірме сөздік» әдісі:

Мәтінді оқы. Сол мәтінде кездесетін 3 жаңа немесе күрделі сөзді теріп жаз. Сөздік немесе интернет анықтамалықтан қарап, олардың мағынасын өз сөзіңмен түсіндір.



3-тапсырма.

«Салаға сәйкестендір» әдісі:

Мәтіндегі 4 терминді немесе кәсіби сөзді анықта. Әрқайсысын тиісті салаға сәйкестендір:


Сөз

Мағынасы

Қай салаға жатады?






Мәтін: «Жаңартылатын энергия көздері»

Қазіргі заманда экологиялық мәселелердің шешімін табуда жаңартылатын энергия көздері басты рөл атқарады. Бұл – жел, күн, су секілді табиғи ресурстардан алынатын энергия. Олар қалпына келетін және қоршаған ортаға зияны аз көздер болып есептеледі.

Жаңартылатын энергияның басты артықшылығы – оның таусылмайтындығы мен экологиялық тазалығы. Сонымен қатар, бұл энергия көздері көміртек ізі (carbon footprint) мөлшерін азайтуға көмектеседі.

Қазақстанда да осы бағытта түрлі жобалар қолға алынып жатыр. Фотовольтаикалық панельдер, жел турбиналары, гидроэлектростанциялар – жаңартылатын энергияны өндірудің негізгі құралдары болып отыр.

Дескриптор:

Оқушы сөздік немесе анықтамалық арқылы сөздің мағынасын таба алады.

ҚБ:

Өте жақсы, Жақсы, Орташа

«Түсіндірме сөздік» әдісі



Сабақтың соңы

КЕРІ БАЙЛАНЫС


Кері байланыс – «Түсіндім – үйрендім – қолданамын» әдісі:

Оқушы келесі жолдарды өз ойымен толықтырады:

  1. Бүгін мен түсіндім, сөздікпен жұмыс істеу...

  2. Мен жаңа үйренген сөз: ____________, ол ___________ дегенді білдіреді.

  3. Келесі мәтінде мен сөздікпен жұмыс істеуді...

Дескриптор:

Оқушы табылған сөздерді тиісті салаға сәйкестендіре алады.

ҚБ:

Нені білемін?

Нені білдім?

Нені білгім келеді?

Кері байланыс



Бағалаудағы дискрипторлар - критерийлер.

ТАПСЫРМАЛАР:

Дескрипторлар:


БАЛЛ


– Мәтіннен кемінде 3 жаңа немесе күрделі сөзді тауып жазады.

– 1 балл.

– Әр сөздің мағынасын нақты әрі түсінікті түрде өз сөзімен түсіндіреді.

– 1 балл.

1-Тапсырма:

Түсінік

2-Тапсырма:

«Түсіндірме сөздік» әдісі

Кері байланыс

– Әр сөздің қандай салаға (экология, техника, ғылым т.б.) қатысты екенін дұрыс көрсетеді.

– 1 балл.



№17


Қатысқандар

Қатыспағандар


Сабақтың тақырыбы


Мәтін мазмұнына байланысты пікір білдіру

Оқу мақсаты

Мәтін мазмұнына сүйеніп өз пікірін айтуға үйрету

Сабақтың мақсаты:

Оқушы мәтінге қатысты жеке көзқарасын білдіре алады

САБАҚТЫҢ БАРЫСЫ

Сабақтың кезеңі


ПЕДАГОГТІҢ ӘРЕКЕТІ

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар


Сабақтың басы

1-тапсырма.

Түсінік:

Пікір білдіру – бұл мәтін мазмұнын түсінгенін, қабылдағанын, бағалағанын көрсету. Оқушы мәтінді оқып болған соң автордың ойын қолдайтынын немесе келіспейтінін, неліктен бұлай ойлайтынын дәлелмен жеткізеді.

Пікір білдіру:

  • оқушының сыни ойлауын дамытады;

  • өз көзқарасын дәлелдеуге жазбаша дағдыны қалыптастырады;

  • басқа пікірлерге толерантты қарауға үйретеді.


❓ Жеңіл сұрақтар:

  1. Автордың айтқан ойымен сен келісесің бе? Неліктен?

  2. Мәтінде көтерілген мәселе сені ойландырды ма?

  3. Сен бұл жағдайға басқаша қарар ма едің?

  4. Өз көзқарасыңды бір сөйлеммен қалай білдірер едің?

Дескриптор:

Оқушы мәтіндегі негізгі ойды түсініп, автордың көзқарасын анықтай алады.

ҚБ:

Бағдаршам бағалау

Түсінік

Сабақтың ортасы

2-тапсырма.

«Мен келісемін/келіспеймін, себебі...» әдісі:

Мәтінді оқы. Автордың негізгі ойына келісетініңді немесе келіспейтініңді білдіріп, 2–3 сөйлеммен пікіріңді дәлелде.



3-тапсырма.

«Пікір жазу формуласы» әдісі:

Осы үлгіні қолдан:

  1. Менің пікірімше, ...

  2. Себебі мәтінде ... айтылған.

  3. Сонымен қатар мен ойлаймын, ...

  4. Қорытындылай келе, менің көзқарасым — ...


Мәтін: «Телефон – уақытымыздың ұрысы ма?»

Қазіргі таңда адамдар көп уақытын телефонға жұмсайды. Әлеуметтік желілер, бейнежазбалар, мессенджерлер – бәрі адам назарын өзіне аударады.

Көптеген жастар күнделікті 4–5 сағатты телефон алдында өткізеді. Олар бұл уақытты пайдалы іске емес, ойын-күлкіге жұмсайды. Бұл – тек уақыт жоғалту ғана емес, денсаулық пен ойлау қабілетіне де зиян.

Телефон – пайдалы құрал. Бірақ оны орнымен пайдалану керек. Егер біз уақытты тиімді бөлуді үйренбесек, технологияның орнына технология бізді басқара бастайды.

Дескриптор:

Оқушы мәтін мазмұнына байланысты өз пікірін білдіре алады.

ҚБ:

Өте жақсы, Жақсы, Орташа

«Мен келісемін/келіспеймін, себебі...» әдісі



Сабақтың соңы

КЕРІ БАЙЛАНЫС


Кері байланыс – «Сенің ойың, сенің стилің» әдісі:

Оқушы төмендегі сөйлемдерді өзі жалғастырып жазады:

  1. Автордың пікірімен мен ____________, себебі...

  2. Мәтін менің көзқарасыма ____________ әсер етті.

  3. Болашақта осындай тақырыптағы мәтін оқысам, мен...

Дескриптор:

Оқушы өз пікірін дәлелмен негіздей алады.

ҚБ:

Нені білемін?

Нені білдім?

Нені білгім келеді?

Кері байланыс



Бағалаудағы дискрипторлар - критерийлер.

ТАПСЫРМАЛАР:

Дескрипторлар:


БАЛЛ


– Автор көзқарасын нақты бір сөйлеммен дұрыс көрсетеді. – 1 балл.


– Өз көзқарасын 1–2 сөйлеммен анық және түсінікті түрде жазады. – 1 балл.

1-Тапсырма:

Түсінік

2-Тапсырма:

«Мен келісемін/келіспеймін, себебі...» әдісі

Кері байланыс

– Пікірін мәтіндегі дәйек немесе өмірлік мысал арқылы дәлелдейді. – 1 балл.



№18


Қатысқандар

Қатыспағандар


Сабақтың тақырыбы


Мәтінге байланысты болжам жасау және оны дәлелдеу

Оқу мақсаты

Мәтіндегі ақпаратқа сүйеніп болжам жасауды үйрету

Сабақтың мақсаты:

Оқушы болжам айтып, оны мәтінмен дәлелдей алады

САБАҚТЫҢ БАРЫСЫ

Сабақтың кезеңі


ПЕДАГОГТІҢ ӘРЕКЕТІ

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар


Сабақтың басы

1-тапсырма.

Тақырып туралы ақпарат


Болжам жасау – мәтінді оқымас бұрын немесе оқи отырып, оқиға немен аяқталады, автор не айтқысы келеді, кейіпкер не істейді деген сұрақтарға ой жору. Ал дәлелдеу – сол ойыңды мәтін ішіндегі нақты ақпаратпен негіздеу.

Бұл дағды оқушыға:

  • мәтінді терең түсінуге,

  • логикалық ойлауға,

  • өз пікірін дәйекпен қорғауға көмектеседі.


❓ Жеңіл сұрақтар:

  1. Мәтін немен аяқталуы мүмкін деп ойлайсың?

  2. Автордың ойын алдын ала болжай аласың ба?

  3. Бұл оқиға сен ойлағандай аяқталды ма?

  4. Болжамыңды дәлелдеу үшін қандай сөйлемдерді пайдаландың?

Дескриптор:

Оқушы мәтіннің мазмұны бойынша болжам жасай алады.

ҚБ:

Бағдаршам бағалау

Тақырып туралы ақпарат

Сабақтың ортасы

2-тапсырма.

«Болжаймын» әдісі:

Мәтінді соңына дейін оқымай, алғашқы абзацтарын оқы да, оқиғаның әрі қарай қалай дамитыны туралы 2–3 сөйлеммен болжам жаса.

Соңында мәтінді толық оқып, өз болжамыңмен салыстыр.



3-тапсырма.

«Дәлелмен болжа» әдісі:

Мәтінді оқыған соң өз болжамыңды нақтыла.
 1 болжам жаз да, оны мәтіндегі 1–2 сөйлеммен дәлелде.


Мәтін: «Сөмкедегі хат»

Айдана мектептен қайтып келе жатқанда, аялдамада орындықтың үстінен бір сөмке тауып алды. Сөмке ескілеу, бірақ таза еді. Ашып қарағанда ішінде киім, қаламсаптар мен бір ескі конверт болды.

Айдана хатты оқығысы келді, бірақ ол бөтен адамның затына қол тигізгені дұрыс емес деп шешті. Алайда қызығушылығы жеңіп, конвертті ашты.

Ішінде жазылған: «Егер бұл сөмке саған жолықса, бұл – кездейсоқ емес. Мен өз өмірімде көп қателік жасадым. Осы хат арқылы біреуге сабақ болса деймін…»

Дескриптор:

Оқушы жасаған болжамын мәтін мазмұнымен салыстыра алады.

ҚБ:

Өте жақсы, Жақсы, Орташа

«Болжаймын» әдісі



Сабақтың соңы

КЕРІ БАЙЛАНЫС


Кері байланыс – «Болжам күнделігі» әдісі:

Оқушы келесі сөйлемдерді жалғастырады:

  1. Мен мәтінді оқымай тұрып не болатынын болжап едім...

  2. Мәтінді оқыған соң менің болжамым...

  3. Болжам жасағанда келесі жолы мен...

Дескриптор:

Оқушы болжамын мәтіндегі дәлелдермен негіздей алады.

ҚБ:

Нені білемін?

Нені білдім?

Нені білгім келеді?

Кері байланыс



Бағалаудағы дискрипторлар - критерийлер.

ТАПСЫРМАЛАР:

Дескрипторлар:


БАЛЛ


– Мәтіннің басына сүйене отырып, оқиғаның дамуына қатысты 1–2 сөйлеммен болжам жазады. – 1 балл.

– Өз болжамы мен мәтіндегі нақты ақпаратты салыстырып, айырмашылығын немесе ұқсастығын көрсетеді. – 1 балл.

1-Тапсырма:

Тақырып туралы ақпарат

2-Тапсырма:

«Болжаймын» әдісі

Кері байланыс

– Мәтіннен алынған 1–2 дәйек арқылы өз ойын нақтылап түсіндіреді. – 1 балл.



№19


Қатысқандар

Қатыспағандар


Сабақтың тақырыбы


Автордың ұстанымымен келіспеу және қарсы дәлел ұсыну

Оқу мақсаты

Автор позициясын сын көзбен қарап, қарсы дәлел ұсынуды үйрету

Сабақтың мақсаты:

Оқушы авторға қарсы уәж айтып, пікірін негіздей алады

САБАҚТЫҢ БАРЫСЫ

Сабақтың кезеңі


ПЕДАГОГТІҢ ӘРЕКЕТІ

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар


Сабақтың басы

1-тапсырма.

Тақырыпты түсіндіру.


Кейде оқушы автордың пікірін қолдамауы мүмкін. Бұл жағдайда оқушы өз көзқарасын білдіріп, автор ұстанымына дәлелмен қарсы пікір ұсынуы керек.
Бұл – сыни ойлау, пікірталас мәдениеті, аргументация дағдыларын дамытады.

Қарсы дәлел ұсыну:

  • Автор ойын нақты түсініп барып жасалады;

  • Дәлелдер логикалық әрі нақты болуы керек;

  • Қарсы пікір сыпайы әрі негізделген болуы қажет.


❓ Кері байланыс:

  1. Автордың қандай пікіріне сен келіспейсің?

  2. Неліктен келіспейсің?

  3. Қандай мысал немесе дәлел келтірер едің?

  4. Сенің көзқарасың қалай ерекшеленеді?

Дескриптор:

Оқушы мәтіндегі автордың ұстанымын анықтай алады.

ҚБ:

Бағдаршам бағалау

Тақырыпты түсіндіру

Сабақтың ортасы

2-тапсырма.

«Келіспеймін, өйткені...» әдісі:

Мәтінді оқы. Автор айтқан бір оймен келіспейтін тұсыңды белгіле.
Сол ойға қарсы пікір білдіріп, неге келіспейтініңді 2–3 сөйлеммен жаз.



3-тапсырма.

«Қарсы дәлел» әдісі:

  1. Автордың пікірін жаз: «Автор былай дейді...»

  2. Мен бұл пікірмен келіспеймін, себебі...

  3. Менің дәлелім: (мысал келтір немесе жеке тәжірибеңнен ой айт)


Мәтін: «Қазіргі жастар кітап оқымайды»

Қазір жастар кітап оқымайтын болды. Олар телефон, компьютер, әлеуметтік желіге көп уақыт бөледі.

Бұрынғы жастар бос уақытын кітаппен өткізсе, қазіргі ұрпақ тек бейнежазба мен ойын көреді. Осыдан келіп, ойлау қабілеті мен тіл байлығы төмендеп жатыр.

Кітап – адамды тәрбиелейтін ең жақсы құрал. Бірақ қазіргі буын оны түсінбейді. Олар үшін оқуға уақыт жоқ. Сондықтан болашақта нағыз білімді адамдар азаяды.

Дескриптор:

Оқушы автордың ұстанымына қарсы өз пікірін білдіре алады.

ҚБ:

Өте жақсы, Жақсы, Орташа

«Келіспеймін, өйткені...» әдісі



Сабақтың соңы

КЕРІ БАЙЛАНЫС


Кері байланыс – «Қарсы пікір дауысы» әдісі:

Оқушы төмендегі сөйлемдерді жалғастырады:

  1. Автордың бұл пікірімен келіспеймін, себебі...

  2. Менің көзқарасым мынадай...

  3. Қарсы дәлел ұсыну маған... көмектесті.

Дескриптор:

Оқушы қарсы пікірін дәлелмен негіздей алады.

ҚБ:

Нені білемін?

Нені білдім?

Нені білгім келеді?

Кері байланыс



Бағалаудағы дискрипторлар - критерийлер.

ТАПСЫРМАЛАР:

Дескрипторлар:


БАЛЛ


– Автор көзқарасын нақты бір сөйлеммен сипаттайды. – 1 балл.



– Автор ойымен келіспейтінін 1–2 сөйлеммен нақты жазады. – 1 балл.

1-Тапсырма:

Тақырыпты түсіндіру

2-Тапсырма:

«Келіспеймін, өйткені...» әдісі

Кері байланыс

– Өз пікірін нақты мысалмен немесе логикалық дәлелмен қолдайды. – 1 балл.



№20


Қатысқандар

Қатыспағандар


Сабақтың тақырыбы


Мәтіндегі проблема мен оны шешу жолдарын талдау

Оқу мақсаты

Мәтіндегі мәселелерді анықтап, шешу жолдарын ұсынуды үйрету

Сабақтың мақсаты:

Оқушы мәтіндегі проблеманы көрсетіп, шешім ұсына алады

САБАҚТЫҢ БАРЫСЫ

Сабақтың кезеңі


ПЕДАГОГТІҢ ӘРЕКЕТІ

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар


Сабақтың басы

1-тапсырма.

Түсінік қалыптастыру:

Кейбір мәтіндерде автор қоғамдық, моральдық, экологиялық немесе әлеуметтік проблеманы көтереді. Мұндай мәтінмен жұмыс істегенде оқушы:

  • Проблеманы нақты анықтай білуі керек;

  • Автор ұсынған немесе өзі ойлап тапқан шешу жолдарын көрсете білуі қажет;

  • Проблемаға өз көзқарасын білдіре отырып, оны сыни тұрғыдан талдауы тиіс.


❓ Талқылау сұрақтары:

  1. Автор қандай мәселені көтеріп отыр?

  2. Бұл проблема кімдерге әсер етеді?

  3. Автор қандай шешу жолын ұсынады?

  4. Сен бұл проблеманы қалай шешер едің?

Дескриптор:

Оқушы мәтіндегі проблеманы анықтай алады.

ҚБ:

Бағдаршам бағалау

Түсінік қалыптастыру

Сабақтың ортасы

2-тапсырма.

«Проблема мен шешім» әдісі:

Мәтінді оқып, кестені толтыр:


Прблема

Шешу жолдары





3-тапсырма.

«Өз шешіміңді ұсын» әдісі:

Автор көтерген проблемаға байланысты өз шешу жолыңды 2–3 сөйлеммен ұсын.
Мүмкін болса, шын өмірмен байланыстырып түсіндір.


Мәтін: «Пластик – қазіргі заманның дерті ме?»

Қазіргі таңда дүкеннен сатып алынатын әр тауардың сыртында пластик қаптама болады. Пластик ыдыстар, пакеттер, бөтелкелер – күнделікті өмірдің бір бөлігіне айналған.

Бірақ бұл материалдың ыдырауына жүздеген жыл қажет. Пластиктің көп бөлігі қоқысқа тасталып, қайта өңделмейді. Соның салдарынан ормандарда, теңіздерде, тіпті жануарлардың асқазанынан пластик табылып жатады.

Экологтар адамдарды пластикті аз қолдануға, қайта өңдеуге және балама материалдарды таңдауға шақырады.

Бұл тек табиғаттың ғана емес, болашақ ұрпақтың мәселесі.

Дескриптор:

Оқушы мәтінде ұсынылған шешу жолдарын таба алады.

ҚБ:

Өте жақсы, Жақсы, Орташа

«Проблема мен шешім» әдісі



Сабақтың соңы

КЕРІ БАЙЛАНЫС


Кері байланыс – «Проблемаға көзқарас» әдісі:

Оқушы келесі сөйлемдерді жалғастырады:

  1. Мәтіндегі проблема маған... әсер етті.

  2. Мен бұл мәселені... деп бағаладым.

  3. Шешу жолдарын іздегенде мен...

Дескриптор:

Оқушы проблемаға қатысты өз шешімін ұсына алады.

ҚБ:

Нені білемін?

Нені білдім?

Нені білгім келеді?

Кері байланыс



Бағалаудағы дискрипторлар - критерийлер.

ТАПСЫРМАЛАР:

Дескрипторлар:


БАЛЛ


– Мәтіннен нақты бір проблеманы бөліп алып, дұрыс атап көрсетеді. – 1 балл.

– Автор ұсынған шешу жолдарын 1–2 сөйлеммен нақты сипаттайды. – 1 балл.

1-Тапсырма:

Түсінік қалыптастыру

2-Тапсырма:

«Проблема мен шешім» әдісі

Кері байланыс

– Проблеманы шешудің бір жолын ойлап тауып, оны қысқаша түсіндіреді. – 1 балл.



№21


Қатысқандар

Қатыспағандар


Сабақтың тақырыбы


Мәтінге байланысты сұрақтар құрастыру

Оқу мақсаты

Мәтін мазмұнына сай мазмұнды сұрақтар құрастыруды үйрету

Сабақтың мақсаты:

Оқушы әртүрлі деңгейдегі сұрақтар құрастыра алады

САБАҚТЫҢ БАРЫСЫ

Сабақтың кезеңі


ПЕДАГОГТІҢ ӘРЕКЕТІ

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар


Сабақтың басы

1-тапсырма.

Тақырыпты түсіндіру:

Мәтінге сұрақ құрастыру – оқушының мәтінді назар салып оқығанын, түсінгенін, және маңызды ақпаратты ажырата алғанын көрсететін белсенді оқу тәсілі.
 Сұрақ түрлері:

  • Нақты сұрақтар (кім? не? қайда?) – мәтіннен нақты жауап іздеуге арналған;

  • Түсіндірмелі сұрақтар (неге? қалай?) – себеп-салдарлы байланысты анықтайды;

  • Сыни сұрақтар – автордың пікірін бағалауға, өз көзқарасын білдіруге арналған.


❓ Жеңіл сұрақтар:

  1. Мәтінде кім туралы айтылған?

  2. Қандай оқиға болды?

  3. Бұл оқиғаның себебі неде?

  4. Егер сен автор болсаң, нені басқаша жазар едің?

Дескриптор:

Оқушы мәтін мазмұнына байланысты нақты сұрақ құрастыра алады.

ҚБ:

Бағдаршам бағалау

Тақырыпты түсіндіру

Сабақтың ортасы

2-тапсырма.

«Сұрақ шеңбері» әдісі:

Мәтінді оқы да, үш деңгейлі сұрақ құрастыр:

  1. Бір нақты сұрақ (кім? не?)

  2. Бір түсіндіру сұрағы (неге? қалай?)

  3. Бір сыни сұрақ (сен бұл оймен келісесің бе?)


3-тапсырма.

«Сұрағың маңызды» әдісі:

Мәтінге байланысты өзіңнің ең қызықты немесе терең деп санайтын 1 сұрағыңды құрастыр.
Сол сұраққа өзің де қысқаша жауап бер.


Мәтін: «Уақытымыз қалай өтеді?»

Көп адамдар «уақыт жетпейді» деп жиі шағымданады. Алайда, бір күнде бәріне бірдей 24 сағат беріледі. Неге кейбір адамдар бәріне үлгереді, ал кейбіреулер үнемі кешігеді?

Мәселе – уақыттың жетпеуінде емес, оны дұрыс жоспарламауда.
Егер адам өз ісін алдын ала жоспарлап, артық нәрсеге алаңдамаса – күні бойы пайдалы істермен айналыса алады.

Уақыт – ең құнды ресурс. Оны босқа өткізбей, саналы қолдану – табысқа жетудің кілті.

Дескриптор:

Оқушы мәтін негізінде түсіндірмелі сұрақ қоя алады.

ҚБ:

Өте жақсы, Жақсы, Орташа

«Сұрақ шеңбері» әдісі



Сабақтың соңы

КЕРІ БАЙЛАНЫС


Кері байланыс – «Менің сұрағым – менің түсінігім» әдісі:

Оқушы келесі сөйлемдерді жалғастырады:

  1. Менің сұрағым мәтін мазмұнын жақсы түсінуге көмектесті, себебі...

  2. Сұрақ құрастыру кезінде мен... үйрендім.

  3. Келесі мәтінді оқығанда мен сұрақтарды...

Дескриптор:

Оқушы мәтінге байланысты сыни сұрақ қоя алады.

ҚБ:

Нені білемін?

Нені білдім?

Нені білгім келеді?

Кері байланыс



Бағалаудағы дискрипторлар - критерийлер.

ТАПСЫРМАЛАР:

Дескрипторлар:


БАЛЛ


– Мәтіндегі ақпаратқа сүйене отырып, «кім? не? қайда?» деген сұрақты дұрыс құрастырады. – 1 балл.

– Мәтіннің себебін немесе мәнін ашатын «неге? қалай?» сұрағын құрастырады.

– 1 балл.

1-Тапсырма:

Тақырыпты түсіндіру

2-Тапсырма:

«Сұрақ шеңбері» әдісі

Кері байланыс

– Автордың ойын бағалайтын немесе жеке пікірге жетелейтін сұрақ құрастырады. – 1 балл.



№22


Қатысқандар

Қатыспағандар


Сабақтың тақырыбы


Авторлық идеяға сүйене отырып эссе жазу

Оқу мақсаты

Мәтіндегі идеяны негізге ала отырып шағын эссе жазуды үйрету

Сабақтың мақсаты:

Оқушы идеяны түсініп, жеке көзқарасын эссе арқылы білдіреді

САБАҚТЫҢ БАРЫСЫ

Сабақтың кезеңі


ПЕДАГОГТІҢ ӘРЕКЕТІ

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар


Сабақтың басы

1-тапсырма.

Түсінік беру:

Авторлық идеяға сүйене отырып эссе жазу – бұл мәтіннен негізгі ойды, автордың көзқарасын түсініп, соған байланысты өз пікіріңді білдіретін жазба жұмысын құрастыру. Бұл оқушының:

  • мәтінді түсіну,

  • сыни ойлау,

  • логикалық тұжырым жасау,

  • ойын жазбаша сауатты жеткізу дағдыларын дамытады.

Эссе құрылымы:

  1. Кіріспе – тақырыпты таныстыру, өз көзқарасын айту

  2. Негізгі бөлім – автор идеясын талдау, өз дәлелдерін келтіру

  3. Қорытынды – тұжырым жасау, ой түйіндеу


❓ Талқылайық:

  1. Автордың негізгі идеясы қандай?

  2. Бұл оймен сен келісесің бе?

  3. Сен бұл ойды қалай дамытар едің?

  4. Өз өміріңде осы оймен қалай кездесіп көрдің?

Дескриптор:

Оқушы мәтіндегі авторлық идеяны анықтай алады.

ҚБ:

Бағдаршам бағалау

Түсінік беру

Сабақтың ортасы

2-тапсырма.

«Идеяны бөлшекте» әдісі:

Мәтінді оқы. Автордың негізгі идеясын 1 сөйлеммен тұжырымда.
Осы идеяны 2 сұрақпен дамытуға тырыс (мысалы: «Неліктен бұл маңызды?» немесе «Осы оймен келісуге бола ма?»)


3-тапсырма.

«Менен эссе» әдісі:

Мәтін идеясына сүйене отырып, 80–100 сөз көлемінде шағын эссе жаз:

  • Автор не айтқысы келді?

  • Сен не ойлайсың?

  • Өмірден бір мысал келтір.


Мәтін: «Басқалар үшін жақсылық жасау»

Адам – қоғамның бір бөлігі. Ол тек өзі үшін өмір сүрмейді. Күнделікті өмірде біз жақындарымызға, таныстарымызға көмектесеміз. Кейде бейтаныс адамға айтқан жылы сөзіміз де оның көңіл-күйін көтеруі мүмкін.

Жақсылық жасау – үлкен іс емес. Бірақ оның әсері ұзаққа созылады. Кішкентай көмектің өзі үлкен қуаныш сыйлауы мүмкін.

Сондықтан жақсылықты тек мерекеде емес, әр күні жасау – нағыз адамгершілік.

Дескриптор:

Оқушы авторлық идея негізінде өз көзқарасын білдіре алады.

ҚБ:

Өте жақсы, Жақсы, Орташа

«Идеяны бөлшекте» әдісі



Сабақтың соңы

КЕРІ БАЙЛАНЫС


Кері байланыс – «Эссе айнасы» әдісі:

Оқушы келесі сөйлемдерді жалғастырады:

  1. Автордың идеясы маған... ой салды.

  2. Эссе жазу кезінде мен... үйрендім.

  3. Келесі жолы эссе жазарда мен...

Дескриптор:

Оқушы авторлық идеяны негізге ала отырып шағын эссе жаза алады.

ҚБ:

Нені білемін?

Нені білдім?

Нені білгім келеді?

Кері байланыс



Бағалаудағы дискрипторлар - критерийлер.

ТАПСЫРМАЛАР:

Дескрипторлар:


БАЛЛ


– Автордың негізгі ойын 1 сөйлеммен нақты тұжырымдайды. – 1 балл.


– Автор идеясын қолдайтын немесе оған қарсы өз пікірін 1–2 дәлелмен жеткізеді. – 1 балл.

1-Тапсырма:

Түсінік беру

2-Тапсырма:

«Идеяны бөлшекте» әдісі

Кері байланыс

– Кіріспе, негізгі бөлім және қорытындыдан тұратын құрылымды мәтін құрастырады. – 1 балл.



№23


Қатысқандар

Қатыспағандар


Сабақтың тақырыбы


Әлеуметтік тақырыптағы мәтіндерді сыни тұрғыда талдау

Оқу мақсаты

Қоғамдық мәні бар мәтіндерді зерттеп, сыни ойлау арқылы бағалауды үйрету

Сабақтың мақсаты:

Оқушы әлеуметтік мәселені анықтап, өз ұстанымын дәлелдей алады

САБАҚТЫҢ БАРЫСЫ

Сабақтың кезеңі


ПЕДАГОГТІҢ ӘРЕКЕТІ

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар


Сабақтың басы

1-тапсырма.

Түсіндірме

Әлеуметтік тақырыптағы мәтіндер — қоғамдағы өзекті мәселелерді қозғайтын, белгілі бір көзқарас білдіретін жазбалар. Мұндай мәтіндерді сыни тұрғыдан талдау дегеніміз:

  • автордың мақсатын, ұстанымын, дәйектерін түсіну;

  • оған өз көзқарасыңды білдіру;

  • артықшылықтар мен кемшіліктерді, логикалық байланыстар мен дәлелдердің күшін анықтау.


❓ Жеңіл сұрақтар:

  1. Автор қандай әлеуметтік мәселені көтеріп отыр?

  2. Ол бұл мәселе туралы не ойлайды?

  3. Автордың дәлелі сені қаншалықты сендірді?

  4. Сен бұл мәселе туралы не айтар едің?

Дескриптор:

Оқушы мәтіндегі әлеуметтік мәселені анықтай алады.

ҚБ:

Бағдаршам бағалау

Түсіндірме

Сабақтың ортасы

2-тапсырма.

«Сыни сүзгі» әдісі:

Мәтінді оқы да, автордың пікірін бағала:
– Автордың негізгі ұстанымы қандай?
– Қандай дәлелдер келтірілген?
– Бұл пікірмен келісесің бе? Неліктен?



3-тапсырма.

«Қос көзқарас» әдісі:

  1. Автордың көзқарасын қысқаша сипатта.

  2. Өз көзқарасыңды жаз.

  3. Екеуін салыстырып, қайсысы саған жақын екенін түсіндір.


Мәтін: «Жастар мен еріктілік»

Қазіргі жастардың көпшілігі бос уақытын әлеуметтік желіде өткізеді. Олар қоғамда болып жатқан мәселелерге енжар қарайды. Жастардың белсенділігі – тек флешмоб пен интернеттегі трендтерге қатысумен шектеледі.

Ал шынайы белсенділік – бұл еріктілік. Айналаңдағы адамдарға көмектесу, науқанға қатысу, қоршаған ортаны қорғау – осының бәрі азаматтық жауапкершіліктің белгісі.

Қоғамға пайдалы болғысы келетін жас ештеңе күтпей-ақ әрекет етуі керек. Бүгінгі еріктілік – ертеңгі көшбасшылықтың бастамасы.

Дескриптор:

Оқушы автордың көзқарасын сыни тұрғыда бағалай алады.

ҚБ:

Өте жақсы, Жақсы, Орташа

«Сыни сүзгі» әдісі



Сабақтың соңы

КЕРІ БАЙЛАНЫС


Кері байланыс – «Сыни көзқарас журналым» әдісі:

Оқушы келесі сөйлемдерді жалғастырады:

  1. Бұл мәтіндегі пікірмен мен...

  2. Менің ойымша, автор...

  3. Осы әлеуметтік мәселе маған... ой салды.

Дескриптор:

Оқушы мәтіндегі пікірге қатысты өз көзқарасын білдіре алады.

ҚБ:

Нені білемін?

Нені білдім?

Нені білгім келеді?

Кері байланыс



Бағалаудағы дискрипторлар - критерийлер.

ТАПСЫРМАЛАР:

Дескрипторлар:


БАЛЛ


– Мәтіннен нақты әлеуметтік проблеманы тауып, оны 1 сөйлеммен сипаттайды. – 1 балл.


– Автордың ұстанымын түсіндіреді және келісетін/келіспейтін себебін нақтылап жазады. – 1 балл.

1-Тапсырма:

Түсіндірме

2-Тапсырма:

«Сыни сүзгі» әдісі

Кері байланыс

– Мәтіндегі ойға қарсы немесе қолдаушы жеке пікірін дәлелмен жеткізеді. – 1 балл.



№24


Қатысқандар

Қатыспағандар


Сабақтың тақырыбы


Мәтін мазмұнына байланысты өз көзқарасын дәлелдеу

Оқу мақсаты

Мәтін мазмұны негізінде ойды дәлелдеуді үйрету

Сабақтың мақсаты:

Оқушы нақты мысалдармен өз көзқарасын жеткізе алады

САБАҚТЫҢ БАРЫСЫ

Сабақтың кезеңі


ПЕДАГОГТІҢ ӘРЕКЕТІ

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар


Сабақтың басы

1-тапсырма.

Түсінік :

Мәтінді оқығаннан кейін оқушы тек түсініп қана қоймай, оған қатысты көзқарасын білдіріп, сол ойын нақты дәлелдермен негіздей білуі қажет. Бұл жұмыс дәлелді пікір айту, логикалық ойлау, және жазбаша сөйлеу мәдениетін қалыптастырады.

Көзқарасты дәлелдеу үшін:
– Автор идеясын дұрыс түсіну керек;
– Жеке пікір білдіру қажет;
– Өз ойын мысалмен немесе мәтіннен дәйек келтіріп қолдау маңызды.


❓ Жеңіл сұрақтар:

  1. Мәтіндегі қандай ой саған әсер етті?

  2. Сен бұл оймен келісесің бе? Неліктен?

  3. Өз көзқарасыңды қалай дәлелдер едің?

  4. Мәтіндегі қандай сөздер сенің пікіріңді қолдайды?

Дескриптор:

Оқушы мәтіндегі негізгі ойды түсініп, оған қатысты өз көзқарасын білдіре алады.

ҚБ:

Бағдаршам бағалау

Түсінік

Сабақтың ортасы

2-тапсырма.

«Менің пікірім» әдісі:

Мәтінді оқығаннан кейін мына үлгімен өз көзқарасыңды жаз:

– Менің ойымша, ...
– Себебі, ...
– Мысалы, мәтінде ...
– Сондықтан мен...


3-тапсырма.

«Дәлелдің күші» әдісі:

  1. Мәтіндегі негізгі ойды жаз.

  2. Сол ойға өз пікіріңді жаз.

  3. Пікіріңді 2 дәлелмен негізде (мәтіннен дәйек немесе өмірден мысал келтір).


Мәтін: «Уақытыңды бағала»

Адамның өміріндегі ең құнды ресурс – уақыт. Ақшаны жоғалтсаң, қайта табасың. Ал уақыт өткен соң – қайтып келмейді.

Көп адамдар уақытты дұрыс пайдаланбайды: ұйқыны созады, әлеуметтік желіде көп отырады, жоспар құрмай әрекет етеді. Соның салдарынан өз мақсаттарына жете алмай қиналады.

Егер адам күнін алдын ала жоспарлап, әр сағатын тиімді пайдаланса – көп нәрсеге үлгереді. Тек уақытты басқаруды үйрену керек.

Дескриптор:

Оқушы өз көзқарасын нақты дәлелмен қолдай алады.

ҚБ:

Өте жақсы, Жақсы, Орташа

«Менің пікірім» әдісі



Сабақтың соңы

КЕРІ БАЙЛАНЫС


Кері байланыс – «Дәлел дәптері» әдісі:

Оқушы келесі сөйлемдерді жалғастырады:

  1. Мен автордың мына ойын қолдаймын: …

  2. Бұл ойға мен мынандай дәлел келтіре аламын: …

  3. Көзқарасымды дәлелдеу маған ... көмектесті.

Дескриптор:

Оқушы пікір мен дәлел арасындағы логикалық байланысты көрсете алады.

ҚБ:

Нені білемін?

Нені білдім?

Нені білгім келеді?

Кері байланыс



Бағалаудағы дискрипторлар - критерийлер.

ТАПСЫРМАЛАР:

Дескрипторлар:


БАЛЛ


– Автор ойын қысқаша сипаттап, оған келісетінін немесе келіспейтінін жазады. – 1 балл.

– Өз пікірін мәтіннен дәйек немесе өмірлік мысал арқылы дәлелдейді.

– 1 балл.

1-Тапсырма:

Түсінік

2-Тапсырма:

«Менің пікірім» әдісі

Кері байланыс

– Дәлел мен көзқарас арасында мағыналық үйлесімділікті сақтайды.

– 1 балл.



№25


Қатысқандар

Қатыспағандар


Сабақтың тақырыбы


Қоғамдық құндылықтар мен мораль мәселелерін талдау

Оқу мақсаты

Мәтіндегі құндылықтар мен мораль тақырыбын зерттеуді үйрету

Сабақтың мақсаты:

Оқушы адамгершілік, әділдік сияқты ұғымдарды мәтін негізінде түсіндіреді

САБАҚТЫҢ БАРЫСЫ

Сабақтың кезеңі


ПЕДАГОГТІҢ ӘРЕКЕТІ

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар


Сабақтың басы

1-тапсырма.

Түсінік:

Қоғамдық құндылықтар мен моральдық нормалар – адамдар арасындағы қарым-қатынасты реттейтін маңызды ұғымдар. Мәтінде берілген қоғамдық немесе адамгершілік мәселелерді талдау оқушыларға:
– жақсы мен жаманды ажырата білуге;
– құндылықтар негізінде ой қорытуға;
– сыни және этикалық тұрғыда өз көзқарасын білдіруге мүмкіндік береді.



Талқылау сұрақтары:

  1. Мәтінде қандай адамгершілік (моральдық) мәселе қозғалған?

  2. Автор қандай қоғамдық құндылықты дәріптейді?

  3. Бұл мәселе бүгінгі қоғам үшін қаншалықты маңызды?

  4. Сен бұл мәселеге қалай қарайсың?

Дескриптор:

Оқушы мәтіндегі негізгі моральдық немесе қоғамдық құндылықты анықтай алады.

ҚБ:

Бағдаршам бағалау

Түсінік

Сабақтың ортасы

2-тапсырма.

«Құндылықты тап» әдісі:


Мәтін: «Адалдық – ұлттың айнасы»

Адалдық – адамның ішкі тазалығының көрінісі. Ол адамға тумысынан берілмейді, ол тәрбие мен өмірлік тәжірибе арқылы қалыптасады.

Қазіргі қоғамда адалдықтың бағасы артып келеді. Себебі өтірік, алаяқтық, әділетсіздік секілді ұғымдар көп кездесіп жатыр. Бірақ кез келген әділетсіздікке қарсы тұратын – адал адам.

Адалдық – тек біреуге шын айту ғана емес. Бұл – уәдені орындау, өз ісіңе жауап беру, кішкентай болсын өтіріктен аулақ болу.

Егер қоғамда әр адам адал болуға ұмтылса, сенім мен бірлік орнайды.



Мәтінді оқы да, автор дәріптеген негізгі құндылықты немесе моральдық мәселені анықта.
Оны сипаттап, бұл құндылықтың қоғамдағы рөлі туралы 2–3 сөйлеммен жаз.



3-тапсырма.

«Пікір пирамидасы» әдісі:

  1. Мәтіндегі мәселе қандай?

  2. Бұл мәселе кімдерге әсер етеді?

  3. Сен оны қалай шешуді ұсынар едің?

  4. Бұл құндылық неге маңызды?

Дескриптор:

Оқушы мәтіндегі мораль мәселесіне өз көзқарасын білдіре алады.

ҚБ:

Өте жақсы, Жақсы, Орташа

«Құндылықты тап» әдісі



Сабақтың соңы

КЕРІ БАЙЛАНЫС


Кері байланыс – «Мораль айнасы» әдісі:

Оқушы келесі сөйлемдерді жалғастырады:

  1. Бұл мәтіндегі құндылық маған... туралы ой салды.

  2. Менің өмірімде бұл мәселе... түрде көрініс табады.

  3. Қоғам үшін бұл құндылық маңызды, өйткені...

Дескриптор:

Оқушы құндылықтың қоғамдағы рөлін сипаттай алады.

ҚБ:

Нені білемін?

Нені білдім?

Нені білгім келеді?

Кері байланыс



Бағалаудағы дискрипторлар - критерийлер.

ТАПСЫРМАЛАР:

Дескрипторлар:


БАЛЛ


– Мәтіннен кемінде бір қоғамдық немесе адамгершілік құндылықты бөліп көрсетеді.– 1 балл.

– Мәселе бойынша жеке пікірін 1–2 сөйлеммен дәлелді түрде жазады.– 1 балл.

1-Тапсырма:

Түсінік

2-Тапсырма:

«Құндылықты тап» әдісі

Кері байланыс

– Құндылықтың маңызын нақты бір мысалмен түсіндіреді.– 1 балл.



№26


Қатысқандар

Қатыспағандар


Сабақтың тақырыбы


Мәтін арқылы аргумент және контраргумент құрастыру

Оқу мақсаты

Мәтін мазмұнына сүйене отырып аргумент пен контраргумент құрастыруды үйрету

Сабақтың мақсаты:

Оқушы өз ойын нақты дәлелмен және қарсы пікірмен жеткізе алады

САБАҚТЫҢ БАРЫСЫ

Сабақтың кезеңі


ПЕДАГОГТІҢ ӘРЕКЕТІ

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар


Сабақтың басы

1-тапсырма.

Түсінік беру:

Аргумент – бұл пікірді дәлелдейтін ой, ал контраргумент – сол пікірге қарсы келетін дәлел.
Мәтінді оқу барысында оқушы бір көзқарасты қолдап, екіншісіне қарсы пікір айта білуі керек. Бұл тәсіл:

  • сыни ойлауды дамытады;

  • пікірталасқа жүйелі дайындалуға үйретеді;

  • дәлел мен қарсы дәлел арасындағы логикалық байланыстарды құруды үйретеді.


❓ Жеңіл сұрақтар:

  1. Автор қандай пікір білдіріп отыр?

  2. Бұл пікірді қолдайтын қандай дәлел бар?

  3. Бұл пікірге қарсы қандай ой айтуға болады?

  4. Сен қай көзқарасты жақтайсың?

Дескриптор:

Оқушы мәтіндегі негізгі пікірді анықтай алады.

ҚБ:

Бағдаршам бағалау

Түсінік беру

Сабақтың ортасы

2-тапсырма.

«Аргумент пен контраргумент» әдісі:

Мәтінді оқы да, автордың негізгі ойына:
– 1 аргумент (қолдайтын дәлел),
– 1 контраргумент (қарсы дәлел) жаз.



3-тапсырма.

«Екі жақты таразы» әдісі:

  1. Автордың ойы қандай?

  2. Осы ойды қолдайтын бір дәлел жаз.

  3. Осы ойға қарсы бір дәлел ойлап тап.

  4. Соңында өзің қай пікірге жақын екеніңді көрсет.


Мәтін: «Интернет – білім бе, әлде тәуелділік пе?»

Интернет – адамзаттың ең үлкен жетістіктерінің бірі. Ол арқылы кез келген ақпаратқа қол жеткізе аламыз. Сабақ оқу, ғылыми деректерді іздеу, видеодәрістер қарау – барлығы интернетте бар.

Дегенмен, интернет тек пайдалы мақсатта қолданылып жатыр ма? Көп жастар бос уақытын желіде өткізіп, уақытын ұтымды пайдаланбайды. Бұл – интернетке тәуелділіктің белгісі.

Сондықтан интернет – бір жағынан пайдалы құрал, екінші жағынан адам назарын ұрлайтын тәуекел.

Дескриптор:

Оқушы мәтін мазмұнына сай аргумент құрастыра алады.

ҚБ:

Өте жақсы, Жақсы, Орташа

«Аргумент пен контраргумент» әдісі



Сабақтың соңы

КЕРІ БАЙЛАНЫС


Кері байланыс – «Дәлел мен дау» әдісі:

Оқушы келесі сөйлемдерді жалғастырады:

  1. Менің ойымша, бұл мәтіндегі пікірге... дәлел келтіруге болады.

  2. Бірақ оған қарсы мынадай ой айтуға болады: ...

  3. Аргумент пен контраргумент ойластыру маған... көмектесті.

Дескриптор:

Оқушы сол пікірге қарсы контраргумент ұсына алады.

ҚБ:

Нені білемін?

Нені білдім?

Нені білгім келеді?

Кері байланыс



Бағалаудағы дискрипторлар - критерийлер.

ТАПСЫРМАЛАР:

Дескрипторлар:


БАЛЛ


– Автордың көзқарасын 1 сөйлеммен нақты тұжырымдайды. – 1 балл.


– Автордың пікірін қолдайтын бір дәлел келтіреді.

– 1 балл.

1-Тапсырма:

Түсінік беру

2-Тапсырма:

«Аргумент пен контраргумент» әдісі

Кері байланыс

– Автордың пікірімен келіспейтін қарсы дәлелді нақты түрде жазады. – 1 балл.



№27


Қатысқандар

Қатыспағандар


Сабақтың тақырыбы


Көркем мәтін мен ғылыми мәтінді салыстыру

Оқу мақсаты

Әртүрлі стильдегі мәтіндерді салыстырып, ерекшеліктерін анықтауды үйрету

Сабақтың мақсаты:

Оқушы көркем және ғылыми мәтіннің айырмашылығын айта алады

САБАҚТЫҢ БАРЫСЫ

Сабақтың кезеңі


ПЕДАГОГТІҢ ӘРЕКЕТІ

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар


Сабақтың басы

1-тапсырма.

Түсінік:

Көркем мәтін – автордың бейнелі тілмен, эмоциямен, көркемдік тәсілдер арқылы жазылған шығармасы. Мақсаты – оқырманға әсер ету, эстетикалық ләззат сыйлау.
 Ғылыми мәтін – нақты дерекке, логика мен дәлдікке негізделген. Мақсаты – ақпарат беру, түсіндіру.

Салыстыру оқушыларға:

  • мәтін түрлерінің айырмашылығын түсінуге;

  • стиль, мақсат, тілдік құралдарды салыстыруға;

  • функционалдық сауаттылығын дамытуға көмектеседі.


❓ Жеңіл сұрақтар:

  1. Қай мәтінде эмоция басым?

  2. Қай мәтін нақты ақпарат беруге бағытталған?

  3. Мәтіндердің тілі мен құрылымында қандай айырмашылық бар?

  4. Қай мәтінді оқу саған жеңіл болды?

Дескриптор:

Оқушы көркем және ғылыми мәтіндердің мақсаттарын ажырата алады.

ҚБ:

Бағдаршам бағалау

Түсінік

Сабақтың ортасы

2-тапсырма.

«Қос мәтінді салыстыру» әдісі:

Мәтіндерді оқып, кестені толтыр:


Белгілер

Көркем мәтін

Ғылыми мәтін

Мақсаты



Тілі мен стилі



Ақпарат беру тәсілі



Оқырманға әсері




3-тапсырма.

«Салыстыру қорытындысы» әдісі:

Мәтіндердің айырмашылығы мен ұқсастығын 3–4 сөйлеммен жаз. Қай мәтін саған қызығырақ болды? Неліктен?


Көркем мәтін үзіндісі:

Таң алдында аспан бозамықтанып, күн жотадан баяу көтерілді. Айнала тып-тыныш, тек таң самалы ғана жапырақты сыбдырлатады. Бала өзен жағасындағы тасқа отырып, толқын дыбысын тыңдап, еркін тыныс алды. Ол үшін бұл сәт – өмірдің ең шынайы, шулы әлемнен алыстайтын жалғыз мекені еді.


Ғылыми мәтін үзіндісі:

Таңғы уақыт – биологиялық тұрғыдан адамның жұмысқа қабілеттілігі жоғары болатын кезең. Бұл уақытта ми белсенділігі артып, ойлау, есте сақтау қабілеттері жақсара түседі. Ғалымдар күннің алғашқы сағаттарында оқу, жоспарлау және шешім қабылдау секілді когнитивті әрекеттер тиімді болатынын дәлелдеген.

Дескриптор:

Оқушы екі мәтінді тілдік және стильдік ерекшеліктері бойынша салыстыра алады.

ҚБ:

Өте жақсы, Жақсы, Орташа

«Қос мәтінді салыстыру» әдісі



Сабақтың соңы

КЕРІ БАЙЛАНЫС


Кері байланыс – «Таңдау не үшін?» әдісі:

Оқушы келесі сұрақтарға жауап жазады:

  1. Қай мәтін саған көбірек ұнады? Неліктен?

  2. Қай мәтіннен көбірек ақпарат алдың?

  3. Салыстыру арқылы мен...

Дескриптор:

Оқушы көркем және ғылыми мәтіннің оқырманға әсерін түсіндіре алады.

ҚБ:

Нені білемін?

Нені білдім?

Нені білгім келеді?

Кері байланыс



Бағалаудағы дискрипторлар - критерийлер.

ТАПСЫРМАЛАР:

Дескрипторлар:


БАЛЛ


– Әр мәтіннің негізгі мақсатын 1 сөйлеммен дұрыс сипаттайды. – 1 балл.

– Мәтіндердің стилі мен тілін салыстырып, кемінде 2 айырмашылығын жазады.

– 1 балл.

1-Тапсырма:

Түсінік

2-Тапсырма:

«Қос мәтінді салыстыру» әдісі

Кері байланыс

– Әр мәтіннің қалай әсер ететінін 1–2 сөйлеммен сипаттайды. – 1 балл.



№28


Қатысқандар

Қатыспағандар


Сабақтың тақырыбы


Публицистикалық стильдегі мәтінді талдау

Оқу мақсаты

Публицистикалық мәтін құрылымын зерттеуді үйрету

Сабақтың мақсаты:

Оқушы публицистикалық мәтіннің белгілерін анықтап, талдай алады

САБАҚТЫҢ БАРЫСЫ

Сабақтың кезеңі


ПЕДАГОГТІҢ ӘРЕКЕТІ

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар


Сабақтың басы

1-тапсырма.

Түсінік:

Публицистикалық стиль – қоғамдағы өзекті мәселелерді қозғайтын, оқырманды ойландыруға, сендіруге немесе әрекетке шақыруға бағытталған стиль. Бұл стильге тән ерекшеліктер:

  • өзекті тақырып пен нақты көзқарас;

  • дәлелдер мен дәйектер;

  • риторикалық сұрақтар, бағалау сөздер;

  • қоғамға ықпал ету мақсаты.

Публицистикалық мәтінді талдау оқушының: – әлеуметтік мәселелерге бейжай қарамауын;
– автордың көзқарасын тануын;
– өз пікірін білдіру қабілетін дамытады.


❓ Жеңіл сұрақтар:

  1. Бұл мәтінде қандай мәселе көтерілген?

  2. Автордың көзқарасы қандай?

  3. Қандай дәлелдер қолданылған?

  4. Бұл мәтін қоғамға қалай әсер етеді?

Дескриптор:

Оқушы публицистикалық мәтіндегі көтерілген мәселені анықтай алады.

ҚБ:

Бағдаршам бағалау

Түсінік

Сабақтың ортасы

2-тапсырма.

«Ойды бөлшекте» әдісі:

Мәтінді оқы да, келесі сұрақтарға жауап жаз:
– Автор не туралы жазды?
– Ол қандай көзқарас білдірді?
– Мәтіннің стиліне қандай белгілер тән?



3-тапсырма.

«Қоғамға үндеу» әдісі:

Автор көтерген мәселе бойынша өз ойыңды білдір. Қысқа мәтін жаз:
– Қандай мәселе?
– Неліктен ол маңызды?
– Сен не ұсынар едің?


Мәтін: «Экология – ертеңіміздің кепілі»

Адам табиғатпен үндестік орнатпайынша, болашақ жайлы айту бекер. Қазірдің өзінде өзендер тартылып, ауаның сапасы нашарлап барады. Бірақ көпшілік бұл мәселеге мән бермейді.

Қоқысты сұрыптау, артық жарықты өшіру, суды үнемдеу – бұл қарапайым ғана әрекеттер. Бірақ дәл осы кішкентай істер үлкен нәтижеге жеткізеді.

Егер әрқайсымыз экологияға жауапкершілікпен қарасақ, болашақ ұрпаққа таза ауа мен тұщы су қалдыра аламыз. Ендеше, бүгіннен бастайық!

Дескриптор:

Оқушы автордың көзқарасын түсіндіре алады.

ҚБ:

Өте жақсы, Жақсы, Орташа

«Ойды бөлшекте» әдісі



Сабақтың соңы

КЕРІ БАЙЛАНЫС

Кері байланыс – «Жауапкершілік парағы» әдісі:

Оқушы келесі сөйлемдерді жалғастырады:

  1. Автор мені ойландырған мәселе – ...

  2. Мәтіннен кейін мен... түсіндім.

  3. Қоғамға әсер ету үшін мен...

Дескриптор:

Оқушы мәтін стилінің ерекшеліктерін сипаттай алады.

ҚБ:

Нені білемін?

Нені білдім?

Нені білгім келеді?

Кері байланыс



Бағалаудағы дискрипторлар - критерийлер.

ТАПСЫРМАЛАР:

Дескрипторлар:


БАЛЛ


– Мәтінде қозғалған қоғамдық немесе әлеуметтік мәселені 1 сөйлеммен сипаттайды. – 1 балл.

– Автордың мәселеге қатысты ұстанымын нақты айтып береді. – 1 балл.

1-Тапсырма:

Түсінік

2-Тапсырма:

«Ойды бөлшекте» әдісі

Кері байланыс

– Публицистикалық стильге тән кемінде 2 белгіні мәтіннен мысалмен келтіреді. – 1 балл.



№29


Қатысқандар

Қатыспағандар


Сабақтың тақырыбы


Ресми-іскери мәтіндермен жұмыс

Оқу мақсаты

Ресми мәтін құрылымын меңгеріп, қолдануды үйрету

Сабақтың мақсаты:

Оқушы іс-қағаз стиліндегі мәтіндерді түсініп, жаза алады

САБАҚТЫҢ БАРЫСЫ

Сабақтың кезеңі


ПЕДАГОГТІҢ ӘРЕКЕТІ

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар


Сабақтың басы

1-тапсырма.

Түсінік:

Ресми-іскери стиль – құжаттар, өтініштер, ережелер, хабарландырулар, нұсқаулықтар сияқты мәтіндерде қолданылатын стиль түрі. Бұл мәтіндер:

  • нақтылықты,

  • бейтараптықты,

  • логикалық реттілікті,

  • қысқалық пен ресмилікті талап етеді.
    Мұндай мәтіндермен жұмыс істеу оқушыларды     құжаттық сауаттылыққа, жазбаша ресми қатынас құра білуге, және нақты нұсқауларды түсіне білуге үйретеді.


❓ Жеңіл сұрақтар:

  1. Мәтін қандай мақсатта жазылған?

  2. Бұл мәтінді кімдер және қай жағдайда қолдануы мүмкін?

  3. Мәтінде қандай ресми тіркестер қолданылған?

  4. Бұл мәтіннің құрылымында қандай ерекшеліктер бар?

Дескриптор:

Оқушы ресми-іскери мәтіннің мақсатын анықтай алады.

ҚБ:

Бағдаршам бағалау

Түсінік

Сабақтың ортасы

2-тапсырма.

«Құрылымын анықта» әдісі:


Мәтін: Хабарландыру

Құрметті оқушылар!

15 мамыр күні сағат 10:00-де мектеп акт залында соңғы қоңырау салтанаты өтеді. Іс-шараға мектеп формасында келу міндетті.

Бағдарламада мектеп директорынан құттықтау, үздік оқушыларды марапаттау және шығармашылық нөмірлер бар.

Барлық 11-сынып оқушыларын және ата-аналарды салтанатқа белсенді қатысуға шақырамыз.

Мектеп әкімшілігі



Мәтінді оқы да, оның бөлімдерін анықта:
– Қандай ақпарат басында, ортасында және соңында берілген?
– Мәтін құрылымының ретін қысқаша сипатта.


3-тапсырма.

«Мәтін үлгісі» әдісі:

Берілген мәтін үлгісіне сүйене отырып, ұқсас тақырыпта қысқа ресми мәтін құра:
– мысалы: хабарландыру, өтініш, нұсқаулықтың үзіндісі т.б.

Дескриптор:

Оқушы ресми мәтін құрылымын сипаттай алады.

ҚБ:

Өте жақсы, Жақсы, Орташа

«Құрылымын анықта» әдісі



Сабақтың соңы

КЕРІ БАЙЛАНЫС


Кері байланыс – «Құжат тілі» әдісі:

Оқушы келесі сөйлемдерді жалғастырады:

  1. Бұл мәтіннің ресми сипатын ... арқылы байқадым.

  2. Мәтін маған ... үйретті.

  3. Болашақта мен ресми мәтіндер жазғанда...

Дескриптор:

Оқушы ресми стильге сай қысқа мәтін құрастыра алады.

ҚБ:

Нені білемін?

Нені білдім?

Нені білгім келеді?

Кері байланыс



Бағалаудағы дискрипторлар - критерийлер.

ТАПСЫРМАЛАР:

Дескрипторлар:


БАЛЛ


– Мәтіннің кімге арналғанын және не үшін жазылғанын 1–2 сөйлеммен сипаттайды. – 1 балл.

– Мәтіндегі кіріспе, негізгі және қорытынды бөлімдерді дұрыс бөліп көрсетеді – 1 балл.

1-Тапсырма:

Түсінік

2-Тапсырма:

«Құрылымын анықта» әдісі

Кері байланыс

– Мәтінге тән ресми тіркестер мен нақты ақпараттарды қолданып, шағын хабарлама жазады. – 1 балл.



№30


Қатысқандар

Қатыспағандар


Сабақтың тақырыбы


Мәтіннің жанрын анықтау және стильдік ерекшелігін сипаттау

Оқу мақсаты

Мәтін жанрын анықтап, стильдік белгілерін сипаттауды үйрету

Сабақтың мақсаты:

Оқушы мәтіннің жанрын атап, оның ерекшелігін айта алады

САБАҚТЫҢ БАРЫСЫ

Сабақтың кезеңі


ПЕДАГОГТІҢ ӘРЕКЕТІ

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар


Сабақтың басы

1-тапсырма.

Тақырып туралы ақпарат:

«Мәтіннің жанрын анықтау және стильдік ерекшелігін сипаттау» – бұл тақырып оқушыларға мәтіндерді құрылымы, тілі, мақсаты мен қолданылуына қарай саралауға мүмкіндік береді.
Мәтін жанры дегеніміз – мәтіннің мазмұндық және құрылымдық ерекшеліктеріне қарай бөлінуі (мысалы: көркем, ғылыми, публицистикалық, ресми-іскери).
Стильдік ерекшелік – мәтінде қолданылған тілдік құралдар, сөйлем құрылысы, сөздік қор, мақсатқа сай құрылым.

Оқушы бұл тақырып арқылы:

  • мәтіннің жанрын ажыратуды;

  • стиль белгілерін тануды;

  • мәтіннің қызметі мен оқырманға әсерін түсінуді үйренеді

.

Дескриптор:

Оқушы мәтіннің жанрын анықтай алады.

ҚБ:

Бағдаршам бағалау

Тақырып туралы ақпарат

Сабақтың ортасы

2-тапсырма.

«Жанрды таны» әдісі:


Мәтін:

Адамзат даму жолында көптеген жаңалықтар ашты. Бірақ технологиялық прогресс қанша дамығанмен, табиғатпен байланыс үзілуге жақын.

Ғалымдардың айтуынша, адам табиғаттың бір бөлшегі екенін ұмытпауы тиіс. Егер біз ормандарды жойсақ, өз болашағымызды қиратамыз. Табиғаттың үнін тыңдау – тек романтика емес, бұл – өмір сүру шарты.

Жер – біздің ортақ үйіміз. Оған қамқор болу – әр адамның міндеті.



Мәтінді оқы да, оның жанрын анықта:
– Бұл мәтін қандай жанрға жатады (көркем, ғылыми, публицистикалық, ресми)?
– Жанрды анықтауға не себеп болды? 2 дәлел келтір.



3-тапсырма.

«Стильдік сипаттама» әдісі:

Мәтінді талдап, ондағы стильдік ерекшеліктерді сипатта:
– Тілдік құралдар (сөздер, сөйлемдер);
– Мақсаты мен оқырманға әсері;
– Эмоциялық немесе бейтарап реңкі.

Дескриптор:

Оқушы мәтіндегі стильдік ерекшеліктерді сипаттай алады.

ҚБ:

Өте жақсы, Жақсы, Орташа

«Жанрды таны» әдісі



Сабақтың соңы

КЕРІ БАЙЛАНЫС


Кері байланыс – «Жанр мен стиль кестесі» әдісі:

Оқушы келесі кестені толтырады:



Не анықтадым?

Не себепті бұлай ойлаймын?

Мәтіннің жанры


Стильдік ерекшелігі


Мәтіннің оқырманға әсері қандай?



Дескриптор:

Оқушы жанр мен стильдің мәтін мазмұнына әсерін түсіндіре алады.

ҚБ:

Нені білемін?

Нені білдім?

Нені білгім келеді?

Кері байланыс



Бағалаудағы дискрипторлар - критерийлер.

ТАПСЫРМАЛАР:

Дескрипторлар:


БАЛЛ


– Мәтіннің мазмұны мен құрылымына сүйене отырып, жанрын дұрыс атайды.

– 1 балл.

– Мәтіндегі тілдік құралдар мен сөйлеу стилін 1–2 белгі арқылы сипаттайды. – 1 балл.

1-Тапсырма:

Тақырып туралы ақпарат

2-Тапсырма:

«Жанрды таны» әдісі

Кері байланыс

– Мәтіннің жанры мен стилі оның мазмұны мен мақсатына қалай әсер ететінін түсіндіріп жазады. – 1 балл.





№31


Қатысқандар

Қатыспағандар


Сабақтың тақырыбы


Әдеби мәтінге талдау жасау (кейіпкер, конфликт, идея)

Оқу мақсаты

Әдеби мәтін мазмұнын зерттеп, кейіпкерлер мен идеяны талдауды үйрету

Сабақтың мақсаты:

Оқушы кейіпкер әрекетін сипаттап, мәтін идеясын аша алады

САБАҚТЫҢ БАРЫСЫ

Сабақтың кезеңі


ПЕДАГОГТІҢ ӘРЕКЕТІ

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар


Сабақтың басы

1-тапсырма.

Тақырып туралы ақпарат:

«Әдеби мәтінге талдау жасау (кейіпкер, конфликт, идея)» тақырыбы оқушыны көркем шығарманы тереңірек түсінуге бағыттайды. Бұл талдау арқылы оқушы:

  • Кейіпкердің бейнесін, мінезін, әрекетін бағалауды;

  • Шығармадағы негізгі қақтығысты (конфликт) анықтауды;

  • Мәтіндегі авторлық идеяны (негізгі ойды) табуды үйренеді.

Бұл жұмыс әдеби туындыны талдау, түсіну және өз пікірін дәлелдеуге үйретеді, оқушының сыни ойлауын дамытады.

Дескриптор:

Оқушы әдеби мәтіндегі кейіпкердің бейнесін сипаттай алады.

ҚБ:

Бағдаршам бағалау

Тақырып туралы ақпарат

Сабақтың ортасы

2-тапсырма.

«Кейіпкер – кім?» әдісі:


Мәтін: «Таңдау»

Арман — әрқашан ақылды, сабырлы бала болатын. Мектепте озат оқушы, үйде ата-анасына көмектесетін. Бірақ бір күні оған достары түнгі клубқа баруды ұсынды. Арман екі ойлы болды.

Бір жағынан, ол достарынан қалғысы келмеді. Екінші жағынан, ата-анасына өтірік айтып кету – оған жат қылық еді. Ақырында ол шындықты айтып, барудан бас тартты.

Бұл шешім оның достарымен қарым-қатынасына әсер етті, бірақ Арман өзін адал әрі сенімді азамат ретінде сезінді.



Мәтінді оқы да, кейіпкер туралы сипаттама жаз:
– Кейіпкер кім?
– Ол қандай қасиеттерге ие?
– Оның әрекеті мәтіндегі қай оқиғаға себеп болды?


3-тапсырма.

«Үш тұғырлы талдау» әдісі:

Мәтінге сүйене отырып, келесі үш элементті сипатта:

  1. Қақтығыс (конфликт): не және кімнің арасында?

  2. Идея: автор не айтқысы келді?

  3. Өз көзқарасың: сен бұл мәселеге қалай қарайсың?

Дескриптор:

Оқушы шығармадағы негізгі қақтығысты (конфликтті) анықтай алады.

ҚБ:

Өте жақсы, Жақсы, Орташа

«Кейіпкер – кім?» әдісі



Сабақтың соңы

КЕРІ БАЙЛАНЫС


Кері байланыс – «Ойдың ізімен» әдісі:

Оқушы келесі сөйлемдерді толықтырады:

  1. Бұл мәтіндегі кейіпкер мені... ойландырды.

  2. Конфликт маған таныс, себебі...

  3. Автор идеясын мен... деп түсіндім.

Дескриптор:

Оқушы әдеби мәтіндегі авторлық идеяны түсіндіре алады.

ҚБ:

Нені білемін?

Нені білдім?

Нені білгім келеді?

Кері байланыс



Бағалаудағы дискрипторлар - критерийлер.

ТАПСЫРМАЛАР:

Дескрипторлар:


БАЛЛ


– – Кейіпкердің мінезі мен әрекетін сипаттап, оның іс-әрекетіне баға береді. 1 балл.

– Мәтіндегі ішкі немесе сыртқы қақтығысты нақты бір мысалмен көрсетеді. – 1 балл.

1-Тапсырма:

Тақырып туралы ақпарат

2-Тапсырма:

«Кейіпкер – кім?» әдісі

Кері байланыс

– Мәтіндегі негізгі ойды (идеяны) өз сөзімен 1–2 сөйлемде жеткізеді.

– 1 балл.



№32


Қатысқандар

Қатыспағандар


Сабақтың тақырыбы


Ақпараттық мәтіннің құрылымын талдау

Оқу мақсаты

Ақпараттық мәтінді құрылымдық жағынан талдауды үйрету

Сабақтың мақсаты:

Оқушы ақпараттық мәтінді жүйелі түрде сипаттай алады

САБАҚТЫҢ БАРЫСЫ

Сабақтың кезеңі


ПЕДАГОГТІҢ ӘРЕКЕТІ

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар


Сабақтың басы

1-тапсырма.

Тақырып туралы ақпарат:

«Ақпараттық мәтіннің құрылымын талдау» – бұл тақырып оқушыны ақпараттық мәтіндердің ішкі құрылымын анықтап, логикалық ретпен берілген бөліктерін тануға, маңызын түсінуге бағыттайды.
Ақпараттық мәтін – бұл нақты дерекке, фактіге, түсіндірмеге, анықтауға негізделген мәтін. Онда эмоция, көркемдік бейнелеу құралдары аз болады, негізгі мақсат – ақпарат беру.

Мұндай мәтін құрылымы әдетте:

  1. Кіріспе – тақырып немесе проблема көтеріледі

  2. Негізгі бөлім – нақты ақпарат, мысалдар, түсіндіру

  3. Қорытынды – тұжырым, ұсыныс немесе шешім

Дескриптор:

Оқушы ақпараттық мәтіннің құрылымдық бөліктерін ажырата алады.

ҚБ:

Бағдаршам бағалау

Тақырып туралы ақпарат

Сабақтың ортасы

2-тапсырма.

«Құрылымды бөл» әдісі:


Мәтін: «Ұйқының пайдасы»

Ұйқы – адам денсаулығы үшін өте маңызды физиологиялық процесс. Ұйқы кезінде ми тынығады, дене қалпына келеді.

Ғалымдардың зерттеуі бойынша, ересек адамға тәулігіне 7–9 сағат ұйқы қажет. Ұйқы жетіспеуі ағзаға кері әсер етіп, зейін мен есте сақтау қабілетін төмендетеді.

Дұрыс ұйқы – күн тәртібінің бір бөлігі. Сондықтан күн сайын бір уақытта ұйықтап, бөлме жағдайын (жарық, температура) реттеу маңызды.


Мәтінді оқы да, үш құрылымдық бөлігін анықтап, ата:
– Кіріспе бөлімі қай жерден басталады?
– Қай сөйлемдер негізгі бөлімді құрайды?
– Қорытынды қай сөйлеммен беріледі?


3-тапсырма.

«Атауларды сәйкестендір» әдісі:

Мәтіннің әр бөліміне (кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды) өзіндік қысқа атау ойлап тап.
 Әр атау 2–3 сөзден аспасын және мәтін мазмұнын дәл сипаттасын.

Дескриптор:

Оқушы мәтін бөлімдерінің мазмұндық рөлін сипаттай алады.

ҚБ:

Өте жақсы, Жақсы, Орташа

«Құрылымды бөл» әдісі



Сабақтың соңы

КЕРІ БАЙЛАНЫС


Кері байланыс – «Мәтін картасы» әдісі:

Оқушы келесі 3 сөйлемді аяқтайды:

  1. Бұл мәтіндегі кіріспе бөлімде мен не білдім?

  2. Негізгі бөлімде қандай маңызды ақпарат болды?

  3. Қорытынды бөлім мені қандай әрекетке итермелейді?

Дескриптор:

Оқушы ақпараттық мәтінге құрылымдық атаулар ұсына алады.

ҚБ:

Нені білемін?

Нені білдім?

Нені білгім келеді?

Кері байланыс



Бағалаудағы дискрипторлар - критерийлер.

ТАПСЫРМАЛАР:

Дескрипторлар:


БАЛЛ


– Мәтіннен кіріспе, негізгі бөлім және қорытындыны бөліп көрсетеді.

– 1 балл.

– Әр бөлімде қандай ақпарат берілетінін қысқаша түсіндіреді. – 1 балл.

1-Тапсырма:

Тақырып туралы ақпарат

2-Тапсырма:

«Құрылымды бөл» әдісі

Кері байланыс

– Мәтін бөліктеріне мазмұнына сай қысқа атау береді. – 1 балл.





№33


Қатысқандар

Қатыспағандар


Сабақтың тақырыбы


Жарнама, хабарландыру, БАҚ мәтіндерін оқу сауаттылығы тұрғысынан бағалау

Оқу мақсаты

БАҚ мәтіндерін зерттеп, ақпаратты сын тұрғысынан бағалауды үйрету

Сабақтың мақсаты:

Оқушы жарнама мен ақпаратты сараптап, әсерін бағалай алады

САБАҚТЫҢ БАРЫСЫ

Сабақтың кезеңі


ПЕДАГОГТІҢ ӘРЕКЕТІ

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар


Сабақтың басы

1-тапсырма.

Тақырып туралы ақпарат:


Мәтін: Жарнама

"Таза әлем – сенің таңдауың!"

Сіз әлі де улы химикаттармен жуып жүрсіз бе? Ендеше, жаңа EcoFresh тазартқыш құралын байқап көріңіз!

  • 100% табиғи

  • Теріні тітіркендірмейді

  • Қайта өңделетін орамада

Қазір сатып ал да, ЖЕР шарына қамқор бол!
 Тек осы аптада – 25% жеңілдік!


«Жарнама, хабарландыру, БАҚ мәтіндерін оқу сауаттылығы тұрғысынан бағалау» тақырыбы – күнделікті өмірде жиі кездесетін мәтіндерді функционалдық тұрғыдан түсініп, талдауға, сондай-ақ ақпараттың шынайылығы мен мақсатын анықтай білуге бағытталған.

Бұл мәтіндер:

  • нақты бір мақсатқа бағытталған (тауар ұсыну, ақпарат беру, әсер ету);

  • жарнамалық тілдік тәсілдерге (ұран, бағалау сөздер, шақыру) бай;

  • оқырманды сендіруге немесе әрекетке итермелеуге тырысады.

Оқушылар мұндай мәтіндермен жұмыс барысында:
– негізгі ақпаратты табу,
– авторлық мақсатты түсіну,
– манипулятивті тәсілдерді анықтау дағдыларын дамытады.

Дескриптор:

Оқушы мәтіннің мақсатын анықтай алады.

ҚБ:

Бағдаршам бағалау

Тақырып туралы ақпарат

Сабақтың ортасы

2-тапсырма.

«Мақсатты тап» әдісі:

Мәтінді оқы да, келесі сұрақтарға жауап бер:
– Бұл мәтін не үшін жазылған?
– Кімге бағытталған?
– Қандай әрекетке итермелейді?


3-тапсырма.

«Бағалау көзімен қара» әдісі:

Мәтіннен ақпаратты бағала:
– Шынайы ақпарат бар ма?
– Тілдік тәсілдер қандай әсер қалдырады?
– Бұл мәтін оқырманның шешіміне қалай ықпал етуі мүмкін?

Дескриптор:

Оқушы мәтіндегі ықпал ету тәсілдерін (тілдік немесе визуалды) тани алады.

ҚБ:

Өте жақсы, Жақсы, Орташа

«Мақсатты тап» әдісі



Сабақтың соңы

КЕРІ БАЙЛАНЫС


Кері байланыс – «Ақпарат сүзгісі» әдісі:

Оқушы келесі сөйлемдерді жалғастырады:

  1. Бұл мәтіннің мақсаты – ...

  2. Мен бұл мәтіндегі ақпаратты ... деп бағалаймын.

  3. Мәтін менің ойыма ... әсер етті.

Дескриптор:

Оқушы мәтін мазмұнын шынайылық және сенімділік тұрғысынан бағалай алады.

ҚБ:

Нені білемін?

Нені білдім?

Нені білгім келеді?

Кері байланыс



Бағалаудағы дискрипторлар - критерийлер.

ТАПСЫРМАЛАР:

Дескрипторлар:


БАЛЛ


– Жарнама, хабарландыру немесе БАҚ мәтінінің не үшін жазылғанын нақты сипаттайды.

– 1 балл.

– Мәтіндегі бағалау сөздерді немесе әсер ету құралдарын мысалмен көрсетеді.

– 1 балл.

1-Тапсырма:

Тақырып туралы ақпарат

2-Тапсырма:

«Мақсатты тап» әдісі

Кері байланыс

– Мәтіндегі ақпараттың негізді не негізсіз екенін қысқаша түсіндіреді.

– 1 балл.



№34


Қатысқандар

Қатыспағандар


Сабақтың тақырыбы


Мәтіннің стильдік құралдарын анықтау және олардың рөлін түсіндіру

Оқу мақсаты

Стильдік құралдарды талдап, олардың мәтіндегі рөлін түсіндіруді үйрету

Сабақтың мақсаты:

Оқушы стильдік тәсілдерді таниды және олардың мақсатын сипаттайды

САБАҚТЫҢ БАРЫСЫ

Сабақтың кезеңі


ПЕДАГОГТІҢ ӘРЕКЕТІ

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар


Сабақтың басы

1-тапсырма.

Тақырып туралы ақпарат:

«Мәтіннің стильдік құралдарын анықтау және олардың рөлін түсіндіру» тақырыбы оқушыларды мәтіндегі көркемдік, экспрессивтік, публицистикалық және ресми тілдік құралдарды тануға және олардың мәтін мазмұнына қалай әсер ететінін талдауға үйретеді.

Стильдік құралдар дегеніміз – мәтінде белгілі бір әсер, көңіл күй, авторлық көзқарас қалыптастыруға бағытталған тілдік тәсілдер. Оларға жататындар:

  • эпитет, теңеу, метафора, риторикалық сұрақ (көркем стиль);

  • ресми тіркестер, нақтылық (ресми стиль);

  • факт, дәйек, логикалық құрылым (ғылыми стиль);

  • бағалау сөздер, эмоционалды үн (публицистикалық стиль).

Осы тақырып арқылы оқушылар: – мәтіндегі стильдік ерекшелікті тануды;
– қолданылған құралдардың мақсатын түсіндіруді;
– өз ойын дәлелдеуді үйренеді.

Дескриптор:

Оқушы мәтіндегі стильдік құралды анықтай алады.

ҚБ:

Бағдаршам бағалау

Тақырып туралы ақпарат

Сабақтың ортасы

2-тапсырма.

«Тап та түсіндір» әдісі:


Мәтін:

Біздің Отанымыз – Қазақстан. Бұл – байтақ дала, асқар тау, шалқар көл мен дархан жүректі халық мекені.

Тәуелсіздік жылдары еліміз көптеген жетістіктерге жетті. Бүгінде әлем елдері Қазақстанды сенімді серіктес деп таниды.

«Бірлік бар жерде – тірлік бар» дейді дана халқымыз. Демек, бірлігіміз мықты болса, болашағымыз да жарқын болмақ!



Мәтінді оқып, ондағы 2 стильдік құралды тап.
Әрқайсысының мәтіндегі рөлін түсіндір: не үшін қолданылған, қандай әсер береді?



3-тапсырма.

«Стильді сез» әдісі:

Мәтіннің стилін анықта да, төмендегідей сұрақтарға жауап бер:
– Қандай стильдік ерекшеліктер бар?
– Бұл стиль оқырманға қалай әсер етеді?
– Автор неге дәл осы стильді таңдаған?

Дескриптор:

Оқушы стильдік құралдың мәтіндегі рөлін түсіндіре алады.

ҚБ:

Өте жақсы, Жақсы, Орташа

«Тап та түсіндір» әдісі



Сабақтың соңы

КЕРІ БАЙЛАНЫС


Кері байланыс – «Тіл күші» әдісі:

Оқушы келесі сөйлемдерді жалғастырады:

  1. Мен мәтіндегі мынадай стильдік құралды байқадым: …

  2. Бұл құрал мәтінге мынадай әсер береді: …

  3. Стильдік тәсілдер мәтінді… етеді.

Дескриптор:

Оқушы мәтіннің жалпы стилін анықтап, дәлелдей алады.

ҚБ:

Нені білемін?

Нені білдім?

Нені білгім келеді?

Кері байланыс



Бағалаудағы дискрипторлар - критерийлер.

ТАПСЫРМАЛАР:

Дескрипторлар:


БАЛЛ


– Мәтіннен кемінде бір стильдік тәсілді (мысалы, эпитет, риторикалық сұрақ) табады және нақты мысал келтіреді. – 1 балл.

– Қолданылған тәсілдің оқырманға қалай әсер ететінін 1–2 сөйлеммен сипаттайды. – 1 балл.

1-Тапсырма:

Тақырып туралы ақпарат

2-Тапсырма:

«Тап та түсіндір» әдісі

Кері байланыс

– Мәтін стилін атап, оны сипаттайтын 1–2 белгімен негіздейді.

– 1 балл.











6-ҚҰРЫЛЫМ



МҰҒАЛІМ МЕН ОҚУШЫҒА АРНАЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:

1.Зикирярова Г.Т. Оқу сауаттылығын арттыруда мәтінмен жұмыс. Авторлық бағдарлама//https://ust.kz/word/oqy_sayattylygyn_arttyryda_matinmen_jumys_avtorlyq_bagdarlama-361481.html – 2024.

2.Сытышев Е.С. Оқушылардың оқу сауаттылығын арттыру жолдары//https://multiurok.ru/files/ok-ushylardyn-ok-u-sauattylyg-yn-arttyru-zholdary.html

3.Оқу сауаттылығын дамыту үшін мәтінмен жұмыс істеу тәсілдері//https://translated.turbopages.org/proxy_u/ru-kk.ru.7b03d370-67ec1951-bfd1ca06-74722d776562/https/infourok.ru/priemy-raboty-s-tekstom-dlya-razvitiya-chitatelskoj-gramotnosti-7155580.html

4.Ахметова Д.У. Оқу сауаттылығын арттыруда мәтінмен жұмыс жүргізудің тиімді әдіс-тәсілдері. Факультатив курсы//https://ustaz.kz/materials/word/oqy_ sayattylygyn_ arttyryda _matinmen_jumys_jurgizyding_tiimdi_adis__tasilderi-385188.html – 2025.

5.Оқу сауаттылығын арттыруда мәтінмен жұмыс жүргізудің тиімді әдіс-тәмілдері. Ақтөбе, 2024. //https://library.orleu-edu.kz/product/%D0% BE%D2 %9B%D1%83-%D1%81%D0%B0%D1%83%D0%B0%D1%82%D1%82%D 1%8B%D0

6.Мәтінмен жұмыс оқу сауаттылығын арттырады//https://uchitelskaya.kz/vse-rubriki/k-sibi-sheberlik/pedagogikalyk-sheberhana/matinmen-zhymyis-oku-sauattyilyigyin-arttyiradyi – 2023.

7.Айдархан С. Оқушылардың оқу сауаттылығын арттыру үшін мәтінмен жұмыс жасау жолдарының тиімділігі//https://martebe.kz/o-ushylardy-o-u-sauattyly-yn-arttyru-shin-m-tinmen-zh-mys-zhasau-zholdaryny-tiimdiligi/ - 2021.

8.Рахимбаева А.К. Мәтінмен жұмыс – оқу сауаттылығының бастамасы мен негізі//https://bilimportal.kz/baza-materialov/pedagogika-metodika-obucheniya/mtnmen-zhmyis-ou-sauattyilyiyinyi-bastamasyi-men-negz

9.Шакиева А.Б. Оқушылардың оқу сауаттылығын арттыру үшін мәтінмен жұмыс жасау жолдарының тиімділігі//https://bilimainasy.kz/22-23-10-09/ - 2023.

10.Қызғалдақ А. Орыс тілді мектептердегі оқушылардың оқу сауаттылығын дамыту жолдары//https://adisteme.kz/orys-tildi-mekteptegi-oqy-sayattylygyn-damyty-joldary.html – 2022.

11.Зейнелова Қ.Т. Мәтінмен жұмыс жасаудың тиімді жолдары// https://mektepzhurnal.kz/baza-materialov/kazaxskij-yazyik/mtnmen-zhmyis-zhasaudyi-timd-zholdaryi

12.Токтарова Г.К. Орыс тілі сабақтарында функционалдық сауаттылықты дамыту//http://sc0001.atbasar.aqmoedu.kz/news/open/id-320716

13.Найзабекова Г. К. Қазақ тілі орыс сыныптарына арналған мән-мәтіндік грамматикалық тапсырмалар//https://ziatker.kz/docx/qazaq_tili_orys_ synypta ryna_arnalgan_man_matindik_grammatikalyq_tapsyrmalar_101602.html – 2024.

14.Орыс тіліндегі карточка (мәтінмен жұмыс+тапсырмалар)// https://translated.turbopages.org/proxy_u/ru-kk.ru.20dddb53-67ec1b84-225d3692-74722d776562/https/infourok.ru/kartochka-po-russkomu-yazyku-rabota-s-tekstom-zadaniya-6768058.html

























30


Жүктеу
bolisu
Бөлісу
ЖИ арқылы жасау
Файл форматы:
docx
Қазақ тілі Авторлық бағдарлама 11 сынып
05.08.2025
253
Жүктеу
ЖИ арқылы жасау
Жариялаған:
Шамгон Гульзада Сагындыковна
Бұл материалды қолданушы жариялаған. Ustaz Tilegi ақпаратты жеткізуші ғана болып табылады. Жарияланған материалдың мазмұны мен авторлық құқық толықтай автордың жауапкершілігінде. Егер материал авторлық құқықты бұзады немесе сайттан алынуы тиіс деп есептесеңіз,
шағым қалдыра аласыз
Қазақстандағы ең үлкен материалдар базасынан іздеу
Сіз үшін 400 000 ұстаздардың еңбегі мен тәжірибесін біріктіріп, ең үлкен материалдар базасын жасадық. Төменде керек материалды іздеп, жүктеп алып сабағыңызға қолдана аласыз
Материал жариялап, аттестацияға 100% жарамды сертификатты тегін алыңыз!
Ustaz tilegi журналы министірліктің тізіміне енген. Qr коды мен тіркеу номері беріледі. Материал жариялаған соң сертификат тегін бірден беріледі.
Оқу-ағарту министірлігінің ресми жауабы
Сайтқа 5 материал жариялап, тегін АЛҒЫС ХАТ алыңыз!
Қазақстан Республикасының білім беру жүйесін дамытуға қосқан жеке үлесі үшін және де Республика деңгейінде «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық материалыңызбен бөлісіп, белсенді болғаныңыз үшін алғыс білдіреміз!
Сайтқа 25 материал жариялап, тегін ҚҰРМЕТ ГРОМАТАСЫН алыңыз!
Тәуелсіз Қазақстанның білім беру жүйесін дамытуға және білім беру сапасын арттыру мақсатында Республика деңгейінде «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық жұмысын жариялағаны үшін марапатталасыз!
Министірлікпен келісілген курстар тізімі