«Оқуды оқыту: ағылшын тілі сабақтарында ойын технологиялары арқылы танымдық белсенділікті дамыту тақырыбындағы баяндама

(Әбілжан Гүлбану, ағылшын тілі пәнінің мұғалімі, «М.Горький атындағы ЖББМ» КММ, Шардара қаласы, Түркістан облысы)

Қазіргі білім беру процесінде шет тілін оқытуда оқушылардың тұрақты мотивациясын қалыптастыруға және олардың танымдық белсенділігін дамытуға ерекше назар аударылады. Осы мақсаттарға жетудің тиімді әдістерінің бірі-ойын технологиясын қолдану, әсіресе ағылшын тілінде оқуды үйрену кезеңінде. Ойын жағымды эмоционалды атмосфераны құрып қана қоймайды, сонымен қатар мәтінді қабылдау мен түсіну процесін қызықты әрі нәтижелі ете отырып, ақыл-ой әрекетін белсендіреді.

Ойын технологиясы-бұл оқу іс-әрекеті ойын түрінде болатын және ынталандыратын және қызықты болатын оқытуды ұйымдастырудың бір түрі. Л. Сс. Выготскийдің зерттеулеріне сәйкес, ойын зейін, есте сақтау, ойлау және қиял сияқты танымдық процестердің дамуына ықпал ететін жетекші қызмет түрі ретінде әрекет етеді. Ағылшын тілі сабақтарында ойын әрекеті тілдік кедергіні жеңуге, сөздік қорын кеңейтуге көмектеседі, сонымен қатар оқуды тереңірек түсінуге ықпал етеді.

Оқытудағы ойын-танымдық белсенділікті арттырудың қуатты құралы. Бұл мектеп оқушыларын эмоционалды түрде тартады, қызығушылықты ынталандырады, мазасыздық деңгейін төмендетеді және материалды ыңғайлы жағдайда игеруге көмектеседі. Ойын формалары әсіресе оқуды үйренуде тиімді, мұнда зейінді сақтау және мәтінмен жалпы мағынаны түсінуден бастап егжей-тегжейлерді талдауға дейін әр түрлі деңгейде жұмыс істеу қажет.

1-Схема. Ағылшын тілін оқытудағы оқу функциялары

Дегенмен, оқу мәтінді механикалық декодтауға айналмас үшін, процесті жанды және эмоционалды түрде бояйтын ойын элементтерін қосу маңызды.

Ойын технологиялары оқу процесін белсендіруге, оны оқушылар үшін жеке маңызды етуге мүмкіндік береді. Оқуды үйренудегі тиімді ойын әдістерінің мысалдары:

1. Оқылған мәтін бойынша квест ойындары. Мәтінді оқығаннан кейін студенттерге тапсырмалар-тапсырмалар сериясынан өту ұсынылады: жұмбақтарды шешу, кілт сөздерді табу, шашыраңқы сөздерден сөз тіркестерін жинау, мәтіннің бөліктерін иллюстрациялармен салыстыру.

2. Оқуды сахналау. Оқыған шығарманың Сюжеті негізінде рөлдік ойын оқушыларға кейіпкерлердің образдарына үйренуге мүмкіндік береді, сөйлеу белсенділігін дамытады және мәтіннің мазмұнын тереңірек түсінеді.

3. Болжаммен оқу (prediction games). Оқымас бұрын оқушылар тақырып, иллюстрация немесе бастапқы сөз тіркестері бойынша мәтіннің мазмұнын қабылдайды, содан кейін олардың болжамдарын нақты оқиғамен салыстырады. Бұл аналитикалық ойлауды ынталандырады.

4. Сәйкестік ойындары (matching games). Лексикамен және мазмұнмен жұмыс істеу үшін қолданылады: сөз тіркестерін олардың мағынасымен, кейіпкерлерін олардың әрекеттерімен, мәтіннің бөліктерін тақырыптармен салыстыру.

5. Мнемоникалық ойындар. Рифмалар, ассоциациялар, әндер немесе рөлдік ойындар арқылы кілт сөздерді, сөз тіркестерін, өрнектерді есте сақтауға бағытталған ойындар.

Мен сіздердің назарларыңызға оқушылардың оқу арқылы танымдық белсенділігін арттыруға бағытталған ағылшын тілінде оқу дағдыларын дамытуға арналған ойын тапсырмаларының мысалдарын ұсынамын:

1. «Тарихты жинаңыз» (Reconstruct the Story).

Мақсаты: логикалық ойлау, мәтін құрылымын түсіну дағдыларын дамыту.

Сипаттама: оқушыларға мәтіннің бөліктері беріледі (мысалы, абзацтар, сөйлемдер немесе негізгі оқиғалар). Олардың міндеті-фрагменттерді оқып, дәйектілікті дұрыс қалпына келтіру.

Мысал: «The Gingerbread Man» ертегісін оқығаннан кейін оқушыларға оқиғалардың хронологиясын жинау ұсынылады.

2. «Батырды тап» (Who Said It?)

Мақсаты: мәтіннен ақпаратты дәл алу, тікелей сөйлеумен жұмыс.

Сипаттама: оқиғаны оқығаннан кейін оқушылар дәйексөз карталарын алады. Олардың міндеті-осы немесе басқа көшірменің қай кейіпкерге жататынын анықтау.

Мысал: «Goldilocks and The Three Bears"» әңгімесінен кімнің: «Someone' s been sitting in my chair!».

3. «Мен сенемін-сенбеймін». (True or False Challenge)

Мақсаты: оқуды түсінуді тексеру, сыни ойлауды дамыту.

Сипаттама: мұғалім мәтінге негізделген мәлімдемелерді оқиды, ал оқушылар олардың дұрыстығын немесе дұрыс определитьстігін анықтауы керек. Сіз ойын элементтерін - допты, жалаушаларды, сигналдарды пайдалана аласыз.

Мысал: саяхатшы туралы мәтінді оқығаннан кейін:

• «He traveled to five countries.»

• «He met a lion in Africa.»
  4. «Әдеби детектив» (Text Detective)

Мақсаты: Мәтінді егжей-тегжейлі талдау, ақпаратты іздеу.

Сипаттама: оқушылар мәтіндегі нақты ақпаратты табу арқылы ғана жауап беруге болатын сұрақтары бар карталарды алады.

Мысал:

• What color was the dragon’s eye?

• Where did the children hide the map?

Тәжірибе көрсеткендей, ойындарды оқу сабақтарына қосу:

• сабаққа деген қызығушылықты айтарлықтай арттырады;

• оқуды тереңірек түсінуге ықпал етеді;

• ауызша және жазбаша тілде лексика мен грамматикалық құрылымдарды қолдануды ынталандырады;

• тиімді оқыту үшін қажетті жағымды эмоционалды атмосфераны қалыптастырады.

Сонымен, ойын технологиясы жай ғана ойын-сауық емес, оқуды үйрену процесін қызықты, мағыналы және нәтижелі ететін қуатты педагогикалық құрал. Оларды ағылшын тілі сабақтарында мақсатты қолдану белсенді, ынталы және Ойлы оқырманды қалыптастыруға көмектеседі, яғни қазіргі білім берудің негізгі мақсаттарына қол жеткізуге ықпал етеді.

Интернет көздерінің тізімі

https://multiurok.ru/files/ag-ylshyn-tili-sabag-ynda-oiyn-tiekhnologhiialary-.html «Ағылшын тілі сабағында ойын технологиялары негізінде оқушылардың оқу - танымдық іс- әрекетін белсендіру».

https://stud.kz/referat/show/72130 Ағылшын тілі сабағында ойын технологиясы негізінде оқушылардың оқу-танымдық іс-әрекетін белсендіру

https://infolesson.kz/ailshin-tili-sabainda-oyin-tehnologiyasin-oldanu-1831638.html Ағылшын тілі сабағында ойын технологиясын қолдану

https://translated.turbopages.org/proxy_u/ru-kk.ru.74af2ff7-684af4f6-668d43ad-74722d776562/https/infourok.ru/razvitie-poznavatelnogo-interesa-u-obuchayushihsya-na-urokah-anglijskogo-yazyka-posredstvom-primeneniya-igrovyh-tehnologij-6289815.html Ойын технологияларын қолдану арқылы ағылшын тілі сабағында оқушылардың танымдық қызығушылығын дамыту.

https://martebe.kz/a-ylshyn-tili-saba-ynda-ojyn-jelementterin-tiimdi-pajdalanu/ Ағылшын тілі сабағында ойын элементтерін тиімді пайдалану

https://ustaz.kz/materials/word/agylsyn_tili_sabagynda_oiyn_tehnologiyasy_arqyly_oqysylardyng_belsendiligin_arttyry-91837.html Ағылшын тілі сабағында ойын технологиясы арқылы оқушылардың белсенділігін арттыру