Оқушылардың оқу сауаттылығын дамыту

Тақырып бойынша 31 материал табылды

Оқушылардың оқу сауаттылығын дамыту

Материал туралы қысқаша түсінік

Білім беру жүйесінде бастауыш сынып оқушыларының оқу сауаттылығын дамыту – қазіргі таңда ең маңызды мәселелердің бірі. Оқушылардың оқу, жазу, түсіну, талдау, сөйлеу дағдыларын жетілдіру – олардың болашақтағы табысты білім алуына негіз болады. Қазақстан Республикасының білім беру стандарттарына сәйкес, оқушылардың функционалдық сауаттылығын арттыру – білім берудің басты міндеттерінің бірі болып табылады. Дегенмен, қазіргі оқыту әдістері барлық оқушының сауаттылық деңгейін бірдей дамыта алмайды. Әсіресе, оқу мен жазу дағдыларын меңгеруде қиындықтарға тап болатын оқушылар үшін арнайы бағдарламалар қажет. Жалпы білім беретін мектептерде оқушылардың сауаттылық деңгейін көтеру үшін жүйелі жұмыстар жүргізілуі тиіс. Бұл оқушылардың тек мәтінді дұрыс оқып, жазуына ғана емес, оны саналы түсінуіне, мағыналық байланыстарды орнатуына бағытталуы қажет. Осыған байланысты, бастауыш сыныпта оқушылардың сауаттылығын дамытуға арналған авторлық бағдарлама жасақтау – білім беру сапасын жақсартудың маңызды

Материалдың қысқаша нұсқасы

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ОҚУ- АҒАРТУ МИНИСТРЛІГІ

ЖАМБЫЛ ОБЛЫСЫ ӘКІМДІГІНІҢ БІЛІМ БАСҚАРМАСЫ

ШУ АУДАНДЫҚ БІЛІМ БӨЛІМІ

«СӘКЕН СЕЙФУЛЛИН АТЫНДАҒЫ ОРТА МЕКТЕБІ» КММ

«Оқушылардың оқу сауаттылығын дамыту»

(Авторлық бағдарлама)

Нурбаева Сымбат Амангелдиевна

Бастауыш сынып мұғалімі

2024 жыл

Түсінік хат

Бағдарламаның өзектілігі: Білім беру жүйесінде бастауыш сынып оқушыларының оқу сауаттылығын дамыту – қазіргі таңда ең маңызды мәселелердің бірі. Оқушылардың оқу, жазу, түсіну, талдау, сөйлеу дағдыларын жетілдіру – олардың болашақтағы табысты білім алуына негіз болады. Қазақстан Республикасының білім беру стандарттарына сәйкес, оқушылардың функционалдық сауаттылығын арттыру – білім берудің басты міндеттерінің бірі болып табылады. Дегенмен, қазіргі оқыту әдістері барлық оқушының сауаттылық деңгейін бірдей дамыта алмайды. Әсіресе, оқу мен жазу дағдыларын меңгеруде қиындықтарға тап болатын оқушылар үшін арнайы бағдарламалар қажет. Жалпы білім беретін мектептерде оқушылардың сауаттылық деңгейін көтеру үшін жүйелі жұмыстар жүргізілуі тиіс. Бұл оқушылардың тек мәтінді дұрыс оқып, жазуына ғана емес, оны саналы түсінуіне, мағыналық байланыстарды орнатуына бағытталуы қажет. Осыған байланысты, бастауыш сыныпта оқушылардың сауаттылығын дамытуға арналған авторлық бағдарлама жасақтау – білім беру сапасын жақсартудың маңызды жолдарының бірі.

Жұмыстың ғылыми-әдістемелік деңгейі: Осы бағдарлама психолингвистика, педагогика және әдістеме салаларындағы заманауи ғылыми зерттеулерге негізделген. Бағдарлама құрастыру барысында тіл дамыту, оқу жылдамдығын арттыру, мәтінді мағыналық тұрғыдан талдау, шығармашылық жазу дағдыларын қалыптастыру бойынша отандық және шетелдік ғалымдардың еңбектері ескерілді.

Бағдарламаның негізіне Л.С. Выготскийдің мәдени-тарихи даму теориясы, Ж. Пиаже мен Л. Венгердің когнитивтік даму теориясы, сондай-ақ, бастауыш сынып оқушыларының оқу дағдыларын дамытуға бағытталған әдістемелік тәсілдер алынды. Сонымен қатар, оқытудың конструктивистік, дамыта оқыту және тұлғалық-бағдарланған оқыту қағидаттары қолданылды. Бұл бағдарлама оқушылардың жас ерекшеліктерін, оқу үдерісіндегі қиындықтарды және тілдік ортаға байланысты факторларды ескере отырып әзірленді. Әдістемелік негіз ретінде оқытудың интерактивті тәсілдері, саралап оқыту әдісі, ойын технологиялары, жобалық оқыту әдістері таңдалды.

Бағдарламаның жаңашылдығы: Оқушылардың сауаттылығын арттыру бойынша жасалған бұл бағдарлама бірқатар жаңашылдықтарды қамтиды. Біріншіден, оқытуда пәнаралық байланыстарды қолдану қарастырылған. Бұл әдіс арқылы оқушылар тек тілдік дағдыларын ғана емес, логикалық ойлауын, шығармашылық қабілеттерін және зерттеу дағдыларын дамытады. Екіншіден, бағдарламада оқу мен жазуды үйретудің дәстүрлі әдістерімен қатар, заманауи цифрлық технологиялар да қолданылады. Мысалы, интерактивті оқу платформалары, аудио және видео материалдар, онлайн-ресурстар арқылы оқушылардың оқу және жазу дағдыларын жетілдіруге мүмкіндік беріледі. Үшіншіден, бағдарламада оқушылардың мотивациясын арттыруға бағытталған элементтер енгізілген. Әртүрлі рөлдік ойындар, топтық жұмыстар, шығармашылық тапсырмалар, оқушылардың жеке қызығушылықтарын ескеретін жобалар – олардың оқу үрдісіне деген қызығушылығын арттырады.

Педагогикалық орындылығы: Бұл бағдарлама бастауыш сынып мұғалімдерінің жұмысын жеңілдетуге, олардың кәсіби құзыреттілігін арттыруға бағытталған. Оқыту үдерісінде оқушылардың қабілет деңгейлеріне сәйкес сараланған тапсырмалар беріледі, бұл әр оқушының жеке мүмкіндіктерін ескеруге мүмкіндік жасайды. Бағдарлама мазмұны мұғалімдерге әдістемелік қолдау көрсету мақсатында құрылып, оқу материалдары жүйеленген түрде ұсынылады. Оқушылардың оқу- жазу дағдыларын бағалау және жетілдіру бойынша нақты көрсеткіштер мен критерийлер анықталған. Бұл мұғалімдерге оқушының сауаттылық деңгейін бақылауға, оның прогресін қадағалауға көмектеседі. Сонымен қатар, бағдарлама оқу бағдарламасына икемді түрде енгізіле алады және оны кез келген бастауыш мектепте қолдануға болады. Бұл – оның кеңінен таралуына мүмкіндік беретін негізгі факторлардың бірі.

Теориялық маңыздылығы: Бұл бағдарлама теориялық тұрғыдан алғанда, бастауыш сыныпта сауаттылықты дамытудың кешенді тәсілдерін талдау мен жүйелеу негізінде жасалған. Бастауыш сынып оқушыларының оқу, жазу, тыңдау және сөйлеу дағдыларын дамыту бойынша ғылыми негізделген тәсілдер қарастырылған.

Зерттеу нәтижелері арқылы оқушылардың сауаттылық деңгейіне әсер ететін негізгі факторлар анықталды, олардың ішінде психологиялық, әлеуметтік және әдістемелік аспектілер ескерілді. Осы негізде тиімді әдістер мен технологиялар жүйесі құрылды.

Практикалық маңыздылығы: Бағдарламаны білім беру үдерісіне енгізу арқылы оқушылардың оқу және жазу дағдыларының жақсаруы күтіледі. Оқу сапасының артуы оқушылардың басқа пәндерді игеруіне де оң әсер етеді. Бағдарламаның практикалық маңыздылығы келесі бағыттарда көрінеді:

Оқушылардың оқу жылдамдығы мен түсіну деңгейін арттыру.
Оқушылардың сөздік қорын кеңейту және сөйлеу дағдыларын жетілдіру.
Жазбаша сауаттылықты дамыту, орфографиялық және пунктуациялық қателер санын азайту.
Логикалық және шығармашылық ойлауды дамытуға арналған тапсырмаларды қолдану.
Мұғалімдерге оқушылардың оқу деңгейін диагностикалау және түзету жұмыстарын жүргізу үшін әдістемелік құрал ұсыну.

Бағдарламаны апробациялау: Бағдарламаны апробациялау кезеңінде оны бірнеше бастауыш сыныптарда сынақтан өткізу жоспарланған. Бұл кезеңде оқушылардың сауаттылық деңгейіндегі өзгерістер бағаланады, мұғалімдерден және ата-аналардан кері байланыс жиналады. Апробация нәтижелері бойынша бағдарламаның тиімділігі анықталып, қажет болған жағдайда түзетулер енгізіледі.

Сынақ жүргізілген сыныптарда оқушылардың оқу жылдамдығы, мәтінді түсінуі, жазу сауаттылығы, шығармашылық қабілеттері салыстырылады. Сонымен қатар, мұғалімдерге сауалнама жүргізу арқылы олардың бағдарламаға деген көзқарасы анықталады.

Егер бағдарламаның тиімділігі дәлелденсе, оны бастауыш сыныптың оқу

процесіне енгізу жоспарланады. Осылайша, бастауыш сынып оқушыларының сауаттылығын дамытуға арналған бұл бағдарлама білім беру жүйесіне оң өзгерістер әкеледі деп күтілуде.

Мақсаттары мен міндеттері Бағдарламаның мақсаты:

Бастауыш сынып оқушыларының оқу, жазу, тыңдау және сөйлеу дағдыларын

кешенді түрде дамытып, олардың функционалдық сауаттылығын арттыру. Оқушылардың мәтінді түсінуі, мағыналық талдау жасауы, ойын еркін жеткізуі және шығармашылық қабілеттерін дамыту арқылы болашақта сапалы білім алуына негіз қалау.

Бағдарламаның міндеттері:

Оқу дағдыларын жетілдіру:
- Оқушылардың оқу жылдамдығын арттыру;
- Мәтіннің негізгі және қосымша мағыналарын ажырату дағдысын қалыптастыру;
- Оқылған ақпаратты түсініп, оны талдауға үйрету.
Жазу сауаттылығын дамыту:
- Оқушылардың орфографиялық және пунктуациялық дағдыларын жетілдіру;
- Жазбаша ойды дұрыс құрастыруға үйрету;
- Шығармашылық жазу (әңгіме, эссе, сипаттама, хат жазу) қабілеттерін дамыту.
Сөздік қорды кеңейту:
- Белсенді сөздік қорды дамыту және байыту;
- Күрделі сөздер мен сөз тіркестерін дұрыс қолдануға үйрету;
- Мәтіндермен жұмыс жасау арқылы тілдік нормаларды меңгеру.
Сөйлеу мәдениетін қалыптастыру:
- Оқушылардың өз ойларын еркін, нақты және жүйелі түрде жеткізуін дамыту;
- Диалогтық және монологтық сөйлеу дағдыларын жетілдіру;
- Жағдаяттық тапсырмалар арқылы сөйлеу машықтарын қалыптастыру.
Жаңа технологияларды пайдалану:
- Цифрлық технологиялар мен интерактивті ресурстарды қолдану арқылы оқу мен жазу дағдыларын жетілдіру;
- Қызықты ойын түріндегі тапсырмалар арқылы оқушылардың мотивациясын арттыру.
Педагогикалық және ата-аналық қолдауды күшейту:
- Мұғалімдерге арналған әдістемелік ұсыныстарды жетілдіру;
- Ата-аналарды оқушылардың оқу процесіне тарту, үй тапсырмаларын орындау барысында көмек көрсету әдістерін үйрету.

Күтілетін нәтижелер және оларды тексеру тәсілдері Бағдарламаны жүзеге асыру нәтижесінде:

Оқу дағдылары:
- Оқушылардың оқу жылдамдығы орта есеппен 15-20% артады;
- Мәтінді түсіну деңгейі жоғарылайды, негізгі және қосымша ақпаратты ажырату қабілеті дамиды;
- Логикалық ойлау қабілеті жақсарып, мәтінді талдау шеберлігі артады.
Жазу сауаттылығы:
- Оқушылардың орфографиялық және пунктуациялық қателері азаяды;
- Шығармашылық жазу қабілеттері дамиды;
- Қысқа мазмұндама және шығарма жазу деңгейі жақсарады.
Сөздік қор:
- Оқушылардың белсенді сөздік қоры байиды;
- Сөздердің мағынасын түсінуі және дұрыс қолдануы артады;
- Тілдік нормаларды дұрыс пайдалану деңгейі көтеріледі.
Сөйлеу дағдылары:
- Оқушылар өз ойларын еркін және жүйелі жеткізе алады;
- Диалог құру және пікір білдіру қабілеттері дамиды;
- Қоғамдық ортада сөйлеу мәдениеті қалыптасады.
Қызығушылық пен мотивация:
- Оқушылардың оқу мен жазуға деген қызығушылығы артады;
- Сабаққа белсенді қатысу деңгейі көтеріледі;
- Оқушылардың өз бетімен ізденуі мен шығармашылық белсенділігі жоғарылайды.

Нәтижелерді тексеру тәсілдері:

Диагностикалық бақылау:
- Бағдарламаның басында, ортасында және соңында оқушылардың оқу және жазу деңгейін бағалау үшін диагностикалық тестілер өткізіледі.
- Оқу жылдамдығын өлшеу (минутына сөз саны).
- Мәтінді түсіну тесттері (жауап беру, мәтінге байланысты сұрақтарға жауап жазу).
Жазба жұмыстарын тексеру:
- Оқушылардың жазба жұмыстары (диктант, эссе, шығарма) жүйелі түрде тексеріліп, қателер саны мен сапасы талданады.
- Оқушының жазу дағдыларының жақсаруы бақылауға алынады.
Сөйлеу дағдыларын бағалау:
- Оқушылардың сыныптағы сөйлесу деңгейі, жауап беру сапасы мұғалімдер тарапынан бағаланады.
- Жағдаяттық тапсырмалар (диалог құру, әңгімелеу, пікірталас) арқылы сөйлеу шеберлігі бағаланады.
Оқушылардың шығармашылық жұмыстары:
- Әр оқушының шығармашылық қабілеттерін дамытуға бағытталған жұмыстар бағаланады (өлең жазу, суреттеп әңгімелеу, көркем мәтіндер құрастыру).
Мұғалімдер мен ата-аналардың кері байланысы:
- Мұғалімдерден сауалнама алу, олардың бағдарлама бойынша жұмыс істеу тәжірибесін талдау.
- Ата-аналардан пікір жинау арқылы оқушылардың үйде оқу-жазу дағдыларының өзгерісін бақылау.
Салыстырмалы талдау:
- Бағдарламаға дейін және кейінгі оқу нәтижелерін салыстыру.
- Бағдарламаға қатысқан және қатыспаған сыныптардың нәтижелерін салыстырып, оның тиімділігін дәлелдеу.

Қорытынды:

Бағдарлама нәтижесінде бастауыш сынып оқушыларының оқу, жазу және сөйлеу дағдылары жақсарып, олардың білім алу деңгейі көтеріледі. Бұл әдіс-тәсілдер оқушылардың функционалдық сауаттылығын дамытып, олардың болашақта білім алудағы жетістіктерінің негізін қалайды.

Тұрақтылау (мазмұндық) бөлімі

I БӨЛІМ: ДЫБЫСТАРДЫ, ӘРІПТЕРДІ ЖӘНЕ СӨЗДЕРДІ ТАНУ (8 сағат)

Бұл бөлімде оқушылардың сауат ашу негіздері қалыптастырылады. Дыбыстарды, әріптерді және олардың сөздердегі орнын ажырату дағдылары дамытылады.

Сауаттылық негіздері: Оқуға және жазуға үйрену дағдылары – 1 сағат
Фонетикалық сауаттылық: Дыбыстардың жіктелуі мен олардың маңызы – 1 сағат
Әріптер мен буындар: Буындық талдау жасау дағдылары – 1 сағат
Сөз және оның құрылымы: Түбір, қосымша, жұрнақ, жалғау – 1 сағат
Дыбыстық талдау жасау: Сөздегі әріптердің орнын анықтау – 1 сағат
Дауысты және дауыссыз дыбыстар: Жуан-жіңішке, қатаң-ұяң дыбыстар ерекшеліктері – 1 сағат
Сөздің лексикалық мағынасы: Сөздің қолданыстағы орны – 1 сағат
Сөздерді дұрыс айту: Екпінді дұрыс қою дағдылары – 1 сағат

II БӨЛІМ: СӨЙЛЕМ ҚҰРУ ЖӘНЕ ТҮСІНУ ДАҒДЫЛАРЫ (9-16 сабақ)

Бұл бөлімде оқушылар сөйлем құру, оның мағынасын түсіну және ойды жүйелі жеткізу дағдыларын меңгереді.

Сөйлемнің құрылымы: Бастауыш, баяндауыш және тұрлаусыз мүшелер –

1 сағат

Сөйлем түрлері: Хабарлы, сұраулы, лепті және бұйрықты сөйлемдер – 1 сағат
Мәтін құрастыруға дайындық: Сөйлемдерді байланысу ретімен орналастыру – 1 сағат
Сөйлемдегі сөздердің байланысы: Сөз тіркестері мен олардың қызметі – 1 сағат
Сөз мағынасының контекстегі рөлі: Көпмағыналы сөздер және омонимдер – 1 сағат
Синонимдер мен антонимдер: Сөздік қорды байыту әдістері – 1 сағат
Мақал-мәтелдер: Олардың мағыналық астары және қолданылуы – 1 сағат
Қысқа әңгімелер мен көркем мәтіндер: Мәтінді талдау және мазмұндау –

1 сағат

III БӨЛІМ: ОҚЫЛЫМ ЖӘНЕ ОҚЫҒАНДЫ ТҮСІНУ ДАҒДЫЛАРЫ (17-24

сабақ)

Бұл бөлімде оқушылар мәтіндерді түсіну, оларды мағыналық тұрғыдан талдау дағдыларын дамытады.

Мәтіннің құрылымы: Кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды – 1 сағат
Мәтінді мағыналық бөліктерге бөлу: Негізгі ойды анықтау – 1 сағат
Логикалық ойлау: Шағын мәтіндер арқылы ойлау дағдыларын дамыту – 1 сағат
Көркем әдебиет пен ғылыми мәтіндерді салыстыру – 1 сағат
Кейіпкерлерді сипаттау: Олардың іс-әрекетін талдау – 1 сағат
Мәтінге сұрақ қою: Оған жауап беру дағдыларын дамыту – 1 сағат
Сурет бойынша мәтін құрастыру және толықтыру – 1 сағат
Шығармашылық оқу: Мәтінді өз көзқарасы бойынша жалғастыру – 1 сағат

IV БӨЛІМ: ЖАЗБА ТІЛДІ ДАМЫТУ ЖӘНЕ ОЙ ҚҰРАСТЫРУ (25-32 сабақ)

Бұл бөлімде оқушылардың жазу мәдениеті, ойын жүйелі баяндау және шығармашылық қабілеттері дамытылады.

Көркем шығармалардағы бейнелі сөздерді анықтау – 1 сағат
Жазба жұмысының құрылымы: Жоспар құру және ойды реттеу – 1 сағат
Шағын әңгіме жазу: Оқиғаларды логикалық ретпен баяндау – 1 сағат
Өз көзқарасын білдіру: Пікірталасқа негізделген эссе жазу – 1 сағат
Диалог құру: Әңгімелесу мәдениетін қалыптастыру – 1 сағат
Ертегілер мен аңыздар құрастыру және баяндау – 1 сағат
Мәтінді қайта жазу және жетілдіру: Стилдік редакциялау – 1 сағат
Сауатты жазу мәдениетін дамытуға арналған практикалық жұмыс – 1 сағат

V БӨЛІМ: ҚОРЫТЫНДЫ ЖӘНЕ БАҒАЛАУ (33-34 сабақ)

Осы бөлімде оқушылардың оқу, жазу және сөйлеу дағдылары бағаланып, олардың жетістіктері сараланады.

Жазылым және оқылым дағдыларын тексеру: Өзін-өзі бағалау – 1 сағат
Қорытынды тест және шығармашылық жоба қорғау – 1 сағат

Күнтізбелік-тақырыптық жоспары

№	Тақырыбы	Оқу мақсаты	Сағат саны	Күтілетін нәтижелер
1	Сауаттылық негіздері: оқуға және жазуға үйрену дағдылары	Оқу мен жазуға деген қызығушылықты ояту	1	Оқуға және жазуға қызығушылық артады
2	Фонетикалық сауаттылық: дыбыстардың жіктелуі мен олардың маңызы	Дыбыстарды ажырату және оларды дұрыс қолдану	1	Дыбыстарды ажырата алады және оларды дұрыс қолданады
3	Әріптер мен буындар: буындық талдау жасау дағдылары	Буындарды тану және сөзді дұрыс буынға бөлу	1	Сөздерді дұрыс буынға бөле алады
4	Сөз және оның құрылымы: түбір, қосымша, жұрнақ, жалғау	Сөз құрамын ажырату және қолдану	1	Сөз құрамын түсініп, оны дұрыс қолданады
5	Дыбыстық талдау жасау: сөздегі әріптердің орнын анықтау	Дыбыстық талдау жасау дағдыларын қалыптастыру	1	Дыбыстық талдау жасай алады
6	Дауысты және дауыссыз дыбыстардың ерекшеліктері (жуан- жіңішке, қатаң-ұяң)	Дауысты және дауыссыз дыбыстарды саралау	1	Дауысты және дауыссыз дыбыстарды дұрыс анықтайды
7	Сөздің лексикалық мағынасы және оның қолданыстағы орны	Сөздердің мағыналарын түсіну және дұрыс пайдалану	1	Сөздердің мағынасын дұрыс түсінеді
8	Сөздерді дұрыс айту, екпінді дұрыс қою дағдылары	Сөздерді дұрыс айту және екпінді қою дағдыларын жетілдіру	1	Екпінді дұрыс қойып, сөздерді сауатты айтады
9	Сөйлемнің құрылымы: бастауыш, баяндауыш және тұрлаусыз мүшелер	Сөйлем құрылымын талдау және сөйлемдер құрастыру	1	Сөйлем құрылымын түсініп, сөйлемдер құрастырады
10	Сөйлем түрлері: хабарлы, сұраулы, лепті және бұйрықты сөйлемдер	Сөйлем түрлерін ажырату және оларды дұрыс қолдану	1	Сөйлем түрлерін ажыратып, оларды орынды қолданады
11	Мәтін құрастыруға	Сөйлемдерді	1	Сөйлемдерді

	дайындық: сөйлемдерді байланысу ретімен орналастыру	мағыналық ретімен орналастыру		логикалық реттілікпен құрастырады
12	Сөйлемдегі сөздердің байланысы: сөз тіркестері мен олардың қызметі	Сөз тіркестері мен сөйлемдердің байланысын анықтау	1	Сөз тіркестерін дұрыс байланыстырады
13	Сөз мағынасының контекстегі рөлі: көпмағыналы сөздер және омонимдер	Көпмағыналы сөздер мен омонимдерді түсіну	1	Көпмағыналы сөздер мен омонимдерді түсініп, қолданады
14	Синонимдер мен антонимдер: сөздік қорды байыту әдістері	Синонимдер мен антонимдерді дұрыс пайдалану	1	Синонимдер мен антонимдерді пайдаланып, сөздік қорын кеңейтеді
15	Мақал-мәтелдер және олардың мағыналық астары	Мақал-мәтелдерді түсініп, олардың мәнін ашу	1	Мақал- мәтелдерді мағынасын ашып, оларды қолданады
16	Қысқа әңгімелер мен көркем мәтіндер арқылы талдау жасау	Көркем мәтіндер арқылы логикалық ойлауды дамыту	1	Мәтінді түсініп, логикалық талдау жасайды
17	Мәтіннің құрылымы: кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды	Мәтіннің құрылымдық бөліктерін ажырата білу	1	Мәтін құрылымын ажырата алады
18	Мәтінді мағыналық бөліктерге бөлу және негізгі ойды анықтау	Мәтіндегі негізгі ойды анықтау	1	Мәтіндегі негізгі ойды анықтайды
19	Шағын мәтіндер арқылы логикалық ойлау дағдыларын дамыту	Логикалық ойлау қабілетін дамыту	1	Логикалық ойлау қабілеті артады
20	Көркем әдебиет пен ғылыми мәтіндерді салыстыру	Көркем және ғылыми мәтіндерді салыстыру	1	Көркем және ғылыми мәтіндерді талдай алады
21	Кейіпкерлерді сипаттау және олардың іс- әрекетін талдау	Кейіпкер мінездемесін жасау және оны талдау	1	Кейіпкерлердің мінездемесін сипаттайды
22	Мәтінге сұрақ қою және оған жауап беру	Мәтінге сұрақтар қойып, оған нақты	1	Мәтінге дұрыс сұрақ қойып,

	дағдылары	жауап беру		нақты жауап береді
23	Сурет бойынша мәтін құрастыру және толықтыру	Сурет бойынша логикалық мәтін құру	1	Сурет бойынша мазмұнды мәтін жазады
24	Шығармашылық оқу: мәтінді өз көзқарасы бойынша жалғастыру	Мәтінді өз көзқарасымен жалғастыру	1	Өз ойымен мәтінді толықтыра алады
25	Көркем шығармалардағы бейнелі сөздерді анықтау	Бейнелі сөздерді анықтап, олардың маңызын түсіну	1	Бейнелі сөздерді анықтап, қолданады
26	Жазба жұмысының құрылымы: жоспар құру және ойды реттеу	Жоспар құру және жүйелі ойлауды дамыту	1	Жоспар құру арқылы жүйелі жазу қабілеті артады
27	Шағын әңгіме жазу: оқиғаларды логикалық ретпен баяндау	Оқиға желісін ретімен баяндау	1	Әңгіме желісін дұрыс баяндайды
28	Өз көзқарасын білдіру: пікірталасқа негізделген эссе жазу	Өз ойларын жүйелі түрде жазу	1	Өз пікірін дәлелдеп жаза алады
29	Диалог құру: әңгімелесу мәдениетін қалыптастыру	Диалог құру арқылы қарым-қатынас мәдениетін жетілдіру	1	Диалог құру дағдылары жетіледі
30	Ертегілер мен аңыздар құрастыру және баяндау	Ертегі немесе аңыз жазу және баяндау	1	Ертегі немесе аңыз жазу қабілеті қалыптасады
31	Мәтінді қайта жазу және жетілдіру: стилдік редакциялау	Мәтінді жетілдіру және редакциялау	1	Мәтінді өңдеп, дұрыс редакциялай алады
32	Сауатты жазу мәдениетін дамытуға арналған практикалық жұмыс	Сауатты жазу мәдениетін қалыптастыру	1	Сауатты жазу дағдысы артады
33	Жазылым және оқылым дағдыларын тексеру: өзін-өзі бағалау	Жазылым және оқылымды өзін-өзі бағалау арқылы дамыту	1	Өзін-өзі бағалау арқылы жазу және оқу қабілеті дамиды
34	Қорытынды тест және шығармашылық жоба	Білімді жинақтап, тест және шығармашылық	1	Жоба және тест арқылы

қорғау

жоба арқылы көрсету

меңгерген

білімін көрсетеді

Қысқа мерзімді жоспар

Бөлім
Педагогтің аты-жөні
Күні:
Сынып:	Қатысушылар саны:	Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	Сауаттылық негіздері: оқуға және жазуға үйрену дағдылары
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары	Сабақтың мақсаты: Оқушылардың оқу және жазу дағдыларын қалыптастыру. Оқу сауаттылығын дамыту арқылы мәтінді түсіну, негізгі ойын анықтау және өз ойын жеткізу қабілеттерін жетілдіру. Контекстке негізделген тапсырмалар арқылы функционалдық сауаттылықты дамыту.

Сабақтың барысы

Сабақтың

кезеңі/уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының

әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Oқушылapмен сәлемдесу, оқушыларды түгeлдeу, oқушылapдың нaзapын caбaққa aудapу.

Сабақтың тақырыбы мен мақсаттарымен таныстыру, жаңа

тақырыпқа шолу

Психологиялық ахуал орнату

Мұғаліммен амандасады.

Сабақтың

тақырыбын дәптерге

жазады, сабақтың

мақсаттарымен танысады.

«Түстер әлемі»

Түрлі – түсті доптар

жаттығуы Мақсаты: оқушылардың есту арқылы есте сақтауын дамыту

Қағаз бетінде екі кішкентай

қызыл және жасыл допты

орналастырып, олардың

ортасына үлкен көк допты қойыңыз. Ал

жасыл доптың қасына

кішкентай сары допты қосыңыз.

Сабақтың ортасы

Жаңа тақырыпты түсінуге бағытталған бағытталған

оқыту ортасын құрады

Мұғалім ұсынған

тапсырмаларды

орындайды

Контекст:

Оқушылар күнделікті өмірде кездесетін мәтіндерді түсініп, олармен жұмыс істеу дағдыларын меңгеруі қажет. Бұл сабақта оқушылар қарапайым хабарландырулар, нұсқаулықтар, шағын әңгімелер мен ақпараттық мәтіндермен жұмыс істейді.

Контекстке байланысты PIRLS тапсырмалары:

Оқу сауаттылығын дамыту тапсырмасы Мәтін:

"Сынып бөлмесінде тазалық сақтау өте маңызды. Әр сабақтан кейін партаңды таза ұста және қоқысты арнайы жәшікке таста. Кітаптарыңды ұқыпты сақта. Егер сен тазалық ережелерін ұстансаң, барлық сыныптастарың үшін жайлы орта қалыптасады."

Сұрақтар:

Бұл мәтіннің негізгі ойы қандай?
Егер сыныпта тазалық сақталмаса, қандай мәселелер туындауы мүмкін?
Тазалық сақтау үшін қандай қосымша ұсыныстар енгізуге болады?

Жазу сауаттылығын дамыту тапсырмасы Тапсырма:
1. "Менің оқу бұрышым" тақырыбында 4-5 сөйлемнен тұратын шағын мәтін жазу.

Жазбада оқу орнының қандай болуы керектігін сипаттау.

Қысқа хабарламаны түсіну тапсырмасы Мәтін:

"Құрметті ата-аналар! 10 наурыз күні сағат 16:00-де мектепте ата-аналар жиналысы өтеді. Барлық ата-аналарды күтеміз!"

Сұрақтар:

Жиналыс қай күні өтеді?
Бұл хабарлама кімдерге арналған?
Егер ата-ана жиналысқа келе алмаса, не істеу керек?

Сабақтың аяғы

Оқушыларға өзін-өзі бағалауды

ұйымдастыру

Кері байланыс орнату

Өзін-өзі бағалау

«Сұрақты қайта құру» әдісі

Мақсаты: нақты жауапты талап ететін сұрақты дәлелді сұраққа өзгерту.

Мысалы,

«Тарихты неге оқимыз?» деген сұрақты

«Тарихты оқу бізге не

үйретеді?» деп

өзгертуге болады.

бағалау парақтары

Бөлім
Педагогтің аты-жөні
Күні:
Сынып:	Қатысушылар саны:	Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	Фонетикалық сауаттылық: дыбыстардың жіктелуі мен олардың маңызы
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары	Сабақтың мақсаты: Оқушыларға дыбыстардың түрлерін (дауысты, дауыссыз) және олардың ерекшеліктерін түсіндіру. Оқу сауаттылығын дамыту арқылы дыбыстарды ажырату және сөздегі орнын анықтау қабілеттерін жетілдіру. Контекстке негізделген PIRLS және PIRLS тапсырмалары арқылы функционалдық

сауаттылықты дамыту.

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/уақыт	Педагогтің әрекеті	Оқушының әрекеті	Бағалау	Ресурстар
Сабақтың басы	Oқушылapмен сәлемдесу, оқушыларды түгeлдeу, oқушылapдың нaзapын caбaққa aудapу.	Мұғаліммен амандасады.		Қағаз бланктер
	Сабақтың тақырыбы мен мақсаттарымен таныстыру, жаңа тақырыпқа шолу Психологиялық ахуал орнату	Сабақтың тақырыбын дәптерге жазады, сабақтың мақсаттарымен танысады.
		«Көңіл-күйдің түстері» жаттығуы Мақсаты: өз эмоцияларын түсініп, оларды бақылауға үйрету. Тапсырма: Әр түрлі көңіл-күйді білдіретін түстерді таңдаңыз. Қызыл – ашулану, көк – тыныштық, сары қуаныш, жасыл сенімділік. Осы түстерді пайдаланып, әрбір көңіл-күйді сипаттайтын сурет салыңыз
Сабақтың	Жаңа тақырыпты	Мұғалім ұсынған
ортасы	түсінуге бағытталған	тапсырмаларды
	бағытталған	орындайды
	оқыту ортасын құрады

Контекст:

Күнделікті өмірде адамдар сөзді дұрыс айту, жазу және түсіну үшін дыбыстарды ажырата білуі қажет. Бұл сабақта оқушылар дыбыстардың жіктелуі мен олардың сөздегі рөлін қарастырады, сөйлеу және жазу дағдыларын дамытады.

Контекстке байланысты PIRLS тапсырмалары:

Оқу сауаттылығын дамыту тапсырмасы (PIRLS) Мәтін:

"Азамат пен Әлия орманға серуендеуге барды. Олар жолда әртүрлі құстардың дауысын естіді. Әлия: «Бұл – бұлбұлдың үні!» – деді. Азамат таңданып, табиғаттың әсем дыбыстарын тыңдады."

Сұрақтар:

Бұл мәтіндегі дыбыстар қалай сипатталған?
Бұлбұлдың үні қандай болуы мүмкін?
Табиғаттағы дыбыстардың түрлерін атап бер.

Фонетикалық талдау тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген сөздерден дауысты және дауыссыз дыбыстарды ажыратып, жуан және жіңішке дыбыстарды анықта: күн, мектеп, балапан, өзен.

Жауап үлгісі:

Күн – 1 дауысты (ү), 2 дауыссыз (к, н), жуан сөз.
Мектеп – 2 дауысты (е, е), 4 дауыссыз (м, к, т, п), жіңішке сөз.

Тыңдалым және түсіну тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Мұғалім оқушыларға сөздерді әртүрлі екпінмен оқиды (қатты, ақырын, қуанышпен, сұрақпен).
2. Оқушылар әр жағдайда сөздің мағынасы қалай өзгеретінін түсіндіреді.

Сөздер: "Ана", "кітап", "аспан" Талқылау сұрақтары:

Сөздерді әртүрлі интонациямен айтқанда, олардың мағынасы өзгере ме?
Дыбыстардың айтылуы сөйлемнің мағынасын қалай өзгертеді?

Сабақтың аяғы

Оқушыларға өзін-өзі бағалауды

ұйымдастыру

Кері байланыс орнату

Өзін-өзі бағалау

«Сұрақтар

шеңбері» әдісі Мақсаты: топта қарым-қатынас жасау

дағдыларын дамыту.

Оқушылар төрт

адамнан топқа бөлінеді. Әр топта рөлдер белгіленеді:

А – сұрақ қояды,
В – жауап береді,
С –

жауапты талдайды және

нақтылайд ы,

D – қорытынд ы

жасайды. Оқушылар бір- біріне сұрақтар қойып,

жауаптарын тыңдайды.

Содан кейін әркім өз пікірін білдіріп,

айтылған

жауаптарды толықтырады немесе түзетеді. Әр топтың қорытындысын тыңдап, соңында барлық

топтардан ұсыныстар мен пікірлер

жазылған

стикерлермен жұмысты

аяқтайды.

бағалау парақтары

Бөлім
Педагогтің аты-жөні

Күні:
Сынып:	Қатысушылар саны:	Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	Әріптер мен буындар: буындық талдау жасау дағдылары
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары	Сабақтың мақсаты: Оқушыларға әріптердің сөз құраудағы рөлін түсіндіру. Буын түрлерін (ашық, жабық, тұйық) ажырату және сөздерді дұрыс буындап оқу дағдысын қалыптастыру. Контекстке негізделген PIRLS және PIRLS тапсырмалары арқылы функционалдық сауаттылықты дамыту.

Сабақтың барысы

Сабақтың

кезеңі/уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының

әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Oқушылapмен сәлемдесу, оқушыларды түгeлдeу, oқушылapдың нaзapын caбaққa aудapу.

Сабақтың тақырыбы мен мақсаттарымен таныстыру, жаңа

тақырыпқа шолу

Психологиялық ахуал орнату

Мұғаліммен амандасады.

Сабақтың

тақырыбын

дәптерге жазады, сабақтың

мақсаттарымен танысады.

«Менің бейнем» әдісі

Мақсаты: өз- өзіңді басқаның көзімен көру, өзін-өзі бағалау дағдыларын дамыту.

Оқушылар

шеңбер бойымен

отырады. Әр оқушы кезекпен

Түрлі – түсті доптар

ортаға шығып,

қалғандары оған өзінің ой-пікірін, қасиеттерін және ерекше тұстарын айтады.

Осылайша, әр оқушы өзінің сыртқы бейнесі мен мінез- құлқын

басқалардың көзқарасы бойынша біледі.

Оқушы ортасында

тұрып, оған айтылған пікірлерді

тыңдайды да, өзіне деген көзқарасты

талдайды.

Сабақтың ортасы

Жаңа тақырыпты түсінуге бағытталған бағытталған

оқыту ортасын құрады

Мұғалім ұсынған тапсырмаларды орындайды

Контекст:

Күнделікті өмірде адамдар сөздерді дұрыс айту, оқу және жазу үшін буындарды ажырата білуі қажет. Бұл сабақта оқушылар әріптердің сөздегі орналасуын, буындардың құрылымын зерттейді және оқу-жазу дағдыларын дамытады.

Контекстке байланысты PIRLS тапсырмалары:

Оқу сауаттылығын дамыту тапсырмасы (PIRLS) Мәтін:

"Алима ауылдан қалаға келді. Ол кітап дүкеніне барып, өзіне қызықты кітап таңдады. Кітаптың атауын дауыстап оқып, буынға бөлді. Ол жаңа кітаптарын мектепке алып барды."

Сұрақтар:

Алима қайда барды?
Ол кітапты қалай оқыды?
Кітап сөзі қанша буыннан тұрады?

2. Буындық талдау тапсырмасы (PIRLS)

Тапсырма:

Берілген сөздерді буынға бөліп, ашық және жабық буындарды анықта:

бала, мектеп, орман, көше.

Жауап үлгісі:

Ба-ла (2 буын, ашық буын)
Мек-теп (2 буын, жабық буын)
Ор-ман (2 буын, жабық буын)
Кө-ше (2 буын, ашық буын)

Сөздерді оқу және мағынасын түсіну тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Мұғалім оқушыларға сөздерді буынға бөліп оқуды ұсынады.
2. Оқушылар әр буынды дұрыс оқып, сөздің мағынасын түсіндіреді.

Сөздер: "үйрену", "дәптер", "орман" Талқылау сұрақтары:

Әр сөз қанша буыннан тұрады?
Буындардың орны ауысса, сөз мағынасы өзгере ме?
Буындардың құрылымы сөйлеуде қандай рөл атқарады?

Сабақтың аяғы

Оқушыларға өзін-өзі бағалауды

ұйымдастыру

Кері байланыс орнату

Өзін-өзі бағалау

«Қимылдар мен дыбыстар» әдісі Мақсаты: дене қозғалыстарын үйлестіру және коммуникация дағдыларын дамыту.

Оқушылар жұптасып, бір- біріне қарама- қарсы тұрады. Бір оқушы әртүрлі қимылдар мен

дыбыстар жасап, екінші оқушы соларды

қайталайды. Мысалы, біреу қолын жоғары көтеріп, оны

төмен түсіреді, ал екінші оқушы

бағалау парақтары

дәл сол қимылды қайталайды.

Сонымен қатар, әртүрлі

дыбыстарды шығарып, оларды бірігіп

қайталау керек.

Бір минуттан

кейін оқушылар рөлдерін

ауыстырады.

Бөлім
Педагогтің аты-жөні
Күні:
Сынып:	Қатысушылар саны:	Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	Сөз және оның құрылымы: түбір, қосымша, жұрнақ, жалғау
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары	Сабақтың мақсаты: Оқушыларға сөздің құрылымын (түбір, қосымша, жұрнақ, жалғау) ажыратуды үйрету. Түбір мен қосымшаның мағынасын түсіндіру және оларды дұрыс қолдану дағдыларын дамыту. Контекстке негізделген PIRLS тапсырмалары арқылы функционалдық сауаттылықты жетілдіру.

Сабақтың барысы

Сабақтың

кезеңі/уақы т

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурста р

Сабақтың басы

Oқушылapмен сәлемдесу,

оқушыларды түгeлдeу, oқушылapдың

нaзapын caбaққa aудapу

Сабақтың тақырыбы мен мақсаттарымен таныстыру, жаңа тақырыпқа шолу

Психологиялық ахуал орнату

Мұғаліммен амандасады.

Сабақтың

тақырыбын

дәптерге жазады, сабақтың

мақсаттарымен танысады.

«Біріккен денелер» әдісі Мақсаты: топтық жұмысты дамыту және

жылдам шешім қабылдауды үйрету.

Әр қатысушы – жеке дене бөлігі.

Жүргізуші әртүрлі

тапсырмалар беріп,

қатысушыларды белгілі бір уақыт аралығында денелерді

біріктіруге

шақырады.

Мысалы, 3 адамнан тұратын топты құрау

керек дегенде үш адам бірігіп, топ болып тұрады.

Тапсырма

өзгерген сайын әркімнің құрамында

қанша адам болатыны анықталып, қалған

қатысушылар жаңадан құрылатын

топтарға бірігеді. Әр адам өзінің топ құрамында болу үшін дұрыс

уақыт пен орын

таңдауы керек

Түрлі – түсті доптар

Сабақтың ортасы

Жаңа тақырыпты түсінуге бағытталған бағытталған

оқыту ортасын құрады

Мұғалім ұсынған тапсырмаларды орындайды

Контекст:

Күнделікті өмірде адамдар сөздерді дұрыс қолдану және жаңа сөздер жасау үшін түбір мен қосымшаларды білуі керек. Бұл сабақта оқушылар сөздің құрылымын талдап, оның мағынасын түсінуге дағдыланады.

Контекстке байланысты PIRLS тапсырмалары:

Оқу сауаттылығын дамыту тапсырмасы (PIRLS) Мәтін:

"Арман кітап оқуды жақсы көреді. Ол жаңа кітап сатып алды. Кітапханадан бірнеше қызықты ертегілерді алып, оларды талқылады. Арман болашақта жазушы болуды армандайды."

Сұрақтар:

Мәтіндегі "кітапханадан" сөзінің түбірін анықта.
"Жазушы" сөзіндегі жұрнақты тап және оның қызметін түсіндір.
"Болашақта" сөзінің түбірін көрсет.

Сөз құрамын талдау тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген сөздерді түбір, жұрнақ және жалғауға бөліңіз: оқушы, мектептен, балаларға, жазғыш.

Жауап үлгісі:

Оқушы → оқу (түбір) + шы (жұрнақ)
Мектептен → мектеп (түбір) + тен (жалғау)
Балаларға → бала (түбір) + лар (көптік жалғау) + ға (барыс септік)
Жазғыш → жаз (түбір) + ғыш (қимыл атауын білдіретін жұрнақ)

Сөздердің өзгеруін түсіну тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. "Ойын" сөзінен бірнеше жаңа сөз жасаңыз.
2. Әр қосымша сөздің мағынасын өзгерте ме?

Мысал:

Ойыншы (ойын + жұрнақ) → ойынды ойнайтын адам.
Ойыншық (ойын + жұрнақ) → баланың ойнайтын заттары.
О йындар (ойын + көптік жалғау) → бірнеше ойын түрлері.

Сабақтың аяғы

Оқушыларға өзін-өзі бағалауды

ұйымдастыру

Өзін-өзі бағалау

бағалау парақтары

Кері байланыс орнату

«Топтық

пікірлер алмасу» әдісі

Мақсаты: топтық жұмыс барысында түрлі пікірлер мен идеяларды жинақтап, дамыту.

Әр топты белгілі бір тақырып немесе мәселе бойынша

бекеттерге орналастырыңыз

. Әр бекетте топтар 10 минут бойы өз

пікірлерін талқылап,

қағазға немесе тақтаға жазып қояды. Уақыт аяқталған соң, топтар басқа

бекетке ауысып, алдыңғы топтың жазғандарын

қарап, өз пікірлерін

қосып, жұмысын жалғастырады.

Бұл процесс әр 10 минут сайын ауысып, барлық топтар бір- бірінің

пікірлерімен

танысып, жаңа идеялар

қосқанша жалғасады..

Бөлім
Педагогтің аты-жөні
Күні:
Сынып:	Қатысушылар саны:	Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	Дыбыстық талдау жасау: сөздегі әріптердің орнын анықтау
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары	Сабақтың мақсаты: Оқушыларға дыбыстық талдау жасау дағдыларын қалыптастыру. Сөздегі әріптердің орнын анықтау арқылы фонематикалық есту қабілетін дамыту. Контекстке негізделген PIRLS тапсырмалары арқылы функционалдық сауаттылықты жетілдіру.

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/уақы

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурста р

Сабақтың басы

Oқушылapмен сәлемдесу,

оқушыларды түгeлдeу, oқушылapдың

нaзapын caбaққa aудapу

Сабақтың тақырыбы мен мақсаттарымен таныстыру, жаңа

тақырыпқа шолу

Психологиялық ахуал орнату

Мұғаліммен амандасады.

Сабақтың

тақырыбын

дәптерге жазады, сабақтың

мақсаттарымен танысады.

«Позитивті көзқарас» әдісі

Мақсаты: өзін-өзі қолдау және мотивацияны

арттыру. Оқушыларға бірнеше позитивті афирмациялар

беріледі, оларды әрқайсысы өз-

Түрлі – түсті доптар

өзіне дауыстап немесе ішінен қайталайды.

Мысалы:

«Менің қолымнан бәрі

келеді»,

«Мен қиындықта рды жеңе аламын»,
«Мен күн сайын

жақсырақ боламын».

Оқушылар өздеріне деген сенімділікті арттырып,

жағымды ойлармен толығып,

күнделікті өмірде осындай афирмацияларды қолдануды үйренеді.

Сабақтың ортасы

Жаңа тақырыпты түсінуге бағытталған бағытталған

оқыту ортасын құрады

Мұғалім ұсынған тапсырмаларды орындайды

Контекст:

Күнделікті өмірде адамдар сөздерді дұрыс айту және жазу үшін әріптердің реті мен дыбыстық құрылымын ажырата білуі қажет. Бұл сабақта оқушылар сөздердің дыбыстық құрамын талдап, олардың жазылу ережелерін меңгереді.

Контекстке байланысты PIRLS тапсырмалары:

1. Оқу сауаттылығын дамыту тапсырмасы (PIRLS) Мәтін:

"Ержан мен Әсел мектепке бара жатып, дүкеннен нан сатып алды. Әсел «нан»

сөзін дыбыстық талдауға салды: «н – дауыссыз, а – дауысты, н – дауыссыз». Ол дұрыс талдау жасады ма?"

Сұрақтар:

Әселдің жасаған дыбыстық талдауы дұрыс па? Егер қате болса, дұрыста.
«Дүкен» сөзін дыбыстық талдауға сал.

Дыбыстық талдау тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген сөздердің дыбыстық құрамын анықтап, дауысты және дауыссыз дыбыстарды ажырат: мектеп, бала, қоңырау.

Жауап үлгісі:

Мектеп – м (дауыссыз), е (дауысты), к (дауыссыз), т (дауыссыз), е (дауысты), п (дауыссыз).
Бала – б (дауыссыз), а (дауысты), л (дауыссыз), а (дауысты).
Қоңырау – қ (дауыссыз), о (дауысты), ң (дауыссыз), ы (дауысты), р (дауыссыз), а (дауысты), у (дауысты).

Дыбыстардың орнын ажырату тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Сөздердің бірінші және соңғы дыбыстарын анықта: кітап, дала, өзен, мектеп.

Жауап үлгісі:

Кітап – бірінші дыбыс: к, соңғы дыбыс: п.
Дала – бірінші дыбыс: д, соңғы дыбыс: а.
Өзен – бірінші дыбыс: ө, соңғы дыбыс: н.
Мектеп – бірінші дыбыс: м, соңғы дыбыс: п.

Сабақтың аяғы

Оқушыларға өзін-өзі бағалауды

ұйымдастыру

Кері байланыс орнату

Өзін-өзі бағалау

«Талқылаушы топ» әдісі

Мақсаты: топтық пікірталас

арқылы мәселені тереңірек түсіну және ұжымдық шешім

қабылдауды үйрену.

Оқушыларға нақты бір

тақырып бойынша пікірталас

жүргізу

бағалау парақтары

тапсырмасы беріледі. Топ мүшелері осы мәселеге қатысты өз ойларын ашық білдіріп,

талқылайды.

Қалған оқушылар тыңдаушы ретінде

қатысады. Бұл жағдайда

тыңдаушылар сұрақтар қойып, талқыланып

жатқан мәселе бойынша түсініктемелер бере алады.

Әрбір оқушы өз пікірін білдіріп, сол арқылы көпшіліктің көзқарасын

кеңейтеді.

Пікірталас

аяқталған соң, тыңдаушылар мен

қатысушылар бірлесіп, мәселені қалай шешуге

болатыны жөнінде қорытынды

жасайды.

Бөлім
Педагогтің аты-жөні
Күні:
Сынып:	Қатысушылар саны:	Қатыспағандар саны:
Сабақтың	Дауысты және дауыссыз дыбыстардың ерекшеліктер

тақырыбы
Оқу	Оқушыларға дауысты және дауыссыз дыбыстардың
бағдарламасына	түрлерін (жуан-жіңішке, қатаң-ұяң-үнді) ажыратуды
сәйкес оқыту	үйрету.
мақсаттары	Дауысты және дауыссыз дыбыстардың ерекшеліктерін
	түсінуге және оларды дұрыс қолдануға дағдыландыру.
	Контекстке негізделген PIRLS тапсырмалары арқылы
	ф ункционалдық сауаттылықты жетілдіру.

Сабақтың барысы

Сабақтың

кезеңі/уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының

әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Oқушылapмен сәлемдесу, оқушыларды түгeлдeу, oқушылapдың нaзapын caбaққa aудapу.

Сабақтың тақырыбы мен мақсаттарымен таныстыру, жаңа

тақырыпқа шолу

Психологиялық ахуал орнату

Мұғаліммен амандасады.

Сабақтың

тақырыбын дәптерге

жазады, сабақтың

мақсаттарымен танысады.

«Сезімдер әлемі» ойыны Мақсаты: сезімталдықты дамыту және заттарды түрлі қасиеттері бойынша тану қабілетін

арттыру. Оқушыларға жабық дорба беріледі, оның ішінде әртүрлі заттар (жаңа

піскен жемістер, көкөністер

немесе жұмсақ

Түрлі – түсті доптар

және қатты заттар) бар. Баланың көзі жабылып, ол дорбадағы заттарды

қолымен сезіп, олардың

қасиеттері туралы (түсін, пішінін, жұмсақтығын, қаттылығын, салмағын) болжам

жасайды. Содан кейін затты

шығарып, дұрыс жауапты

тексереді. Бұл ойын

оқушылардың дене

мүшелерімен тану қабілетін арттыруға

көмектеседі.

Сабақтың ортасы

Жаңа тақырыпты түсінуге бағытталған бағытталған

оқыту ортасын құрады

Мұғалім ұсынған

тапсырмаларды орындайды

Контекст:

Күнделікті өмірде адамдар сөздерді дұрыс айту және жазу үшін дауысты және дауыссыз дыбыстардың ерекшеліктерін білуі қажет. Бұл сабақта оқушылар дыбыстардың түрлерін ажыратып, олардың сөз құрылымындағы рөлін түсінеді.

Контекстке байланысты PIRLS тапсырмалары:

Оқу сауаттылығын дамыту тапсырмасы (PIRLS) Мәтін:

"Айша мен Әсет жаңа сөздер үйренуді жақсы көреді. Мұғалім «жұлдыз» сөзін тақтаға жазды. Айша бұл сөзде жуан дауысты дыбыстар бар екенін айтты, ал Әсет жіңішке дыбыстар да бар деп ойлады."

Сұрақтар:

Айша мен Әсеттің ойларының қайсысы дұрыс?

«Жұлдыз» сөзінде қандай дауысты дыбыстар бар? Олар жуан ба, жіңішке ме?
Осы сөздегі дауыссыз дыбыстарды атап, олардың қатаң, ұяң немесе үнді екенін анықта.

Дыбыстарды ажырату тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген сөздерді жуан және жіңішке дауысты дыбыстарға бөліңіз: орман, өзен, дала, гүлдер.

Жауап үлгісі:

Орман → о, а (жуан дауыстылар)
Өзен → ө, е (жіңішке дауыстылар)
Дала → а, а (жуан дауыстылар)
Гүлдер → ү, е (жіңішке дауыстылар)

Дауыссыз дыбыстарды анықтау тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген сөздердегі дауыссыз дыбыстарды қатаң, ұяң және үнді деп белгілеңіз: қалам, сабақ, қала, мектеп.

Жауап үлгісі:

Қалам → қ (қатаң), л (үнді), м (үнді)
Сабақ → с (қатаң), б (ұяң), қ (қатаң)
Қала → қ (қатаң), л (үнді)
Мектеп → м (үнді), к (қатаң), т (қатаң), п (қатаң)

Сабақтың аяғы

Оқушыларға өзін-өзі бағалауды

ұйымдастыру

Кері байланыс орнату

Өзін-өзі бағалау

«Тақырыптар тізбегі» әдісі Мақсаты:

оқушылардың өз білімдерін жүйелі түрде

қайта қарап, шолу жасау қабілетін дамыту.

Оқушылар әрқайсысы

алфавиттің бір әрпін таңдайды және сол әріпке сәйкес келетін

тақырыптарды немесе

бағалау парақтары

терминдерді айтады.

Мысалы, «А» әрпі үшін

«Атомдар», «Б» үшін

«Биология», «С» үшін «Судың

қасиеттері» және т.б.

Тақырыптар мен ұғымдарды есінде сақтап, оларды жүйелі түрде айта

отырып,

оқушылар оқу материалын

қайталайды. Бұл әдіс қорытынды сабақтар мен емтиханға дайындықта өте тиімді болып

табылады.

Бөлім
Педагогтің аты-жөні
Күні:
Сынып:	Қатысушылар саны:	Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	Сөздің лексикалық мағынасы және оның қолданыстағы орны
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары	Оқушыларға сөздің лексикалық мағынасын түсіндіру және оның қолданыстағы орнын анықтауға үйрету. Сөздердің мағыналық ерекшеліктерін ажырата білу және оларды сөйлемде дұрыс қолдану дағдыларын дамыту. Контекстке негізделген PIRLS тапсырмалары арқылы функционалдық сауаттылықты жетілдіру.

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/уақы т	Педагогтің әрекеті	Оқушының әрекеті	Бағалау	Ресурста р
Сабақтың басы	Oқушылapмен сәлемдесу, оқушыларды түгeлдeу, oқушылapдың нaзapын caбaққa aудapу .	Мұғаліммен амандасады.		Түрлі – түсті доптар
	Сабақтың тақырыбы мен мақсаттарымен таныстыру, жаңа тақырыпқа шолу	Сабақтың тақырыбын дәптерге жазады, сабақтың мақсаттарымен танысады.
	Психологиялық ахуал орнату
		«Өзімді тану» әдісі Мақсаты: өзін-өзі бағалау және өз қасиеттерін түсіну дағдыларын дамыту. Әр оқушы өзінің жағымды және жағымсыз қасиеттерін атап өтеді. Мұндай қасиеттерді сипаттау арқылы оқушы өз мінез- құлқын, әрекеттерін және жеке ерекшеліктерін түсінуге тырысады. Топтың қалған мүшелері де өз ойларын білдіріп, әр оқушыға

қатысты пікірлерін

айтады. Бұл әдіс қатысушыларға өздеріне деген сенімділікті

арттыруға және өзін-өзі тануға көмектеседі.

Ойын соңында, қатысушылар өз қасиеттері туралы

қорытынды

жасайды.

Сабақтың

ортасы

Жаңа тақырыпты

түсінуге бағытталған бағытталған

оқыту ортасын құрады

Мұғалім ұсынған

тапсырмаларды орындайды

Контекст:

Адамдар күнделікті қарым-қатынаста сөздерді әртүрлі мағынада қолданады. Кейбір сөздердің көпмағыналығы, тура және ауыспалы мағыналары бар. Бұл сабақта оқушылар сөздердің мағынасын анықтап, оларды дұрыс қолдануды үйренеді.

Контекстке байланысты PIRLS тапсырмалары:

Оқу сауаттылығын дамыту тапсырмасы (PIRLS) Мәтін:

"Айгүл орманға барып, өзен жағасында отырды. Ол судың ағысын бақылады. Бір кезде Айгүл «ағыс» сөзін есіне сақтап, оны сабақта қолдануға шешім

қабылдады."

Сұрақтар:

«Ағыс» сөзінің тура мағынасы қандай?
Бұл сөзді ауыспалы мағынада қалай қолдануға болады?
«Ағыс» сөзі қандай сөйлемдерде қолданылады?

Лексикалық мағына тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген сөздерді тура және ауыспалы мағынада қолданып сөйлем құрастырыңыз: алтын, жеңіл, өткір.

Жауап үлгісі:

Алтын (тура): Менің әжемде алтын сақина бар.
Алтын (ауыспалы): Анамның ақылы – алтын.
Жеңіл (тура): Бұл сөмке өте жеңіл.

Жеңіл (ауыспалы): Ол жеңіл мінезді адам.
Өткір (тура): Бұл пышақ өте өткір.
Өткір (ауыспалы): Оның тілі өте өткір.

Сөздердің мағыналық қолданысын анықтау тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген сөйлемдердегі көпмағыналы сөздерді тауып, олардың мағынасын түсіндіріңіз.

Сөйлемдер:

Біздің ауыл биылғы жылы өте жақсы өнім жинады.
Жасөспірімнің алдында үлкен таңдау тұр.
Бала кітаптың бетін ашты.

Жауап үлгісі:

Жыл – уақыт бірлігі (календарлық жыл).
Таңдау – шешім қабылдау үдерісі.
Бет – кітап беті (материалдық мағына).

Сабақтың аяғы

Оқушыларға өзін-өзі бағалауды

ұйымдастыру

Кері байланыс орнату

Өзін-өзі бағалау

«Сұрақтар мен жауаптар» әдісі Мақсаты:

оқушылардың сұрақ қою және жауап беру

дағдыларын дамыту,

ақпаратты терең талдау.

Мұғалім әр оқушыға жұпта жұмыс істей

отырып, белгілі бір тақырып бойынша екі сұрақ дайындауды

тапсырады. Оқушылар осы сұрақтарды бір- біріне қояды, ал

жауаптарды мұғалім немесе

бағалау парақтары

басқа оқушылар береді. Бұл

кезеңде

сұрақтарға толық жауаптар берілуі тиіс, ал қалған оқушылар өз

пікірлерін қосып, мәселені

талқылайды. Ойын соңында мұғалім барлық сұрақтарды жинақтап, оларды

қорытындылайд ы және тақырып бойынша маңызды

мәліметтерді тұжырымдайды.

Бөлім
Педагогтің аты-жөні
Күні:
Сынып:	Қатысушылар саны:	Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	Сөздерді дұрыс айту, екпінді дұрыс қою дағдылары
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары	Оқушыларға сөздерді дұрыс айту және екпінді дұрыс қою дағдыларын үйрету. Сөз ішіндегі екпіннің орнын анықтау және оның сөйлеу мәнеріне әсерін түсіндіру. Контекстке негізделген PIRLS тапсырмалары арқылы функционалдық сауаттылықты жетілдіру.

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/уақы т	Педагогтің әрекеті	Оқушының әрекеті	Бағалау	Ресурста р
Сабақтың	Oқушылapмен	Мұғаліммен		Түрлі –
басы	сәлемдесу,	амандасады.		түсті
	оқушыларды түгeлдeу,			доптар
	oқушылapдың

нaзapын caбaққa aудapу

Сабақтың тақырыбы мен мақсаттарымен таныстыру, жаңа

тақырыпқа шолу

Психологиялық ахуал орнату

Сабақтың

тақырыбын

дәптерге жазады, сабақтың

мақсаттарымен танысады.

«Қиыншылықтар мен жеңістер» әдісі

Мақсаты: өз қиыншылықтары н талқылау және өзара қолдау көрсету.

Әр қатысушы өмірінде

кездескен қиыншылықтард ы естеріне түсіріп, сол туралы айтып береді. Олар қиындықтарды

қалай

жеңгендерін,

қандай сабақтар алғандарын және бұл тәжірибенің өздеріне қалай әсер еткенін

ортаға салады.

Қалған

қатысушылар да өз ойларын

айтып, бір-бірін қолдап, тәжірибе алмасады. Бұл әдіс

оқушылардың

бір-біріне сенімді

түрде көмек көрсетуіне және қиыншылықтард ы шешу жолдарын бірге

іздеуге мүмкіндік береді.

Сабақтың ортасы

Жаңа тақырыпты түсінуге бағытталған бағытталған

оқыту ортасын құрады

Мұғалім ұсынған тапсырмаларды орындайды

Контекст:

Күнделікті қарым-қатынаста адамдар сөздерді дұрыс айту және екпінді дұрыс қою арқылы ойын нақты әрі түсінікті жеткізеді. Бұл сабақта оқушылар екпіннің сөз мағынасына әсерін зерттеп, дұрыс сөйлеу дағдыларын қалыптастырады.

Контекстке байланысты PIRLS тапсырмалары:

Оқу сауаттылығын дамыту тапсырмасы (PIRLS) Мәтін:

"Айжан жаңа өлең жаттады. Ол өлеңді мәнерлеп оқығанда, мұғалім оған екпінді дұрыс қоюды ұсынды. Айжан екпіннің дұрыс қойылғанын қалай біле алады?"

Сұрақтар:

Айжан екпінді дұрыс қою үшін не істеуі керек?
Өлең оқығанда екпіннің рөлі қандай?
Егер екпін дұрыс қойылмаса, не болады?

Екпінді дұрыс қою тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген сөздерге дұрыс екпін қойып, оларды қатесіз оқыңыз: балалар, кітап, өнер, табиғат, мектеп.

Жауап үлгісі:

Балалар́
Кіта́п
Өне́р
Табиға́т
Мекте́п

Сөздердің мағынасын екпін арқылы өзгерту тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген сөздерді әртүрлі екпінмен оқып, олардың мағынасы қалай өзгеретінін анықтаңыз: қамыр, қызыл, алыс, ана, қара.

Жауап үлгісі:

Қамыр́ – тағам атауы.

Қа́мыр – жұмсақ, былжыр заттың сипаттамасы.
Қызы́л – түстің атауы.
Қы́зыл – күйген, ісінген терінің сипаты.

Сабақтың аяғы

Оқушыларға өзін-өзі бағалауды

ұйымдастыру

Кері байланыс орнату

Өзін-өзі бағалау

«Жылы сөздер» әдісі

Мақсаты: оқушылардың бір-біріне оң

көзқарас білдіру және қолдау көрсету

дағдыларын дамыту.

Әр оқушының арқасына А-4 форматындағы қағаз бекітіледі.

Оқушылар сынып ішінде жүріп, бір- бірінің

арқаларындағы қағаздарға жылы

сөздер, мақтаулар немесе

қошеметтер

жазып, бір-бірін қолдайды. 2-3 минуттан кейін оқушылар

қағаздарын алып, шағын топтарда жазылған комплименттерді оқып,

талқылайды. Бұл әдіс

қатысушылардың бір-біріне деген сенімділігін

арттырып, өзара

позитивті қарым- қатынас орнатуға

бағалау парақтары

көмектеседі.

Бөлім
Педагогтің аты-жөні
Күні:
Сынып:	Қатысушылар саны:	Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	Сөйлемнің құрылымы: бастауыш, баяндауыш және тұрлаусыз мүшелер
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары	Оқушыларға сөйлемнің құрылымын (бастауыш, баяндауыш, тұрлаусыз мүшелер) ажыратуды үйрету. Сөйлем мүшелерінің қызметін түсіндіру және оларды дұрыс қолдану дағдыларын дамыту. Контекстке негізделген PIRLS тапсырмалары арқылы функционалдық сауаттылықты жетілдіру.

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Oқушылapмен сәлемдесу, оқушыларды түгeлдeу, oқушылapдың нaзapын caбaққa aудapу.

Сабақтың тақырыбы мен мақсаттарымен таныстыру, жаңа

тақырыпқа шолу

Психологиялық ахуал орнату

Мұғаліммен амандасады.

Сабақтың

тақырыбын дәптерге

жазады, сабақтың

мақсаттарымен танысады.

«Естеліктер

шеңбері» әдісі Мақсаты: топ ішінде ашық пікір алмасу

және бір-бірімен қызықты

естеліктермен бөлісу.

Түрлі – түсті доптар

Оқушылар дөңгеленіп

отырады, ал бір адамға доп беріледі. Сол оқушы допты басқа бір

оқушыға беріп, өзі есте қалған қызықты

оқиғасын айтады. Әр

оқушы кезекпен өз естелігін

айтып, допты келесі адамға

береді. Бұл әдіс оқушылардың бір-бірімен

қарым-қатынас жасауына, өткен оқиғалар

арқылы

жақындасуына көмектеседі.

Сабақтың

ортасы

Жаңа тақырыпты

түсінуге бағытталған бағытталған

оқыту ортасын құрады

Мұғалім

ұсынған

тапсырмаларды орындайды

Контекст:

Адамдар күнделікті қарым-қатынаста ойын нақты жеткізу үшін сөйлемді дұрыс құрауы керек. Бұл сабақта оқушылар сөйлем мүшелерін анықтап, олардың сөйлеу және жазудағы маңызын түсінеді.

Контекстке байланысты PIRLS тапсырмалары:

Оқу сауаттылығын дамыту тапсырмасы (PIRLS) Мәтін:

"Али мектепке барды. Ол сабақта жаңа тақырыпты түсінді. Мұғалім оқушыларға қызықты тапсырмалар берді."

Сұрақтар:

Бірінші сөйлемнің бастауышы мен баяндауышын анықта.
«Мұғалім оқушыларға қызықты тапсырмалар берді» сөйлемінде бастауыш, баяндауыш және толықтауышты көрсет.

3. Егер осы сөйлемнен бастауышты алып тастасақ, оның мағынасы өзгере ме?

Сөйлем құрылымын анықтау тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген сөйлемдерден бастауыш пен баяндауышты тап:
  1. Күн жарқырап тұр.
  2. Балалар мектепте сабақ оқиды.
  3. Аспанда жұлдыздар жарқырайды.

Жауап үлгісі:

Күн – бастауыш, жарқырап тұр – баяндауыш.
Балалар – бастауыш, оқиды – баяндауыш.
Жұлдыздар – бастауыш, жарқырайды – баяндауыш.

Сөйлемдегі тұрлаусыз мүшелерді анықтау тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Төмендегі сөйлемдердегі тұрлаусыз мүшелерді белгілеңіз:
  1. Айгүл әдемі көйлек киді.
  2. Әкем маған жаңа велосипед алып берді.
  3. Кеше біз паркте серуендедік.

Жауап үлгісі:

Айгүл (бастауыш), киді (баяндауыш), әдемі көйлек (толықтауыш).
Әкем (бастауыш), алып берді (баяндауыш), маған (барыс септік),

велосипед (толықтауыш).

Біз (бастауыш), серуендедік (баяндауыш), кеше (пысықтауыш), паркте

(пысықтауыш).

Сабақтың аяғы

Оқушыларға өзін-өзі бағалауды

ұйымдастыру

Кері байланыс орнату

Өзін-өзі бағалау

«Сурет арқылы байланыс» әдісі Мақсаты: топта коммуникация дағдыларын дамыту,

шығармашылық ойлау қабілетін арттыру.

Оқушылар екі топқа бөлініп, бір-бірінің артынан сап түзеп тұрады.

Мұғалім соңғы

тұрған оқушыға

бағалау парақтары

бір заттың атауы жазылған

қағазды береді (мысалы, алма, гүл, кітап, ағаш және т.б.).

Тапсырма: соңында тұрған оқушы үндемей, алдында тұрған оқушының

арқасына сол заттың суретін саусағымен салады. Ал алдындағы оқушы бұл суретті сезіп, өз кезегінде өзінің

арқасына суретті салған затты анықтап айтып, сол туралы ойланып, екінші оқушыға

жеткізеді. Бұл әдіс

оқушылардың бір-бірімен үндемей, бірақ

шығармашылық жолмен байланыс

жасауына мүмкіндік

береді.

Бөлім
Педагогтің аты-жөні
Күні:
Сынып:	Қатысушылар саны:	Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	Сөйлем түрлері: хабарлы, сұраулы, лепті және бұйрықты сөйлемдер

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

Оқушыларға сөйлем түрлерін (хабарлы, сұраулы, лепті, бұйрықты) ажыратуды үйрету.

Әр сөйлем түрінің ерекшелігін түсіндіру және оларды дұрыс қолдану дағдыларын дамыту.

Контекстке негізделген PIRLS тапсырмалары арқылы

функционалдық сауаттылықты жетілдіру.

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/уақы т	Педагогтің әрекеті	Оқушының әрекеті	Бағалау	Ресурста р
Сабақтың басы	Oқушылapмен сәлемдесу, оқушыларды түгeлдeу, oқушылapдың нaзapын caбaққa aудap у.	Мұғаліммен амандасады.		Түрлі – түсті доптар
	Сабақтың тақырыбы мен мақсаттарымен таныстыру, жаңа тақырыпқа шолу	Сабақтың тақырыбын дәптерге жазады, сабақтың мақсаттарымен танысады.
	Психологиялық ахуал орнату
		«Ұқсастықтар мен айырмашылықтар » әдісі Мақсаты: оқушылардың өзара ұқсастықтарды анықтау және оларды талқылау дағдыларын дамыту. Қатысушылар жұптасып отырып, әрқайсысы өз жұбымен ұқсастықтарын тауып, оларды жазады. Бұл ұқсастықтар

сыртқы көрініс, мінез-құлық,

қызығушылықтар немесе басқа да сипаттамалар болуы мүмкін.

Жұбының

ұқсастықтарын оқып, пікір алмасады және әрқайсысы бір- бірінің

ерекшеліктерін түсінуге

тырысады. Бұл әдіс

оқушылардың өзара байланыс орнатуына және өздерін

өзгелермен салыстыру

арқылы тануына көмектеседі.

Сабақтың ортасы

Жаңа тақырыпты түсінуге бағытталған бағытталған

оқыту ортасын құрады

Мұғалім ұсынған тапсырмаларды орындайды

Контекст:

Адамдар қарым-қатынас кезінде түрлі мақсатта сөйлемдерді қолданады: бір нәрсені хабарлау, сұрақ қою, бұйрық беру немесе сезімін білдіру. Бұл сабақта оқушылар сөйлем түрлерін ажыратып, олардың сөйлеу және жазудағы маңызын түсінеді.

Контекстке байланысты PIRLS тапсырмалары:

Оқу сауаттылығын дамыту тапсырмасы (PIRLS) Мәтін:

"Сыныпта шу болмауы керек. Мұғалім жаңа тақырыпты түсіндіріп жатыр. Сен бүгін мектепке неге кешіктің? Керемет! Сен өте жақсы оқушысың!" Сұрақтар:

Мәтіндегі сөйлемдерді түрлеріне қарай ажырат.

«Сен бүгін мектепке неге кешіктің?» сөйлемінің түрін анықта.
Егер осы сөйлемдерді бұйрықты сөйлемге айналдырсаң, қалай өзгерер еді?

Сөйлем түрлерін анықтау тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген сөйлемдердің түрін анықтаңыз:
  1. Аспанда күн жарқырап тұр.
  2. Досыңның аты кім?
  3. Абайла, мұз тайғақ!
  4. Кітапты орнына қой.

Жауап үлгісі:

Аспанда күн жарқырап тұр. – Хабарлы сөйлем.
Досыңның аты кім? – Сұраулы сөйлем.
Абайла, мұз тайғақ! – Лепті сөйлем.
Кітапты орнына қой. – Бұйрықты сөйлем.

Сөйлемдерді өзгерту тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген хабарлы сөйлемдерді басқа сөйлем түрлеріне айналдырыңыз:
  1. Біз мектепке барамыз.
  2. Бұл кітап өте қызықты.

Жауап үлгісі:

Сұраулы: Біз мектепке барамыз ба?
Лепті: Біз мектепке барамыз!
Бұйрықты: Мектепке бар!
Сұраулы: Бұл кітап қызықты ма?
Лепті: Бұл кітап өте қызықты!
Бұйрықты: Осы кітапты оқы!

Сабақтың аяғы

Оқушыларға өзін-өзі бағалауды

ұйымдастыру

Кері байланыс орнату

Өзін-өзі бағалау

«Креативті ойлау» әдісі

Мақсаты:

шығармашылық және ассоциативті ойлауды дамыту, сабақ тақырыбын терең түсіну.

Мұғалім тақтаға бір сөз немесе сабақтың

тақырыбын жазады.

Оқушыларға осы

бағалау парақтар ы

сөзден немесе тақырыптан туындайтын

ойларын жазып, ассоциациялар тізбесін

құрастыруды ұсынады. Әр оқушы өздерінің жазған сөздеріне сүйене отырып, ойларын ашады. Тізімде кездескен артық сөздерді алып тастап,

қалған сөздерден сабақтың негізгі идеясы немесе қорытындысын шығарады. Бұл әдіс

оқушылардың сабақ тақырыбын түсінуін

тереңдетуге және шығармашылық

ойлауын дамытуға көмектеседі.

Бөлім
Педагогтің аты-жөні
Күні:
Сынып:	Қатысушылар саны:	Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	Мәтін құрастыруға дайындық: сөйлемдерді байланысу ретімен орналастыру
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары	Оқушыларға сөйлемдердің байланысын сақтай отырып, мәтін құрастыруға үйрету. Оқиғалардың реті мен логикасын сақтау арқылы мәтіннің құрылымын түсіндіру. Контекстке негізделген PIRLS тапсырмалары арқылы функционалдық сауаттылықты жетілдіру.

Сабақтың барысы

Сабақтың

Педагогтің әрекеті

Оқушының

Бағалау

Ресурста

кезеңі/уақы т		әрекеті	р
Сабақтың басы	Oқушылapмен сәлемдесу, оқушыларды түгeлдeу, oқушылapдың нaзapын caбaққa aудap у. Сабақтың тақырыбы мен мақсаттарымен таныстыру, жаңа тақырыпқа шолу Психологиялық ахуал орнату	Мұғаліммен амандасады. Сабақтың тақырыбын дәптерге жазады, сабақтың мақсаттарымен танысады. «Мен саған сенемін» әдісі Әуен ойнап тұрады. Жұп құрып, бір - бірінің көздеріне қарап отырады. «Мен саған сенемін...» өйткені сен жақсы адамсың.	Түрлі – түсті доптар
Сабақтың ортасы	Жаңа тақырыпты түсінуге бағытталған бағытталған оқыту ортасын құрады	Мұғалім ұсынған тапсырмаларды орындайды
Контекст: Күнделікті өмірде адамдар ойын ретімен жеткізу үшін сөйлемдерді логикалық байланыста құрастырады. Бұл сабақта оқушылар сөйлемдерді мағыналық байланысу ретімен орналастыруды үйренеді. Контекстке байланысты PIRLS тапсырмалары: Оқу сауаттылығын дамыту тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма: Төмендегі сөйлемдерді мағынасына қарай дұрыс ретімен орналастырыңыз: Берілген сөйлемдер: Дастан велосипедпен серуендеуге шықты. Ол жолда досын кездестірді.

Олар бірге паркте ойнады.
Кешке Дастан үйіне қайтты.

Дұрыс жауап:

1 → 2 → 3 → 4

Логикалық байланыс тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген сөйлемдерден логикалық ретпен оқиға құрастырыңыз:

Сөйлемдер:

Ол хатты ашып оқыды.
Пошташы хат алып келді.
Хатта қуанышты жаңалық жазылған еді.

Дұрыс жауап:

2 → 1 → 3

Мәтін құрастыру тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген сөйлемдердің орнын ауыстырып, толық мәтін етіп құрастырыңыз:

Сөйлемдер:

Күн бұлттанып, жаңбыр жауды.
Балалар аулада ойнап жүрді.
Олар жаңбыр жауған соң үйлеріне жүгірді.
Біраз уақыттан кейін күн қайта ашылды.

Дұрыс жауап:

2 → 1 → 3 → 4

Сабақтың аяғы

Оқушыларға өзін-өзі бағалауды

ұйымдастыру

Кері байланыс орнату

Өзін-өзі бағалау

«Ассоциативті танысу» әдісі Мақсаты: оқушылардың есімдері мен

қызығушылықтары н арқылы өзара

танысу және сабақ материалын байланыстыру.

Қатысушылар өз есімдерін айтып, оған байланысты бір затты немесе

ұғымды атап өтеді. Мысалы, «Менің

бағалау парақтар ы

есімім – Айбек, ұнататын спорт түрім – бокс», немесе «Менің есімім – Сәуле, ұнататын гүлім – раушан». Сабақта өткен ұғымдар мен терминдерді осы әдіс арқылы өз есімдерімен байланыстырып айтуға болады. Бұл әдіс оқушылардың өзара танысуына

және сабақ

тақырыбын есте сақтауға

көмектеседі.

Бөлім
Педагогтің аты-жөні
Күні:
Сынып:	Қатысушылар саны:	Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	Сөйлемдегі сөздердің байланысы: сөз тіркестері мен олардың қызметі
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары	Оқушыларға сөйлемдегі сөздердің байланысын түсіндіру және сөз тіркестерін дұрыс қолдануға үйрету. Сөз тіркестерінің түрлерін ажыратып, олардың сөйлемдегі қызметін анықтау дағдыларын дамыту. Контекстке негізделген PIRLS тапсырмалары арқылы функционалдық сауаттылықты жетілдіру.

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/уақы

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурста р

Сабақтың басы

Oқушылapмен сәлемдесу,

оқушыларды түгeлдeу, oқушылapдың нaзapын caбaққa aудap

у.

Мұғаліммен амандасады.

Түрлі – түсті доптар

Сабақтың тақырыбы мен мақсаттарымен таныстыру, жаңа

тақырыпқа шолу

Психологиялық ахуал орнату

Сабақтың

тақырыбын

дәптерге жазады, сабақтың

мақсаттарымен танысады.

«Әдепті сұрау» ойыны

Мақсаты: оқушыларға әдептілік пен сыпайылық дағдыларын үйрету.

Мұғалім түрлі өтініштер айтады, мысалы: «Айжан, есік ашшы»,

«Нұржан, менің

қасыма отыршы». Оқушы осы өтінішті әдепті түрде қалай айту керек екенін көрсетіп, сұраққа жауап береді.

Мысалы, «Айжан, өтінемін, есікті ашшы», «Нұржан, менің қасыма

отырсаң жақсы болар еді». Бұл ойын

оқушылардың әдептілік мәдениетін

қалыптастыруға, бір-біріне сыпайы сөйлеуді үйретуге

көмектеседі.

Сабақтың

ортасы

Жаңа тақырыпты

түсінуге бағытталған

Мұғалім ұсынған

тапсырмаларды

бағытталған

оқыту ортасын құрады

орындайды

Контекст:

Адамдар сөйлем құрау барысында сөздерді мағыналық және грамматикалық байланыста қолданады. Бұл сабақта оқушылар сөз тіркестерінің сөйлем ішіндегі маңызын түсініп, оларды дұрыс құрастыруды үйренеді.

Контекстке байланысты PIRLS тапсырмалары:

Оқу сауаттылығын дамыту тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген сөйлемнен сөз тіркестерін тауып, олардың түрін анықтаңыз.

Сөйлем:

"Асыл кітап дүкенінен қызықты ертегі сатып алды."

Сұрақтар:

Сөйлемдегі сөз тіркестерін белгілеңіз.
"Қызықты ертегі" сөз тіркесінің басыңқы және бағыныңқы сөзін анықтаңыз.
Бұл сөз тіркесін басқа сөйлемде қалай қолдануға болады?

Жауап үлгісі:

Сөз тіркестері: кітап дүкенінен, қызықты ертегі, сатып алды
Бас және бағыныңқы сөздер:
1. Қызықты ертегі (басыңқы – ертегі, бағыныңқы – қызықты).

3. Қолдану мысалы: Мен кеше қызықты ертегі оқыдым.

Сөз тіркестерін ажырату тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген сөз тіркестерін мағынасына қарай топтастырыңыз:
  1. Көк аспан
  2. Таза ауа
  3. Жылдам жүгірді
  4. Қалың кітап
  5. Жай сөйлесті

Жауап үлгісі:

Анықтауышты тіркестер: Көк аспан, таза ауа, қалың кітап
Пысықтауышты тіркестер: Жылдам жүгірді, жай сөйлесті

Сөз тіркестерін құрастыру тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Төмендегі сөздерді пайдаланып, дұрыс сөз тіркестері мен сөйлемдер құрастырыңыз: аспан, жарық, кітап, әдемі, жүгірді, баяу.

Жауап үлгісі:

Сөз тіркестері:
1. Жарық аспан
2. Әдемі кітап

3. Баяу жүгірді

Сөйлемдер:
1. Кешке аспан жарық болды.
2. Мен әдемі кітап оқыдым.
3. Ол баяу жүгірді.

Сабақтың аяғы

Оқушыларға өзін-өзі бағалауды

ұйымдастыру

Кері байланыс орнату

Өзін-өзі бағалау

«Терминдермен танысу» әдісі Мақсаты: жаңа терминдермен танысу және оларды

қолданудың терең түсінігін дамыту. Мұғалім сабақ басында жаңа

тақырыпқа қатысты үш

терминді тақтаға жазады.

Оқушылардан осы терминдерге

қатысты үш сұраққа жазбаша жауап беруді сұрайды:

Қайда? Бұл терминдерді қай жерде

және қандай мағынада бұрын

кездестіргені ңізді

айтыңыз.

Қалай? Өз

тәжірибеңізд е осы

терминдерді

қолданған мысалдар

бағалау парақтар ы

келтіріңіз.

3. Қандай? Осы сабақта бұл

терминдер қандай контексте

қолданылаты нын болжап көріңіз.

Бұл әдіс

оқушыларға жаңа терминдерді

тереңірек түсінуге және олардың қолданылу саласын анықтауға

көмектеседі.

Бөлім
Педагогтің аты-жөні
Күні:
Сынып:	Қатысушылар саны:	Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	Сөз мағынасының контекстегі рөлі: көпмағыналы сөздер және омонимдер
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары	Оқушыларға көпмағыналы сөздер мен омонимдердің ерекшеліктерін түсіндіру. Сөздердің мағынасы контекске байланысты қалай өзгеретінін анықтау дағдыларын дамыту. Контекстке негізделген PIRLS тапсырмалары арқылы функционалдық сауаттылықты жетілдіру.

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/уақы т	Педагогтің әрекеті	Оқушының әрекеті	Бағалау	Ресурста р
Сабақтың	Oқушылapмен	Мұғаліммен		Түрлі –
басы	сәлемдесу,	амандасады.		түсті
	оқушыларды түгeлдeу,			доптар
	oқушылapдың
	нaзapын caбaққa aудapу

Сабақтың тақырыбы мен мақсаттарымен таныстыру, жаңа

тақырыпқа шолу

Психологиялық ахуал орнату

Сабақтың

тақырыбын

дәптерге жазады, сабақтың

мақсаттарымен танысады.

«Мамандықтар таңдау» ойыны

Мақсаты: әртүрлі мамандықтар туралы

түсініктерін кеңейту және

шығармашылық ойлау қабілетін дамыту.

Қатысушылар екі топқа бөлінеді.

Әр топқа келесі сипаттамалар беріледі: ең

ақшалы, ең

жасыл, ең тәтті, ең күлкілі, ең ұсқынсыз, ең

қарым-қатынасы күшті, ең

жауапты, ең салмақты.

Топтар осы сипаттамаларға сәйкес мамандықтарды таңдап, олардың әрқайсысына ең үйлесімді мамандықты ұсынуы керек.

Мысалы, «ең

ақшалы» мамандық

ретінде

қаржыгер, «ең күлкілі» мамандық ретінде комик немесе актер ұсынылуы мүмкін. Әр топ өз шешімдерін негіздеп, қай мамандықтың берілген мінездемеге сай келетінін түсіндіреді. Бұл ойын

қатысушыларды ң

шығармашылық қабілеттерін

және мамандықтар туралы білімдерін арттыруға

көмектеседі.

Сабақтың ортасы

Жаңа тақырыпты түсінуге бағытталған бағытталған

оқыту ортасын құрады

Мұғалім ұсынған тапсырмаларды орындайды

Контекст:

Күнделікті өмірде адамдар бір сөздің әртүрлі мағыналарын қолданады. Бұл сабақта оқушылар көпмағыналы сөздер мен омонимдерді контекстке сай ажыратуды және дұрыс қолдануды үйренеді.

Контекстке байланысты PIRLS тапсырмалары:

Оқу сауаттылығын дамыту тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген сөйлемдердегі көпмағыналы сөздерді анықтап, олардың мағыналарын түсіндіріңіз.

Сөйлемдер:

Бала әдемі гүл суретін салды.
Далада гүл ашылды.

Сұрақтар:

«Гүл» сөзі екі сөйлемде қандай мағынада қолданылған?
Егер «гүл» сөзін басқа мағынада қолданса, қандай сөйлем құрауға болады?

Жауап үлгісі:

Бірінші сөйлемде «гүл» – суреттегі бейне.
Екінші сөйлемде «гүл» – табиғаттағы өсімдік.
Қосымша сөйлем: Анама сыйға әдемі гүл алдым.

Көпмағыналы сөздер тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген сөздерді әртүрлі мағынада қолданып, екі сөйлем құрастырыңыз:

ашық, бас, жарық.

Жауап үлгісі:

Ашық:
1. Терезе ашық тұр.
2. Бүгінгі сабақтың тақырыбы ашық.
Бас:
1. Баланың басы ауырды.
2. Ол – осы компанияның бас директоры.
3. Жарық:
  1. Кешке жарық сөніп қалды.
  2. Бұл кітап жарық көрді.

Омонимдерді ажырату тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген омонимдерді мағынасына қарай сәйкестендіріңіз:

Сөздер: Ат, қара, жол, құлақ Мағыналар:

Түйенің құлағы үлкен.
Ол қара қалам алды.
Ат шабысқа дайындалды.
Біз жол бойымен жүрдік.

Дұрыс сәйкестендіру:

Құлақ – 1
Қара – 2
Ат – 3
Жол – 4

Сабақтың аяғы

Оқушыларға өзін-өзі бағалауды

ұйымдастыру

Кері байланыс орнату

Өзін-өзі бағалау

«Ашық және

Жабық сұрақтар» әдісі

Мақсаты:

бағалау парақтары

оқушылардың ойлау

дағдыларын дамыту,

сұрақтарға дұрыс жауап беру

қабілетін арттыру.

Бұл әдіс арқылы оқушылар жабық және ашық

сұрақтардың арасындағы айырмашылықты түсінеді. Жабық сұрақтар нақты және қысқа

жауап беруді талап етеді, ал

ашық сұрақтар кеңірек ойлауды

және талқылауды қажет етеді.

Жабық сұрақ мысалы: «Сіз өткен кеште мектепке бардыңыз ба?» Ашық сұрақ мысалы: «Сіз өткен кеште

қандай әрекеттер жасадыңыз?» Жұмыс үлгісі:

Мұғалім оқушыларға белгілі бір

тапсырма берер алдында ашық және жабық сұрақтарды салыстырып, олардың мәнін түсіндіреді.

Оқушыларға

сұрақтарды дұрыс түсініп, оларды қалай жауап беру

қажеттігін түсіну үшін мысалдар

келтіреді. Сонымен қатар, оқушылар сұрақтарды әртүрлі

тәсілдермен қойып,

жауаптарды бағалау

критерийлерін

қанағаттандыруғ а қажетті

дағдыларды дамытады.

Бөлім
Педагогтің аты-жөні
Күні:
Сынып:	Қатысушылар саны:	Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	Синонимдер мен антонимдер: сөздік қорды байыту әдістері
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары	Сабақтың мақсаты: Оқушыларға синонимдер мен антонимдерді таныстыру және олардың мағынасын түсіндіру. Сөздік қорды байыту мақсатында синонимдер мен антонимдерді дұрыс қолдану дағдыларын дамыту. Контекстке негізделген PIRLS тапсырмалары арқылы функционалдық сауаттылықты жетілдіру.

Сабақтың барысы

Сабақтың

кезеңі/уақы т

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурста р

Сабақтың

басы

Oқушылapмен

сәлемдесу,

Мұғаліммен

амандасады.

Түрлі –

түсті

оқушыларды түгeлдeу, oқушылapдың

нaзapын caбaққa aудapу

Сабақтың тақырыбы мен мақсаттарымен таныстыру, жаңа

тақырыпқа шолу

Психологиялық ахуал орнату

Сабақтың

тақырыбын

дәптерге жазады, сабақтың

мақсаттарымен танысады.

«Әділеттілік волейболы» ойыны

Мақсаты: әділдік пен әділетсіздікті түсіну, сыни ойлау қабілетін дамыту.

Мұғалім әртүрлі жағдайларды

келтіріп, олардың

әділдікке немесе әділетсіздікке

қатысты екенін айтады. Әрбір оқушы дұрыс жауап бергенде допты қағып алады, ал қате жауап бергенде

қағып алмайды. Мысалы,

мұғалім «Сіздің досыңыз

тапсырманы дұрыс

орындаған, бірақ оны сіздің орныңызға орындады. Бұл

әділетті ме?» деп

доптар

сұрайды. Дұрыс жауап – «жоқ, әділетсіз» болса, оқушы допты

қағып алады. Бұл ойын арқылы оқушылар

әділдік туралы ойлауға үйренеді және өз

пікірлерін анық, нақты жеткізу дағдыларын

дамытады.

Сабақтың ортасы

Жаңа тақырыпты түсінуге бағытталған бағытталған

оқыту ортасын құрады

Мұғалім ұсынған тапсырмаларды орындайды

Контекст:

Күнделікті қарым-қатынаста адамдар өз ойларын нақты және әсерлі жеткізу үшін әртүрлі сөздерді қолданады. Бұл сабақта оқушылар синонимдер мен антонимдерді дұрыс пайдалануды үйренеді.

Контекстке байланысты PIRLS тапсырмалары:

Оқу сауаттылығын дамыту тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген сөйлемдердегі синоним сөздерді тауып, олардың орнын ауыстырып көріңіз.

Сөйлемдер:

Бұл кітап өте қызықты.
Мен бүгін бақыттымын.
Ол биік тауға шықты.

Сұрақтар:

Қай сөздер синонимдік мағына береді?
Осы сөйлемдердегі синонимдерді өзгертіп, басқа балама сөздермен жазып көріңіз.

Жауап үлгісі:

Қызықты → тартымды → Бұл кітап өте тартымды.
Бақытты → қуанышты → Мен бүгін қуаныштамын.
Биік → жоғары → Ол жоғары тауға шықты.

2. Антонимдерді ажырату тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:

Берілген сөздердің антонимдерін жазыңыз. Сөздер: ыстық, үлкен, қараңғы, мейірімді Жауап үлгісі:
1. Ыстық – суық
2. Үлкен – кішкентай
3. Қараңғы – жарық
4. Мейірімді – қатыгез

Синонимдер мен антонимдерді қолдану тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген сөздерді пайдаланып сөйлем құрастырыңыз: жылдам, баяу, сұлу, көркем, ақылды, ақымақ.

Жауап үлгісі:

Ол жылдам жүгірді. (Синоним: шапшаң)
Баланың жауабы өте баяу болды. (Антоним: жылдам)
Бұл қала өте көркем. (Синоним: сұлу)
Менің досым өте ақылды. (Антоним: ақымақ)

Сабақтың аяғы

Оқушыларға өзін-өзі бағалауды

ұйымдастыру

Кері байланыс орнату

Өзін-өзі бағалау

«Сөйлемді толықтыр» тәсілі Мақсаты:

оқушылардың өз ойларын еркін

жеткізуіне және сабақ туралы пікірлерін білдіруіне мүмкіндік беру.

Бұл тәсіл

стикерлерді пайдалану арқылы орындалады.

Мұғалім тақтаға

«Мұғалімге жеделхат»

тақтасын қойып, әр оқушыға

стикер таратады.

Оқушылар өздеріне жақын

бағалау парақтары

сөйлемді таңдап, сол сөйлемді толықтырып

жазады. Мысалы:

«Бүгінгі сабақта мен...

түсіндім, ...

білдім, ... көзімді

жеткіздім.»

«Бүгін

сабақта қуантқаны.

..»

«Мен

өзімді... үшін мақтар едім.»

«Маған ерекше ұнағаны...»

Оқушылар

жазғандарын тақтаға

жапсырып, сабақ соңында мұғалім сол пікірлерді

оқып, сабақтың қалай өткенін, не ұнағанын және не үйренгенін

талқылайды. Бұл тәсіл

оқушылардың өз сезімдері мен ойларын еркін

жеткізуіне, өз сабағын

рефлексиялауын а көмектеседі.

Бөлім
Педагогтің аты-жөні
Күні:
Сынып:	Қатысушылар саны:	Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	Мақал-мәтелдер және олардың мағыналық астары
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары	Оқушыларға мақал-мәтелдердің мағынасын түсіндіру және оларды дұрыс қолдануға үйрету. Мақал-мәтелдердің мағыналық астарын талдау арқылы логикалық ойлау қабілетін дамыту. Контекстке негізделген PIRLS тапсырмалары арқылы функционалдық сауаттылықты жетілдіру.

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/уақы

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурста р

Сабақтың басы

Oқушылapмен сәлемдесу, оқушыларды түгeлдeу, oқушылapдың нaзapын caбaққa aудapу

Сабақтың тақырыбы мен мақсаттарымен таныстыру, жаңа

тақырыпқа шолу

Психологиялық ахуал орнату

Мұғаліммен амандасады.

Сабақтың

тақырыбын дәптерге

жазады, сабақтың

мақсаттарымен танысады.

«Қасиеттер

шеңбері» ойыны Мақсаты: өзара құрметті дамыту және әркімнің

жақсы

қасиеттерін байқап, оларды бағалай білу.

Оқушылар екі

Түрлі – түсті доптар

шеңберге тұрып, қарама-қарсы айналады.

Әуеннің

ырғағымен олар бір-біріне қарап, шеңберде

қозғалады. Әуен тоқтаған кезде әр оқушы өзіне қарсы тұрған адамның жақсы қасиетін айтады. Мысалы, «Сен өте еңбекқорсың»,

«Сен өте ашық және достыққа дайынсың» және т.б.

Бұл ойын оқушылардың бір-бірінің

жақсы жақтарын бағалауға және өзара құрмет орнатуға

көмектеседі.

Сабақтың ортасы

Жаңа тақырыпты түсінуге бағытталған бағытталған

оқыту ортасын құрады

Мұғалім ұсынған

тапсырмаларды орындайды

Контекст:

Күнделікті өмірде мақал-мәтелдер халық даналығы ретінде кеңінен қолданылады. Бұл сабақта оқушылар мақал-мәтелдердің мағынасын анықтап, олардың қолданылу аясын түсінеді.

Контекстке байланысты PIRLS тапсырмалары:

Оқу сауаттылығын дамыту тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген мақал-мәтелдердің мағынасын түсіндіріңіз және олардың қандай жағдайларда қолданылатынын анықтаңыз.

Мақал-мәтелдер:

Еңбек түбі – береке.

Тіл тас жарады, тас жармаса – бас жарады.
Жақсылық ексең, жақсылық орасың.

Сұрақтар:

Бұл мақал-мәтелдердің негізгі идеясы қандай?
Осы мақалдарды өмірде қандай жағдайларда қолдануға болады?
Осы мақалдардың мағынасын өз сөзіңмен түсіндір.

Жауап үлгісі:

"Еңбек түбі – береке" → Адам еңбек етсе, өмірі жақсарады.
"Тіл тас жарады, тас жармаса – бас жарады" → Сөз адамның көңілін көтеруі де, ренжітуі де мүмкін.
"Жақсылық ексең, жақсылық орасың" → Жақсылық жасаған адам жақсылыққа бөленеді.

Мақал-мәтелдердің мағыналық байланысын анықтау тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген мақалдардың мағынасы жақын сөздерін анықтаңыз.

Мақал-мәтелдер:

Досы көпті жау алмайды.
Ақыл тозбайды, білім азбайды.

Жауап үлгісі:

Досы көпті жау алмайды → Достық – ең үлкен күш.
Ақыл тозбайды, білім азбайды → Білім адам өмірінде мәңгі қалады.

Мақал-мәтелдерді толықтыру тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген мақал-мәтелдерді дұрыс аяқтаңыз.

Оқу – инемен .
Досы жоқ адам – .
Өнерлінің қолы алтын, .

Жауап үлгісі:

Оқу – инемен құдық қазғандай.
Досы жоқ адам – қанаты жоқ құс.
Өнерлінің қолы алтын, өлеңшінің сөзі алтын.

Сабақтың аяғы

Оқушыларға өзін-өзі бағалауды

ұйымдастыру

Кері байланыс орнату

Өзін-өзі бағалау

«Әңгімелесетін әріптестер» әдісі Мақсаты: өткен сабақ бойынша пікір алмасу, ой бөлісу және

жаңа білімді

бағалау парақтары

тереңірек түсіну.

Оқушылар

жұптарға немесе топтарға бөлініп, өздерінің өткен сабақта алған білімдерімен бөліседі. Әр оқушы келесі

тақырыптар бойынша ақпарат алмасады:

Жаңа

оқылған 3 фактіні айтады.

Оларға жеңіл болған

тақырыпта р туралы пікірін білдіреді.

Қиын болған тұстарды талқылайд ы.
Алдағы уақытта қандай

нәрселерді оқығысы келетінін айтады.

Бұл әдіс

оқушылардың өткен сабақтағы түсініктерін

қайта қарап, өзара ой бөлісуге мүмкіндік

береді, сондай-

ақ олардың оқуға деген

қызығушылығы н арттырады.

Бөлім
Педагогтің аты-жөні
Күні:
Сынып:	Қатысушылар саны:	Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	Қысқа әңгімелер мен көркем мәтіндер арқылы талдау жасау
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары	Оқушыларға қысқа әңгімелер мен көркем мәтіндерді талдау дағдыларын қалыптастыру. Мәтіндегі негізгі ойды, кейіпкерлердің әрекеттерін, автордың көзқарасын түсінуге үйрету. Контекстке негізделген PIRLS тапсырмалары арқылы функционалдық сауаттылықты жетілдіру.

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/уақы т	Педагогтің әрекеті	Оқушының әрекеті	Бағалау	Ресурста р
Сабақтың басы	Oқушылapмен сәлемдесу, оқушыларды түгeлдeу, oқушылapдың нaзapын caбaққa aудapу .	Мұғаліммен амандасады.		Түрлі – түсті доптар
	Сабақтың тақырыбы мен мақсаттарымен таныстыру, жаңа тақырыпқа шолу	Сабақтың тақырыбын дәптерге жазады, сабақтың мақсаттарымен танысады.
	Психологиялық ахуал орнату
		«Сиқырлы жұмыртқа» ойыны Мақсаты: шығармашылық

ойлау мен сурет салу қабілетін дамыту.

Әр оқушыға жұмыртқа

пішініндегі қағаз беріледі. Олар осы пішінді

аяқтап, жаңа бір зат немесе

жануарға айналдыруы

керек. Мысалы, жұмыртқа

пішінінен ұшақ, құс, робот немесе басқа да қиялдағы

объектіні суретке салу қажет.

Оқушылар өздерінің

шығармашылық қабілеттерін қолдана отырып, жұмыртқа формасын әртүрлі қызықты, креативті

заттарға айналдырады. Бұл ойын балалардың ойлау

шеберлігін, елестету

қабілеттерін дамытып, өз идеяларын визуалды түрде

жеткізуге үйретеді.

Сабақтың ортасы

Жаңа тақырыпты

түсінуге бағытталған бағытталған

Мұғалім ұсынған

тапсырмаларды орындайды

оқыту ортасын құрады

Контекст:

Адамдар кітап оқығанда немесе ақпарат қабылдағанда мәтінді дұрыс түсіну және талдау дағдыларына сүйенеді. Бұл сабақта оқушылар қысқа әңгімелер мен көркем мәтіндерді оқып, олардың мазмұнын талдауды үйренеді.

Контекстке байланысты PIRLS тапсырмалары:

Оқу сауаттылығын дамыту тапсырмасы (PIRLS) Мәтін:

"Айгүл мектептен қайтып келе жатып, жолда күшікті көрді. Ол тоңып тұр екен. Айгүл күшікті үйіне алып кетті. Үйге келген соң, оған жылы орын дайындап, тамақ берді. Күшік оған ризашылықпен қарады."

Сұрақтар:

Айгүл қандай әрекет жасады?
Осы оқиғаның негізгі ойы қандай?
Егер сен Айгүлдің орнында болсаң, не істер едің?

Мәтіндегі ақпаратты талдау тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген үзіндіге сүйене отырып, сұрақтарға жауап беріңіз.

Үзінді:

"Асан ертеңгілік орманға серуендеуге шықты. Ол ағаштардың сыбдырын тыңдап, таза ауамен тыныстады. Кенет бір құстың дауысын естіді. Құс бұтақта отыр екен."

Сұрақтар:

Мәтінде Асан не істеді?
Орманда қандай табиғат құбылыстары суреттелген?
Егер сен осы оқиғаның жалғасын жазсаң, не қосар едің?

Кейіпкерлерді талдау тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген мәтінді оқып, кейіпкерлердің әрекеттерін сипаттаңыз.

Мәтін:

"Марат өз досына сыйлық жасамақшы болды. Ол оған әдемі дәптер сатып алды. Досы сыйлықты көріп, қатты қуанды. Олар ұзақ әңгімелесті." Сұрақтар:

Марат қандай жақсы іс жасады?
Бұл оқиға достық туралы не айтады?
Сен осы оқиғаға қандай атау берер едің?

Сабақтың аяғы

Оқушыларға өзін-өзі бағалауды

ұйымдастыру

Өзін-өзі бағалау

бағалау парақтары

Кері байланыс орнату

«Әріптер мен сандар» ойыны Мақсаты:

жылдамдық пен тапқырлықты дамыту, сергіту мақсатында пайдалану.

Мұғалім белгілі бір әріп немесе сан айтады

(мысалы, «А»

немесе «3»).

Қатысушылар екі топқа бөлінеді.

Әр топ сол әріппен немесе санмен мүмкіндігінше көп сөздер немесе комбинациялар құрастыруы

керек. Олар әртүрлі

тәсілдермен

(дауыстап айту, жазу, қимылмен көрсету) 10-ға дейін санағанша бірінші болып

тапсырманы орындаған топ жеңімпаз болады.

Бұл ойын сергіту кезеңінде немесе жағымды ахуал туғызу сәтінде қолдануға өте

тиімді, себебі ол қатысушыларды ң көңіл-күйін көтеріп, оларды

белсенді етеді.

Бөлім
Педагогтің аты-жөні
Күні:
Сынып:	Қатысушылар саны:	Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	Мәтіннің құрылымы: кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары	Оқушыларға мәтін құрылымын (кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды) түсіндіру. Мәтіннің логикалық құрылымын сақтай отырып, ойды ретімен жеткізу дағдыларын дамыту. Контекстке негізделген PIRLS тапсырмалары арқылы функционалдық сауаттылықты жетілдіру.

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/уақы

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурста р

Сабақтың басы

Oқушылapмен сәлемдесу,

оқушыларды түгeлдeу, oқушылapдың

нaзapын caбaққa aудapу

Сабақтың тақырыбы мен мақсаттарымен таныстыру, жаңа

тақырыпқа шолу

Психологиялық ахуал орнату

Мұғаліммен амандасады.

Сабақтың

тақырыбын

дәптерге жазады, сабақтың

мақсаттарымен танысады.

«Өкпені босату» жаттығуы

Мақсаты: ішкі тыныштықты табу және өкпе мен ренішті босату.

Оқушылар немесе

қатысушылар өздерін жайлы

Түрлі – түсті доптар

жайғасып, тыныштық

сақтап отырады.

Олар өздерін

қаракөлеңкеде, театрда отыр екендей

елестетіп, алдына сахнаға тұрғызып, ең жек көретін, кешірім сұрау қажет адамды

елестетеді. Бұл адам қазіргі уақытта сізге реніш әкелген, бірақ

елестеткенде оның жағдайы жақсы, бетінде күлкі үйіріліп тұрғанын көресіз.

Әр қатысушы бұл бейнені ұзақ уақыт ойша көз алдына

елестетіп, ішкі тыныштықты сезінуге

тырысады. Осы жаттығу арқылы олар өкпе мен ренішті босатып, ішкі

тыныштыққа қол жеткізуге

бағытталған жұмыс жасайды.

Сабақтың ортасы

Жаңа тақырыпты түсінуге бағытталған бағытталған

оқыту ортасын құрады

Мұғалім ұсынған тапсырмаларды орындайды

Контекст:

Күнделікті өмірде адамдар ақпаратты түсінікті және жүйелі түрде жеткізу үшін мәтін құрылымын сақтайды. Бұл сабақта оқушылар мәтіннің кіріспе, негізгі бөлім және қорытындыдан тұратынын үйреніп, оларды дұрыс құрастыру дағдыларын меңгереді.

Контекстке байланысты PIRLS тапсырмалары:

Оқу сауаттылығын дамыту тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген мәтін бөліктерін дұрыс ретімен орналастырыңыз.

Мәтін бөліктері:

(Қорытынды) Күз – табиғаттың ең көркем мезгілі.
(Кіріспе) Күз келді. Ауа райы салқындап, жапырақтар сарғайды.
(Негізгі бөлім) Күзде күн салқындап, жаңбыр жиі жауады. Ағаштардың жапырақтары түсіп, далаға ерекше көрік береді.

Дұрыс жауап: 2 → 3 → 1

Мәтіннің құрылымын ажырату тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген мәтінді оқып, оның құрылымын анықтаңыз.

Мәтін:

"Кітап – біздің досымыз. (Кіріспе) Кітапты оқыған сайын жаңа білім аламыз. Біз оның көмегімен әртүрлі елдер, қызықты оқиғалар туралы біле аламыз. (Негізгі бөлім) Сондықтан кітап оқуды әдетке айналдыру керек. (Қорытынды)" Сұрақтар:

Мәтінде кіріспе қай жерде?
Негізгі бөлімде қандай ақпарат берілген?
Қорытынды сөйлем не туралы?

Мәтін жазу тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Төмендегі тақырып бойынша кіріспе, негізгі бөлім және қорытындысы бар шағын мәтін жазыңыз: "Менің сүйікті жыл мезгілім".

Жауап үлгісі:

Кіріспе: Менің сүйікті жыл мезгілім – көктем.
Негізгі бөлім: Көктемде күн жылынады, табиғат оянады. Ағаштар бүршік жарып, құстар қайта оралады.
Қорытынды: Сондықтан мен көктемді жақсы көремін.

Сабақтың аяғы

Оқушыларға өзін-өзі бағалауды

ұйымдастыру

Кері байланыс орнату

Өзін-өзі бағалау

«Балалар философиясы»

бағалау парақтары

әдісі

Мақсаты: оқушыларды терең ойлауға,

сыни ойлау мен сұрақ қою

дағдыларын дамыту.

Тақырыппен

таныстырғаннан кейін, мұғалім оқушыларға

материалды мұқият қарап

шығуға бірнеше минут уақыт береді.

Оқушылар шеңберге отырып,

тақырыпқа немесе пәнге қатысты сұрақтар

ойластырып, сол сұрақтарды бір- бірімен

талқылайды. Оған бір-екі минут беріледі. Әр оқушы өз сұрағын

құрғаннан кейін, олар өз ойларын жариялап,

талқылау барысында дауыс беру әдісімен сұрақтарды таңдайды. Мұғалім сұрақтарды

дұрыс құрастырып,

дамытатын сұрақтар қойып немесе әр

оқушының қатысуын

қамтамасыз ету үшін топпен жұмыс істейді. Мұғалімнің рөлі

— сұрақтардың тереңдігін

арттыру,

қатысушыларды ң көзқарастарын ашып көрсету

және олардың әрқайсысының пікірін ескере отырып,

талқылауды басқару. ретінде

қатысады..

Бөлім
Педагогтің аты-жөні
Күні:
Сынып:	Қатысушылар саны:	Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	Мәтінді мағыналық бөліктерге бөлу және негізгі ойды анықтау
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары	Оқушыларға мәтінді мағыналық бөліктерге бөлуді және негізгі ойды анықтауды үйрету. Мәтіндегі маңызды ақпаратты ажыратып, оны жүйелі түрде түсіндіру дағдыларын дамыту. Контекстке негізделген PIRLS тапсырмалары арқылы функционалдық сауаттылықты жетілдіру.

Сабақтың барысы

Сабақтың

кезеңі/уақы т

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурста р

Сабақтың

басы

Oқушылapмен

сәлемдесу,

Мұғаліммен

амандасады.

Түрлі –

түсті

оқушыларды түгeлдeу, oқушылapдың

нaзapын caбaққa aудapу

Сабақтың тақырыбы мен мақсаттарымен таныстыру, жаңа

тақырыпқа шолу

Психологиялық ахуал орнату

Сабақтың

тақырыбын

дәптерге жазады, сабақтың

мақсаттарымен танысады.

«Жағымды сөздер» ойыны Мақсаты: өзін- өзі тану, психологиялық мінездемелерді анықтау және

жағымды қарым- қатынас

дағдыларын дамыту.

Қатысушылар

шеңбер бойымен отырады.

Жүргізуші

жағымды сөздер айта отырып, кез келген

қатысушыға доп лақтырады.

Допты алған ойыншы

шеңбердегі басқа қатысушыны

таңдап, оған жағымды сөз

айтады (мысалы,

«Сен өте еңбекқорсың» немесе «Сенің күлімсіреуің өте

әдемі»). Әр

доптар

қатысушы бір- біріне жағымды сөздер айта

отырып, ойын жалғаса береді.

Бұл ойын

қатысушыларды ң бір-біріне

жақсы қарым- қатынас орнатуға, өзара құрмет көрсетуге, сондай-ақ

жағымды ойлар мен сөздерді көп қолдануға

көмектеседі.

Сабақтың ортасы

Жаңа тақырыпты түсінуге бағытталған бағытталған

оқыту ортасын құрады

Мұғалім ұсынған тапсырмаларды орындайды

Контекст:

Адамдар мәтіндерді оқығанда оның құрылымын түсіну және негізгі ойын

ажырату арқылы ақпаратты тиімді қабылдайды. Бұл сабақта оқушылар мәтіннің мағыналық бөліктерін анықтап, негізгі ойды тұжырымдауды үйренеді.

Контекстке байланысты PIRLS тапсырмалары:

Оқу сауаттылығын дамыту тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген мәтінді мағыналық бөліктерге бөліңіз және негізгі ойын анықтаңыз.

Мәтін:

"Асан мен Әли ауылда тұрады. Бір күні олар тоғанға барып, балық аулады.

Кешке дейін балық аулаған балалар шаршап қалды, бірақ олар қуанышты еді. Себебі олар жақсы уақыт өткізді."

Сұрақтар:

Мәтін қандай бөліктерден тұрады?
Осы мәтіндегі негізгі ой қандай?
Егер сен осы оқиғаны толықтырсаң, не қосар едің?

Жауап үлгісі:

Мағыналық бөліктер:
1. Кіріспе: Асан мен Әли ауылда тұрады.
2. Негізгі бөлім: Олар тоғанға барып, балық аулады.

3. Қорытынды: Балалар шаршаса да, көңілді болды.

2. Негізгі ой: Достар бірге уақыт өткізіп, табиғатта демалды.

Мәтіннің құрылымын ажырату тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген мәтінді оқып, оған сұрақтар қойыңыз.

Мәтін:

"Көктем келді. Ағаштар бүршік жарды, күн жылынды. Құстар ұшып келіп, сайрады. Адамдар жеңіл киіне бастады. Табиғат жаңарып, барлығы ерекше көңіл-күйде болды."

Сұрақтар:

Мәтін не туралы?
Бұл мәтіннің негізгі ойы қандай?
Мәтінді үш бөлікке бөлсең, қайсысы кіріспе, негізгі бөлім және қорытынды?

Негізгі ойды анықтау тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген сөйлемдердің ішінен мәтіннің негізгі ойын білдіретінін таңдаңыз.

Мәтін:

"Аязды күн болды. Асан мен Айгүл далаға шықты. Олар қардан аққала жасады. Қар лақтырысып ойнап, мәз болды. Кешке үйге кіріп, ыстық шай ішті." Сұрақтар:

Бұл мәтіндегі негізгі ой қандай?
Келесі сөйлемдердің қайсысы негізгі ойды білдіреді?
1. Балалар далаға шықты.
2. Балалар қармен ойнап, аққала жасады.
3. Олар үйге кіріп, шай ішті.

Жауап үлгісі:

Негізгі ой: Балалар қармен ойнап, аққала жасады.
Мағыналық бөліктер:
1. Кіріспе: Аязды күн болды, балалар далаға шықты.
2. Негізгі бөлім: Олар қармен ойнады, аққала жасады.
3. Қорытынды: Балалар үйге кіріп, шай ішті.

Сабақтың аяғы

Оқушыларға өзін-өзі бағалауды

ұйымдастыру

Кері байланыс орнату

Өзін-өзі бағалау

«Батискаф» ойыны

Мақсаты: қимыл арқылы ойлау

және коммуникация

бағалау парақтары

дағдыларын дамыту, топтық жұмысқа

ынталандыру. Оқушылар екі топқа бөлінеді. Әр топ кезекпен сөздер

жасырады. Бір топтың оқушысы

«батискаф» рөлін атқарып, өз тобына

жасырылған сөзді тек қимыл арқылы жеткізуі керек. Қалған топ мүшелері сол қимылды көріп, қандай сөз

жасырылғанын болжауы керек. Топ мүшелері дұрыс жауап берген кезде, ойын жалғасады.

Бұл ойын арқылы

оқушылар қимыл мен әрекеттер арқылы ойды

жеткізу қабілетін арттырады және топпен жұмыс

жасауға

ынталанады.

Бөлім
Педагогтің аты-жөні
Күні:
Сынып:	Қатысушылар саны:	Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	Шағын мәтіндер арқылы логикалық ойлау дағдыларын дамыту

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

Оқушыларға шағын мәтіндерді талдау арқылы логикалық ойлау дағдыларын дамыту.

Берілген ақпаратты дұрыс түсініп, логикалық байланысын анықтауға үйрету.

Контекстке негізделген PIRLS тапсырмалары арқылы функционалдық сауаттылықты жетілдіру.

Сабақтың барысы

Сабақтың

кезеңі/уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының

әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Oқушылapмен сәлемдесу, оқушыларды түгeлдeу, oқушылapдың нaзapын caбaққa aудapу.

Сабақтың тақырыбы мен мақсаттарымен таныстыру, жаңа

тақырыпқа шолу

Психологиялық ахуал орнату

Мұғаліммен амандасады.

Сабақтың

тақырыбын дәптерге

жазады, сабақтың

мақсаттарымен танысады.

«Сәлемдесу» ойыны

Мақсаты: қозғалыс пен

қимыл арқылы өзара қарым- қатынасты дамыту, көңіл- күйді көтеру. Оқушыларға әртүрлі амандасу

тәсілдері беріледі. Мұғалім

«Бастаймыз»

деген белгі бергенде,

Түрлі – түсті доптар

оқушылар осы тәсілдерді қолданып, бір- бірімен амандасады.

Мысалы, көзбен амандасу, қолмен амандасу, иықпен амандасу, құлақпен, тіземен, иекпен, өкшемен,

арқамен амандасу.

Бұл ойын оқушылардың

шығармашылық қабілеттерін

арттырып, топ ішіндегі позитивті

қарым-

қатынасты күшейтеді.

Сонымен қатар, көңіл-күйді

көтеру үшін сергіту

жаттығуы

ретінде өте тиімді.

Сабақтың ортасы

Жаңа тақырыпты түсінуге бағытталған бағытталған

оқыту ортасын құрады

Мұғалім ұсынған

тапсырмаларды

орындайды

Контекст:

Күнделікті өмірде адамдар ақпаратты дұрыс қабылдап, оны логикалық тұрғыдан талдай білуі керек. Бұл сабақта оқушылар шағын мәтіндерді оқып, олардың

мағынасын логикалық тұрғыдан түсінуді үйренеді.

Контекстке байланысты PIRLS тапсырмалары:

1. Логикалық байланыс тапсырмасы (PIRLS)

Тапсырма:

Берілген мәтінді оқып, оның жалғасын болжаңыз.

Мәтін:

"Әлия орманға серуендеуге шықты. Ол ағаштардың арасынан бір кішкентай қоянды көрді. Қоян қашып кетті. Әлия не істерін білмей..."

Сұрақтар:

Әлия не істеуі мүмкін?
Осы оқиғаның мүмкін болатын екі түрлі аяқталуын жазыңыз.
Егер Әлия қоянды қайталап көргісі келсе, не істеуі керек?

Мәтін бөліктерін дұрыс орналастыру тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Төмендегі сөйлемдерді оқып, олардың дұрыс ретін анықтаңыз.

Сөйлемдер:

Күн бұлттанып, жаңбыр жауа бастады.
Ержан мектептен үйіне қайтып келе жатты.
Ол қолшатырын ашып, асығыс жүре берді.

Дұрыс жауап:

2 → 1 → 3

Шағын мәтіндегі логикалық байланыс тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген мәтінді оқып, оған сәйкес келетін тақырыпты таңдаңыз.

Мәтін:

"Асан бүгін өте көңілді. Себебі ол досымен бірге ойнады. Олар аулада жүгіріп, секіріп, түрлі ойындар ойнады. Кешке қарай Асан шаршап, үйіне қайтты." Тақырып нұсқалары:

Асанның жаңа кітабы
Достармен ойнау
Мектептегі сабақ

Дұрыс жауап:

2. Достармен ойнау

Сабақтың аяғы

Оқушыларға өзін-өзі бағалауды

ұйымдастыру

Кері байланыс орнату

Өзін-өзі бағалау

«Баяндама» әдісі Мақсаты:

оқушылардың мәтіннің мазмұнын түсіну қабілетін

арттыру, ақпаратты

бағалау парақтары

визуалды түрде беру

дағдыларын дамыту.

Мұғалім оқушыларға мәтінді оқып,

оның мазмұнын түсінуді ұсынады.

Оқушылар мәтіннен кейін оны сурет немесе сызба түрінде баяндап береді. Бұл әдіс

«шпаргалка» жасау арқылы

ақпаратты жеңіл әрі түсінікті түрде жеткізуге мүмкіндік береді.

Оқушыларға мазмұнды

қысқаша, бірақ дәлме-дәл көрсету

тапсырмасы беріледі, сол

арқылы олардың шығармашылық ойлау қабілеті мен мәтіннің негізгі идеяларын

анықтап беру дағдылары

дамиды.

Бөлім
Педагогтің аты-жөні
Күні:
Сынып:	Қатысушылар саны:	Қатыспағандар саны:

Сабақтың

тақырыбы

Көркем әдебиет пен ғылыми мәтіндерді салыстыру

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

Оқушыларға көркем әдебиет пен ғылыми мәтіндердің ерекшеліктерін түсіндіру.

Көркем және ғылыми мәтіндерді салыстырып, олардың құрылымын, мазмұнын ажырату дағдыларын

қалыптастыру.

К онтекстке негізделген PIRLS тапсырмалары арқылы функционалдық сауаттылықты жетілдіру.

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/уақы т	Педагогтің әрекеті	Оқушының әрекеті	Бағалау	Ресурста р
Сабақтың басы	Oқушылapмен сәлемдесу, оқушыларды түгeлдeу, oқушылapдың нaзapын caбaққa aудap у.	Мұғаліммен амандасады.		Түрлі – түсті доптар
	Сабақтың тақырыбы мен мақсаттарымен таныстыру, жаңа тақырыпқа шолу	Сабақтың тақырыбын дәптерге жазады, сабақтың мақсаттарымен танысады.
	Психологиялық ахуал орнату
		«Кім, нені жақсы көреді?» жаттығуы Мақсаты: оқушылардың өздерін ашық көрсетуіне және бір-бірімен танысуына көмектесу. Барлық қатысушылар орындықтарға отырады. Мұғалім түрлі сұрақтар

қойып, «Кім, нені жақсы көреді?» деп бастайды.

Мысалы, «Кім балмұздақты

жақсы көреді, сол орнынан тұрсын»,

«Кім өзін

батырмын деп есептейді?», «Кім сары түсті жақсы көреді?» және т.б.

Әр сұраққа сол қасиетке немесе сүйікті нәрсеге

қатысты адамдар орнынан тұрып, бір-бірін танып- білуге мүмкіндік алады.

Бұл жаттығу

қатысушылардың бір-бірімен жақын танысуына, өздерінің

қызығушылықтар ы мен қасиеттерін бөлісуіне

көмектеседі.

Сабақтың ортасы

Жаңа тақырыпты түсінуге бағытталған бағытталған

оқыту ортасын құрады

Мұғалім ұсынған тапсырмаларды орындайды

Контекст:

Адамдар ақпаратты әртүрлі мәтіндерден алады: көркем әдебиет эмоция мен суреттеуге негізделсе, ғылыми мәтін нақты деректер мен логикалық түсіндірмелерге сүйенеді. Бұл сабақта оқушылар осы екі мәтін түрінің айырмашылығын үйренеді.

Контекстке байланысты PIRLS тапсырмалары:

1. Мәтіндерді салыстыру тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:

Берілген екі мәтінді оқып, олардың қандай мәтін түріне жататынын анықтаңыз.

Мәтін 1:

"Күн еңкейіп, көкжиекке жақындады. Аспан түрлі-түсті бояуға малынды. Жер беті тынышталып, кешкі самал соқты."

Мәтін 2:

"Күн — Жерге ең жақын жұлдыз. Оның температурасы өте жоғары. Күннің энергиясы Жердегі тіршілікке қажетті жарық пен жылуды береді." Сұрақтар:

Қай мәтін көркем әдебиетке, қайсысы ғылыми мәтінге жатады?
Әр мәтінде қандай ерекшеліктер бар?
Егер осы мәтіндерді біріктірсе, қандай жаңа мәтін пайда болар еді?

Жауап үлгісі:

Мәтін 1 – Көркем әдебиет (суреттеу, эмоция бар).
Мәтін 2 – Ғылыми мәтін (деректер, нақты ақпарат берілген).

Мәтіннің құрылымын талдау тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Төмендегі сөйлемдерді көркем әдебиет пен ғылыми мәтінге бөлу.

Сөйлемдер:

Жазда күн ұзақ болады, ал қыста қысқарады.
Күннің қызарып батуын көргенде, мен ерекше сезімге бөлендім.
Құс көкте қалықтап, еркін ұшты.
Жер атмосферасы күннің ультракүлгін сәулелерін сүзгіден өткізеді.

Жауап үлгісі:

Ғылыми мәтін: 1, 4
Көркем әдебиет: 2, 3

Мәтін түрлерін сәйкестендіру тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген сипаттамаларды сәйкес мәтін түрімен байланыстырыңыз.

С ипаттама Көркем мәтін / Ғылыми мәтін

Эмоция мен суреттеу бар ? Деректер мен нақты ақпарат береді ? Қиялға негізделуі мүмкін ? Терминдер мен фактілер көп кездеседі ?

Жауап:

Көркем мәтін → Эмоция мен суреттеу бар, қиялға негізделуі мүмкін.
Ғылыми мәтін → Деректер мен нақты ақпарат береді, терминдер мен фактілер кездеседі.

Сабақтың

аяғы

Оқушыларға өзін-өзі

бағалауды

Өзін-өзі бағалау

бағалау

парақтар

ұйымдастыру

Кері байланыс орнату

«БББ» әдісі

Жаңа тақырып бастар алдында оқушылар үш

бағаннан тұратын сурет салады - Олар нені біледі? Олар нені білгісі келеді?

Олар нені білді?

Миға шабуыл

өткізгеннен кейін оқушылар

алғашқы екі бағанды

толтырады және бөлімді оқып біте бастағанда,

үшіншіге қайта оралады (немесе бөлімді оқу барысында

толтыруы мүмкін). Ұсыным:

«Қалайша оқып- үйренетін боламын?» деген қосымша баған

қосуға болады.

Бөлім
Педагогтің аты-жөні
Күні:
Сынып:	Қатысушылар саны:	Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	Кейіпкерлерді сипаттау және олардың іс-әрекетін талдау
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту	Оқушыларға кейіпкерлерді сипаттау және олардың іс- әрекетін талдау дағдыларын қалыптастыру. Кейіпкерлердің мінез-құлқы мен әрекеттерін бағалап,

мақсаттары

олардың оқиғадағы рөлін анықтау.

Контекстке негізделген PIRLS тапсырмалары арқылы функционалдық сауаттылықты жетілдіру.

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/уақы

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурста р

Сабақтың басы

Oқушылapмен сәлемдесу,

оқушыларды түгeлдeу, oқушылapдың

нaзapын caбaққa aудapу

Сабақтың тақырыбы мен мақсаттарымен таныстыру, жаңа

тақырыпқа шолу

Психологиялық ахуал орнату

Мұғаліммен амандасады.

Сабақтың

тақырыбын

дәптерге жазады, сабақтың

мақсаттарымен танысады.

«Сантики, Фантики, Лимпопо» ойыны

Мақсаты: топпен бірлесе жұмыс

жасау, ептілік пен қимылдарды үйлестіру

қабілетін дамыту.

Барлық

қатысушылар

шеңбер бойымен тұрып, бір баланы бөлменің сыртына

шығарады. Шеңбердегі балалар ішінен бір баланы жүргізуші етіп таңдайды.

Жүргізуші

Түрлі – түсті доптар

қимылдарды көрсетіп тұрады, ал ойыншылар осы қимылдарды жүргізушіге

қарамай, дәл

қайталауы керек.

Қимылдарды шапалақпен бірге орындап, барлық

ойыншылар бірге

«САНТИКИ, ФАНТИКИ, ЛИМПОПО» деп

айтады. Ойында бөлмеден тыс тұрған бала жүргізушінің артынан қимылдарды

қайталап жатқан ойыншылардың дауыстарын

тыңдап, кімнің қай қимыл

жасағанын болжауға

тырысады. Бұл ойын

қатысушыларды ң ептілігі мен топтық үйлесімділігін жақсартады

Сабақтың ортасы

Жаңа тақырыпты түсінуге бағытталған бағытталған

оқыту ортасын құрады

Мұғалім ұсынған тапсырмаларды орындайды

Контекст:

Көркем шығармаларда кейіпкерлер әртүрлі мінез-құлық танытады, оқиғаның

дамуына ықпал етеді. Бұл сабақта оқушылар кейіпкерлерді сипаттауды, олардың іс-әрекетін түсініп, бағалауды үйренеді.

Контекстке байланысты PIRLS тапсырмалары:

Кейіпкерді сипаттау тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген мәтінді оқып, кейіпкердің сипатын анықтаңыз.

Мәтін:

"Айжан таңертең ерте тұрып, анасымен бірге бақшаға барды. Ол гүлдерге су құйып, арам шөптерді тазалады. Анасы қызының еңбегін мақтады." Сұрақтар:

Айжан қандай іс-әрекет жасады?
Осы мәтіннен Айжанның мінезін қалай сипаттауға болады?
Егер сен осы оқиғаны жалғастырсаң, Айжан тағы не істеуі мүмкін?

Жауап үлгісі:

Айжан еңбекқор, анасына көмектесетін бала.

Кейіпкердің іс-әрекетін бағалау тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген сөйлемдердегі кейіпкерлердің іс-әрекетіне баға беріңіз.

Сөйлемдер:

Әли кішкентай інісіне ойыншық сыйлады.
Сәуле сабаққа дайындалмай келді.
Марат досының кітабын жоғалтып алды, бірақ оған айтпады.

Сұрақтар:

Қай кейіпкердің әрекеті оң, қайсысының әрекеті теріс деп бағаланады?
Егер сен Мараттың орнында болсаң, не істер едің?

Жауап үлгісі:

Әли – мейірімді, бауырмал бала.
Сәуле – жауапкершіліксіз.
Марат – қателігін мойындамаған, бірақ досына айтуы керек еді.

Кейіпкердің рөлін анықтау тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Төмендегі кейіпкерлерді жақсы және жаман іс-әрекеттерге сәйкес сәйкестендіріңіз.

Кейіпкер	Іс-әрекет
Айгүл	Досына көмектесті
Ержан	Үй жұмысын орындамады
Данияр	Қарт кісіге жол берді
Саят	Сабақта шулады

Жауап үлгісі:

Айгүл – жақсы іс жасады.

Ержан – жауапкершіліксіз әрекет жасады.
Данияр – ізеттілік көрсетті.
Саят – тәртіп бұзды.

Сабақтың аяғы

Оқушыларға өзін-өзі бағалауды

ұйымдастыру

Кері байланыс орнату

Өзін-өзі бағалау

«Блиц кездесу» әдісі

Мақсаты: оқушылардың түсіндіру

дағдыларын дамыту, сөздік қорын кеңейту.

Оқушылар

жұптасып, біреуі тақтаға, екіншісі қарама-қарсы

жақта отырады. Мұғалім түсіндіру үшін негізгі сөзді немесе сөздер тобын тақтаға жазады. Бірінші қатысушы осы сөзді екінші

қатысушыға түсіндіруі керек, бірақ тек 30 секунд уақыт беріледі.

Түсіндіру кезінде сөзді қолдану, мысалдар

келтіру арқылы басты мағына жеткізілуі тиіс.

Бұл әдіс

бағалау парақтары

оқушылардың жылдам ойлау қабілетін, түсіндіру

дағдыларын және өз

пікірлерін нақты әрі қысқа жеткізу

қабілеттерін дамытады.

Бөлім
Педагогтің аты-жөні
Күні:
Сынып:	Қатысушылар саны:	Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	Мәтінге сұрақ қою және оған жауап беру дағдылары
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/уақы

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурста р

Сабақтың басы

Oқушылapмен сәлемдесу,

оқушыларды түгeлдeу, oқушылapдың

нaзapын caбaққa aудapу

Сабақтың тақырыбы мен мақсаттарымен таныстыру, жаңа

тақырыпқа шолу

Психологиялық ахуал орнату

Мұғаліммен амандасады.

Сабақтың

тақырыбын

дәптерге жазады, сабақтың

мақсаттарымен танысады.

«Қолдағы хат» әдісі

Мақсаты:

Түрлі – түсті доптар

сезімталдықты дамыту, қарым- қатынас және назар аудару дағдыларын арттыру.

Оқушылар жұпқа бөлінеді. Бір оқушы көзін жұмып, қолын алға созып тұрады, ал екінші оқушы оның

алақанына баспа әріптерімен хат жаза бастайды.

«Соқыр» ойыншы жазылған

әріптерді тауып, не жазылғанын айтуы керек. Бір әріпті жазған соң, келесі әріпті жазбас бұрын бірінші әріпті

өшіріп тастау қажет.

Бұл әдіс

оқушылардың сезімталдықтары н дамытуға, назарларын

шоғырландыруға және өзара

қарым-

қатынастарын нығайтуға көмектеседі. Сонымен қатар, оқушылардың жазу мен оқу дағдыларын басқа формада

тәжірибе жүзінде

жаттықтыруға

мүмкіндік береді.

Сабақтың ортасы

Жаңа тақырыпты түсінуге бағытталған бағытталған

оқыту ортасын құрады

Мұғалім ұсынған тапсырмаларды орындайды

Сабақтың мақсаты:

Оқушыларға мәтін бойынша сұрақ қою және оған жауап беру дағдыларын қалыптастыру.
Оқылған мәтіннің мазмұнын терең түсінуге көмектесу.
Контекстке негізделген PIRLS тапсырмалары арқылы функционалдық сауаттылықты жетілдіру.

Контекст:

Адамдар ақпаратты дұрыс қабылдау үшін мәтіннің мазмұнын толық түсініп, оған сұрақ қою арқылы ойларын нақтылай алады. Бұл сабақта оқушылар мәтін бойынша сұрақтар құрастырып, оған жауап беруді үйренеді.

Контекстке байланысты PIRLS тапсырмалары:

Оқу сауаттылығын дамыту тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген мәтінді оқып, оған сәйкес сұрақтар құрастырыңыз.

Мәтін:

"Асан мен Әли орманға барды. Олар түрлі өсімдіктер мен құстарды бақылап, табиғатты тамашалады. Кенеттен жаңбыр жауа бастады. Балалар жақын маңдағы ағаштың түбіне тығылды."

Сұрақтар:

Асан мен Әли қайда барды?
Олар орманда не істеді?
Балалар жаңбырдан қалай қорғанды?

Мәтінге нақтылау сұрақтарын қою тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген мәтінді оқып, оған "Қашан?", "Қайда?", "Не істеді?" сұрақтарын қойыңыз.

Мәтін:

"Марат бүгін кітапханадан жаңа кітап алды. Ол үйіне келіп, кітап оқи бастады. Бұл кітап оған өте ұнады."

Жауап үлгісі:

Марат қашан кітап алды? – Бүгін.
Ол кітапты қайдан алды? – Кітапханадан.
Марат үйіне келген соң не істеді? – Кітап оқи бастады.

3. Ашық және жабық сұрақтар қою тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:

Берілген сөйлемдерге ашық және жабық сұрақтар қойыңыз.

Мәтін:

"Сәуле гүлдерді суарып, бау-бақшаны ретке келтірді. Кешке қарай ол отбасы мүшелерімен бірге шай ішті."

Сұрақтар:

Жабық сұрақ: Сәуле не істеді?
Ашық сұрақ: Егер сен осы оқиғаның жалғасын жазсаң, не қосар едің?

Сабақтың аяғы

Оқушыларға өзін-өзі бағалауды

ұйымдастыру

Кері байланыс орнату

Өзін-өзі бағалау

«Блок ортасында бағалау» әдісі Мақсаты:

оқушылардың білімін уақытылы бағалап, түсінбеушіліктер мен

қиындықтарды анықтау.

Бұл әдіс

сабақтың немесе бөлімнің

ортасында оқушылардың түсінгенін

бағалауға мүмкіндік береді.

Мұғалім оқушылардан белгілі бір

тақырыпты өткен соң, олардың білімін тексереді. Бұл үшін тест, сұрақ-жауап немесе қысқа

жазбаша

тапсырмалар берілуі мүмкін. Оқушылардың жауабына қарап,

мұғалім

бағалау парақтары

түсінбеушілік туындаған немесе қиындықтар орын алған

тақырыптар бойынша уақытылы түсіндіру жұмыстарын жүргізеді.

Осылайша, бөлімнің соңында бағалау кезінде оқушылардың

қандай тұстарда қиындықтарға

тап болғаны алдын ала белгілі болады, және бұл оқыту процесінің тиімділігін

арттырады.

Бөлім
Педагогтің аты-жөні
Күні:
Сынып:	Қатысушылар саны:	Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	Сурет бойынша мәтін құрастыру және толықтыру
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары	Оқушыларға сурет бойынша мәтін құрастыру және оны толықтыру дағдыларын қалыптастыру. Логикалық ойлау, сипаттау және мазмұндау қабілеттерін дамыту. Контекстке негізделген PIRLS тапсырмалары арқылы функционалдық сауаттылықты жетілдіру.

Сабақтың барысы

Сабақтың

кезеңі/уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының

әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Oқушылapмен сәлемдесу, оқушыларды

түгeлдeу, oқушылapдың

Мұғаліммен амандасады.

Түрлі – түсті

доптар

нaзapын caбaққa aудapу.

Сабақтың тақырыбы мен мақсаттарымен таныстыру, жаңа

тақырыпқа шолу

Психологиялық ахуал орнату

Сабақтың

тақырыбын дәптерге

жазады, сабақтың

мақсаттарымен танысады.

«Көңіл-күй неге ұқсас?» ойыны Мақсаты: өз эмоцияларын білдіру және солармен жұмыс істей білу,

шығармашылық ойлау

дағдыларын дамыту.

Ойыншылар бүгінгі көңіл- күйлерінің неге ұқсас екенін айтып береді.

Мысалы,

«Менің көңіл- күйім жаздың ыстық күндеріне ұқсайды», немесе «Менің көңіл-күйім

жаңбырлы күнге ұқсайды». Бұл ойынды бастау үшін мұғалім өз көңіл-күйін сипаттап, мысал келтіреді, сол арқылы

балаларды

ойынға тартуға болады.

Бұл ойын оқушылардың эмоцияларын тануға және оларды білдіруге

көмектеседі, әрі өз сезімдерін

табиғатпен, ауа райымен, жыл мезгілдерімен байланыстыру арқылы

шығармашылық ойлауды дамытуға ықпал

етеді.

Сабақтың ортасы

Жаңа тақырыпты түсінуге бағытталған бағытталған

оқыту ортасын құрады

Мұғалім ұсынған

тапсырмаларды

орындайды

Контекст:

Күнделікті өмірде адамдар оқиғаларды сипаттау және баяндау үшін визуалды ақпаратты пайдаланады. Бұл сабақта оқушылар сурет бойынша мәтін

құрастыруды және оны мағыналық байланыста толықтыруды үйренеді.

Контекстке байланысты PIRLS тапсырмалары:

Оқу сауаттылығын дамыту тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген суретті мұқият қарап, оған сәйкес мәтін құрастырыңыз.

Сурет сипаттамасы:

"Балалар саябақта ойнап жүр. Біреуі әткеншекте тербеліп отыр, ал екіншісі доппен ойнап жүр. Жақын жерде бір қыз гүл жинауда."

Сұрақтар:

Осы сурет бойынша оқиға қалай өрбуі мүмкін?
Балалардың көңіл-күйін сипатта.
Егер сен осы суреттегі оқиғаны жалғастырсаң, не қосар едің?

Мәтінді толықтыру тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген мәтінді аяқтаңыз.

Бастапқы мәтін:

"Аружан орманға серуендеуге шықты. Ол түрлі гүлдерді көріп, құстардың әсем үнін естіді. Кенеттен..."

Жауап үлгісі:

"Кенеттен ол ағаштың түбінде кішкентай тиінді көрді. Тиін жаңғақ жеп отыр екен. Аружан оған жақындап, қызыға қарады."

Суреттегі оқиғаны болжау тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Суретті қарап, ондағы оқиғаның не болатынын болжаңыз.

Сурет сипаттамасы:

"Бұлт қоюланып, аспан қараңғыланды. Балалар көшеде ойнап жүр."

Сұрақтар:

Осы суретке сәйкес оқиғаның келесі кезеңін сипатта.
Егер сен осы оқиғаға кейіпкер ретінде қосылсаң, не істер едің?
Осы оқиғаны аяқтайтын екі түрлі нұсқа ұсын.

Сабақтың аяғы

Оқушыларға өзін-өзі бағалауды

ұйымдастыру

Кері байланыс орнату

Өзін-өзі бағалау

«Боди-арт» ойыны Мақсаты:

шығармашылық қабілеттерді дамыту, топ

ішінде қарым- қатынас орнату және ойын

арқылы көңілді жағдай жасау. Оқушылар бірінің артына бірі тұрып,

кезекпен сурет салады. Соңғы ойыншы алдыңғысының арқасына

қалаған суретін салады, ал ол суретті сезінген оқушы өз

алдындағы ойыншының

бағалау парақтары

арқасына салады. Бұл процесс шеңбер бойынша

жалғасып, соңғы сурет бірінші ойыншыға

жетеді.

Ойын соңында, соңғы және бірінші

қатысушының суреттері салыстырылып, әртүрліліктер немесе

ағаттықтар

анықталады. Бұл ойында қызықты әрі күлкілі

жағдайлар туындап, оқушылардың

өзара әрекеттесу дағдылары мен шығармашылық ойлау

қабілеттері

дамиды.

Бөлім
Педагогтің аты-жөні
Күні:
Сынып:	Қатысушылар саны:	Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	Шығармашылық оқу: мәтінді өз көзқарасы бойынша жалғастыру
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары	Оқушыларға шығармашылық ойлау арқылы мәтінді өз көзқарасы бойынша жалғастыруға үйрету. Логикалық байланыс пен қиялды дамыту. Контекстке негізделген PIRLS тапсырмалары арқылы функционалдық сауаттылықты жетілдіру.

Сабақтың барысы

Сабақтың

Педагогтің әрекеті

Оқушының

Бағалау

Ресурста

кезеңі/уақы

әрекеті

Сабақтың басы

Oқушылapмен сәлемдесу,

оқушыларды түгeлдeу, oқушылapдың

нaзapын caбaққa aудapу

Сабақтың тақырыбы мен мақсаттарымен таныстыру, жаңа

тақырыпқа шолу

Психологиялық ахуал орнату

Мұғаліммен амандасады.

Сабақтың

тақырыбын

дәптерге жазады, сабақтың

мақсаттарымен танысады.

«Тасбақалардың жүгірісі» ойыны Мақсаты:

оқушылардың

шыдамдылығын, төзімділігін және үйлесімді

қозғалыс дағдыларын дамыту.

Ойыншылар бөлменің бір

жағында қатарға тұрып, қарама- қарсы жаққа

«жүгіру» керек болады. Бірақ осы ойынның

ерекшелігі — жүгіру өте баяу және тұрақты болуы қажет.

Қатысушылар бір орында тұрып

қалмай, әрдайым қозғалыста болуы керек. Ең баяу

және соңғы

Түрлі – түсті доптар

мәреге жеткен ойыншы

жеңімпаз болады, себебі ол

шыдамдылық пен тұрақтылық

танытады.

Бұл ойын

қатысушыларға шыдамдылықты және жүйелі түрде мақсатқа

жету дағдыларын дамытуға

мүмкіндік береді.

Сабақтың ортасы

Жаңа тақырыпты түсінуге бағытталған бағытталған

оқыту ортасын құрады

Мұғалім ұсынған тапсырмаларды орындайды

Контекст:

Адамдар мәтіндерді оқыған кезде олардың жалғасын болжау немесе өз

көзқарастарын қосу арқылы шығармашылық қабілеттерін дамыта алады. Бұл сабақта оқушылар берілген мәтіндерді өз ойларымен жалғастырып жазуды үйренеді.

Контекстке байланысты PIRLS тапсырмалары:

Мәтінді өз көзқарасы бойынша жалғастыру тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген мәтінді оқып, оны өз ойыңмен жалғастыр.

Мәтін:

"Алима орманда серуендеп жүрді. Кенет ол қызықты нәрсе тауып алды..."

Сұрақтар:

Алима не тауып алды деп ойлайсың?
Оқиға қалай жалғасады?
Осы оқиғаның екі түрлі аяқталуын жаз.

Кейіпкердің іс-әрекетін болжау тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Мәтінді оқып, кейіпкердің келесі әрекетін болжаңыз.

Мәтін:

"Марат мектептен үйге келе жатып, жолда кішігірім қорап тауып алды. Ол қораптың ішінде не бар екенін білмеді..."

Сұрақтар:

Марат қорапты ашты ма?

Егер сен осы оқиғаның жалғасын жазсаң, не қосар едің?
Оқиғаның қызықты әрі күтпеген аяқталуын жаз.

Берілген сөйлемдерді логикалық түрде жалғастыру тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген сөйлемдердің негізінде шағын әңгіме құрастыр.

Сөйлемдер:

Күн бұлттанып, жаңбыр жауа бастады.
Айжан қолшатырын алмаған еді.
Ол бір жерге жүгіре бастады...

Сұрақтар:

Айжан қайда жүгірді?
Оның әрекеті неге байланысты болды?
Оқиғаны қызықты етіп аяқта.

Сабақтың аяғы

Оқушыларға өзін-өзі бағалауды

ұйымдастыру

Кері байланыс орнату

Өзін-өзі бағалау

«Борт журналы»

«Борт журналы» әдісі

Мақсаты:

оқушылардың өз ойларын жүйелі түрде жазып, оқу материалын

тереңірек түсінуге көмектесу. Оқушыларға мәтінмен

танысудан бұрын және кейін жауап беруге арналған арнайы сұрақтар беріледі. Бұл әдіс олардың оқу

кезінде назарын аударып, алған білімдерін

нақтылауға көмектеседі. Оқушылар келесі

сұрақтарға жауап

бағалау парақтар ы

жазады:

Берілген тақырып бойынша маған не белгілі?
Мен не білемін?
Мәтіннен қандай

жаңалық туралы білдім?

Бұл әдіс

оқушылардың өз білімін бағалап, оқу материалын қалай

қабылдағанын түсінуге және өз түсініктерін

жазбаша түрде білдіруге көмектеседі.

«Борт журналы» оқушылардың оқуға деген

қызығушылығын арттырып,

материалды еске түсіруге мүмкіндік береді.

Бөлім
Педагогтің аты-жөні
Күні:
Сынып:	Қатысушылар саны:	Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	Көркем шығармалардағы бейнелі сөздерді анықтау
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту	Оқушыларға көркем шығармалардағы бейнелі сөздерді (теңеу, метафора, эпитет) анықтауға үйрету. Бейнелі сөздердің мәтіндегі рөлін түсініп, олардың

мақсаттары

мағынасын ажырата білу дағдыларын қалыптастыру.

Контекстке негізделген PIRLS тапсырмалары арқылы функционалдық сауаттылықты жетілдіру.

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Oқушылapмен сәлемдесу, оқушыларды түгeлдeу, oқушылapдың нaзapын caбaққa aудapу.

Сабақтың тақырыбы мен мақсаттарымен таныстыру, жаңа

тақырыпқа шолу

Психологиялық ахуал орнату

Мұғаліммен амандасады.

Сабақтың

тақырыбын дәптерге

жазады, сабақтың

мақсаттарымен танысады.

«Көкөністер арқылы ұрысамыз» ойыны

Мақсаты:

қарым-

қатынаста

жағымды тіл мәдениетін

қалыптастыру, балалардың эмоцияларын бақылауға үйрету.

Бұл ойын барысында балалар өзара ұрысқан кезде

жаман сөздердің орнына көкөніс атауларын қолданады.

Мысалы, «Сен

Түрлі – түсті доптар

мені қауын сияқты

ұнатпайсың!» немесе «Сен кәдідей

қаталсың!» деген сияқты әзіл-оспақпен айтылған көкөніс

атаулары арқылы бір- біріне өз

эмоцияларын жеткізуге

тырысады.

Бұл әдіс балаларға жаман сөздерден аулақ болуға,

жағымды

қарым-қатынас орнатуға және қиын

жағдайларды жеңіл түрде шешуге көмектеседі. Сондай-ақ, балалардың

ойлау қабілетін дамытып,

шығармашылық

тіл байлығын арттырады.

Сабақтың

ортасы

Жаңа тақырыпты

түсінуге бағытталған бағытталған

оқыту ортасын құрады

Мұғалім

ұсынған

тапсырмаларды орындайды

Контекст:

К өркем шығармаларда бейнелі сөздер мәтіннің әсерлілігі мен мазмұнын күшейтеді. Бұл сабақта оқушылар көркемдік құралдарды анықтап, олардың мәтіндегі қызметін талдауды үйренеді.

Контекстке байланысты PIRLS тапсырмалары:

Бейнелі сөздерді табу тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген мәтінді оқып, оның ішінен бейнелі сөздерді анықтаңыз.

Мәтін:

"Күз келді. Ағаштардың алтын жапырақтары баяу тербеліп жерге түсті. Күннің жылы нұры да әлсіреп, аспанды сұр бұлттар жапты."

Сұрақтар:

Бұл мәтінде қандай бейнелі сөздер бар?
"Ағаштардың алтын жапырақтары" тіркесінің мағынасын түсіндір.
Осы мәтіндегі бейнелі сөздерді алып тастаса, оның әсері қалай өзгереді?

Жауап үлгісі:

"Алтын жапырақтар" – эпитет (жапырақтардың сарғайып түсуін әсерлі жеткізу үшін қолданылған).

Теңеу, метафора, эпитетті ажырату тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген сөйлемдердегі бейнелі сөздердің түрін анықтаңыз.

Сөйлемдер:

Күн көкжиектен баяу көтеріліп, алтын шарға айналды.
Ол батыл арыстандай күресті.
Самал жел жұмсақ қолымен бетін сипап өтті.

Жауап үлгісі:

"Күн алтын шарға айналды" – метафора.
"Ол батыл арыстандай күресті" – теңеу.
"Самал жел жұмсақ қолымен бетін сипап өтті" – метафора.

Бейнелі сөздерді қолдану тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген қарапайым сөйлемдерді бейнелі сөздер арқылы әсерлі етіп өзгертіңіз.

Сөйлемдер:

Қар жауды.
Жел соқты.
Күн шықты.

Жауап үлгісі:

Қар жауды → Ақ мамық қар жерді ақ көрпеге орады.
Жел соқты → Суық жел ызғарымен терезені қағып тұрды.
Күн шықты → Күн ұядан көтеріліп, әлемге алтын сәулесін шашты.

Сабақтың аяғы

Оқушыларға өзін-өзі бағалауды

ұйымдастыру

Кері байланыс орнату

Өзін-өзі бағалау

«Бөлмедегі

бағалау парақтары

заттар» ойыны Мақсаты: сабаққа рефлексия

жасау,

шығармашылық ойлауды дамыту.

Сабақ соңында әр оқушы бөлмедегі бір жансыз заттың атын жазады

(мысалы, стол, тақта, орындық және т.б.).

Жазылған қағаздар

жиналып, әр оқушы біреуін таңдайды.

Таңдаған

қағазындағы заттың атынан бүгінгі сабаққа қатысты ойларын айтуы керек. Мысалы:

«Мен столмын.

Бүгін маған тыныштық болмады.

Алдымен, топқа бөліну үшін құлағымнан

ұстап алып жан- жаққа сүйреледі.

Содан соң

үстіме қағаздар жайып тастап, постер сызды. Мен бүгін «Сын есімнің» қолданылуын

түсіндірген

кезде бірнеше қызықты идеяларды

үстіме жазды...»

Бұл әдіс

оқушылардың сабаққа деген өз көзқарасын

ашық және

шығармашылық түрде білдіруіне мүмкіндік береді. Сонымен қатар, олар сабақты қайта

қарап, өзінің сабаққа қалай қатысқанын

тереңірек түсінеді.

Бөлім
Педагогтің аты-жөні
Күні:
Сынып:	Қатысушылар саны:	Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	Жазба жұмысының құрылымы: жоспар құру және ойды реттеу
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары	Оқушыларға жазба жұмысының құрылымын түсіндіру және жоспар құруға үйрету. Ойды реттеп, жүйелі түрде баяндау дағдыларын дамыту. Контекстке негізделген PIRLS тапсырмалары арқылы функционалдық сауаттылықты жетілдіру.

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/уақы т	Педагогтің әрекеті	Оқушының әрекеті	Бағалау	Ресурста р
Сабақтың	Oқушылapмен	Мұғаліммен		Түрлі –
басы	сәлемдесу, оқушыларды	амандасады.		түсті
	түгeлдeу, oқушылapдың			доптар
	нaзapын caбaққa aудapу
	.

Сабақтың тақырыбы мен мақсаттарымен таныстыру, жаңа

тақырыпқа шолу

Психологиялық ахуал орнату

Сабақтың

тақырыбын дәптерге

жазады, сабақтың

мақсаттарымен танысады.

«Тыныштықты жақсы көретін патша» ойыны Мақсаты: балалардың

тыныштықты сақтап, ептілік пен зейін қою қабілеттерін дамыту.

Ойынның басында бір бала патшаның рөлін атқарады. Патша шуды жек көреді,

сондықтан ханзаданың көңіл-күйін бұзбау үшін барлық

қатысушылар

тыныш қозғалуы керек. Патша

жеңіл, баяу және аяқтың ұшымен жүреді, ал

қалған ойыншылар оның

қозғалысына еліктеп, мүмкіндігінше шуламауға

тырысады.

Жүргізуші

келесі сөздерді айтады: «Барлық балалар,

патшадан басқа, өз орындарына қозғалады».

Барлық

қатысушылар патшаға шуламай, тып- тыныш жүріп өтеді.

Бұл ойын балалардың ширақтықты, тыныштықты сақтауды және бір-бірімен үйлесімді

қимылдауды үйретеді.

Сабақтың ортасы

Жаңа тақырыпты түсінуге бағытталған бағытталған

оқыту ортасын құрады

Мұғалім ұсынған

тапсырмаларды орындайды

Контекст:

Күнделікті өмірде адамдар ақпаратты ретімен баяндау және түсінікті жеткізу үшін жүйелі жазу дағдыларын қолданады. Бұл сабақта оқушылар жазба жұмысының құрылымын сақтап, жоспар құруды үйренеді.

Контекстке байланысты PIRLS тапсырмалары:

Жоспар құру тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген тақырып бойынша қарапайым жоспар жасаңыз.

Тақырып: "Менің сүйікті ісім"

Жауап үлгісі:

Кіріспе – Менің сүйікті ісім қандай?
Негізгі бөлім – Бұл іспен қалай айналысамын? Маған не үшін ұнайды?
Қорытынды – Болашақта осы іспен айналысуды қалаймын ба?

Ойды реттеу тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген сөйлемдерді мағыналық байланысына қарай дұрыс ретімен

орналастырыңыз.

Сөйлемдер:

Кешке қарай мен шаршадым, бірақ өте көңілді болдым.
Бүгін мен саябаққа барып, достарыммен ойнадым.
Біз бірге түрлі ойындар ойнап, көп уақыт өткіздік.

Дұрыс жауап:

2 → 3 → 1

Жазба жұмысын толықтыру тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген жоспар бойынша қысқа әңгіме жазыңыз.

Жоспар:

Көктем келді.
Табиғаттың өзгеруі.
Көктемде маған не ұнайды?

Жауап үлгісі:

"Көктем келді. Қар еріп, күн жылына бастады. Ағаштар бүршік атып, құстар жылы жақтан қайта оралды. Көктемде маған гүлдердің ашылуы мен күннің шуақты болуы ұнайды."

Сабақтың аяғы

Оқушыларға өзін-өзі бағалауды

ұйымдастыру

Кері байланыс орнату

Өзін-өзі бағалау

«Броундық қозғалыс» ойыны Мақсаты:

ақпарат жинау, ынтымақтастық және зерттеу дағдыларын дамыту.

Оқушылар сынып ішінде қозғала жүріп, тақырыпқа

қатысты мәліметтер мен ақпараттарды іздейді. Мұғалім алдын ала сыныптың түрлі орындарына осы

тақырып

бағалау парақтары

бойынша ақпаратты орналастырады (мысалы,

плакаттар,

карточкалар, сызбалар).

Оқушылар бір- біріне кедергі жасамай, ақпаратты жинап, оны өздері үшін түсінікті түрде жазып алады. Ойын барысында оқушылар әртүрлі

көзқарастарды, пікірлерді

зерттейді және өзара

талқылауға қатысады.

Бұл әдіс

оқушылардың ақпаратты іздеуге және жинақтауға деген

қызығушылығы н арттырып, топта жұмыс істеу

дағдыларын жетілдіреді.

Бөлім
Педагогтің аты-жөні
Күні:
Сынып:	Қатысушылар саны:	Қатыспағандар саны:

Сабақтың

тақырыбы

Шағын әңгіме жазу: оқиғаларды логикалық ретпен

баяндау

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

Оқушыларға шағын әңгіме жазу барысында оқиғаларды логикалық ретпен баяндауға үйрету.

Әңгіме құрылымын сақтай отырып (кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды), ойды жүйелі жеткізу дағдыларын дамыту.

Контекстке негізделген PIRLS тапсырмалары арқылы функционалдық сауаттылықты жетілдіру.

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/уақы т	Педагогтің әрекеті	Оқушының әрекеті	Бағалау	Ресурста р
Сабақтың басы	Oқушылapмен сәлемдесу, оқушыларды түгeлдeу, oқушылapдың нaзapын caбaққa aудapу .	Мұғаліммен амандасады.		Түрлі – түсті доптар
	Сабақтың тақырыбы мен мақсаттарымен таныстыру, жаңа тақырыпқа шолу	Сабақтың тақырыбын дәптерге жазады, сабақтың мақсаттарымен танысады.
	Психологиялық ахуал орнату
		«Тыныш бақтағы гүлдер» Сипаттамасы: Бұл ойын «Тыныштықты жақсы көретін патша» ойынына ұқсас. Ойын барысында барлық балалар «бақтағы гүлдерге» айналады. Олар жайқалған, бірақ үнсіз, жел соқса да сыбдырламайтын

гүлдер болуға тырысады.

Тапсырма –

тыныштықты сақтау және қимылдамай қатып қалу.

Как ойнайды:

Бір баланы

«Көбелек» рөліне

таңдаңыз. Қалған балалар бөлменің әр жеріне тұрып, қолдарын сәл көтеріп, бастарын еңкейтіп,

«гүл»

кейпіне енеді.

Жүргізуші:

«Бір әдемі бақ бар

екен, ол

бақта түрлі- түсті гүлдер өсіпті. Сол гүлдер өте тыныш, сыбдырсыз болыпты.

Ал баққа бір көбелек ұшып

келіпті. Көбелек өте сезімтал, ол ең

кішкентай дыбысты да

естіп қояды».

Көбелек бөлмені айналып аралай бастайды. Ол гүлдердің

жапырақтар ын

(балаларды ң қолдарын) жеңіл түртіп, айналып

шығады. Гүлдер мүлде

қозғалмауы керек, дыбыс

шығармауы керек.

Егер көбелек бір

«гүлдің» қозғалып немесе дыбыс

шығарғаны н байқаса, сол «гүл» ойыннан

шығады немесе

«гүлдің» орнын ауыстырып қоюға болады.

Соңында ең

шыдамды, мүлде

қимылдама ған, үн

шығармаға н «гүлдер» жеңімпаз атанады.

Бұл ойын балаларды

тыныштықты сезінуге, өзін-өзі бақылауға, зейінділікке және топ арасында

тәртіп сақтауға үйретеді.

Сабақтың ортасы

Жаңа тақырыпты түсінуге бағытталған бағытталған

оқыту ортасын құрады

Мұғалім ұсынған тапсырмаларды орындайды

Контекст:

Күнделікті өмірде адамдар оқиғаларды ретімен баяндау және дұрыс жеткізу қабілеттерін пайдаланады. Бұл сабақта оқушылар оқиғаларды жүйелі құрастырып, логикалық байланыс сақтай отырып әңгіме жазуды үйренеді.

Контекстке байланысты PIRLS тапсырмалары:

Оқиғаны ретімен баяндау тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген сөйлемдерді логикалық ретімен орналастырыңыз.

Сөйлемдер:

Олар ойнап жүріп, кенеттен аспанда бұлт пайда болғанын байқады.
Кешке қарай жаңбыр басылды, балалар үйлеріне қайтты.
Балалар саябаққа барып, доппен ойнады.
Көп ұзамай қатты жаңбыр жауды, олар жүгіріп, баспана іздеді.

Дұрыс жауап:

3 → 1 → 4 → 2

Әңгімені жалғастыру тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген мәтінді өз ойыңызбен аяқтаңыз.

Бастапқы мәтін:

"Әсел орманға серуендеуге шықты. Ол түрлі гүлдерді тамашалап, құстардың дауысын тыңдады. Кенет..."

Сұрақтар:

Әсел орманда не көрді?
Ол қандай оқиғаға тап болуы мүмкін?
Осы әңгімені қызықты аяқтайтын екі түрлі нұсқа жазыңыз.

Логикалық байланысы бар шағын әңгіме жазу тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Төмендегі жоспар бойынша шағын әңгіме жазыңыз.

Жоспар:

Таңертең Асан мектепке жиналды.
Жолда бір қызықты оқиға болды.
Бұл оқиға оған сабақ болды.

Жауап үлгісі:

"Асан таңертең мектепке асығыс жиналды. Жолда ол қарт кісінің ауыр сөмке көтеріп келе жатқанын көрді. Асан оған көмектесті. Қарт кісі ризашылығын білдіріп, сәттілік тіледі. Осы оқиғадан кейін Асан басқаларға көмек көрсетудің маңызды екенін түсінді."

Сабақтың аяғы

Оқушыларға өзін-өзі бағалауды

ұйымдастыру

Кері байланыс орнату

Өзін-өзі бағалау

«Білім каруселі» Сынып ішіне бірнеше

ақпараттық станция

орналастырыңыз. Оқушыларды топтарға бөліп, әр топты бір

станциядан

бастатыңыз. Белгі берілгенде,

топтар

станциядағы ақпаратты оқып, қысқаша белгілер жасап алады.

Уақыт біткенде келесі станцияға ауысады. Барлық станцияларды айналып шыққан соң, топтар алған

ақпараттарын

бағалау парақтары

талдап,

қорытындылайды

Бөлім
Педагогтің аты-жөні
Күні:
Сынып:	Қатысушылар саны:	Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	Өз көзқарасын білдіру: пікірталасқа негізделген эссе жазу
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары	Оқушыларға өз көзқарасын білдіру және дәлелдер арқылы пікірталасқа негізделген эссе жазуға үйрету. Логикалық ойлау, ойды жүйелі жеткізу және пікірін дәлелдеу дағдыларын дамыту. Контекстке негізделген PIRLS тапсырмалары арқылы функционалдық сауаттылықты жетілдіру.

Сабақтың барысы

Сабақтың

кезеңі/уақы т

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурста р

Сабақтың басы

Oқушылapмен сәлемдесу,

оқушыларды түгeлдeу, oқушылapдың

нaзapын caбaққa aудapу

Сабақтың тақырыбы мен мақсаттарымен таныстыру, жаңа

тақырыпқа шолу

Психологиялық ахуал орнату

Мұғаліммен амандасады.

Сабақтың

тақырыбын

дәптерге жазады, сабақтың

мақсаттарымен танысады.

«Сырлы сипаттама» Сипаттамасы: Бұл ойын «Бұл кім?» әдісіне ұқсас. Мұғалім

(немесе арнайы

Түрлі – түсті доптар

дайындалған оқушы) сыныптағы белгілі бір адамды немесе тіпті белгілі бір кейіпкерді сипаттайды.

Сипаттамаға оның сыртқы белгілері, мінезі, әдеттері немесе ерекше

ерекшеліктері кіруі мүмкін, бірақ тура атын

атамайды. Басқа оқушылар

берілген сипаттама бойынша кім немесе қандай

кейіпкер туралы айтылып

жатқанын табуы тиіс.

Қалай ойнайды:

Жүргізуші (мұғалім) бір

оқушыны немесе

танымал

кейіпкерді ойға алады.

Сол адамды (немесе

кейіпкерді) оған тән ерекше белгілер арқылы сипаттайды

: көзқарасы, сөйлеу

мәнері, сүйікті ісі, киім үлгісі, мінез- құлық

ерекшелікт ері.

Басқа оқушылар көтерілген

қол арқылы немесе

кезекпен болжам жасайды.

Дұрыс жауап

айтылғанда, жүргізуші оны

растайды.

Сосын

жеңімпаз келесі сипаттауш ы болуы мүмкін.

Бұл әдіс

байқағыштықты, зейінділікті және өзара қарым-

қатынасты дамытады.

Сабақтың ортасы

Жаңа тақырыпты түсінуге бағытталған бағытталған

оқыту ортасын құрады

Мұғалім ұсынған тапсырмаларды орындайды

Контекст:

Күнделікті өмірде адамдар өз көзқарастарын білдіру үшін пікірлерін дәлелдеп, оны нақты мысалдармен негіздеуі керек. Бұл сабақта оқушылар белгілі бір

тақырып бойынша өз пікірлерін білдіру және эссе жазуды үйренеді.

Контекстке байланысты PIRLS тапсырмалары:

Пікірталасқа негізделген эссе құрылымын анықтау тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген эссе үзінділерін дұрыс құрылымға сәйкестендіріңіз.

Үзінділер:

Менің ойымша, кітап оқу өте маңызды, өйткені ол адамның білімін арттырады.
Қорытындылай келе, кітап оқу адамның ойлау қабілетін дамытып, сөздік қорын байытады.
Кітап оқу арқылы адам жаңа ақпарат алады, шығармашылық ойлау қабілетін дамытады.

Сұрақтар:

Қайсысы кіріспе?
Қайсысы негізгі бөлім?
Қайсысы қорытынды?

Дұрыс жауап:

Кіріспе: 1
Негізгі бөлім: 3
Қорытынды: 2

Өз көзқарасын дәлелдеу тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген тақырыпқа өз көзқарасыңды білдіріп, екі дәлел келтіріңіз.

Тақырып: "Мектеп формасын кию қажет пе?"

Сұрақтар:

Бұл тақырып бойынша сен қандай пікір айтасың?
Сенің пікіріңді қолдайтын екі дәлел келтір.

Жауап үлгісі:

"Менің ойымша, мектеп формасын кию қажет. Біріншіден, ол барлық оқушыларды тең етеді. Екіншіден, форма тәртіптілікті сақтауға көмектеседі."

Қарама-қарсы пікірді талдау тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген пікірге қарама-қарсы көзқарасты анықтаңыз.

Пікір: "Балаларға телефонды шексіз қолдануға рұқсат беру керек."

Сұрақтар:

Бұл пікірге қарсы қандай аргумент келтірер едің?
Егер сен осы тақырыпта эссе жазсаң, қандай негізгі дәлелдерді қосар едің?

Жауап үлгісі:

"Мен бұл пікірмен келіспеймін, себебі телефонды шексіз қолдану балалардың денсаулығына зиян тигізеді. Сонымен қатар, ол оқу үлгерімін төмендетуі мүмкін."

Сабақтың

аяғы

Оқушыларға өзін-өзі

бағалауды

Өзін-өзі бағалау

бағалау

парақтары

ұйымдастыру

Кері байланыс орнату

«Кім жылдам?» Сипаттамасы: Бұл ойын да 3 адамнан тұратын шағын топта

өтеді: екі

ойыншы және бір төреші. Мұғалім белгіленген

тақырыпты

атағаннан кейін, екі ойыншы сол тақырыпқа

қатысты мүмкіндігінше көп сөз, термин немесе дерек айтуға тырысады. Кім жылдам және кідіріссіз жауап

қайтара алады – сол ұтады.

Қалай ойнайды:

Топта 2

ойыншы, 1 төреші болады.

Төреші – ұпайларды санап

отыратын адам.

Мұғалім немесе жүргізуші бір

тақырыпты атайды

(мысалы,

«Жемістер»

Ойыншыла р кезекпен сол

тақырыпқа қатысты сөздер мен атауларды атайды

(мысалы: алма – ойыншы 1, алмұрт – ойыншы 2, жүзім – ойыншы 1, шабдалы – ойыншы 2 және т.б.)

Ешбір ойыншы кідірмей, тоқтамай, жылдам жауап бергенше ойын

жалғасады. Егер бір ойыншы сөз таба алмай

бөгеліп қалса, төреші оның

жеңілгенін хабарлайды

Кейін рөлдермен ауысып, ойынды

қайта

жалғастыру ға болады.

Осылайша ойын зейінділікті,

тақырыптық сөз қорын кеңейтуді және жылдам реакцияны дамытады.

Бөлім
Педагогтің аты-жөні
Күні:
Сынып:	Қатысушылар саны:	Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	Диалог құру: әңгімелесу мәдениетін қалыптастыру
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары	Оқушыларға диалог құрудың негізгі қағидаларын үйрету және әңгімелесу мәдениетін қалыптастыру. Қарым-қатынаста сыпайылық пен дұрыс сөз таңдау дағдыларын дамыту. Контекстке негізделген PIRLS тапсырмалары арқылы функционалдық сауаттылықты жетілдіру.

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/уақы

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурста р

Сабақтың басы

Oқушылapмен сәлемдесу,

оқушыларды түгeлдeу, oқушылapдың

нaзapын caбaққa aудapу

Сабақтың тақырыбы мен мақсаттарымен таныстыру, жаңа

тақырыпқа шолу

Психологиялық ахуал орнату

Мұғаліммен амандасады.

Сабақтың

тақырыбын

дәптерге жазады, сабақтың

мақсаттарымен танысады.

«Орман жолындағы

Түрлі – түсті доптар

саяхат»

Нұсқау: Көздеріңді жұмып, ыңғайлы отырыңдар.

Терең бір-екі рет дем алыңдар.

Мен сендерді

жайқалған жасыл орман ішіндегі

шағын соқпақпен саяхатқа

шақырамын. Көз алдарыңа күн шуағына

малынған, қалың жапырақты

ағаштар арасындағы жұмсақ топырақты жолды

елестетіңдер. Аяқтарың жерге жеңіл тиіп, әр

қадамдарыңды сезінесіңдер.

Жан-жағыңда түрлі құстардың әні сыңғырлай естіледі.

Жапырақтардың сыбдыры, жеңіл самал жел

беттеріңнен сипап, тыныштық пен бейбіт сезім сыйлайды.

Орманның жұмсақ хош иісін сезініп, тыныш жолмен ілгері

қадам басыңдар.

Алдарыңда сендерді

бақытты, жайлы сезінетін бір

шырайлы мекен бар. Ол жерге

жеткенде айналаңдағы сұлулық пен тыныштықты

түйсініп, өзіңді сергек, күшті және сенімді сезініңдер.

Тыныш отырып, сол сәтті сезініп, бар болмысыңмен рахаттаныңдар. Қашан дайын болсаңдар, жеңіл дем алып, көздеріңді

жаймен ашып, өздеріңнің оқу бөлмелеріңе

оралыңдар.

Сабақтың ортасы

Жаңа тақырыпты түсінуге бағытталған бағытталған

оқыту ортасын құрады

Мұғалім ұсынған тапсырмаларды орындайды

Контекст:

Күнделікті өмірде адамдар өзара түсінісу үшін диалог жүргізеді. Бұл сабақта оқушылар дұрыс сұрақ қойып, жауап беруді, сыпайылық пен тіл мәдениетін сақтауды үйренеді.

Контекстке байланысты PIRLS тапсырмалары:

Диалогты толықтыру тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:

Төмендегі диалогқа сәйкес келетін жауаптарды таңдаңыз.

Диалог:

Мұғалім: Сен бүгін мектепке неге кешіктің?
Оқушы: .
Мұғалім: Келесі жолы ертерек келуге тырыс.

Жауап нұсқалары:

Мен ерте тұрдым.

Автобус кешігіп қалды.
Үй тапсырмасын орындадым.

Дұрыс жауап:

2. Автобус кешігіп қалды.

Әңгімелесу мәдениетін қалыптастыру тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген диалогтағы сөйлеу мәдениетін жақсарту үшін өзгеріс енгізіңіз.

Диалог:

Оқушы: Маған мына кітапты берші!
Кітапханашы: Өзің ал!

Сұрақтар:

Бұл диалог сыпайы ма?
Осы диалогты әдепті түрде қалай өзгертуге болады?

Жауап үлгісі:

Оқушы: "Сәлеметсіз бе! Маған осы кітапты бересіз бе?"
Кітапханашы: "Әрине, міне, алыңыз."

Диалог құру тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген жағдай бойынша диалог құрастырыңыз.

Жағдай:

"Сыныпта бір оқушы жаңа досымен танысып жатыр."

Диалог үлгісі:

Алина: Сәлем! Сенің атың кім?
Марат: Сәлем! Менің атым Марат. Сенің ше?
Алина: Менің атым Алина. Сен қай мектептен келдің?
Марат: Мен басқа қаладан келдім.

Сабақтың аяғы

Оқушыларға өзін-өзі бағалауды

ұйымдастыру

Кері байланыс орнату

Өзін-өзі бағалау

«Білемін – Білгім келеді – Үйрендім» әдісі Сипаттамасы: Бұл әдіс

«Білетініңіздің барлығы»

тәсіліне ұқсас, бірақ оқу процесін үш

кезеңге бөледі. Оқушылар

бағалау парақтары

алдымен тақырып туралы бұрыннан білетінін жазады, содан кейін нені білгісі келетінін анықтайды, ал бөлімнің соңында нені үйренгенін қорытындылайды

Қалай қолданылады:

Сабақтың басында оқушылар параққа

тақырып бойынша

«Білемін»

деген бағанға өздеріне таныс

ақпаратты жазады.

Кейін

«Білгім келеді» деген

бағанға осы тақырыпқа қатысты білгісі

келетін сұрақтарын немесе

қызықтыра тын

тұстарын тіркейді.

Тарауды немесе сабақты

аяқтағанда

«Үйрендім

» деген бағанға жаңа алынған

білімдерін, түсінген мәліметтері н жазып, қорытынды жасайды.

Бөлім
Педагогтің аты-жөні
Күні:
Сынып:	Қатысушылар саны:	Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	Ертегілер мен аңыздар құрастыру және баяндау1
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары	Оқушыларға ертегілер мен аңыздар құрастыру және баяндау дағдыларын қалыптастыру. Шығармашылық ойлау қабілетін дамыту және ауызша баяндау шеберлігін жетілдіру. Контекстке негізделген PIRLS тапсырмалары арқылы функционалдық сауаттылықты жетілдіру.

Сабақтың барысы

Сабақтың

кезеңі/уақ ыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағала у

Ресурст ар

Сабақтың басы

Oқушылapмен сәлемдесу, оқушыларды түгeлдeу, oқушылapдың

нaзapын caбaққa aуд apу.

Сабақтың тақырыбы мен мақсаттарымен таныстыру, жаңа

тақырыпқа шолу

Мұғаліммен амандасады.

Сабақтың тақырыбын дәптерге жазады, сабақтың

мақсаттарымен танысады.

Түрлі – түсті доптар

Психологиялық ахуал орнату

«Растаймын – Растамаймын» Сипаттамасы: Бұл ойын да зейінділікті дамытады. Мұғалім немесе жүргізуші бірқатар сөйлемдер айтады, ал оқушылар

дұрыс тұжырым болса

«Растаймын!» деп

жауап береді, қате не оғаш тұжырым болса, үндемей отырады.

Қалай ойнайды:

Мұғалім

тақырыпқа байланысты бірнеше сөйлем дайындалады.

Мысалы:

Мен бүгін күндіз мектепке келдім.

(Растаймын!

)

Мектептің шатыры

қызыл емес, жасыл түсті. (Растамайм ын – үндемей

қалады, егер рас болмаса)

Мектептің жанында үлкен алма ағашы бар. (Растаймын!

)

Мұғалім сөйлемдерді біртіндеп оқиды.

Оқушылар дұрыс

сөйлем естісе

«Растаймын!» деп айтады. Ал егер сөйлем қате болса, ешқандай реакция білдірмейді.

Ойын барысында дұрыс жауап берген

оқушыларды мадақтап отыруға болады.

Соңында ең зейінді, дұрыс жауап берген оқушылар анықталып, мақтау сөздер айтылады.

Сабақтың ортасы

Жаңа тақырыпты түсінуге бағытталған бағытталған

оқыту ортасын құра ды

Мұғалім ұсынған тапсырмаларды орындайды

Контекст:

Ертегілер мен аңыздар халықтың ауыз әдебиетінің маңызды бөлігі. Олар адамдарды жақсылыққа, батылдыққа, адалдыққа тәрбиелейді. Бұл сабақта оқушылар өз қиялымен ертегі немесе аңыз құрастырып, оны логикалық ретпен баяндауды үйренеді.

Контекстке байланысты PIRLS тапсырмалары:

Ертегіні аяқтау тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген ертегінің басталуын оқып, өз ойыңмен жалғастырып жаз.

Мәтін:

"Ертеде бір кішкентай құмырсқа орманды аралап жүріп, алып арыстанды кездестірді. Арыстан оған қатты ашуланып: «Сен неге менің алдымнан шықтың?» – деді..."

Сұрақтар:

Құмырсқа арыстанға не деп жауап беруі мүмкін?
Осы оқиға қалай аяқталуы мүмкін?
Бұл ертегі қандай сабақ береді?

Аңыз бен ертегіні ажырату тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген мәтіндердің қайсысы ертегі, қайсысы аңыз екенін анықтаңыз.

Мәтін 1:

"Бірде адам алғаш рет отты жағып, оны пайдалануды үйренді. Содан бері от өміріміздің маңызды бөлігіне айналды."

Мәтін 2:

"Ерте-ерте, бір кедей бала сиқырлы шам тауып алады. Ол шамды ысқылағанда, ішінен жын шығып, оның барлық тілектерін орындайды."

Сұрақтар:

Қай мәтін аңызға жатады?
Қай мәтін ертегіге жатады?
Бұл мәтіндердің айырмашылығы неде?

Жауап үлгісі:

Мәтін 1 – Аңыз (тарихи оқиғаларға жақын, шындыққа негізделген).
Мәтін 2 – Ертегі (қиял-ғажайып оқиғаларға толы).

Өзің ертегі немесе аңыз құрастыру тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген жоспар бойынша шағын ертегі немесе аңыз құрастыр.

Жоспар:

Бас кейіпкерді таныстыру (мысалы: батыр, ханзада, аңшы).
Оның алдынан шыққан мәселе (қиындық, сынақ).
Қалай жеңді немесе қандай шешім тапты?
Бұл оқиғадан қандай сабақ алуға болады?

Жауап үлгісі:

"Бір күні жас бала орманда адасып кетті. Ол жолды таба алмай тұрғанда, ақылшы қарға оған бағыт көрсетті. Бала қарғаның көмегімен үйіне аман-есен жетті. Содан бері адамдар қарғаны дана құс деп санайды."

Сабақтың аяғы

Оқушыларға өзін-өзі бағалауды

ұйымдастыру

Кері байланыс орнату

Өзін-өзі бағалау

«Сұрақтар шеңбері» Оқушыларды топтарға бөліңіз. Әр топ тақырып бойынша сұрақ дайындайды. Бір топ сұрақ қояды, ал екінші

топ 20-30 секунд ішінде

бағалау парақтар ы

жауап береді. Дұрыс жауап үшін ұпай беріледі. Топтар

кезекпен сұрақ қойып, жауап береді. Ең көп ұпай жинаған топ

жеңеді.

Бөлім
Педагогтің аты-жөні
Күні:
Сынып:	Қатысушылар саны:	Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	Мәтінді қайта жазу және жетілдіру: стилдік редакциялау
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары	Оқушыларға мәтінді қайта жазу және жетілдіру дағдыларын қалыптастыру. Стильдік редакциялау арқылы сөйлемдерді нақты, түсінікті және көркем жазуға үйрету. Контекстке негізделген PIRLS тапсырмалары арқылы функционалдық сауаттылықты жетілдіру.

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/уақы т	Педагогтің әрекеті	Оқушының әрекеті	Бағалау	Ресурста р
Сабақтың басы	Oқушылapмен сәлемдесу, оқушыларды түгeлдeу, oқушылapдың нaзapын caбaққa aудap у.	Мұғаліммен амандасады.		Түрлі – түсті доптар
	Сабақтың тақырыбы мен мақсаттарымен таныстыру, жаңа тақырыпқа шолу	Сабақтың тақырыбын дәптерге жазады, сабақтың мақсаттарымен танысады.
	Психологиялық ахуал орнату
		«Білім жарысы» Мұғалім өткен тақырыпқа

байланысты

сұрақтар қояды, ал оқушылар жауап берген сайын алға жылжиды немесе артқа шегінеді.

Бірақ ойынға

қызықтық қосу үшін мынаны енгізуге болады:

«Кедергілер

»: Белгілі бір нүктеде

мұғалім қосымша қиын сұрақ немесе

тапсырма қояды. Егер

оқушы дұрыс жауап берсе, екі қадам

алға

жылжиды. Қате жауап болса, бір

қадам артқа кетеді.

«Жүлделі қадам»: Әрбір 5-ші қадамға

жеткенде ерекше бонус беріледі – мысалы, қосымша көмек алу құқығы немесе

сұрақты өткізіп жіберу

мүмкіндігі.

«Топтық

қолдау»: Егер оқушы сұраққа

жауап бере алмаса, өзі таңдаған

сыныптасын ың көмегін сұрай алады. Бірақ егер көмек дұрыс болмаса,

екеуі де артқа

шегінеді.

«Сюрприз сұрақтар»: Мұғалім алдын ала дайындаған ерекше сұрақтарды (мысалы, күлкілі, логикалық немесе

шығармашыл ық) кезекпен қояды.

Дұрыс жауап бірден үш

қадам алға жылжуға мүмкіндік береді.

«Финиште сыйлық»: Мұғалімнің үстеліне бірінші болып

жеткен оқушы

жеңімпаз болып қана

қоймай, шағын сыйлық немесе мақтау қағазын алады.

Бұл өзгерістер оқушылардың

қызығушылығын арттырып, ойын барысын көңілді әрі

ынталандыратын етеді.

Сабақтың ортасы

Жаңа тақырыпты түсінуге бағытталған бағытталған

оқыту ортасын құрады

Мұғалім ұсынған тапсырмаларды орындайды

Контекст:

Күнделікті өмірде мәтінді түсінікті әрі әсерлі жеткізу үшін оны редакциялау

қажет. Бұл сабақта оқушылар мәтінді жетілдіру үшін артық немесе мағынасыз сөздерді алып тастап, оны мәнерлі етіп қайта жазуды үйренеді.

Контекстке байланысты PIRLS тапсырмалары:

Мәтінді қайта жазу тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген мәтінді анық әрі түсінікті етіп қайта жазыңыз.

Мәтін:

"Мен кеше көшеде бір кішкентай бала көрдім, ол жерде жатқан затты алды да, қарап, содан кейін оны біреуге беріп жіберді."

Сұрақтар:

Бұл мәтінді қалай нақты әрі қысқа етіп өзгертуге болады?
Оқырманға түсінікті болу үшін қандай сөздерді ауыстыру қажет?

Жауап үлгісі:

"Кеше мен көшеде бір бала жерде жатқан затты көтеріп, оны иесіне берді."

Орынсыз сөздерді түзету тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Төмендегі сөйлемнен мағынасыз немесе қажетсіз сөздерді алып тастаңыз.

Сөйлем:

"Ол өзінің жеке қаламымен дәптер бетіне жазып отырды."

Дұрыс жауап:

"Ол қаламымен дәптерге жазды."

Көркемдік мәнерді күшейту тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Төмендегі сөйлемді бейнелі сөздер қосу арқылы жетілдіріңіз.

Сөйлем:

"Аспан қараңғы болды, жаңбыр жауды."

Жауап үлгісі:

"Аспанды қара бұлттар қаптап, нөсер жаңбыр шелектеп құйды."

Сабақтың аяғы

Оқушыларға өзін-өзі бағалауды

ұйымдастыру

Кері байланыс орнату

Өзін-өзі бағалау

«Сезімдер қабырғасы» Оқушылар сабақ соңында өз әсерлерін немесе алған білімдерін білдіретін бір сөзді жазады, бірақ бұл сөзді түрлі эмоциялармен байланыстыру

керек. Олар сөздерін арнайы

«Сезімдер

қабырғасына» жапсырады

(мысалы, қабырғаға

бекітілген үлкен қағаз немесе плакат). Мұғалім алдын ала келесі сөздерді ұсына алады: қуаныш, түсінікті,

шабыттандым, сенімділік, қиындық, жеңдім, зерттедім,

қызықтым, таңдандым.

бағалау парақтар ы

Қалай ойнайды:

Сабақ соңында оқушылардан сабақтан

алған әсерлерін немесе жаңа білімдерін бір сөзбен сипаттап,

қағазға жазуды сұраңыз.

Әр оқушы өз сөзін

қабырғаға (плакатқа) жапсырады.

Мұғалім бірнеше оқушыдан өз сөзін түсіндіріп беруін сұрайды немесе

қабырғадағы ең жиі

кездескен сөздерді

талқылайды. Бұл әдіс сабақтың қорытындысын

шығаруға, оқушылардың сезімдері мен

әсерлерін ескеруге және келесі

сабақтарды жоспарлауға пайдалы.

Бөлім
Педагогтің аты-жөні
Күні:
Сынып:	Қатысушылар саны:	Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	Сауатты жазу мәдениетін дамытуға арналған практикалық жұмыс
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/уақы т	Педагогтің әрекеті	Оқушының әрекеті	Бағалау	Ресурста р
Сабақтың басы	Oқушылapмен сәлемдесу, оқушыларды түгeлдeу, oқушылapдың нaзapын caбaққa aудap у.	Мұғаліммен амандасады.		Түрлі – түсті доптар
	Сабақтың тақырыбы мен мақсаттарымен таныстыру, жаңа тақырыпқа шолу	Сабақтың тақырыбын дәптерге жазады, сабақтың мақсаттарымен танысады.
	Психологиялық ахуал орнату
		«Үндемес үйлесім» Сипаттамасы: Бұл ойын оқушылардың өзара түсіністік пен үйлесімділік қабілетін дамытуға арналған. Олар үнсіз әрекет арқылы бірдей нәтиже көрсетуге тырысады. Қалай ойнайды:

Оқушылард ы шағын топтарға бөліңіз (4-5 адамнан).
Әр топтың мүшелері шеңбер құрып, қолдарын жұмып ұстайды.
Белгі берілгенде,

барлығы бір уақытта жұдырықтар ын ашады

және саусақ санын көрсетеді.

Мақсат – топтың барлық мүшелері бірдей санды көрсетуі

керек. Ойын кезінде сөйлесуге, ым жасауға болмайды.

Егер саусақ саны сәйкес келмесе, олар

қайтадан әрекет

жасайды. Бұл үйлесімге қол

жеткізгенге дейін

		жалғасады. 6. Топтар арасындағы үйлесімділік жылдамдығ ын бағалауға болады – қай топ бірдей санды бірінші болып көрсетеді. Бұл ойын зейінділік, топтық интуиция және бір-бірін түсіну қабілетін дамытады. .
Сабақтың ортасы	Жаңа тақырыпты түсінуге бағытталған бағытталған оқыту ортасын құрады	Мұғалім ұсынған тапсырмаларды орындайды

Сабақтың аяғы	Оқушыларға өзін-өзі бағалауды ұйымдастыру Кері байланыс орнату	Өзін-өзі бағалау «Ортақ пікір» Оқушылард ы 4 адамнан тұратын топтарға бөліңіз, әрқайсысын а 1-ден 4-ке дейін нөмір беріңіз. Жалпы сұрақ немесе тапсырма беріңіз, топ	бағалау парақтар ы

ішінде

талқылауға уақыт беріңіз.

Топ ортақ шешім

қабылдайды

, бірақ жауап беретін

оқушыны мұғалім

кездейсоқ нөмірмен анықтайды.

Барлық топтар

шешімдерін ұсынады,

кейін сыныппен талқылау өтеді.

Бұл әдіс бірлескен жұмыс пен

жауапкершілікті дамытады.

Бөлім
Педагогтің аты-жөні
Күні:
Сынып:	Қатысушылар саны:	Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	Жазылым және оқылым дағдыларын тексеру: өзін-өзі бағалау
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары	Оқушыларға сауатты жазу мәдениетін қалыптастыру және орфографиялық, пунктуациялық дағдыларын жетілдіру. Жазу барысында сөздерді дұрыс қолдану, тыныс белгілерін орынды қою дағдыларын дамыту. Контекстке негізделген PIRLS тапсырмалары арқылы функционалдық сауаттылықты жетілдіру.

Сабақтың барысы

Сабақтың

Педагогтің әрекеті

Оқушының

Бағалау

Ресурста

кезеңі/уақы

әрекеті

Сабақтың басы

Oқушылapмен сәлемдесу,

оқушыларды түгeлдeу, oқушылapдың

нaзapын caбaққa aудapу

Сабақтың тақырыбы мен мақсаттарымен таныстыру, жаңа

тақырыпқа шолу

Психологиялық ахуал орнату

Мұғаліммен амандасады.

Сабақтың

тақырыбын

дәптерге жазады, сабақтың

мақсаттарымен танысады.

«Үш сөзбен қорытынды» Сипаттамасы:

Бұл әдіс оқушыларды

қысқа әрі нақты қорытынды

жасауға

ынталандырады. Олар тақырыпты немесе сабақты үш негізгі сөзбен сипаттайды.

Қалай ойнайды:

1. Сабақ соңында оқушыларда н

тақырыпты қорытынды лайтын үш негізгі сөз жазуды сұраңыз.

Мысалы,

«маңызды»,

«қызықты»,

«түсінікті».

Түрлі – түсті доптар

Барлық оқушылар өз сөздерін оқиды немесе сынып

қабырғасын а іледі.

Кейін мұғалім жалпы

қорытынды жасап, жиі кездескен немесе ерекше сөздерді

талқылайды

Бұл әдіс

оқушылардың ойлау қабілетін дамытып, сабақты түсінгенін

қысқаша баяндауға үйретеді.

Сабақтың ортасы

Жаңа тақырыпты түсінуге бағытталған бағытталған

оқыту ортасын құрады

Мұғалім ұсынған тапсырмаларды орындайды

Контекст:

Күнделікті өмірде сауатты жазу мәдениеті адамның ойын нақты әрі дұрыс жеткізуіне көмектеседі. Бұл сабақта оқушылар грамматикалық және орфографиялық ережелерді қолданып, мәтіндерді сауатты жазуды үйренеді.

Контекстке байланысты PIRLS тапсырмалары:

Қателерді түзету тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген сөйлемдердегі қателерді тауып, оларды дұрыс нұсқасына ауыстырыңыз.

Сөйлемдер:

Мен кеше достарыммен кітапханада болды.

Бала терезе қарайды.
Қыста қар жауат, адамдар жылы киінеді.

Дұрыс жауап:

Мен кеше достарыммен кітапханада болдым.
Бала терезеге қарайды.
Қыста қар жауады, адамдар жылы киінеді.

Тыныс белгілерін дұрыс қою тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген сөйлемдерге тиісті тыныс белгілерін қойыңыз.

Сөйлемдер:

Қандай әдемі гүл
Сен неге кешіктің
Абай Құнанбаев қазақтың ұлы ақыны

Дұрыс жауап:

Қандай әдемі гүл!
Сен неге кешіктің?
Абай Құнанбаев – қазақтың ұлы ақыны.

Сауатты жазу дағдыларын дамыту тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген сөздерді пайдаланып, дұрыс сөйлем құрастырыңыз.

Сөздер: күн, мектеп, балалар, ойнайды, алаңда Дұрыс жауап:

"Күн ашық болғандықтан, балалар мектеп алаңында ойнайды."

Сабақтың аяғы

Оқушыларға өзін-өзі бағалауды

ұйымдастыру

Кері байланыс орнату

Өзін-өзі бағалау

«Сұрақ-жауап тізбегі» Сипаттамасы:

Бұл әдіс

оқушылардың

бір-бірімен өзара әрекеттесуін және тақырып

бойынша білімдерін тексеруді көздейді.

Қалай ойнайды:

Әр оқушыға бос қағаз

бағалау парақтар ы

таратып беріңіз.

Бірінші оқушы

қағаздың жоғарғы жағына сабаққа қатысты сұрақ

жазады және

қағазды келесі оқушыға береді.

Екінші оқушы сұраққа жауап жазады,

содан кейін жаңа сұрақ ойлап, оны қағаздың төменгі

жағына жазады.

Қағаз осылай тізбек бойынша барлық оқушыларға өтеді.

Соңында

қағаз қайта бастапқы оқушыға оралады.

Соңғы айналымда оқушылар жазылған

жауаптар

мен

сұрақтарды талқылайды

Бұл әдіс

оқушылардың сабаққа белсенді қатысуын

қамтамасыз етіп, олардың

бірлескен жұмыс жасау

дағдыларын дамытады.

Бөлім
Педагогтің аты-жөні
Күні:
Сынып:	Қатысушылар саны:	Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	Қорытынды тест және шығармашылық жоба қорғау
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары	Оқушылардың оқу және жазу дағдыларын қорытынды тест арқылы бағалау. Шығармашылық жоба қорғау арқылы оқушылардың өз ойларын жүйелі жеткізу және дәлелдей білу қабілеттерін дамыту. Контекстке негізделген PIRLS тапсырмалары арқылы функционалдық сауаттылықты жетілдіру.

Сабақтың барысы

Сабақтың

кезеңі/уақы т

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурста р

Сабақтың басы

Oқушылapмен сәлемдесу,

оқушыларды түгeлдeу, oқушылapдың нaзapын caбaққa aудap у.

Сабақтың тақырыбы мен мақсаттарымен

Мұғаліммен амандасады.

Сабақтың

тақырыбын

дәптерге жазады,

Түрлі – түсті доптар

таныстыру, жаңа тақырыпқа шолу

Психологиялық ахуал орнату

сабақтың

мақсаттарымен танысады.

«Сұрақтар сандығы» Сипаттамасы: Бұл әдіс оқушылардың шығармашылық

қабілетін дамытуға және өзара

әрекеттесуді күшейтуге бағытталған.

Қалай ойнайды:

Оқушыларды ң ішінен бір жүргізуші

таңдалады. Жүргізушінің қолында

«Сұрақтар сандығы» (қорап, сандықша немесе пакет) болады.

Барлық оқушылар тақырып бойынша өздері

ойластырған ашық

сұрақтарды қағазға

жазып, сандықшаға салады.

Жүргізуші сандықшадан кез келген

сұрақты алып

оқиды.

Қалған оқушылар сұраққа

жауап беру үшін қол көтереді немесе топпен

талқылайды.

Дұрыс және толық

жауаптар үшін

оқушыларға ұпай немесе мадақтама берілуі мүмкін.

Барлық сұрақтар

талқыланған соң, ең

қызықты немесе күрделі сұрақтың авторы аталып,

марапатталад ы.

Бұл әдіс

оқушылардың белсенділігін арттырып, өз ойларын еркін жеткізуге және пікір алмасуға

мүмкіндік береді.

Сабақтың ортасы

Жаңа тақырыпты түсінуге бағытталған бағытталған

оқыту ортасын құрады

Мұғалім ұсынған тапсырмаларды орындайды

Контекст:

Оқу жылының соңында оқушылар өздерінің сауаттылық деңгейін тексеру үшін қорытынды тест тапсырады және шығармашылық жобаларын қорғайды. Бұл сабақта оқушылар алған білімдерін қолданып, өз ойларын нақты әрі жүйелі түрде баяндауды үйренеді.

Контекстке байланысты PIRLS тапсырмалары:

Қорытынды тест тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген сөйлемдегі қатені тауып, дұрыс нұсқасын жазыңыз.

Сөйлем:

"Кеше біз орманда қыдыруға бардық және көп қызықты заттар көрдік."

Сұрақтар:

Бұл сөйлемде қандай қате бар?
Дұрыс нұсқасын жазыңыз.

Дұрыс жауап:

"Кеше біз орманға серуендеуге бардық және көп қызықты нәрселер көрдік."

Оқылым дағдысын тексеру тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген мәтінді оқып, сұрақтарға жауап беріңіз.

Мәтін:

"Айгүл кітап оқығанды жақсы көреді. Ол күн сайын кітапханада отырып, қызықты ертегілер оқиды. Бір күні ол ерекше бір кітап тапты..." Сұрақтар:

Айгүлдің сүйікті ісі қандай?
Ол кітаптарды қайдан алады?
Бұл мәтінді жалғастырып жазсаң, не қосар едің?

Шығармашылық жоба қорғау тапсырмасы (PIRLS) Тапсырма:
1. Берілген тақырыптардың бірін таңдап, шағын жоба дайындаңыз және оны қорғаңыз.

Тақырыптар:

Менің сүйікті кітабым.
Табиғатты қорғау – әркімнің міндеті.
Менің арманым.

Жоба құрылымы:

Кіріспе – Тақырыпты таныстыру.
Негізгі бөлім – Тақырыптың маңыздылығын дәлелдеу.
Қорытынды – Өзіңнің қорытынды пікіріңді айту.

Сабақтың аяғы

Оқушыларға өзін-өзі бағалауды

ұйымдастыру

Өзін-өзі бағалау

бағалау

парақтар ы

Кері байланыс орнату

«REFLECT» әдісі Сипаттамасы: Бұл әдіс оқушыларға

тақырыпты терең түсініп, оны жеке және топтық

деңгейде талдауға мүмкіндік береді.

R – Recall – Еске түсіру: Тақырып немесе оқиға туралы бұрыннан білетіндерін еске түсіру.
E – Explore – Зерттеу:

Жаңа ақпаратты талдап, маңызды

мәліметтерді анықтау.

F – Focus – Негізгі ойды табу: Басты идеяларды немесе түйінді сөздерді белгілеу.
L – Link – Байланыстыр у: Жаңа мәліметтерді бұрынғы білімдерімен байланыстыр у.
E – Evaluate

– Бағалау:

Ақпараттың маңыздылығ ын және оның

қаншалықты пайдалы

екенін бағалау.

C – Conclude

–

Қорытындыл ау: Алынған ақпарат

негізінде қорытынды шығару.

T –

Transform – Өзгерту:

Жаңа білімді өмірлік

жағдайларға немесе басқа тақырыптарғ а қолдану.

Бұл әдіс

оқушылардың аналитикалық және шығармашылық

қабілеттерін дамытады, сонымен қатар ақпаратты жүйелі түрде зерттеуге үйретеді.

Қолданылған әдебиеттер ттізімі

Айтбаева, Ш. Б. Бастауыш сынып оқушыларының функционалдық сауаттылығын дамыту. // Ғылыми-әдістемелік жинақ, «Фолиант» баспасы, 2021. – 180 б.
Әбілқаев, А. Қ. Тіл мәдениеті және сауатты жазу әдістері. // Оқу құралы,

«Қазақ университеті» баспасы, 2019. – 210 б.

Жұмабаев, М. Педагогика. // Оқу құралы, «Атамұра» баспасы, 2022. – 300 б.
Бейсенбаева, А. М. Қазақ тілін оқыту әдістемесі. // Оқу құралы, «Нұр- принт» баспасы, 2020. – 240 б.
Иманбаева, С. Т. Бастауыш сыныпта оқушылардың сауаттылығын дамыту технологиялары. // Монография, «Өрлеу» баспасы, 2018. – 190 б.
Оразбаева, Ф. Ш. Тіл дамыту әдістемесі. // Оқу құралы, «Астана-Кітап» баспасы, 2017. – 225 б.
Құрманова, С. К. Оқушылардың жазу сауаттылығын қалыптастыру. // Ғылыми еңбек, «Абай атындағы ҚазҰПУ» баспасы, 2019. – 280 б.
Сағындықова, Л. Қ. Қазақ тілінде оқытудағы инновациялық әдістер. // Оқу құралы, «Мектеп» баспасы, 2021. – 260 б.
Мұхамбетқали, Б. Е. Бастауыш сыныпта оқытудың интерактивті технологиялары. // Монография, «Қазақ университеті» баспасы, 2020. – 230 б.
Құлжанова, Н. Оқытудың негізгі қағидалары. // Оқу құралы, «Атамұра» баспасы, 2018. – 190 б.
Байтұрсынов, А. Тіл құрал. // Оқу құралы, «Қазақ университеті» баспасы, 2020. – 320 б.
Әлімжанова, М. Б. Сауатты жазуға үйрету әдістемесі. // Оқу-әдістемелік құрал, «Фолиант» баспасы, 2022. – 280 б.
Сарыбекова, Г. Т. Жазба тілін дамыту әдістері. // Оқу құралы, «Нұр-Пресс» баспасы, 2019. – 215 б.
Оспанова, Ж. Ә. Оқу сауаттылығын дамыту жолдары. // Ғылыми зерттеу,

«ҚазҰПУ» баспасы, 2021. – 250 б.

Нұрмаханова, Ш. К. Мәтінді түсініп оқу дағдыларын дамыту. // Оқу- әдістемелік құрал, «Астана-Кітап» баспасы, 2017. – 200 б.
Қасенов, Е. Т. Сөйлеу дағдыларын қалыптастыру технологиялары. // Монография, «Мектеп» баспасы, 2018. – 270 б.
Ермекова, Ж. С. Бастауыш сынып оқушыларының жазу сауаттылығын арттыру. // Оқу құралы, «Фолиант» баспасы, 2019. – 240 б.
Қайырбекова, Л. А. Тілдік құзыреттілікті дамыту. // Ғылыми еңбек,

«Өрлеу» баспасы, 2020. – 220 б.

Тоқсанбаева, Г. Ш. Лексикалық дағдыларды жетілдіру әдістемесі. // Оқу құралы, «Қазақ университеті» баспасы, 2021. – 250 б.
Ахметова, С. М. Оқушылардың оқу және жазу дағдыларын дамыту. // Оқу құралы, «Атамұра» баспасы, 2019. – 260 б.

Жолдасова, Г. А. Бастауыш сынып оқушыларымен жұмыс жүргізу әдістері.

// Монография, «Қазақ университеті» баспасы, 2018. – 290 б.

Сейітова, Р. Б. Қазақ тілін оқытудағы пәнаралық байланыстар. // Оқу- әдістемелік құрал, «Мектеп» баспасы, 2022. – 210 б.
Әубәкірова, Н. Ж. Сауат ашу және тіл дамыту әдістемесі. // Оқу құралы,

«Фолиант» баспасы, 2017. – 230 б.

Құлыншақова, Б. Ш. Сөздік қорды дамыту әдістері. // Оқу құралы,

«Атамұра» баспасы, 2021. – 240 б.

Жүктеу

Бөлісу

ЖИ арқылы жасау

Файл форматы:

doc

Қазақ тілі Авторлық бағдарлама 4 сынып

14.05.2025

448

Жүктеу

ЖИ арқылы жасау

Жариялаған:

Нурбаева Сымбат Амангелдиевна

Бұл материалды қолданушы жариялаған. Ustaz Tilegi ақпаратты жеткізуші ғана болып табылады. Жарияланған материалдың мазмұны мен авторлық құқық толықтай автордың жауапкершілігінде. Егер материал авторлық құқықты бұзады немесе сайттан алынуы тиіс деп есептесеңіз,
шағым қалдыра аласыз

Оқушылардың оқу сауаттылығын дамыту

Оқушылардың оқу сауаттылығын дамыту

Химия пәні

Тарих пәні

Биология пәні

Ағылшын тілі пәні

География пәні

Информатика пәні

Мектепке дейінгі білім беру

«Қазақ тілі» жəне «Қазақ əдебиеті»

Дене шынықтыру

Білім алушылардың білім сапасын арттыру

Инклюзивті білім беру