Өз балаңа үлгі бол!

Баланы қандай тәрбиелеген дұрыс? Бұл сұрақ жер бетіндегі миллиондаған ата-ананың ойында жүрген сұрақ. Расында да бала немесе қыз болсын оларды тәрбиелеудің қандай тиімді жолдарын білеміз. Тәрбиелеудің тиімді жолдары мен танысудан бұрын тәрбиелі және тәрбиесіз балалардың айрымашылығын біліб алайық.

Қайсы бір адам болсын дүниенің есігін ашқанда аппақ қағаздай пәк болады. Одан кейін оны ата-анасы тәрбиелей бастайды, қолынан келгенше әр адамның өзінің стереотипі бар. Стеротип бұл адамдардың адам тәрбиесін өлшеу мақсатында ойдан жасалған бір тор сияқты. Сыпайы, шуламайтын, тіл алғыш бала болса ол тәрбиелі. Ал белсенді, бір тынбайтын, шулайтын бала болса ол тәрбиесіз деп ойлайды көпшілік. Бірақ барлығы осындай оңай емес. Әр бір дүниенің есігін ашқан бала көшбасшы болып есептеледі. Себебі ана құрсауына жетіп барып, сол жерде жан біткенше ол жолда миллиондаған өзі сияқты сперматазоиттерді басып озып мәреге бірінші жетеді. Сол себепті дүниеге келген баланы міндетті түрде ата-анасы көшбасшы ретінде тануы керек.

Ал енді өз балаңызға дұрыс тәрбие беру бойынша бір неше ақыл кеңестер.

1. Ата-ананың сөзі мен ісі бірдей болыу керек. Ондай болмаған жағдайда берілген тәрбие тиімсіз болады.

2. Балаға бұл дүниедегі ненің жақсы ненің жаман екендігін ата-анасы үйретуі керек. Ата-анасы үйретпеген жағдайда ол көшеден, достарынан, сыныптастарынан қалаберсе жаман ортадан алады. Балалар әдетте жақсы нәрседен жаман нәрсені бойларына тез сіңіреді.

3. Балаңызды құрметтеңіз, оның тұлғалық қасиеттеріне тиісуге болмайды. Әр бір адамның миы сондай программаланған деуге болады. Өзімізді мысал қылып алайық. Бізді ренжіткен адамның сөзі де өзі де қызық емес. Бала да тура сондай көзқараста болады.

4. Балаңғызға қызықты мәліметтердің көзіне айналыңыз. 70% қызықты және 30% құндылықтарды үйретіңіз. Оған керекті мәліметтерді бере алатын ата-анаға айналыңыз. Жас сәби 2-3 жасында күніне 200 ден 300 ге дейін сұрақ қояды. Сол сұрақтар ол жауап алмайтын болса ол толлық қанды тұлғаға айналуы бір талай.

5. Отбасылық проблемаларды бала көзінше шешпеуге әрекет жасаңыз. Бұл жағдай баланың психикасына кері әсерін тигізіп, баланың болашақта қатыгез адам болып өсуіне алып келуі мүмкін.

6. Балаңызды оптимист етіп тәрбиелеңіз. Себебі оптимисттер реалисттермен пссимиттерге қарағанда бақытты өмір сүреді екен. Бұл мәселені ғалымдар эксперимен жүзесінде дәледеген.

7. Балаңызды өмірде қуана білуге үйретіңіз. Қолдағы барына шүкіршілік ету, аз болса да қолдағы барына қуану бұл жақсы адамдарға тән қасиет.

8. Балаңызды шыншыл болуға тәрбиелеңіз. Себебі ақтың ақ екенін, қараның қара екенін балаңызға сіз үйретпесеңіз басқа еш бір адам үретпеуі анық.

9. Балаңызды жасаған қателіктері үшін ұрыспауға тырысыңыз. Ол өмір жолын енді бастады. Оның сіз сияқты тәжірибесі мол есмес. Үлкен тәжірибе көптеген қателіктерді басып өтудің арқасында келетін дүние болып есептеледі.

10. Балаңызға оның сіз үшін маңызды екенін көрсетіңіз. Өзін керексіз сезінген баланы тәрбиелеу екі есе қиынға түседі.

11. Балаңызбен көбірек ойын ойнауға тырысыңыз. Себебі балалар өздерінің ойын әлеміне ең жақын адамдарын кіргізеді. Сол жақын адам ата-ана болғаны дұрыс.

12. Өз балаңғызға таңдау мүмкіндігін беріңіз. Кезінде ұлы Конфуций айтқан «Адамның бір күн қарнын тойдырғың келсе оған балық бер, Егер өмір бойы тоқ жүрсін десең қолына қармақ бер». Сүйікті ісімен айналысқан адам ешқашан шаршамайды. Ол жұмыс адамға рахттануға мүмкіндік береді.

13. Бала бойына пайдалы дағдыларды қалыптастыруға әрекет жасаңыз. Себебі салауатты өмір салты еш бір адамға зиян тигізбегені анық.

14. Балаңызды мейрімді болуға үйретіңіз. Себебі қатыгездің біздің дүниеде жеткілікті.

15. Балаңызды иманды етіп тәрбиелеңіз Себебі бір данышпат айтқандай «Фатимадай қыз тәрбиелеу үшін Мұхаммед саллалаху алейхи уа салам сияқты әке болу керек» деп бекерге айтылмған. Бала әкеге қа рап бой түзейді. Демек баланы дұрыс тәрбиелегіміз келсе бірінші өзімізді тәрбиелеуге тиіс екенбіз.

Қорытынды: жоғарыда көрсетілген кеңестердің барлығы ата-аналаға күнделікті пайдалануға араналған. Бұл кеңестерді ата-аналар бала тәрбиесінде пайдаланбастан бұрын өз тәрбиесінде пайдаланса ғана нәтижесі екі есе үлкен болады дегім келеді.

Түркістан облысы. Кентау қаласы. Ескі Иқан ауылы. Х.А.Яссауи атындағы жалпы орта мектебі директордың тәрбие ісі жөніндегі орынбасары Ж.Эрниязов