ШЫМКЕНТ ҚАЛАСЫ БІЛІМ БАСҚАРМАСЫНА

«№46 мектеп-лицейі» КОММУНАЛДЫҚ МЕМЛЕКЕТТІК МЕКЕМЕСІ

«Рефлексивтік тәжірибеден тұрақты кәсіби дамуға» тақырыбында тәжірибе алмасу алаңы

Баяндама тақырыбы:

"Пәнаралық байланыс арқылы білім алушылардың оқу сауаттылығын арттыру"

Орындаған педагог:

Г.А.Ибрагимова

ШЫМКЕНТ-2025

Баяндама тақырыбы: "Пәнаралық байланыс арқылы білім алушылардың оқу сауаттылығын арттыру"

1. Кіріспе

Білім беру жүйесі қазіргі уақытта өзгерістер мен жаңашылдықтарға бет бұрып отыр. Жаңа әлемде әрбір адам ақпараттық қоғамның белсенді мүшесі болуға тиіс, оның ішінде оқу сауаттылығы үлкен рөл атқарады. Оқу сауаттылығы – бұл оқу мен жазу дағдыларын ғана меңгеру емес, сонымен қатар ақпаратты тиімді пайдалануға, бағалауға және талдауға қабілеттілікті білдіреді. Осы тұрғыдан алғанда, пәнаралық байланыс – оқу сауаттылығын арттырудың маңызды құралдарының бірі ретінде қарастырылады.

2. Тақырыптың өзектілігі

Қазіргі таңда білім беру жүйесінде пәнаралық байланыс ерекше маңызға ие. Бұл әдіс оқушыларға әртүрлі пәндер арасындағы байланысты көруге, білімді тереңірек түсінуге мүмкіндік береді. Оқу сауаттылығының арттыруы білім алушылардың барлық пәндер бойынша білімін ұштастыруға ықпал етеді. Қазақстан Республикасының «Білім туралы» заңында білім беру сапасын арттыру, оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамыту, олардың сын тұрғысынан ойлауын қамтамасыз ету мәселелері алға қойылған. Осы мақсаттарға жету үшін пәнаралық байланыс маңызды роль атқарады.

3. Пәнаралық байланыс дегеніміз не?

Пәнаралық байланыс – бұл оқушылардың әртүрлі пәндерден алған білімдерін бір-бірімен байланыстыра отырып, жалпы дүниетанымын кеңейту, ой-өрісін дамыту. Бұл әдіс оқушылардың әрбір пән бойынша алған білімін интеграциялап, біртұтас түсінік қалыптастыруға ықпал етеді. Пәнаралық байланыс арқылы оқушылар білімді тек бөліктермен емес, тұтас бір жүйе ретінде қабылдайды.

4. Пәнаралық байланыстың оқу сауаттылығын арттырудағы тиімділігі

Пәнаралық байланыс оқушылардың ойлау қабілетін дамытуға көмектеседі. Мысалы, математикалық тапсырмалар мен әдеби шығармаларды байланыстыру арқылы оқушылардың логикалық ойлауын дамыта аламыз. Сонымен қатар, пәндер арасындағы байланысты орнату, білім алушыларға сабақтың маңыздылығын көрсетеді және олардың пәнге деген қызығушылығын арттырады.

Оқушылар әдебиет пен тарихты, математиканы және физиканы, биология мен географияны біріктіре отырып, бір-бірімен байланыс орнатып, әр пәннің өзіндік ерекшелігін түсіне отырып білім алады. Бұл оқушылардың оқу сауаттылығын дамытуға маңызды әсер етеді, себебі олар әртүрлі контекстерде оқу дағдыларын қолдана білуге үйренеді.

5. Оқу сауаттылығын арттырудағы пәнаралық байланыс әдістері

- Талқылаулар мен жобалар: Пәнаралық байланыс арқылы оқушылар жобалар жасап, өз пікірлерін білдіре алады. Мұндай жобалар түрлі пәндердің элементтерін біріктіріп, оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамытады.

- Кейс-стади: Әртүрлі пәндерден алынған мәліметтерді талдау үшін кейс-стадиді қолдану өте тиімді. Оқушылар нақты өмірлік жағдайларды шешу үшін пәндер бойынша алған білімдерін пайдалана алады.

- Кросс-пәндік тапсырмалар: Оқушыларға бірнеше пәннің мазмұнына негізделген тапсырмалар беру арқылы олардың логикалық ойлауын және оқыған материалдарды бірлесіп қолдану қабілетін дамытуға болады.

6. Білім сапасын арттырудағы тиімділігі

Пәнаралық байланыс оқушылардың білімін тереңдетуге және оқу сапасын арттыруға мүмкіндік береді. Оқушылар әртүрлі пәндер бойынша алынған білімдерін нақты өмір жағдайларында қолдану дағдыларын меңгереді. Бұл әдіс олардың сыни ойлау қабілеттерін дамытып, әртүрлі мәселелерді шешу үшін әртүрлі пәндер бойынша алған білімдерін біріктіріп қолдануға үйретеді. Пәнаралық байланыс оқушылардың жеке тұлға ретінде дамуына, өз пікірін айтуға және шығармашылық қабілеттерін көрсетуге жол ашады.

7. Қорытынды

- Талқылаулар мен жобалар: Пәнаралық байланыс арқылы оқушылар жобалар жасап, өз пікірлерін білдіре алады. Мұндай жобалар түрлі пәндердің элементтерін біріктіріп, оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамытады.

- Кейс-стади: Әртүрлі пәндерден алынған мәліметтерді талдау үшін кейс-стадиді қолдану өте тиімді. Оқушылар нақты өмірлік жағдайларды шешу үшін пәндер бойынша алған білімдерін пайдалана алады.

- Кросс-пәндік тапсырмалар: Оқушыларға бірнеше пәннің мазмұнына негізделген тапсырмалар беру арқылы олардың логикалық ойлауын және оқыған материалдарды бірлесіп қолдану қабілетін дамытуға болады.

6. Білім сапасын арттырудағы тиімділігі

Пәнаралық байланыс оқушылардың білімін тереңдетуге және оқу сапасын арттыруға мүмкіндік береді. Оқушылар әртүрлі пәндер бойынша алынған білімдерін нақты өмір жағдайларында қолдану дағдыларын меңгереді. Бұл әдіс олардың сыни ойлау қабілеттерін дамытып, әртүрлі мәселелерді шешу үшін әртүрлі пәндер бойынша алған білімдерін біріктіріп қолдануға үйретеді. Пәнаралық байланыс оқушылардың жеке тұлға ретінде дамуына, өз пікірін айтуға және шығармашылық қабілеттерін көрсетуге жол ашады.

7. Қорытынды

Пәнаралық байланыс оқушылардың оқу сауаттылығын арттырудың тиімді құралы болып табылады. Бұл әдіс білім алушыларға өздері оқып отырған пәндер арасындағы байланысты түсінуге және жалпы дүниетанымын кеңейтуге мүмкіндік береді. Сонымен қатар, пәнаралық байланыс білім сапасын арттыруға ықпал етеді, себебі оқушылар тек білімді игеріп қана қоймай, оны өмірде қолдана білуді де үйренеді. Оқу сауаттылығын арттыру үшін пәнаралық байланысты тиімді пайдалану – бұл қазіргі білім беру жүйесінің маңызды құрамдас бөлігі.

Әдебиеттер:

1. Назарбаев Н.Ә. «Қазақстан-2050 стратегиясы». Қазақстан халқына жолдау, 2012.

2. Жұмабаев М. «Педагогика». Алматы: Рауан, 1992.

3. Әбілқасымова М.Қ., Исаева Б.Қ. «Қазіргі білім беру жүйесіндегі инновациялар». Алматы, 2015.