Қызылорда облысы, Қызылорда қаласы

ЖШС «125 QYZYLORDA» мектебі

Математика пәні мұғалімі: Марат Мақсат Ғаниұлы

Пифагордың теоремасы және оның күнделікті өмірдегі қолданылуы

Кіріспе

Математикада көптеген заңдылықтар мен теоремалар бар, бірақ олардың ішінде ең танымалдарының бірі – Пифагордың теоремасы. Бұл теорема геометрияның негізгі қағидаларының бірі болып табылады және күнделікті өмірде көптеген салаларда қолданылады.

Пифагор теоремасы дегеніміз не?

Пифагордың теоремасы тікбұрышты үшбұрыштың қабырғалары арасындағы байланысты сипаттайды. Теорема былай айтылады:

Егер үшбұрыш тікбұрышты болса, онда гипотенузаның квадраты оның катеттерінің квадраттарының қосындысына тең:

Мұнда:

• – гипотенуза (тікбұрышқа қарсы жатқан қабырға),

• және – тікбұрышты үшбұрыштың катеттері.

Күнделікті өмірде қолданылуы

Пифагордың теоремасы тек теориялық ұғым емес, ол шынайы өмірде көптеген салаларда қолданылады.

1. Құрылыс және инженерия

Құрылысшылар мен инженерлер ғимараттардың бұрыштарының дәлдігін өлшеу үшін Пифагор теоремасын жиі пайдаланады. Егер олар ғимараттың бұрыштарының тік екенін тексергісі келсе, үшбұрыш жасап, теореманы қолданады. Мысалы, қабырғаның ұзындығы 3 метр, ал екінші қабырға 4 метр болса, олардың арасындағы қашықтық 5 метр болуы керек (3² + 4² = 5²).

2. GPS және картография

GPS құрылғылары екі нүкте арасындағы тура қашықтықты анықтау үшін Пифагор теоремасын қолданады. Жердің беті үшөлшемді болғандықтан, координаталар арасындағы тікбұрышты үшбұрыштарды пайдалану дәл қашықтықты есептеуге көмектеседі.

3. Спорт және қозғалыс

Футбол, баскетбол, теннис сияқты спорт түрлерінде ойыншылар мен жаттықтырушылар Пифагор теоремасын қолдана отырып, қозғалыс траекторияларын есептейді. Мысалы, баскетболшының допты себетке лақтыру бұрышын анықтауға көмектеседі.

4. Дизайн және өнер

Көркемөнер мен графикалық дизайнда түзу сызықтарды дұрыс құру үшін бұл теорема қолданылады. Дизайнерлер мен сәулетшілер симметрия мен пропорцияларды есептегенде Пифагордың формуласын пайдаланады.

5. Астрономия

Жұлдыздар мен ғаламшарлар арасындағы қашықтықты есептеу үшін астрономдар үшбұрышты есептеулерді пайдаланады. Бұл есептеулер жерсеріктер мен ғарыштық аппараттардың траекториясын дұрыс есептеуге көмектеседі.

Қорытынды

Пифагордың теоремасы – тек мектеп бағдарламасының бір бөлігі ғана емес, ол біздің күнделікті өмірімізде үлкен рөл атқаратын маңызды математикалық заңдылық. Инженериядан бастап спортқа дейін, картографиядан бастап астрономияға дейін әртүрлі салаларда қолданылатын бұл теорема уақыт өткен сайын өзінің маңыздылығын жоғалтпайды.