ҒЫЛЫМИ ЖОБА

Тақырыбы: «”Pixton” программасы арқылы экологиялық мәселелер туралы қазақша комикс жасау»

Жақсылық Ботакөз

Аннотация

КІРІСПЕ……………………………………………………………..........................3

I.НЕГІЗГІ БӨЛІМ

1.1Комикс және оның тарихы....................................................................................5

1.2Комикстің баланың бойында қоршаған орта мәселері туралы базалық білімді қалыптастырудағы рөлі..............................................................................................6

II.ПРАКТИКАЛЫҚ БӨЛІМ

2.1”Pixton”программасын қолдану арқылы комиксті жасау............................................................................................................................8

ҚОРЫТЫНДЫ .........................................................................................................9

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ.........................................................10

Аннотация

Экологиялық мәселелерге арналған қазақша комиксті жасау оқырмандар, әсіресе жас аудиториялар арасында білім беру және хабардар ету үшін инновациялық және тартымды тәсілдердің бірі. Бұл жоба мұндай комиксті шығару процесі мен маңыздылығын сипаттайды, оның экологиялық сананы тәрбиелеуге және шабыттандыратын әрекетке әлеуетті әсерін көрсетеді. Комикс негізгі экологиялық концепциялар мен қиындықтарды жеткізу үшін әсерлі әңгімелер, жарқын иллюстрациялар және салыстырмалы кейіпкерлер болады. Оқырмандар әсерлі баяндау арқылы кейіпкерлермен бірге саяхатқа шығады, өйткені олар қоршаған орта проблемаларын ашып, олардың себептерін зерттеп, оларды шешу үшін әрекет етеді. Фактальды ақпаратты, білім беру мазмұнын және интерактивті элементтерді біріктіру арқылы комикс оқырмандарды біліммен кеңейтуге және оларды қоршаған ортаның белсенді басқарушысы болуға шабыттандыруға бағытталған. Сонымен қатар, қазақша комикс қазақ аудиторияны тұрақтылық пен экологиялық жауапкершілік туралы мазмұнды әңгімелерге тартуға тырысатын педагогтар, ата-аналар және қоршаған ортаны қорғау ұйымдары үшін құнды білім беру ресурсы болады.

Аннотация

Создание казахского комикса на тему экологии – один из инновационных и привлекательных способов просвещения и повышения осведомленности читателей, особенно молодой аудитории. Этот проект описывает процесс и значение создания такого комикса, подчеркивая его потенциальное влияние на экологическое сознание и вдохновляя на действия. В комиксе используются захватывающие истории, яркие иллюстрации и узнаваемые персонажи, чтобы передать ключевые экологические концепции и проблемы. Читателей отправляют в путешествие вместе с персонажами через захватывающее повествование, где они раскрывают экологические проблемы, исследуют их причины и принимают меры для их решения. Комбинируя фактическую информацию, образовательный контент и интерактивные элементы, комикс призван дать читателям знания и вдохновить их стать активными хранителями окружающей среды. Кроме того, казахский комикс станет ценным образовательным ресурсом для педагогов, родителей и экологических организаций, стремящихся вовлечь казахстанскую аудиторию в содержательные разговоры об устойчивом развитии и экологической ответственности.

КІРІСПЕ

Жобаның өзектілігін негіздеу және оның жаңалығы: Қазіргі кезде атмосфераның ластануы, озон қабатының жұқаруы, жер-су ресурстарының азаюы және тағы басқа ауқымды экологиялық проблемаларға әкелуде. Осы орайда, Біріккен Ұлттар Ұйымы (БҰҰ) жариялаған тұрақты даму мүддесінде білім беруді іске асырудың онжылдығы 2005 жылы басталды. Жергілікті жерлерде тұрақты даму мүддесінде білім беру - аймақтардың тұрақты даму туралы әрбір жеке адамның көзқарасын өзгертері анық. Комиксті оқу әрі білім саласында қолдану білім алушылардың сыни ойлау қабілетін арттырады.

Оқу процесінде комикс кітаптарын қолдана отырып, оқушыларды қоршаған орта және даму мәселелері туралы ойлауға шабыттандырып, оларды проблемаларға жауап іздеуге немесе өз шешімдерін ойлап табуға дағдыландыру. Қазіргі таңда қазақ аудиториясына арналған экологиялық мәселелерді қамтитын комикс кітаптарының болмауы.

Жобаның мақсаты: “Pixton” программасы арқылы экологиялық мәселелер туралы қазақша комикс жасау

Жобаның міндеттері:

- мақсатты аудитория контекстінде өзекті болып табылатын негізгі экологиялық мәселелерді анықтау.

- анықталған экологиялық мәселелер бойынша фондық зерттеулер жүргізу, оның ішінде нақты ақпаратты, ғылыми деректерді және сараптамалық түсініктерді жинау.

- қоршаған орта мәселелерін және олардың маңыздылығын тиімді жеткізетін тартымды оқиғаларды, кейіпкерлерді және көрнекі бейнелерді дамыту.

- оқу мазмұнын, соның ішінде фактілерді, статистиканы және тұрақты өмір сүруге арналған практикалық кеңестерді комикстерге оқырмандар үшін қолжетімді және тартымды етіп біріктіру.

Жобадан күтілетін нәтижелер:

- мақсатты аудитория контекстінде өзекті болып табылатын негізгі экологиялық мәселелерді анықталды.

- анықталған экологиялық мәселелер бойынша фондық зерттеулер жүргізу, оның ішінде нақты ақпаратты, ғылыми деректерді және сараптамалық түсініктер жиналды.

- қоршаған орта мәселелерін және олардың маңыздылығын тиімді жеткізетін тартымды оқиғаларды, кейіпкерлерді және көрнекі бейнелер дамытылды.

- оқу мазмұнын, соның ішінде фактілерді, статистиканы және тұрақты өмір сүруге арналған практикалық кеңестерді комикстерге оқырмандар үшін қолжетімді және тартымды етіп біріктірілді.

Жобаның мазмұны: Ғылыми жоба кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттерден тұрады.

Жобаны іске асыру кезеңдері:

1. Комикс жобасының көлемі мен мақсаттары анықталды

2. Анықталған экологиялық мәселелер бойынша бастапқы ақпаратты, ғылыми деректерді және сараптамалық түсініктерді жиналды

3. Қоршаған ортаны қорғау мәселелерін тиімді жеткізетін сюжеттік желілер, кейіпкерлер және визуалды бейнелер үшін миға шабуыл идеялары.

Комикстің жалпы тұжырымдамасы мен тақырыбын әзірлеп, оның жоба мақсаттарына және мақсатты аудиторияға сәйкес келуін қамтамасыз етілді.

4. Мазмұнды жасау:

Фактальды ақпаратты, білім беру мазмұнын және қызықты баяндау әдістерін қамтитын комикстерге сценарийлер мен диалогтар жазылды.

Фактілерді, статистиканы және тұрақты өмір сүруге арналған практикалық кеңестерді қамтитын білім беру мазмұнын комикске біріктірілді.

I.ӘДЕБИ ШОЛУ

1.1 Комикс және оның тарихы

Бүгінгі біз білетін комикстің ғасырлар мен континенттерді қамтитын бай және алуан түрлі тарихы бар. Заманауи комикс форматы Америка Құрама Штаттарында 20 ғасырдың басында пайда болғанымен, дәйекті өнер мен әңгіменің тамырын ежелгі өркениеттерден іздеуге болады. Міне, комикстердің шығу тарихына шолу:

Ежелгі шығу тегі: Көрнекі әңгімелер ежелгі өркениеттерден басталады, үңгірлер суреттерінде, мысырлық иероглифтерде және грек ваза суреттерінде кездесетін дәйекті өнер үлгілері. Ортағасырлық қолжазбалар: Орта ғасырлардағы жарықтандырылған қолжазбаларда діни мәтіндер мен эпикалық өлеңдермен бірге дәйекті иллюстрациялар жиі болды. Ренессанс өнері: Леонардо да Винчи және Микеланджело сияқты суретшілер өз жұмыстарында әңгімелер мен көріністерді бейнелеу үшін дәйекті панельдерді пайдаланды.19 ғасыр: Ерте күлкілі жолақтар: 19 ғасырда қайталанатын кейіпкерлер мен юморлық немесе сатиралық әңгімелерді қамтитын газет комикстерінің өсуі байқалды. Мысал ретінде Ричард Ф. Оутконың «Сары бала» және Чарльз Х. Росстың «Алли Слопердің жарты мерекесі» бар. Ерте 20ші ғасыр:

Комикстердің алтын ғасыры: Қазіргі комикс форматы Америка Құрама Штаттарында 1930 және 1940 жылдары пайда болды, ол комикстердің алтын ғасыры деп аталады. Суперменнің дебютін көрсететін №1 экшн комикстері көбінесе алғашқы шынайы комикс болып саналады. Супер қаһармандар: Суперменнің жетістігі Бэтмен, Ғажайып әйел және Капитан Америка сияқты көптеген суперқаһарман кейіпкерлерінің пайда болуына әкелді. Бұл кейіпкерлер американдық танымал мәдениеттің көрнекті тұлғаларына айналды және комикс индустриясының негізін қалады. Соғыс және шытырман оқиғалы комикстер: суперқаһарман комикстерімен қатар, осы кезеңде соғыс және шытырман оқиғалы комикстер танымал болды, олардың «Капитан Марвелдің шытырман оқиғалары» және «Рух» сияқты атаулары оқырмандардың қиялын жаулап алды.1950-1960 жылдар: Күміс дәуір: 1950 және 1960 жылдар суперқаһарман комикстерінің қайта жандануымен және жаңа кейіпкерлер мен концепциялардың енгізілуімен сипатталатын комикстердің күміс дәуірінің көтерілуін көрді. Бұл дәуірде Marvel Comics компаниясы Өрмекші адам, Фантастикалық төрттік және Икс адамдары сияқты керемет суперқаһармандардың жасалуын көрді.

Андграунд комикстері: 1960 жылдары андерграунд немесе балама комикстер эксперименталды көркем стильдер мен арандатушылық тақырыптармен негізгі комикс индустриясына қарсы мәдениетке қарсы қозғалыс ретінде пайда болды. Роберт Крамб және Арт Шпигельман сияқты суретшілер бұл қозғалыстың жетекші тұлғалары болды. 1970-1980 жылдар: Қола дәуірі және қазіргі дәуір: 1970 және 1980 жылдар комикс жанрлары мен тақырыптарының одан әрі әртараптандырылуын көрді, соның ішінде әлеуметтік мәселелерді, саяси түсініктемелерді және графикалық әңгімелеу әдістерін зерттеу. Тәуелсіз баспагерлер: Dark Horse комикстері және Image Comics сияқты тәуелсіз баспагерлер осы кезеңде суперқаһарманға бағытталған негізгі комикстерге балама ұсынып, танымал болды. 21 ғасыр: Сандық комикстер: Интернет пен цифрлық технологиялардың пайда болуымен комикстерге сандық форматтарда қолжетімді бола бастады, ComiXology және веб-комикс сияқты платформалар танымал бола бастады. Әртүрлілік және инклюзивтілік: 21-ші ғасырда әр түрлі ортадағы кейіпкерлердің көбірек көрсетілуімен және тақырыптар мен жанрлардың кең ауқымы зерттелетін комикстердің әртүрлілігі мен инклюзиясына итермеледі. Бейімделулер және кроссоверлер: комикстердің кейіпкерлері мен оқиғалары блокбастерлік фильмдерге, телешоуларға және бейне ойындарға бейімделіп, кең аудиторияны қамтыды және олардың танымал мәдениеттегі орнын одан әрі нығайтты.

Өзінің бүкіл тарихында комикс барлық жастағы оқырмандарды қызықтыруды, шабыттандыруды және баурап алуды жалғастыра отырып, өз уақытының мәдени, әлеуметтік және технологиялық өзгерістерін көрсету үшін дамып, бейімделді.

1.2 Комикстің баланың бойында қоршаған орта мәселелері туралы базалық білімді қалыптастырудағы рөлі

Комикс кітаптардың балаларды қоршаған орта туралы білім берудегі әсері терең және көп қырлы болуы мүмкін. Күлкілі кітаптар күрделі ұғымдарды жеткізудің бірегей және тартымды әдісін ұсынады, бұл оларды барлық жастағы балаларға қолжетімді және тартымды етеді. Міне, комикстердің балалардың қоршаған орта мәселелері туралы іргелі білімін жақсартудың бірнеше жолы:

1. Көрнекі оқыту: Күлкілі кітаптар оқиғаларды айту үшін көрнекі бейнелер мен мәтіннің тіркесімін пайдаланады. Бұл көрнекі пішім балалардың суреттерге табиғи бейімділігін тартады, бұл оларға қоршаған орта мәселелері туралы ақпаратты түсінуді және есте сақтауды жеңілдетеді. Күлкілі кітаптар түрлі-түсті иллюстрациялар мен диаграммалар арқылы ластану, ормандардың жойылуы және климаттың өзгеруі сияқты ұғымдарды тиімді түрде бейнелейді, бұл балаларға осы ұғымдарды нақты және көрнекі түрде түсінуге көмектеседі.

2. Әңгімелеу және баяндау: комикстерде балалардың қиялын баурап алатын және олардың назарын аударатын әсерлі сюжеттер мен кейіпкерлер жиі кездеседі. Экологиялық тақырыптарды тартымды баяндауларға айналдыра отырып, комикстер оқырмандармен эмоционалды байланыстар жасап, оларды қоршаған орта мәселелері туралы көбірек білуге ынталандырады. Экологиялық қиындықтарға тап болған кейіпкерлердің тәжірибесі арқылы балалар эмпатияны, сыни ойлау дағдыларын және қоршаған ортаға жауапкершілік сезімін дамыта алады.

3. Жеңілдету және айқындық: Экологиялық мәселелер күрделі және дерексіз болуы мүмкін, бұл балалардың түсінуін қиындатады. Комикстердің бұл ұғымдарды жеңілдететін және нақтылайтын қабілеті бар, оларды балалардың түсінуі оңай болатын сіңімді бөліктерге бөледі. Ақпаратты анық және қысқаша ұсыну арқылы комикстер балаларға қоршаған орта мәселелері мен олардың салдары туралы негізгі түсінікті дамытуға көмектеседі.

4. Қоршаған ортаны қорғауды насихаттау: комикстер қоршаған ортаны қорғау мәселелері туралы хабардарлықты арттырып, балаларды қоршаған ортаны қорғау үшін әрекет етуге шабыттандырады. Күлкілі кітаптар табиғатты сақтаудың, тұрақтылықтың және қоршаған ортаны қорғаудың маңыздылығын көрсете отырып, қоршаған ортаға жауапты мінез-құлыққа ықпал ететін құндылықтар мен көзқарастарды қалыптастыра алады. Позитивті үлгілер мен экологиялық белсенділіктің мысалдары арқылы комикстер балаларға өз қауымдастықтарында оң өзгерістер жасауға мүмкіндік береді.

5. Білім беруді күшейту: комикстер қоршаған ортаны қорғау мәселелері бойынша сыныптағы нұсқауларды толықтыратын құнды білім беру құралы ретінде қызмет ете алады. Мұғалімдер негізгі ұғымдарды бекіту, пікірталас тудыруы және студенттерді практикалық оқу іс-әрекетіне тарту үшін комикстерді сабақ жоспарлары мен оқу бағдарламасына қоса алады. Күлкілі кітаптарды қоршаған ортаны қорғау тақырыптарын тәуелсіз зерттеуге және зерттеуге шақыратын қосымша оқу материалдары ретінде де пайдалануға болады.

Тұтастай алғанда, комикстердің балалардың қоршаған орта мәселелері туралы іргелі білімін жақсартуда маңызды рөл атқаратын әлеуеті бар. Көрнекі әңгімелер, баяндау және білім беруді күшейту күшін пайдалана отырып, комикстер балаларды қоршаған ортаның хабардар және жауапты басқарушылары болуға шабыттандырады, экологиялық саналы азаматтардың ұрпағын қалыптастырады.

II.ПРАКТИКАЛЫҚ БӨЛІМ

2.1 “Pixton” программасы арқылы комиксті жасау

сурет 1: “Pixton” программасы

Комикс атауы: “Пластикалық арал”

Қамтылған экологиялық мәселе: Пластикалық ластану
Қысқаша мазмұны: Үш достың ешқандай қиыншылыққа қарамастан пластмассадан ластанған аралдарын құтқару мақсатында ұзақ саяхатға шығады. Саяхат барысында әлемде орын алып жатқан көптеген мәселелерді көріп әрі соны бірге жүріп шешеді. Соңында Боб деген ақсақалдан көмек алып, өз аралдарын құтқарады. Ақсақал оларға 3R әдісін қолдануды ұсынады.

сурет 2: “Пластикалық арал” комиксінің мұқабасы

сурет 3: Мәліметтер айдары

Қорытынды

Қорытындылай келе, экологиялық мәселелер туралы қазақша комикс жасауға арналған ғылыми-зерттеу жұмысы экологиялық ағарту мен ақпараттық-насихаттық жұмыстарға қосылған құнды үлес болып табылады. Комикстердің қызықты, көңіл көтеру және ақпараттандыру қабілеті сияқты бірегей күшті жақтарын пайдалана отырып, комикс оқырмандардың кең аудиториясына қол жеткізу және шабыттандыру мүмкіндігіне ие. Сонымен қоса, экологиялық мәселелерді шешу және тұрақтылықты ілгерілету құралы ретінде комикстердің әлеуетін зерттеуді жалғастыру үшін қосымша зерттеулер мен ынтымақтастық қажет. Үздіксіз инновациялар, шығармашылық және ынтымақтастық арқылы комикстер қоршаған орта мәселелері бойынша хабардарлықты арттыруда, көзқарастарды өзгертуде және әрекетті шабыттандыруда маңызды рөл атқара алады.

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР:

1. cCloud, S. (1994). Комикстерді түсіну: Көрінбейтін өнер.HarperPerennial.-155с.

2. Николайкин Н.И., Николайкина Н.Е., Мелехова О.П. 3-е изд. – М.: Дрофа, 2004.–624 б.

3. ҚР «2007-2024 жылдарға арналған тұрақты дамуға өту жөніндегі Концепциясы», 14 қараша, 2006 ж.

4. Нес, Х. және Синклер, Дж. (ред.). (2017). Контексттегі экологиялық білім: экологиялық білім беруді дамытудың халықаралық перспективасы. Springer.

5. Гирусов Э.В. и др. Экология и экономика природопользования: учебник для вузов / под ред. проф. Э.В. Гирусова. - М.: Закон и право, ЮНИТИ, 1998. - 455 с.

6. Байбурова О.Р. Разработка модульных программ на основе проблемно-ориетирован-ного обучения // Сб.: Инновации и современные технологии в сиситеме образования: материалы международной научно-практической конференции 20-21 фефраля 2011 года. - Щадринск: Научно-издательский центр. «Социосфера», 2011. - 317 с.

7. Баешова A.K.«Қоршаған ортаның химиясы» пәнін оқытудағы проблемалық тапсырмалардың мазмұны және рөлі // Инновации в образовательной деятельности и вопросы повышения качества обучения: материалы 42-й Международной научно-методической конференции. Книга 1. - Алматы: Казак университеті, 2012. - C.42-52.