Есеп

Мен Хуанғанқызы Назерке 26.02.2024-06.02.2024 жыл аралығындағы 3-ші курс бойынша «Байқау» іс-тәжірибемді «Мағжан Жұмабаев атындағы гимназиясы» КММ-де өткіздім. Осы уақыт аралығында маған берілген сынып 4 «Ә» сыныбы болды. Іс-тәжірибе барысындағы менің сынып жетекшім Адамова Арай Канатовна болып бекітілді. Осы сынып жетекшім педагогиканың қандай маңызды екенін маған түсіндіріп, оның жауапкершілігін сезіндіре алды. Осы уақыт аралықта сынып жетекшім екеуміз сынып оқушылармен тез тіл табысып, жақсы араластық. Өзімнің бар білгенімді оқушыларға үйретуге тырыстым. Менің сынып жетекшімнің оқушылармен қарым-қатынасы жоғары болып, олармен жақсы жұмыс атқаратыны көргенен кейін, маған олармен жұмыс істеу оңай болды. Өзімнің бойымдағы мұғалім болу қызығушылығын оқушылармен жұмыс істеу барысында арта түсті. Алғашқы күндерден бастап, оқушылардың және мұғалімдердің атқаратын қызметтерімен таныстым. Оқушылардың мінез-құлқын психология жағынан тани бастадым. 4 «А» сыныбының тізімімен, және сыныптың оқу-тәрбие жұмысымен, болашақ педагог ретінде оқу-тәрбие мекемесінің материалдық-техникалық базасымен, педагогикалық ұжыммен және де мұғалімдердің міндеттері мен құқықтарымен таныса бастадым. Соған қоса сынып жетекшім оқушылардың міндеттері мен құқықтарымен толық таныстырды. Ал ендігі кезекте менің екі айда жасаған жұмыстарым туралы айтататын боламын.

Алғашқы барған аптада ең алдымен оқушыларды сырттай бақылап, олармен таныса бастадым. Осы сыныпта екінші мәрте болғандықтан сыныппен де, мұғаліммен де бірден сінісіп кете алдым. Сынып жетекшіммен оқушылардың арасындағы тығыз байланысты және де мұғалімнің сабақ барысында қолданатын әдіс-тәсілдерін бақылап, оқушылармен қарым-қатынас орната бастадым. Сабақ уақытында оқушыларды күнделікті асханаға апарып, қоңырау уақытын тиімді әрі қызықты етіп өткізуге тырыстым. Мысалы, қоңырау уақытында қызықты ойындар ойнатып, кітап оқып, әңгімелесіп, оқушылармен бірге келесі сабаққа дайындалып отыратынбыз. Сабақ кестесі мен сабақ уақытын алдын ала мұғалімнен сұрап алдым. Менің сынып жетекшім маған қол ұшын созып, көптеген әдіс-тәсілдердерді көрсетіп, оқушыларды сабаққа қалай көңіл аудартуға болатынын үйретті. Қалай сұрақты күрделі қою керектігін, қай уақытта қандай әдіс-тәсілдерді қолдануға болатытын айтып, мұғалімнің арқасында оқушылармен жақсы қарым-қатынаста бола білдім. Содан бастап оқушылардың қызығушылығын орнату мақсатында интернет желісіндегі бірнеше әдіс-тәсілдер мен қосымша тапсырмаларды ойластырдым. Тәжірибе барысын құр өткізбей күніне екі-үш сабақтан беруге тырыстым.

Ендігі кезекте әр сабақта қолданған әдіс-тәсілдермен әр пәндегі тақырыптарға тоқталайық.

Жаратылыстынудан «Заттар қандай болады?» деген тақырыпта сабақ жүргіздім. Оған қолданған әдіс-тәсілдерім: «Ыстық орындық». Яғни, алдыңғы тоқсандағы білімдерін тексеру мақсатында бір оқушыны орындыққа отырғызып, бірнеше сұрақтарға жылдам жауап беріп, әрі тез ойлануға мүмкіндік беріп, оқушыларды алдыңғы білімдерін солай бағаладым. Одан кейін қызығушылықтарын ояту мақсатында бірнеше тәжірибелер жасадым. Кітап бойынша жұмыстар жүргізіп, кітапта берілген тәжірибені сынып жетекшіммен бірге оқушыларға көрсеттім. Яғни бір затты қолдану арқылы оның үш күйін көрсетіп, алдына қойылған заттың қандай болғанын тәжірибе барысында таптық. Сабақ уақытында оқушылар шаршап қалмау үшін екі минуттық сергіту сәтін де ұмытпадық. Сергіту сәті ретінде «нейрожаттығуын» жасаттым. Қорытындылау барысында «Сұрақ-жауап» әдісін қолданып, оқушылардың бүгінгі сабақта не білгенін сұрап, сабақты аяқтадық.

Екінші күнде: дүниетанудан «Біздің отбасылық бюджет» деген тақырыпта сабақ бердім. Қолданған әдістерім: «Түсініп оқу», «Кішігірім тәжірибе жасау». Сонымен қатар оқулықпен жұмыстар атқардық. Интернет желісінен тақырып бойынша оқушыларға қызықты бейне роликтер мен қызықты мәліметтер көрсетіп, оқып бердім. Сабақты қорытындылау барысында «Пицца» әдісін қолдандым.

Екінші аптадан бастап бір күнде екі-үш пәннен сабақ жүргізе бастадым. Күнделікті мұғалім атқаратын жұмыстарды сабақтан тыс уақытында атқардым. Мысалы, күнделік пен дәптер тексеру деген сияқты жұмыстарды істеп, оқушылардың қатесімен жұмыс жасадым. Олардың жасаған кемшілітерін мұғаліммен отырып, түзетуге қолымнан келгенше көмектестім.

Әр дүйсенбі сайын оқушыларды жиырма минуттық саптық жиынға апарып, сапқа тұрғызып, одан кейін сабағымызды жалғастырамыз. Математикадан «Үш таңбалы санға көбейту алгоритмі» туралы тақырыпта жұмыс жасадық. Бастапқы уақытта тақырыпты түсіндіріп, одан кейін мұғалімнің көмегіммен оқушылардан өзіндік жұмыс алып, тесксеріп, бағаладым. Әр апта сайынғы тәрбие сағатында ұмытқаным жоқ. Әр апта сайын тәрбие сағатымен де жұмыс жасадым.

Келесі күні әдебиеттік оқу мен еңбекке баулудан сабақ өткіздім. Әдебиеттік оқудан өткізген сабақтарым: «Шеберлер еліне саяхат» атты тақырыптарда көптеген сабақтар жүргіздім. Әр сабақта шығармашылықпен тығыз байланыста болдық. Яғни, қолданбалы өнер, қолөнер, әшекей-бұйым түрлерін, тарихын білу керектігін оқушыларға үйреттік. Шығармашылықтың адамзат үшін беретін пайдасы туралы әңгімелестік. Бұл сабақта мен шығармашылық жұмысты таныстырылым түрінде ұсындым және де ым-ишара, қимыл дегенді еске түсіріп сергіту сәтін жасаттым. Осы сабақтың авторы Фариза Оңғарсынова болды. Ол кісігің өмірбаянын жай ғана оқытпай, кластер тәсілімен кезектесіп тапсырма орындады. Кейін «Оюлар» атты өлеңімен таныстырдым. Әдеттегідей сұрақтармен кері байланыс жасадық. Одан кейін оқушылармен тақтадан көрсетілген ою түрлерімен таныстық. Оюлардың қалай аталатыны туралы әңгімелестік. Оюлардың қандай түрлері бар екенін олардың ерекшеліктерін оқушыларға түсіндірдім. Оюлар әлемі туралы өлеңді оқушылар оқып, бірге талқыладық. Әр сабақта интернет желісімен Learning apps, Wооrd wоll, платформаларын тиімді қолдануға тырыстым. Әрі оқушылардың қызығушылықтарын ояттым.

Қазақ тілден «Сөйлемнің бірыңғай мүшелері» туралы тақырып өттік. Сабақтың алдында «Ыстық орындақ» әдісін қолданып, өткен сабақты бекіттім. Одан кейін бірыңғай мүшелер тақырыбын түсіндіріп, оған қатысты тапсырмалар орындап, көркем жазуға аса мән бердім. Сергіту барысында бірыңғай мүшелерге қатысты Wооrd wоll платформасын қолданып, сабақты қызықты өткізуге тырыстып, әрі оқушылардың етістіктің түрлерін қаншақлықты ажырата алатынын тексердім. Яғни сөйлемнің бірыңғай мүшелеріне қатысты мысалдарды екі топқа бөліп көрсетті. Сабақты қорытындылау мақсатында «Жетістік баспалдағын» қолдандым.

Тәжірибе барысындағы аптаның үшінші күнінде сәрсенбі күні әдебиеттік оқудан «Халық даналығы – ел аузында» тақырыбында сабақ өткіздім. Өткен сабақты бекіту мақсатында «Сәттілік дөңгелегі» арқылы оқушылардан үй тапсырмасын сұрадым. Оқушылардың қызығушылығын ояту және жаңа сабақтың тақырыбын анықтау үшін «Пазл» әдісін қолдандым. Сабақ барысында даналық туралы жұмбақтар, «Tic tac toe» ойыны арқылы қызықты өтті. Интернет желісінен негізгі ойы сыйластық, адамгершілік туралы және үлкен мен кішінің әңгімесі туралы ақпарат көрсетілді. Бағалау ретінде сабаққа қатысып отырған оқушыларды смайлик арқылы бағалап отырдым. Қорытынды барысында «Каспий банк» рефлексиясын қолданып, оқушылардың өз ойларын каспий карточкасына жазып, оқушылар қолдарындағы карточкаларды жәшікке бір-бірден келіп салды. Математика пәнінен «Үш таңбалы санға көбейту алгоритмі» тақырыбында сабақ жүргіздім. Берілген сызбаны пайдаланып, екі амалмен шығарылатын есептер құрастырып, кері есептер екенін дәлелдеуді үйрендік. Сабақтың ортасында оқушыларға өзіндік жұмыс беріп, бағаладым. Сабақтың сонына қарай сергіту сәтін орындадық. Сергіту сәті: «Қайталай ғой». Жаратылыстанудан «Заттар және олардың қасиеттері» деген тақырыпта оқушыларға сабақ бердім. Оқушыларға барынша сабақты қызықты әрі түсінікті етіп өткізуге тырыстым. Заттардың қасиеті туралы ақпарат беріп, қандай заттар адамға зиян екенін оқушыларға анықтама бердім. Сабақтың ортасында сергіту сәтін жасаттым. Оқушыларды бағалап отырдым. Сабақтың соңында «Алма ағашын» қолдандым.

Математикадан «Үш таңбалы сандарға бөлу алгоритмі» тақырыбында сабақ жүргіздім. Сабақтың басында «Галереяда ой шарлау» әдісін қолдандым. Яғни сынып қабырғасына

Алдыңғы өткен тақырыпқа байланысты есептер ілінеді. (фигуралармен беріледі ) Әр жұп өздеріне анықтауға берілген фигураларды «жинап әкеледі». Мысалы тапсырмалар: Фигуралардың ішіндегі есепті белгілі бір уақыт аралығында шешіп, орындау. Қазақ тілден Мамандықтар бөлімі: «Тұрақты сөз тіркестері» тақырыбында сабақ жүргіздім. Сабақтың басында «Бір қадам алға» әдісін қолдандым. Яғни өткен сабаққа байланысты сұрақтар қойып, егер жауап дұрыс болса, бір қадам арға жылжиды, қате болса, бір қадам артқа шегінеді. Оқушыларға тұрақты сөз тіркестері не екенін, қандай сұраққа жауап беретін туралы ережесін түсіндірдім. Кесте бойынша тұрақты сөз тіркестерінің мағынасын түсіндірдім. Оқушылар суретке қарап отырып, әңгіме құрады. Сабақтың ортасында сергіту сәтін орындадық. Сергіту сәті: «Кел билейік» Сабақты қорытындылау барысында «білім ағашын» қолдандым. Математикадан, әдебиеттік оқудан, қазақ тілден бірінші «Бөлім бойынша жиынтық» бағалауды мұғаліммен бірге алдық. Жиынтық бағалауды тексеру барысында дескриптор бойынша бағалауды үйрендім.

Біздің мектепте тәуелсіздік күніне орай іс-шара өткен болатын. Яғни 4 ші сыныптар арасында Жайдарман сайысы. Менің сыныбым өз өнерлерін жоғары деңгейде көрсетті. Сәрсенбі күні ерте келіп, оқушыларды қарсы алып, оларды киіндіріп, өзімізге берілген флэшмоб дайындығын жасадық. Топ таныстыруын қайталап, дайындалдық. Оқушыларым бар күштерін салып, керемет таныстырды! Соған оқушылармен бірге дайындалған болатынбыз. Соған қоса дайындалған биді жоғары деңгейде билеп шықты. Содан кейін сабағымызды жалғастырдық. Қазақ тілден «Сөйлемнің бірыңғай мүшелері және олардың белгілері» тақырыбынан сабақ жүргіздім. Сабақтың басында «Сұрақ-жауап» әдісін қолдандым. Сөйлемнің бірыңғай мүшелеріне қатысты жаттығулар орындап, олардың тыныс белгілері қалай қойылатынын талдады. Тыныс белгілер туралы толық ақпарат алды. Тақырыпқа қаысты сұхбаттастық. Сабақтың ортасында сергіту сәтін жасадық. Сергіту сәті: «Бас,иық,аяқ, қол». Сабақтың соңын «Үкі» әдісімен қорытындылап, бүгінгі сабақта алған әсерлерін жазып, тақтаға әкеп ілді. Жаратылыстанулдан «Жаз мезгілінде аяз аяз қайда кетеді?» деген тақырыпта сабақ жүргіздім. Сабақта жаз мезгілі туралы әңгімелестік.

Қазақ тілден қайталау «Сөйлемнің бірыңғай мүшелері» туралы тақырып өттік. Бірыңғай мүше дегеніміз не? деген сұраққа оқушылармен бірге жауап іздедік. Кейін бұл сөйлемдерге тыныс белгіні қалай қою туралы жаттығулар орындадық. Сергіту сәтінде оқушылармен «кел билейік» қимылдарын қайталадық. Математикадан қайталау тақырыптарға сабақ жүргідім. Тақырыптар бойынша екі таңбалы, үш таңбалы бөлімдерін қайталауға арналған тапсырмалар болды. Оқушылармен бірге сол тапсырмаларды шығарып, оқушыларды бағаладым. Дүниетанудан 12 – сабақ: Тарихи мұражайлар не үшін қажет? тақырыптарында сабақтар өткіздім. Оқушылармен тізбектеп оқып, тақырыптарды талқыладық. Оқушылармен қандай мұражайлар бар екені туралы ақпаратты талқыладық. Оқушылармен Қазақстанның қандай туристік, көрікті жерлері бар екенің талқыладық, туризмнің түрлері туралы мағлұмат бердім. Астана қаласындағы Тұңғыш Президент мұражайы туралы ақпараттар алды.

Әдебиеттік оқудан «Ата – баба мұрасын құрметтейміз», «Кім боламын?»,

«Мәдени мұра», «Қазақ халқының салт-дәстүрлері» тақырыптарында сабақ өткіздім. Сабақтарда оқушылармен бірге әр түрлі уақыттарға аттандық, яғни алдағы уақытқа шолу жасадық.Бірінші болашақта қандай мамандық иесі боламын, одан кейін өлең шумағын оқып, талқылып, сұрақтарға жауап бердік. Ата – бабаларымыз ұрпақтан-ұрпаққа қалдырып кеткен, қазіргі кезде аса қолданыста жоқ салт – дәстүрлері туралы қосымша ақпарат алдық. Оқушылар мәдени мұра заттарына байланысты байланысты жұмбақтар кұрады. Үшінші сабақта мамандықтар туралы тағы да өттік, яғни сурет бойынша әңгіме құрадық, одан кейін мен өскенде... мәтіні бойынша сұрақтар қойылып, талқыладық. Мәтін бойынша жоспар құрдық. Мәтінді өз ойымызбен жалғастырып, аяқтадық. Мәтіннен түсінгендеріне рефлексия жасадық, «Білім заряды», «Алма ағашы» арқылы бірнеше қорытындылар шығардық. Одан кейінгі тақырып бойынша уақыттың маңыздылығы туралы сөйлестік, яғни оқушылардың өз бойларындағы еріншектік қасиеті барма екенің сұрадым, олар өз жұмыстарын ертенгіге қалдыру керекпа жокпа екені туралы талқыладық. Келесісінде оқушыларға ,, Мен таңдаған мамандығым,, тақырыбына таныстырылым жасауға тапсырма бердім. Осылайша оқушылар көптеген тақырыптар бойынша керек ақпараттарды өздеріне түртіп алып, жаңа оқу жылына дейін естеріне сақтады деп ойлаймын. Жаратылыстанудан «Жауын – шашынға не жатады ?» сабағын өткіздім. Алғашқы уақытта ауа – райы, жауын – шашын туралы ақпараттар білді. Оқушылар өткен сабақты естеріне түсіріп, заттардың қасиеті, заттар қандай болатынын ажыратады. Сол бойынша тәжірибені жасатамын. Жауын – шашын туралы толық ақпарат алады. Шық, бұршақ, қар, жаңбыр қай уақытта жауатынын, қай уақытта пайда болатынын оқушылар білетін болады. Сол бойынша жауын шашын туралы бірнеше тәжірибе жасаймыз. Қорытынды ретінде «Майшам» әдісін қолданып, сабақты қорытындылаймыз.

Соңғы екі апта қалған уақытта оқушылардан «Тоқсандық жиынтық бағалау» мен «Бөлім бойынша жиынтық бағалау» тапсырмаларын мұғаліммен бірге оқушылардан толық аламыз. Және Бірлік күніне байланысты іс шаралар мен сынып сағатын өткіздім. Мұғалімге көмектесе отырып, жиынтық бағалауды қалай тексеру керектігін үйренемін. Аптаның соңғы күнінде кітаптарды тапсырып, оқушылардан әр пән бойынша диктант, тест жұмыстарын, бақылау жұмыстарын, мазмұндама аламыз. Оқушылар сабақтан шаршамау үшін сабақ уақытында бір сағатқа далаға шығамыз. Осылай біздің екі ай тәжірибе жұмысымыз бітеді. Мұғалімге көмектесе отырып, өзіме керек құжаттармыдыда жинап үлгердім.

Қорытындылай келе, екі ай тәжірибемде мұғаліммен жақсы қарым-қатынаста бола біліп, біраз нәрсені үйрендім. Мысалы «Bilim.al» платформасын толық меңгеріп үлгермесемде, сынып жетекшімнің арқасында бағаны қалай қою керектігін үйрендім. Маған берілген сынып пен сынып жетекшім маған көптеген жауапкершілікке үйретті. Оқушылардың арқасында жауапкершілікке,өзіме деген сенімділігім, сабақ уақытын тиімді әрі қызықты пайдалана алуым бұл мен үшін үлкен жетістік болды. Менің сынып жетекшім осы екі айда нағыз педагогтың қандай жауапкершілік екенін, қаншалықты жұмысы ауыр екенін түсіндіре алды. Осы екі айдың ішінде мамандығыма деген ықыласым ауып, нағыз маман иесі боламын деп үміттенемін. Оған еңбек сіңіріп жатқан мұғалімдеріме мың алғыс! Осы тәжірибе мен үшін өте маңызды әрі зор мағыналы тәжірибем болды.

Машықкер: Хуанғанқызы Назерке