*Психологиялық қолдау және тәрбие жасөспірімдермен жұмыс әдістері*

Жасөспірімдер жасы – адам өміріндегі ерекше кезең. Бұл кезеңде баланың психологиясы мен мінез-құлқы айтарлықтай өзгерістерге ұшырайды. Жасөспірімдер өзіндік жеке тұлға ретінде қалыптасып, өз орнын табуға тырысады. Сондықтан да осы жас кезеңінде психологиялық қолдау мен тәрбие өте маңызды рөл атқарады. Жасөспірімдердің дамуы барысында дұрыс бағыт беріп, оларды қиындықтардан алып шығу үшін педагогтар мен психологтар тиімді әдістерді қолдануы қажет.

Психологиялық қолдау дегеніміз – жасөспірімдердің эмоционалдық, әлеуметтік және интеллектуалдық дамуына ықпал ететін шаралар жүйесі. Бұл қолдау жасөспірімдердің өзін-өзі тануына, өз эмоцияларын түсінуге және қоршаған әлеммен дұрыс қарым-қатынас жасауға мүмкіндік береді. Жасөспірімдер көбіне ата-аналары мен ұстаздары тарапынан көмек алу қажет екенін сезінеді. Сол себепті психологиялық қолдау олар үшін ішкі дүниелерін түсіну мен өз-өзіне сенімді болуға мүмкіндік береді.

Жасөспірімдердің психологиясында өтетін өзгерістер мен дағдарыстарға байланысты, олар өздерін қалыптастыру барысында көптеген қиындықтар мен шектеулерге тап болуы мүмкін. Әсіресе, достармен қарым-қатынас, отбасындағы жағдайлар мен өзіндік мәселелер үлкен роль атқарады. Психологиялық көмек жасөспірімдердің осы мәселелерді жеңуге, эмоцияларын реттеуге және өмірлік қиындықтарды жеңуге көмектеседі.

Жасөспірімдермен жұмыс істеу үшін тәрбие әдістерінің де маңызы зор. Тәрбие – бұл жасөспірімдердің мінез-құлқын, дүниетанымын және құндылықтарын қалыптастыру процесі. Тәрбие процесі арқылы жасөспірімдер қоғамдағы дұрыс әдептер мен нормаларды үйренеді. Мұғалімдер мен тәрбиешілер жасөспірімдерге қолдау көрсетіп, олардың ішкі дүниесін ашуға, дамуға және өмірдегі қиындықтарды жеңуге көмектеседі.

Жасөспірімдермен жұмыс жасағанда қолданылатын бірнеше әдіс бар. Біріншіден, қарым-қатынас әдісі маңызды. Жасөспірімдермен ашық және шынайы сөйлесу олардың ішкі сезімдерін білдіруге және өз ойларын айтуға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, сенім мен құрметке негізделген қарым-қатынас жасөспірімнің психологиялық дамуына оң әсер етеді. Бұл әдіс арқылы жасөспірімдер өздерін тыңдатып, өзіне деген сенімділікті арттырады.

Екінші әдіс – мотивация мен ынталандыру. Жасөспірімдер көбінесе өз әрекеттерін бағаламайды немесе оларды болашаққа пайдалы емес деп санайды. Сол себепті оларды дұрыс бағытқа бағыттап, өмірдегі мақсаттарын түсіндіріп, ынталандыру өте маңызды. Жасөспірімдердің өздеріне деген сенімін қалыптастыру үшін оларды сәтті әрекеттері үшін мадақтап, қызығушылықтарын арттыру қажет.

Үшінші әдіс – ойын мен жаттығулар. Психологиялық ойындар мен жаттығулар жасөспірімдердің өзін-өзі басқаруын дамытуға, эмоцияларын бақылауға, стресстен арылуға көмектеседі. Бұл әдіс балаларды ойлануға, топтық жұмыс жасауға және өзара қарым-қатынас орнатуға үйретеді. Жасөспірімдер үшін ойын арқылы әлеуметтік дағдыларды дамыту өте тиімді.

Жасөспірімдерге психологиялық қолдау көрсетудің тағы бір маңызды әдісі – олардың эмоционалдық жағдайына назар аудару. Осы кезеңде жасөспірімдер өздерінің эмоцияларын басқара алмайтын жағдайларға жиі тап болады. Психологтар мен тәрбиешілер олардың эмоционалдық хал-жағдайына мұқият қарап, оларға қиындықтарды жеңу үшін қажетті дағдыларды үйретеді. Жасөспірімдер өзін-өзі бағалауды, стрессті басқаруды, өзіндік тыныштықты табуды үйренуі қажет.

Сондай-ақ, жасөспірімдермен жұмыс істегенде олардың жеке ерекшеліктерін ескеру маңызды. Әр жасөспірімнің өзінің қызығушылықтары, мәселелері мен дамуы әртүрлі. Тәрбиеші мен психолог жасөспірімнің мінез-құлқы мен психологиялық жағдайын түсініп, оның дамуына бейімделген жеке әдіс-тәсілдер қолдануы қажет.

Қорытындылай келе, жасөспірімдермен психологиялық қолдау көрсету және тәрбие жұмыстары олардың дұрыс бағытта дамуына, өзін-өзі тануына және болашақта қоғамда белсенді әрі жауапкершілікті тұлға болып қалыптасуына негіз болады. Жасөспірімдерге көрсетілетін психологиялық қолдау мен тәрбие олардың психологиялық, эмоционалдық және әлеуметтік дамуына үлкен ықпал етеді. Ал бұл өз кезегінде қоғамның тұрақтылығы мен дамуында маңызды рөл атқарады.