Материалдар / Қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды пайдалану

Қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды пайдалану

Материал туралы қысқаша түсінік

Қазіргі таңда экологиялық дағдарыс, қалдықтармен күрес және ресурстарды үнемдеу мәселелері әлемдік деңгейде маңызға ие. Тұрмыстық қалдықтарды қайта өңдеу және пайдалану мәселесі өзекті болып отыр. Оқушылар арасында экологиялық тәрбие беріп, қалдықтарды тиімді пайдалану дағдыларын қалыптастыру — елдің тұрақты дамуының негізі болып табылады. Бұл бағдарлама ұлдар арасында қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды пайдалану мәселесіне көңіл бөле отырып, экологиялық білімді дамытуға бағытталған.

Технология Авторлық бағдарлама Басқа

ЖИ арқылы жасау

Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады

ЖАМБЫЛ ОБЛЫСЫ ӘКІМДІГІНІҢ БІЛІМ

БАСҚАРМАСЫ ТАРАЗ ҚАЛАСЫНЫҢ БІЛІМ

БӨЛІМІНІҢ №53 ОРТА МЕКТЕБІ

Еңбек пәні ұлдар арасында

қайта өңдеу және тұрмыстық

қалдықтарды пайдалану

КӨРКЕМ ЕҢБЕК ПӘНІНІҢ МҰҒАЛІМІ»

МАХАШЕВ ҒАЛЫМЖАН ЕРМЕКОВИЧ

Алматы 2025 жыл.

ƏОЖ 379

КБЖ 74.262.27

Ж 19

Жамбыл облысы әкімдігі білім басқармасының Тараз қаласы білім

бөлімінің №53 мектеп гимназиясы коммуналдық

мемлекеттік Мекемесі АВТОРЛЫҚ БАҒДАРЛАМА

– Алматы: «Білім әлемі» редакциясы, 2025. Ж.

Пікір берушілер:

Қазақ Ұлттық қыздар педагогикалық университетінің оқытушысы, п.ғ.к., қауымдастырылған профессор м.а. Карсыбаева Раиса Канабековна Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінің «Педагогика және психология» кафедрасының кандидаты Текесбаева Анар

ISBN 978 - 601 - 341 - 501 – 14

Ұсынылып отырған оқулық қазіргі заман талабына сай білім беру саласындағы жаңашыл оқытушыға қойылатын талап та жаңашыл болатыны сөзсіз. Оқытушы

алдындағы басты міндет – оқытудың әдіс-тәсілдерін үнемі жетілдіріп және жаңа

педагогикалық технологияларды меңгере отырып, еліміздің жарқын болашағын жасайтын білімді де білікті, бәсекеге қабілетті тұлға қалыптастыру. Жаңа технологияларды меңгеру мұғалімнің кәсіптік, рухани, азаматтық және басқа

да көптеген адами келбетінің қалыптасуына игі әсерін тигізеді, өзін – өзі дамытып,

оқу үрдісін тиімді ұйымдастыруға көмектеседі. Бүгінгі күні инновациялық әдістер

мен ақпараттық технологиялар қолдану арқылы оқушының ойлау қабілетін арттырып, ізденушілігін дамытып, қызығушылығын тудыру, белсенділігін арттырудың ең негізгі мақсат болып айқындалады.

ТҮСІНІК ХАТ

1) Бағдарламаның өзектілігі: Қазіргі таңда экологиялық дағдарыс, қалдықтармен күрес және ресурстарды үнемдеу мәселелері әлемдік деңгейде маңызға ие. Тұрмыстық қалдықтарды қайта өңдеу және пайдалану мәселесі өзекті болып отыр. Оқушылар арасында экологиялық тәрбие беріп, қалдықтарды тиімді пайдалану дағдыларын қалыптастыру — елдің тұрақты дамуының негізі болып табылады. Бұл бағдарлама ұлдар арасында қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды пайдалану мәселесіне көңіл бөле отырып, экологиялық білімді дамытуға бағытталған.

2) Ғылыми-әдістемелік деңгейі: Бағдарлама экология, химия, физика және технология ғылымдарының жетістіктеріне негізделіп құрылған. Оқушыларға қалдықтарды қайта өңдеу және пайдалану процесін ғылыми тұрғыдан түсіндіру үшін заманауи ғылыми зерттеулер мен әдістемелерді пайдалану көзделген.

3) Жаңашылдығы: Бағдарламаның жаңашылдығы тұрмыстық қалдықтарды қайта өңдеу және пайдалану мәселесін бастауыш және орта білім деңгейінде оқытуға бағытталған жаңа әдіс-тәсілдерді енгізу болып табылады. Сонымен қатар, қалдықтарды өңдеудің экологиялық, экономикалық және әлеуметтік аспектілерін біріктіру арқылы оқушылардың сын тұрғысынан ойлау қабілеттерін дамыту.

4) Педагогикалық орындылығы: Бағдарламада оқушыларға экологиялық білім беру, қалдықтарды тиімді пайдалану және қайта өңдеу бойынша дағдылар қалыптастыру педагогикалық тұрғыдан өзекті және орындалуға дайын. Педагогикалық әдіс-тәсілдер оқушылардың белсенділігін арттырып, шығармашылық дағдыларын дамытады.

5) Теориялық маңыздылығы: Бағдарламаның теориялық маңыздылығы экологиялық білім мен қайта өңдеу технологиясының заманауи теориялық негіздерін түсіндірумен байланысты. Сонымен қатар, қалдықтарды өңдеу және қолданудың тиімді әдістері мен жолдарын ғылыми тұрғыда талдау және ұсыну арқылы экологиялық білім жүйесінің дамуына үлес қосады.

6) Практикалық маңыздылығы: Бұл бағдарлама тұрмыстық қалдықтарды қайта өңдеу мәселесін практикалық тұрғыда шешуді көздейді. Оқушылар тұрмыстық қалдықтармен жұмыс істеу арқылы экологияны қорғауға бағытталған нақты дағдылар мен әдістерді меңгереді. Осы арқылы олар мектепте және қоғамда қоршаған ортаға жауапкершілікпен қарайтын азаматтар ретінде қалыптасады.

7) Мақсаттары:

Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру.
Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
Оқушылардың экологиялық мәселелерге деген жауапкершілігін арттыру.
Тұрмыстық қалдықтарды өңдеу арқылы экологияны қорғауға үлес қосу.

Міндеттері:

Қалдықтарды қайта өңдеу технологияларының негізгі түрлерімен таныстыру.
Қалдықтарды басқару және экологиялық теңгерімді сақтау мәселелерін оқыту.
Оқушыларға қалдықтарды жинау, сұрыптау және қайта өңдеу әдістерін үйрету.
Оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамыту, тұрмыстық қалдықтардан жаңа өнімдер жасауға ынталандыру.
Оқушылардың экологиялық мәдениетін қалыптастыру.
Жаңа ақпараттық технологиялар мен әдістерді қолдана отырып, экологиялық білімді кеңейту.
Қалдықтарды қайта өңдеу бойынша жоба жұмыстары мен зерттеу жұмыстарын ұйымдастыру.
Оқушыларды экологиялық мәселелер бойынша пікірталастарға және топтық жұмысқа тарту.

8) Күтілетін нәтижелер және оларды тексеру тәсілдері:
Күтілетін нәтижелер:

Оқушылар тұрмыстық қалдықтарды қайта өңдеу және пайдалану бойынша негізгі білімдер мен дағдыларды меңгереді.
Оқушылар экологиялық мәселелерге жауапкершілікпен қарауды үйренеді.
Оқушылар өз қолдарымен тұрмыстық қалдықтарды қайта өңдеп, жаңа өнімдер жасайды.
Оқушылар өздерінің экологиялық мәдениетін және практикалық дағдыларын жетілдіреді.

Тексеру тәсілдері:

Жазбаша жұмыстар (есептер, баяндамалар, эсселер).
Практикалық жұмыстардың орындалуын бақылау.
Топтық жобалар мен зерттеулердің нәтижелерін бағалау.
Дискуссиялар мен пікірталастарға қатысу.
Қорытынды тесттер мен сұрақ-жауап арқылы білім деңгейін тексеру.

9) Апробациялау: Бағдарлама пилоттық мектептерде апробациядан өтеді. Апробациялау барысында оқушылардың білім деңгейі мен дағдылары бағаланып, бағдарламадағы әдіс-тәсілдер мен мазмұнның тиімділігі тексеріледі.

10) Ақпараттық-әдістемелік бөлімі:

Экологиялық білімді дамытуға арналған ресурстар.
Тұрмыстық қалдықтарды қайта өңдеу технологиялары туралы ақпараттық материалдар.
Жаңа әдістер мен технологиялар туралы әдебиеттер тізімі.
Тақырыптық жоспар мен жұмыс дәптерлері.
Қалдықтарды қайта өңдеу бойынша тәжірибелік тапсырмалар мен жобалар.
Оқушыларға арналған нұсқаулықтар мен видеоматериалдар.

11) Оқытуды ұйымдастыруға әдістемелік нұсқаулар: Оқытуды ұйымдастыруда келесі әдістемелік нұсқаулар ұсынылады:

Оқушылардың қызығушылығын арттыру үшін іс-шаралар мен экскурсиялар ұйымдастыру.
Теориялық материалдарды шығармашылық жұмыстар мен тәжірибелер арқылы түсіндіру.
Оқушыларға топтық жұмыстар мен пікірталастарға қатысуға мүмкіндік беру.
Оқушылардың дағдыларын дамыту үшін әртүрлі жұмыс формаларын қолдану (жоба, зерттеу, тәжірибе жасау).

12) Нормативтік бөлімі: Бағдарлама Қазақстан Республикасының білім беру стандарттарына сәйкес әзірленген және экология, химия, физика пәндері бойынша мемлекеттік оқу бағдарламасына сәйкес келеді.

Тұрақтылау-мазмұндық бөлімі

№	Тақырып	Сағат саны
1	Қалдықтарды қайта өңдеудің негізгі ұғымдары (3 сағат)	1- сағат
2	Қалдықтар дегеніміз не?	1- сағат
3	Қайта өңдеу, олардың маңызы және қажеттілігі	1- сағат
4	Қалдықтарды сұрыптау және өңдеудің экологиялық әсері	1- сағат
5	Қалдықтарды жіктеу және оларды қайта өңдеу әдістері (3 сағат)	1- сағат
6	Қалдықтардың негізгі түрлері: органикалық, органикалық емес	1- сағат
7	Тұрмыстық қалдықтарды бөлу әдістері	1- сағат
8	Қалдықтарды қайта өңдеудің түрлі әдістері: механикалық, химиялық, биологиялық	1- сағат
9	Қалдықтарды жинау және сұрыптау (4 сағат)	1- сағат
10	Қалдықтарды жинаудың және сұрыптаудың ережелері	1- сағат
11	Қалдықтарды жекелеген топтарға бөлу (пластик, қағаз, металл, шыны)	1- сағат
12	Қалдықтарды сұрыптауда қолданылатын құрал-жабдықтар	1- сағат
13	Қалдықтарды қайта өңдеу және қайта пайдалану технологиялары (5 сағат)	1- сағат
14	Пластикті қайта өңдеу	1- сағат
15	Қағазды қайта өңдеу және қайта пайдалану	1- сағат
16	Металлды қайта өңдеу және оның артықшылықтары	1- сағат
17	Шыныны қайта өңдеу әдістері	1- сағат
18	Қалдықтарды энергия өндіруге пайдалану (4 сағат)	1- сағат
19	Тұрмыстық қалдықтардан энергия алу тәсілдері	1- сағат
20	Қалдықтарды биотехнология арқылы энергия көзіне айналдыру	1- сағат
21	Қалдықтардан қуат алу үшін қажетті жабдықтар	1- сағат
22	Қалдықтарды құрылыс материалдарына айналдыру (3 сағат)	1- сағат
23	Қалдықтарды құрылыс материалдарына қайта өңдеу	1- сағат
24	Пластиктен және металл қалдықтарынан құрылыс материалдарын жасау	1- сағат
25	Қалдықтарды қайта пайдалану арқылы ресурстарды үнемдеу	1- сағат
26	Қалдықтарды басқарудың экологиялық және әлеуметтік аспектілері (3 сағат)	1- сағат
27	Экологиялық тұрғыдан қалдықтарды өңдеудің пайдасы	1- сағат
28	Қалдықтарды өңдеудің әлеуметтік маңызы	1- сағат
29	Қалдықтарды қайта өңдеудің экологиялық әсері	1- сағат
30	Қалдықтарды қайта өңдеудің экономикалық пайдасы (3 сағат)	1- сағат
31	Қайта өңдеудің экономикалық тиімділігі	1- сағат
32	Қалдықтарды өңдеу арқылы қаржылық табыс табу жолдары	1- сағат
33	Қалдықтарды өңдеудің бизнес мүмкіндіктері	1- сағат
34	Қалдықтарды қайта өңдеу бойынша жобалар жасау	1- сағат

Нормативті бөлім

Күнтізбелік тақырыптық жоспар аптасына -1 сағаттан 34 сағат.

р/с	Бөлім Бөлімше Тақырып	Оқу мақсаты	Сағат саны			Білім нәтижесі
р/с	Бөлім Бөлімше Тақырып	Оқу мақсаты	Барлығы	Лекция/Теория/ Практика1	Тәжірбие -2

1	Қалдықтарды қайта өңдеудің негізгі ұғымдары (3 сағат)	Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру.	1	1		Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
2	Қалдықтар дегеніміз не?	Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру	1	1		Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
3	Қайта өңдеу, олардың маңызы және қажеттілігі	Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру	1	1		Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.

4	Қалдықтарды сұрыптау және өңдеудің экологиялық әсері	Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру	1	1		Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.

5	Қалдықтарды жіктеу және оларды қайта өңдеу әдістері (3 сағат)	Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру	1	1	Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
6	Қалдықтардың негізгі түрлері: органикалық, органикалық емес	Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру	1	1	Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.

7	Тұрмыстық қалдықтарды бөлу әдістері	Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру	1	1	Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
8	Қалдықтарды қайта өңдеудің түрлі әдістері: механикалық, химиялық, биологиялық	Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру	1	1	Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.



9	Қалдықтарды жинау және сұрыптау (4 сағат)	Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру	1	1	Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
10	Қалдықтарды жинаудың және сұрыптаудың ережелері	Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру	1	1	Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
11	Қалдықтарды жекелеген топтарға бөлу (пластик, қағаз, металл, шыны)	Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру	1	1	Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.

12	Қалдықтарды сұрыптауда қолданылатын құрал-жабдықтар	Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру	1	1	Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.

13	Қалдықтарды қайта өңдеу және қайта пайдалану технологиялары (5 сағат)	Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру	1	1	Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
14	Пластикті қайта өңдеу	Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру	1	1	Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
15	Қағазды қайта өңдеу және қайта пайдалану	Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру	1	1	Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
16	Металлды қайта өңдеу және оның артықшылықтары	Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру	1	1	Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
17	Шыныны қайта өңдеу әдістері	Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру	1	1	.

18	Қалдықтарды энергия өндіруге пайдалану (4 сағат)	Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру	1	1	Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
19	Тұрмыстық қалдықтардан энергия алу тәсілдері	Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру	1	1	Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.

20	Қалдықтарды биотехнология арқылы энергия көзіне айналдыру	Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру	1	1	Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.

21	Қалдықтардан қуат алу үшін қажетті жабдықтар	Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру	1	1	Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
22	Қалдықтарды құрылыс материалдарына айналдыру (3 сағат)	Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру	1	1	Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
23	Қалдықтарды құрылыс материалдарына қайта өңдеу	Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру	1	1	Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
24	Пластиктен және металл қалдықтарынан құрылыс материалдарын жасау	Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру	1	1	Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
25	Қалдықтарды қайта пайдалану арқылы ресурстарды үнемдеу	Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру	1	1	Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
26	Қалдықтарды басқарудың экологиялық және әлеуметтік аспектілері (3 сағат)	Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру	1	1	Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.

27	Экологиялық тұрғыдан қалдықтарды өңдеудің пайдасы	Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру	1	1	Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
28	Қалдықтарды өңдеудің әлеуметтік маңызы	Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру	1	1	Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
29	Қалдықтарды қайта өңдеудің экологиялық әсері	Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру	1	1	Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
30	Қалдықтарды қайта өңдеудің экономикалық пайдасы (3 сағат)	Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру	1	1	Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
31	Қайта өңдеудің экономикалық тиімділігі	Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру	1	1	Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
32	Қалдықтарды өңдеу арқылы қаржылық табыс табу жолдары	Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру	1	1	Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
33	Қалдықтарды өңдеудің бизнес мүмкіндіктері	Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру	1	1	Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
34	Қалдықтарды қайта өңдеу бойынша жобалар жасау	Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру	1	2	Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.

Оқу- әдістемелік бөлім

Сабақ №1
Сынып:		Қатысушылар саны: -		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы:		Қалдықтарды қайта өңдеудің негізгі ұғымдары
Сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаты:		Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру.
Сабақтың мақсаты:		Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу іс-әрекеті		Оқушының іс-әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың басы	Ұйымдастыру кезеңі Сәлемдесу, оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Сабақтың мақсаттары мен күтілетін нәтижелерін таныстыру. ау.		Оқушылар сабаққа дайындалады Сабақтың мақсаты мен тақырыбын біледі		Ауызша кері байланыс (Verbal Feedback): ?
Сабақтың ортасы	Тапсырма мақсаты: Оқушыларға қалдықтарды қайта өңдеудің негізгі ұғымдарын түсіндіру, тұрмыстық қалдықтарды сұрыптау және оларды қайта өңдеу әдістерін таныстыру. Сонымен қатар, оқушылардың практикалық дағдыларын қалыптастыру және қоршаған ортаға жауапкершілікті сезінуін дамыту. Тапсырма сипаттамасы: 1. Қалдықтарды сұрыптау Оқушыларға түрлі тұрмыстық қалдықтар (пластик, қағаз, металл, шыны, органикалық қалдықтар) туралы ақпарат беріледі. Әр оқушыға әртүрлі қалдықтар беріліп, оларды дұрыс сұрыптау қажет. Қалдықтарды әр категорияға бөлу бойынша жұмысты орындау: Пластик Қағаз Металл Шыны Органикалық қалдықтар 2. Қалдықтарды қайта өңдеу әдістері Оқушыларға қалдықтарды қайта өңдеудің негізгі әдістері таныстырылады: механикалық, химиялық, биологиялық өңдеу. Әр әдіс туралы қысқаша түсінік беріліп, әр әдістің артықшылықтары мен кемшіліктері талқыланады. 3. Топтық жұмыс: Қалдықтарды өңдеудің тиімді әдісін таңдау Оқушылар шағын топтарға бөлінеді (3-4 адамнан). Әр топқа тұрмыстық қалдықтарды қайта өңдеудің бір әдісі беріледі (мысалы, пластикті қайта өңдеу, органикалық қалдықтарды компост жасау және т.б.). Әр топ берілген әдісті қолданудың тиімділігі туралы өз пікірін білдіреді, қалдықтарды қайта өңдеуде қандай инновациялық тәсілдер мен шешімдер ұсынылатынын талқылайды. Топтар өз жобаларын сынып алдында қорғап, ең тиімді әдіс туралы ұсыныстарын ұсынады. 4. Практикалық мысал: Қалдықтардан жаңа өнімдер жасау Оқушыларға пластик бөтелкелерді, қағазды, металл қақпақтарын немесе басқа да қалдықтарды пайдаланып, жаңа өнімдер жасауға тапсырма беріледі. Мысалы: Пластик бөтелкелерден гүл құмыралары немесе ойыншықтар жасау Қағаздан қолөнер бұйымдары жасау Бұл тапсырма оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамытуға көмектеседі және қалдықтарды қайта өңдеу арқылы жаңа өнімдер жасау дағдыларын қалыптастырады. 5. Қоршаған ортаны қорғау және қайта өңдеудің экологиялық маңызы Оқушыларға қалдықтарды қайта өңдеудің қоршаған ортаға әсері туралы сұрақтар беріледі: Неліктен қалдықтарды қайта өңдеу экология үшін маңызды? Қалдықтарды дұрыс сұрыптау арқылы қандай экологиялық пайдаға қол жеткізуге болады? Қалдықтардың қайта өңделмеуі қоршаған ортаға қалай әсер етеді? 6. Қорытынды рефлексия Оқушылар өз тәжірибелері мен білімдерін талқылайды. Қалдықтарды қайта өңдеу бойынша өздерінің көзқарастарын айтып, қоршаған ортаға қатысты жауапкершілік сезімін күшейтуге бағытталған пікірлерін ұсынады. Тапсырманың нәтижесі: Оқушылар қалдықтарды дұрыс сұрыптау және қайта өңдеу әдістерін түсініп, экологиялық тұрғыдан тиімді шешімдер ұсынуға қабілетті болады. Сонымен қатар, олар өз шығармашылықтарын пайдаланып, қалдықтарды қайта өңдеудің жаңа тәсілдерін іздейді.		Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды		Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек	Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері ойындар Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері — ойындар
Сабақтың соңы 5 мин	Қорытындылау сұрақтары		Сабаққа кері байланыс береді.		Feedback ??

Сабақ №
Сынып:		Қатысушылар саны: -		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы:		Қалдықтар дегеніміз не?
Сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаты:		Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру.
Сабақтың мақсаты:		Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу іс-әрекеті		Оқушының іс-әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың басы	Ұйымдастыру кезеңі Сәлемдесу, оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Сабақтың мақсаттары мен күтілетін нәтижелерін таныстыру. ау.		Оқушылар сабаққа дайындалады Сабақтың мақсаты мен тақырыбын біледі		Ауызша кері байланыс (Verbal Feedback): ?
Сабақтың ортасы	Тапсырма мақсаты: Оқушыларға қалдықтардың түсінігін беріп, олардың түрлері мен қоршаған ортаға әсерін түсінуге көмектесу. Бұл тапсырма арқылы қалдықтармен жұмыс істеудің маңыздылығын және олардың қайта өңделу қажеттілігін түсіндіру. Тапсырма сипаттамасы: 1. Қалдықтарды анықтау Теориялық бөлім: Оқушыларға қалдықтардың анықтамасы беріледі: Қалдықтар — бұл адамның тіршілік әрекеттерінің нәтижесінде пайда болатын және пайдаланылмаған, қолданысқа жарамсыз заттар мен материалдар. Олар тұрмыстық, өндірістік, құрылыс және басқа да салалардан пайда болады. Қалдықтардың түрлері: тұрмыстық, өнеркәсіптік, биологиялық және токсикалық қалдықтар. Оқушылар қалдықтардың негізгі түрлерін талқылайды: тұрмыстық қалдықтар (пластик, қағаз, шыны, металл), органикалық қалдықтар (тамақ қалдықтары, өсімдік қалдықтары), қауіпті қалдықтар (химиялық заттар, батареялар, фармацевтикалық қалдықтар). 2. Қалдықтарды сұрыптау бойынша практикалық жұмыс Мақсат: Оқушылар қалдықтардың әртүрлі түрлерін дұрыс сұрыптауды үйренеді. Оқушыларға түрлі қалдықтар (пластик бөтелке, қағаз, шыны бөтелке, металл қақпақ, органикалық қалдықтар және басқа да тұрмыстық қалдықтар) беріледі. Олар бұл қалдықтарды дұрыс сұрыптап, әртүрлі контейнерлерге бөледі: Пластик Қағаз Металл Шыны Органикалық қалдықтар Оқушылар әр түрдің қай контейнерге жататынын түсіндіреді және қалдықтарды сұрыптаудың экологиялық маңызын талқылайды. 3. Қалдықтардың қоршаған ортаға әсері Оқушыларға қалдықтардың қоршаған ортаға тигізетін зиянды әсері туралы ақпарат беріледі. Олар қалдықтардың дұрыс жойылмауының экологиялық зардаптарын талқылайды: Пластиктің топырақта жүздеген жылдар бойы ыдырамай қалуы Қалдықтардың суды ластау және топырақтың бүлінуі Қалдықтардың ауаға шығарылатын зиянды заттарды көбейтуі Әр оқушы қалдықтардың қоршаған ортаға әсері туралы шағын пікір жазып, өз ойын білдіреді. 4. Қалдықтарды қайта өңдеудің маңызы Теориялық бөлім: Қалдықтарды қайта өңдеу — бұл қалдықтарды қайта пайдалануға жарамды материалдар алу мақсатында өңдеу үдерісі. Қалдықтарды қайта өңдеу қоршаған ортаны қорғауға, табиғи ресурстарды үнемдеуге және энергия үнемдеуге көмектеседі. Оқушыларға қалдықтарды қайта өңдеудің экологиялық маңызы туралы түсінік беріледі: Қалдықтарды қайта өңдеу табиғи ресурстарды үнемдеуге көмектеседі. Қалдықтарды қайта өңдеу арқылы экологиялық таза өнімдер шығарылады. Қалдықтарды қайта өңдеу ауаны, суды және топырақты ластанудан сақтайды. Оқушылар өздері жасап көрген қалдықтарды қайта өңдеу үдерісін сипаттап, олардың қоршаған ортаға тигізетін пайдасы туралы түсінік алады. 5. Қорытынды рефлексия Оқушылар қаладықтарды дұрыс сұрыптау және қайта өңдеу туралы алған білімдерін қорытындылап, қалдықтарды басқарудың маңыздылығы туралы пікірлерін айтады. Әр оқушы қалдықтарды сұрыптау және қайта өңдеудің экологиялық пайдасы туралы пікір жазып, қорытынды шығарады. Тапсырманың нәтижесі: Оқушылар қалдықтар дегеніміз не екенін түсініп, қалдықтарды сұрыптау және қайта өңдеу жұмыстарына жауапкершілікпен қарауға дағдыланады. Бұл тапсырма экологиялық білімді арттыруға және қоршаған ортаға қамқорлық көрсету қажеттілігін түсіндіруге бағыттал		Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды		Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек	Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері ойындар Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері — ойындар
Сабақтың соңы 5 мин	Қорытындылау сұрақтары		Сабаққа кері байланыс береді.		Feedback ??

Сабақ №
Сынып:		Қатысушылар саны: -		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы:		Қайта өңдеу, олардың маңызы және қажеттілігі
Сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаты:		Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру.
Сабақтың мақсаты:		Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу іс-әрекеті		Оқушының іс-әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың басы	Ұйымдастыру кезеңі Сәлемдесу, оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Сабақтың мақсаттары мен күтілетін нәтижелерін таныстыру. ау.		Оқушылар сабаққа дайындалады Сабақтың мақсаты мен тақырыбын біледі		Ауызша кері байланыс (Verbal Feedback): ?
Сабақтың ортасы	Қайта өңдеу, олардың маңызы және қажеттілігі – Практикалық тапсырма (Ұлдарға арналған) Тапсырма мақсаты: Оқушыларға қалдықтарды қайта өңдеудің маңыздылығын түсіндіру, олардың қоршаған ортаға әсерін азайтуға, табиғи ресурстарды үнемдеуге қалай ықпал ететінін көрсету. Бұл тапсырма оқушыларды қайта өңдеудің қажеттілігі мен экологиялық жауапкершілікті сезінуге бағыттайды. Тапсырма сипаттамасы: 1. Қайта өңдеу дегеніміз не? Теориялық бөлім: Оқушыларға қайта өңдеу ұғымы түсіндіріледі: Қайта өңдеу — бұл тұрмыстық, өндірістік қалдықтарды қайта пайдалану үшін өңдеу үдерісі. Бұл үдеріс қалдықтарды жаңа өнімдер жасау немесе ресурстарды үнемдеу мақсатында жүзеге асырылады. Қайта өңдеу негізінде қалдықтарды сұрыптау, тазалау, қайта құрастыру және жаңа өнімдер жасау жатыр. Қайта өңдеу экологиялық таза технологияларды қолдануға, ресурстарды үнемдеуге және қалдықтардың қоршаған ортаға зиянды әсерін азайтуға көмектеседі. 2. Қайта өңдеу әдістері Оқушыларға қалдықтарды қайта өңдеудің негізгі әдістері таныстырылады: Механикалық әдіс — қалдықтарды физикалық тәсілдермен (мысалы, ұсақтау, сұрыптау, бөлшектеу) қайта өңдеу. Химиялық әдіс — химиялық реакциялар арқылы қалдықтарды өңдеу (мысалы, металлдарды балқыту). Биологиялық әдіс — органикалық қалдықтарды (тамақ, өсімдік қалдықтары) бактериялар мен микроорганизмдер арқылы өңдеу. Оқушыларға әр әдіс туралы қысқаша түсінік беріледі, содан кейін қай әдістің қандай қалдық түрлеріне қолданылатыны талқыланады. 3. Қайта өңдеудің маңызы мен қажеттілігі Теориялық бөлім: Оқушыларға қайта өңдеудің экологиялық, экономикалық және әлеуметтік маңыздылығын түсіндіру: Экологиялық маңызы: Қайта өңдеу табиғи ресурстарды үнемдеуге көмектеседі, қалдықтардың қоршаған ортаға теріс әсерін азайтады (су, ауа және топырақтың ластануы). Экономикалық маңызы: Қайта өңдеу арқылы жаңа өнімдер жасау және жаңа ресурстарды қолдану экономиканы дамытуға мүмкіндік береді. Бұл үдеріс өндірістік шығындарды азайтып, жаңа жұмыс орындарын ашуға ықпал етеді. Әлеуметтік маңызы: Қайта өңдеу экологиялық жауапкершілікті арттырады, қоғамның санасын көтеріп, қоршаған ортаға қамқорлық жасауға баулиды. 4. Практикалық тапсырма: Қалдықтарды қайта өңдеудің тиімділігін талдау Мақсат: Оқушыларға қайта өңдеудің маңызы мен қажеттілігін нақты мысалдар арқылы көрсету. Оқушыларға әртүрлі қалдықтардан (пластик, қағаз, металл, шыны) жаңа өнімдер жасау туралы тапсырма беріледі. Олар қалдықтардың қайта өңделуі арқылы алынатын жаңа өнімдерді мысалдармен көрсетеді. Мысалы: Пластик қалдықтарынан ойыншықтар немесе гүл құмыралары Қағаз қалдықтарынан жаңа қағаз өнімдерін жасау Металл қалдықтарынан жаңа металл өнімдер (мысалы, тұрмыстық құралдар немесе өнеркәсіптік өнімдер) Оқушылар қайта өңдеудің қандай артықшылықтары бар екенін талқылайды, оны жүзеге асыру үшін қандай әдістерді қолдануға болатынын қарастырады. 5. Қайта өңдеудің экологиялық пайдасын көрсету Оқушыларға қайта өңдеу арқылы қоршаған ортаға қалай пайда келетінін көрсету үшін экологиялық тапсырма беріледі. Олар: Қалдықтарды қайта өңдеу арқылы табиғи ресурстарды (су, ағаштар, металдар) қалай үнемдеуге болатыны туралы есеп береді. Қалдықтарды қайта өңдеудің ауаға, судың сапасына және топыраққа әсері туралы пікірлерін айтады. Оқушылар әрқайсысы өз қалаулары бойынша бір экологиялық тақырыпты таңдап, оны өз жұмысында қалай жүзеге асыруға болатынын көрсетеді. 6. Қорытынды рефлексия Оқушылар қайта өңдеудің маңыздылығы мен қажеттілігін қорытындылайды. Олар осы білімдерін өз өмірінде қалай қолдана алатыны туралы ой бөліседі. Әр оқушы қалдықтарды қайта өңдеудің қоршаған орта үшін маңызды екенін түсініп, өз пікірін жазып қорытындылайды. Тапсырманың нәтижесі: Оқушылар қайта өңдеудің маңызы мен қажеттілігі туралы түсінік алады, оның экологияға, экономикаға және қоғамға тигізетін пайдасын түсінеді. Олар қалдықтарды қайта өңдеудің оң әсерін көріп, экологиялық жауапкершілікпен қарауға дағдыланады.		Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды		Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек	Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері ойындар Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері — ойындар
Сабақтың соңы 5 мин	Қорытындылау сұрақтары		Сабаққа кері байланыс береді.		Feedback ??

Сабақ №
Сынып:		Қатысушылар саны: -		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы:		Қалдықтарды сұрыптау және өңдеудің экологиялық әсері
Сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаты:		Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру.
Сабақтың мақсаты:		Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу іс-әрекеті		Оқушының іс-әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың басы	Ұйымдастыру кезеңі Сәлемдесу, оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Сабақтың мақсаттары мен күтілетін нәтижелерін таныстыру. ау.		Оқушылар сабаққа дайындалады Сабақтың мақсаты мен тақырыбын біледі		Ауызша кері байланыс (Verbal Feedback): ?
Сабақтың ортасы	Қалдықтарды сұрыптау және өңдеудің экологиялық әсері – Практикалық тапсырма (Ұлдарға арналған) Тапсырма мақсаты: Оқушыларға қалдықтарды сұрыптау және өңдеудің экологиялық әсерін түсіндіру. Олар қалдықтарды дұрыс сұрыптап, өңдеудің қоршаған ортаға және табиғи ресурстарды сақтауға қалай оң әсер ететінін бағалайды. Тапсырма сипаттамасы: 1. Қалдықтарды сұрыптау және өңдеу туралы теориялық түсінік Қалдықтарды сұрыптау дегеніміз — бұл қалдықтарды жеке топтарға (пластик, қағаз, шыны, металл, органикалық және қауіпті қалдықтар) бөлу процесі. Қалдықтарды өңдеу — бұл қалдықтарды қайта пайдалану үшін өңдеу үдерісі. Мысалы, қағазды қайта өңдеп жаңа өнімдер жасау, пластикті балқыту арқылы жаңа заттар жасау. Экологиялық әсері: Қалдықтарды дұрыс сұрыптау қоршаған ортаға зиянды қалдықтардың түсуін болдырмайды. Өңдеу арқылы табиғи ресурстарды үнемдеуге болады, себебі қайта өңделген материалдар жаңа өнімдер жасау үшін пайдаланылады. Қалдықтарды өңдеу экологиялық зиянды азайтып, топырақ, су мен ауа ластануын болдырмауға көмектеседі. 2. Қалдықтарды сұрыптау практикалық тапсырмасы Мақсат: Оқушылар қалдықтарды дұрыс сұрыптауды үйренеді. Тапсырма: Оқушыларға әртүрлі тұрмыстық қалдықтар (пластик, қағаз, шыны, металл, органикалық қалдықтар) беріледі. Олар әр қалдық түрін тиісті контейнерге дұрыс сұрыптайды. Пластик: Пластикалық бөтелкелер, пакеттер, қақпақтар. Қағаз: Газет, журнал, картон қораптар. Металл: Қаңылтыр банкілер, алюминий фольга. Шыны: Шыны бөтелкелер, банка қақпақтары. Органикалық қалдықтар: Тамақ қалдықтары, жеміс-жидек қоқыстары. Әр оқушы қалдықтарды сұрыптау кезінде экологиялық әсері туралы өз пікірін білдіреді. 3. Қалдықтарды қайта өңдеу процесінің экологиялық әсері Теориялық бөлім: Қалдықтарды өңдеу экологияға бірнеше жағымды әсер береді: Қоршаған ортаны қорғау: Қалдықтарды өңдеу арқылы оларды табиғатқа зиянды түрде тастау болдырылмайды. Бұл су мен топырақтың ластануын, ауаға зиянды газдардың шығарылуын алдын алады. Энергия үнемдеу: Қайта өңдеу кезінде энергия аз жұмсалады, өйткені жаңа материалдар өндіруге қарағанда қайта өңдеу үдерісі аз ресурстар мен энергия тұтынады. Табиғи ресурстарды үнемдеу: Қалдықтарды қайта өңдеу табиғи ресурстарды үнемдеуге мүмкіндік береді, өйткені қайта өңделген материалдар жаңа өнімдер жасау үшін пайдалануға болады. Қалдықтардың азаюы: Қалдықтарды өңдеу көмегімен қоқыс көлемі азаяды, бұл қоқыс алаңдарының толып кетуін алдын алады. 4. Практикалық тапсырма: Қалдықтарды қайта өңдеудің экологиялық әсерін талдау Мақсат: Оқушылар қайта өңдеудің экологиялық пайдасын талқылау және нақты мысалдар келтіру арқылы экологиялық ой-өрістерін дамыту. Тапсырма: Оқушылар бірнеше қалдық түрін таңдайды (мысалы, пластик, қағаз және металл) және олардың экологиялық әсерін салыстырады. Оларды қайта өңдеу арқылы қандай экологиялық нәтижелерге қол жеткізуге болатынын талқылайды: Пластик: Қайта өңделген пластиктен қандай жаңа өнімдер жасауға болады? Пластиктің қоршаған ортаға зиянды әсері қандай? Қайта өңделген пластиктің экологиялық пайдасы қандай? Қағаз: Қайта өңделген қағазды қайда және қалай пайдалануға болады? Қағазды қайта өңдеу кезінде қанша ағаштың кесілуіне жол берілмейді? Металл: Қайта өңделген металлды қолдану экологияға қандай пайда әкеледі? Металл қалдықтарын қайта өңдеудің артықшылықтары қандай? 5. Қоршаған ортаға әсері туралы пікір жазу Әр оқушы өз ойларын жазып шығарады: «Қалдықтарды дұрыс сұрыптау және өңдеудің экологиялық әсері». Олар қалдықтарды өңдеу арқылы экологиялық жағдайды қалай жақсартуға болатыны туралы жазбаша пікірлерін ұсынады. Оқушылар экологиялық проблемаларды шешу жолдарын ұсынады, қайта өңдеудің қоршаған ортаға оң әсерін түсіндіреді. Тапсырманың нәтижесі: Оқушылар қалдықтарды сұрыптау және өңдеудің экологиялық маңызын толық түсінеді. Олар қалдықтарды қайта өңдеу арқылы қоршаған ортаны қорғауға, табиғи ресурстарды үнемдеуге және экологиялық проблемаларды шешуге қалай ықпал етуге болатынын байқайды. Сонымен қатар, қайта өңдеу процестерінің экологиялық әсері туралы өз пікірлерін талқылай отырып, экологиялық жауапкершілікті сезіну дағдыларын қалыптастырады.		Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды		Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек	Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері ойындар Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері — ойындар
Сабақтың соңы 5 мин	Қорытындылау сұрақтары		Сабаққа кері байланыс береді.		Feedback ??
Сабақ №
Сынып:		Қатысушылар саны: -		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы:		Қалдықтарды жіктеу және оларды қайта өңдеу әдістері
Сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаты:		Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру.
Сабақтың мақсаты:		Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу іс-әрекеті		Оқушының іс-әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың басы	Ұйымдастыру кезеңі Сәлемдесу, оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Сабақтың мақсаттары мен күтілетін нәтижелерін таныстыру. ау.		Оқушылар сабаққа дайындалады Сабақтың мақсаты мен тақырыбын біледі		Ауызша кері байланыс (Verbal Feedback): ?
Сабақтың ортасы	Қалдықтарды жіктеу және оларды қайта өңдеу әдістері – Практикалық тапсырма (Ұлдарға арналған) Тапсырма мақсаты: Оқушыларға қалдықтарды жіктеуді және оларды қайта өңдеудің түрлі әдістерін түсіндіру. Оқушылар қалдықтардың түрлерін ажыратуды үйреніп, әртүрлі қайта өңдеу әдістерінің ерекшеліктері мен тиімділігін бағалайды. Тапсырма сипаттамасы: 1. Қалдықтарды жіктеу теориясы Қалдықтар дегеніміз не?: Қалдықтар – бұл адамның тұрмысы немесе өндіріс әрекеттері нәтижесінде пайда болатын, әрі пайдалану үшін жарамсыз деп есептелген материалдар мен заттар. Қалдықтардың түрлері: Тұрмыстық қалдықтар: Пластик, қағаз, шыны, металл, органикалық қалдықтар. Өнеркәсіптік қалдықтар: Өндірістік қалдықтар, химиялық қалдықтар, құрылыс материалдары. Қауіпті қалдықтар: Батареялар, химиялық сұйықтықтар, дәрі-дәрмек қалдықтары. Органикалық қалдықтар: Тамақ қалдықтары, бақша қалдықтары. Қалдықтарды сұрыптау: Әр түрлі қалдықтар тиісті контейнерлерге бөлінуі қажет. Оқушыларға әр қалдық түрін дұрыс сұрыптауды үйрету. 2. Қалдықтарды қайта өңдеудің әдістері Қайта өңдеу әдістері: Механикалық әдіс: Қалдықтарды ұсақтау, сұрыптау, пресс жасау. Мысалы, қағазды қайта өңдеу кезінде қағазды ұсақтап, жаңа өнімдер жасау үшін қайта пайдалануға болады. Химиялық әдіс: Химиялық процестер арқылы қалдықтарды өңдеу. Мысалы, пластик қалдықтарды химиялық реакциялар арқылы қайта өңдеу. Биологиялық әдіс: Органикалық қалдықтарды микроорганизмдер немесе бактериялар арқылы өңдеу. Бұл әдіс әсіресе органикалық қалдықтар үшін тиімді, мысалы, компост жасау. Жоғары температуралық өңдеу (Пиролиз): Қалдықтарды жоғары температурада өңдеу арқылы жанармай немесе басқа пайдалы заттар алу. Термикалық өңдеу: Қалдықтарды жандыру немесе балқыту арқылы қайта өңдеу. Бұл әдіс металл немесе шыны қалдықтарын өңдеуде қолданылады. 3. Практикалық тапсырма: Қалдықтарды жіктеу және сұрыптау Мақсат: Оқушылар қалдықтарды дұрыс сұрыптауды және әр қалдық түріне қай әдіс қолданылатынын білуі керек. Тапсырма: Оқушыларға әртүрлі қалдықтар беріледі (пластик бөтелке, қағаз қорап, металл қақпақ, шыны бөтелке, органикалық қалдықтар) және олар әр қалдық түрін тиісті контейнерге дұрыс сұрыптап бөлуі керек. Әр қалдықты өңдеу әдісін таңдаңыз: Оқушылар қалдықтарды сұрыптап болғаннан кейін, әрбір қалдық түріне қай қайта өңдеу әдісі қолданылатынын жазып шығуы керек. Мысалы: Пластик – химиялық әдіс немесе механикалық өңдеу. Қағаз – механикалық әдіс. Шыны – термикалық өңдеу немесе механикалық өңдеу. Органикалық қалдықтар – биологиялық әдіс (компост жасау). 4. Қалдықтарды қайта өңдеудің экологиялық тиімділігі Қайта өңдеудің экологиялық артықшылықтары: Ресурстарды үнемдеу: Қалдықтарды қайта өңдеу табиғи ресурстарды үнемдеуге мүмкіндік береді. Мысалы, қағазды қайта өңдеу жаңа ағаштарды кесуді болдырмайды. Қоршаған ортаны қорғау: Қалдықтарды қайта өңдеу арқылы қоқыс полигонының көлемі азаяды, бұл экологиялық таза орта құруға көмектеседі. Энергия үнемдеу: Қайта өңдеу кезінде жаңа материалдар өндіруге қарағанда аз энергия тұтынылады. Мысалы, алюминий қайта өңделгенде оның өндірілуіне қарағанда 95% кем энергия жұмсалады. Тапсырма: Оқушылар қайта өңдеу әдістерінің экологиялық тиімділігін талқылайды. Әр оқушы өзінің таңдаған қалдығы бойынша қайта өңдеу әдісінің экологиялық артықшылықтарын жазып шығарады. 5. Қалдықтарды қайта өңдеу туралы жобалық жұмыс Мақсат: Оқушылар қалдықтарды қайта өңдеудің тиімділігі мен маңыздылығын түсініп, өз жобаларын ұсынады. Тапсырма: Оқушылар қалдықтарды қайта өңдеудің экологиялық тиімділігін көрсететін шағын жобаларды дайындайды. Олар келесі сұрақтарға жауап береді: Қай қалдықтарды қайта өңдеу тиімді? Қай әдіс экологиялық тұрғыдан тиімдірек? Қалдықтарды өңдеу процесінің қоршаған ортаға әсері қандай? Жобаны қорғау кезінде оқушылар өз жұмыстарын таныстырып, қалдықтарды қайта өңдеудің маңыздылығын түсіндіреді. Тапсырманың нәтижесі: Оқушылар қалдықтарды дұрыс жіктеу және сұрыптауды үйренеді. Олар әртүрлі қалдықтарды қайта өңдеудің әдістерін біледі және олардың экологиялық тиімділігін түсінеді. Қалдықтарды өңдеудің қоршаған ортаға әсерін талқылау арқылы олар экологиялық жауапкершілікті сезінеді және қоршаған ортаға қамқорлық жасаудың маңыздылығын түсінеді.		Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды		Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек	Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері ойындар Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері — ойындар
Сабақтың соңы 5 мин	Қорытындылау сұрақтары		Сабаққа кері байланыс береді.		Feedback ??

Сабақ №
Сынып:		Қатысушылар саны: -		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы:		Қалдықтардың негізгі түрлері: органикалық, органикалық емес
Сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаты:		Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру.
Сабақтың мақсаты:		Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу іс-әрекеті		Оқушының іс-әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың басы	Ұйымдастыру кезеңі Сәлемдесу, оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Сабақтың мақсаттары мен күтілетін нәтижелерін таныстыру. ау.		Оқушылар сабаққа дайындалады Сабақтың мақсаты мен тақырыбын біледі		Ауызша кері байланыс (Verbal Feedback): ?
Сабақтың ортасы	Қалдықтардың негізгі түрлері: органикалық, органикалық емес – Практикалық тапсырма (Ұлдарға арналған) Тапсырма мақсаты: Оқушыларға қалдықтардың негізгі түрлерін (органикалық және органикалық емес) түсіндіру және әртүрлі қалдық түрлерін ажыратып, оларды дұрыс сұрыптау мен өңдеудің маңыздылығын көрсету. Тапсырма сипаттамасы: 1. Қалдықтардың негізгі түрлері: теориялық бөлім Органикалық қалдықтар: Органикалық қалдықтар дегеніміз — бұл табиғи жолмен ыдырайтын қалдықтар, негізінен органикалық заттардан тұрады. Олар биологиялық процестер арқылы ыдырай алады. Мысалдар: тамақ қалдықтары, бақша қалдықтары (жапырақтар, шөп), ағаш бұтақтары, сүйектер және т.б. Органикалық қалдықтарды өңдеу көбінесе биологиялық әдістер арқылы жүзеге асады, мысалы, компост жасау немесе биогаз өндірісі. Органикалық емес қалдықтар: Органикалық емес қалдықтар дегеніміз — бұл табиғи жолмен ыдырамайтын, адамның өндіріс процестерінде жасалған заттар. Олар металл, пластик, шыны, қағаз, текстиль сияқты материалдардан тұрады. Мысалдар: пластик бөтелкелер, металл қақпақтар, шыны құтылар, картон қораптар, батареялар және т.б. Органикалық емес қалдықтар әртүрлі әдістермен өңделеді, мысалы, механикалық немесе химиялық өңдеу арқылы. 2. Практикалық тапсырма: Қалдықтарды сұрыптау Мақсат: Оқушыларға органикалық және органикалық емес қалдықтарды дұрыс ажыратуды үйрету. Тапсырма: Оқушыларға әртүрлі қалдықтар (пластик бөтелке, қағаз қорап, шөп, тамақ қалдықтары, металл қақпақ, шыны бөтелке) беріледі. Оқушылар әр қалдықты тиісті топқа бөлуді жүзеге асырады. Органикалық қалдықтар: Шөп, тамақ қалдықтары, ағаш бұтақтары. Органикалық емес қалдықтар: Пластик, қағаз, металл, шыны. Әр оқушы қалдықтарды сұрыптаған соң, олар сұрыптаудың экологиялық маңыздылығын түсіндіреді. Мысалы: Органикалық қалдықтарды компост жасау үшін қолдану экологияға қалай пайдалы екенін айтып өтеді. Органикалық емес қалдықтарды қайта өңдеудің маңыздылығын талқылайды. 3. Қалдықтарды өңдеу әдістері Органикалық қалдықтарды өңдеу: Биологиялық өңдеу: Органикалық қалдықтарды табиғи жолмен ыдырату. Мысалы, компост жасау немесе биогаз өндірісі. Компост арқылы топырақтың құнарлылығы артады, бұл ауыл шаруашылығында пайдалы. Органикалық емес қалдықтарды өңдеу: Механикалық өңдеу: Пластик, металл және шыны қалдықтарын ұсақтап, қайта өңдеуге жарамды материалдар жасау. Химиялық өңдеу: Кейбір органикалық емес қалдықтарды химиялық процестер арқылы өңдеу. Мысалы, пластик қалдықтарды қайта өңдеуде химиялық реакциялар қолданылады. Термикалық өңдеу: Металл қалдықтарын қайта өңдеу кезінде термикалық әдіс қолданылады, ол материалды балқыту немесе күйдіру процесі. 4. Қалдықтардың экологиялық әсері Органикалық қалдықтар: Органикалық қалдықтардың экологиялық пайдасы: оларды компост арқылы өңдеу қоршаған ортаға пайдалы әсер етеді, өйткені бұл әдіс топырақтың сапасын жақсартады, ал қалдықтардың қоқыс алаңына жинақталуын азайтады. Органикалық қалдықтар биологиялық түрде ыдырайтындықтан, олар қоршаған ортаға зиянды заттар қалдырмайды. Органикалық емес қалдықтар: Органикалық емес қалдықтар табиғи жолмен ыдырамайды және олар қоршаған ортаға зиян келтіруі мүмкін. Мысалы, пластик қалдықтары жүздеген жылдар бойы ыдырамай топырақта, суда немесе теңіздерде жиналады. Органикалық емес қалдықтардың қайта өңделуі экологияға оң әсер етеді, себебі бұл қалдықтар қайтадан өнім жасау үшін пайдаланылып, қоқыс көлемін азайтады. 5. Қалдықтарды қайта өңдеудің артықшылықтары Қалдықтарды қайта өңдеу қоршаған ортаны қорғауға, табиғи ресурстарды үнемдеуге және энергияны үнемдеуге көмектеседі. Оқушылар қалақтықтарды қайта өңдеудің экологиялық артықшылықтарын талқылайды: Органикалық қалдықтарды қайта өңдеу арқылы топырақтың құнарлылығын арттыруға болады. Органикалық емес қалдықтарды қайта өңдеу экологиялық жағынан жерді, суды және ауаны ластанудан сақтайды, сондай-ақ табиғи ресурстарды үнемдейді. 6. Қорытынды рефлексия Жазбаша рефлексия: Оқушыларға қалдықтарды сұрыптау және өңдеудің экологиялық пайдасы туралы ойлануға уақыт беріледі. Олар осы үдерістердің қоршаған ортаға әсері туралы өз пікірлерін жазады. Әр оқушы қалдықтардың түрлерін қайта өңдеу арқылы табиғи ресурстарды үнемдеу және қоршаған ортаны қорғаудың қаншалықты маңызды екенін түсіндіреді. Тапсырманың нәтижесі: Оқушылар қалдықтардың негізгі түрлерін (органикалық және органикалық емес) дұрыс ажырата біледі. Олар қалдықтарды сұрыптаудың маңыздылығын түсініп, әр қалдық түрін өңдеудің экологиялық әсерін талқылайды. Қалдықтарды қайта өңдеудің қоршаған ортаға қалай әсер ететінін және табиғи ресурстарды қалай сақтап қалуға болатындығын біледі.		Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды		Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек	Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері ойындар Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері — ойындар
Сабақтың соңы 5 мин	Қорытындылау сұрақтары		Сабаққа кері байланыс береді.		Feedback ??

Сабақ №
Сынып:		Қатысушылар саны: -		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы:		Тұрмыстық қалдықтарды бөлу әдістері
Сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаты:		Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру.
Сабақтың мақсаты:		Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу іс-әрекеті		Оқушының іс-әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың басы	Ұйымдастыру кезеңі Сәлемдесу, оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Сабақтың мақсаттары мен күтілетін нәтижелерін таныстыру. ау.		Оқушылар сабаққа дайындалады Сабақтың мақсаты мен тақырыбын біледі		Ауызша кері байланыс (Verbal Feedback): ?
Сабақтың ортасы	ұрмыстық қалдықтарды бөлу әдістері – Практикалық тапсырма (Ұлдарға арналған) Тапсырма мақсаты: Оқушыларға тұрмыстық қалдықтарды бөлу әдістерін түсіндіру. Олар қалдықтарды дұрыс сұрыптауды, бөлу әдістерін меңгеруді және қалдықтарды бөлу процесінің экологиялық маңыздылығын түсінуді үйренеді. Тапсырма сипаттамасы: 1. Тұрмыстық қалдықтарды бөлу әдістері туралы теориялық бөлім Қалдықтарды бөлу дегеніміз не? Қалдықтарды бөлу — тұрмыстық немесе өндірістік қалдықтарды оларды қайта өңдеуге немесе жоюға жарамды түрлеріне сәйкес бөлу процесі. Бұл әдіс экологияны қорғаудың, ресурстарды үнемдеудің және қайта өңдеуді арттырудың маңызды құралы болып табылады. Қалдықтарды бөлу әдістері: Механикалық бөлу: Бұл әдіс қалдықтарды физикалық түрде бөлуді қамтиды. Мысалы, пластик, металл, шыны және қағаз қалдықтарын қолмен немесе автоматты түрде сұрыптау. Қолмен бөлу: Оқушылар өздері тұрмыстық қалдықтарды түрлеріне бөлуді үйренеді. Әр түрлі қалдықтар түрлерін арнайы қоқыс жәшіктеріне бөлу. Автоматтандырылған бөлу: Өндірістік қалдықтарда кеңінен қолданылатын әдіс. Бұл әдіс арқылы қалдықтар арнайы машиналармен сұрыпталады. Бұл әдіс тұрмыстық қалдықтарды өңдеуде де қолданылуы мүмкін. Экспресс-технологиялар: Қалдықтарды жылдам және тиімді бөлу үшін арнайы құралдар мен әдістер қолданылады. Мысалы, магниттік әдістер арқылы металл қалдықтарын бөлу. Қалдықтардың түрлері: Органикалық қалдықтар: Тамақ қалдықтары, бақша қалдықтары, ағаш бұтақтары және т.б. Органикалық емес қалдықтар: Пластик, металл, қағаз, шыны, текстиль және т.б. Қауіпті қалдықтар: Батареялар, химиялық қалдықтар, дәрі-дәрмектер. Қайта өңдеуге жарамды қалдықтар: Қағаз, пластик, металл және шыны. 2. Практикалық тапсырма: Тұрмыстық қалдықтарды бөлу Мақсат: Оқушылар тұрмыстық қалдықтарды дұрыс сұрыптауды үйренеді және әртүрлі қалдық түрлерін дұрыс контейнерлерге бөледі. Тапсырма: Оқушыларға әртүрлі тұрмыстық қалдықтар беріледі (пластик бөтелке, қағаз қорап, шыны бөтелке, металл қақпақ, тамақ қалдықтары, бақша қалдықтары). Оқушылар бұл қалдықтарды дұрыс контейнерлерге бөледі. Қалдықтарды бөлу кезінде әр контейнерде тек бір қалдық түрі болуы керек (мысалы, пластик қалдықтар бір контейнерде, органикалық қалдықтар басқа контейнерде). Қалдықтарды бөлу критерийлері: Органикалық қалдықтар: Тамақ қалдықтары, бақша қалдықтары (жапырақтар, шөп). Қайта өңделетін қалдықтар: Пластик, қағаз, шыны, металл. Қауіпті қалдықтар: Батареялар, шамдар, химиялық сұйықтықтар. Оқушылар әр контейнерге қалдықтарды бөліп салғаннан кейін, оларды қайта өңдеу үшін қандай әдістер қолданылатынын талқылайды. 3. Қалдықтарды бөлу әдісінің экологиялық маңызы Қалдықтарды бөлу экологияға қалай әсер етеді? Қалдықтарды дұрыс бөлу қоршаған ортаға теріс әсерді азайтады. Мысалы, органикалық қалдықтар компост жасауға немесе биогаз өндіруге пайдаланылады, бұл экология үшін пайдалы. Қайта өңдеуге жарамды қалдықтар қайта өңделіп, табиғи ресурстарды үнемдеуге көмектеседі. Мысалы, пластикті қайта өңдеу оның өндірісіне жұмсалатын энергия мен ресурстарды үнемдейді. Қауіпті қалдықтарды дұрыс бөлу адамдардың және табиғаттың денсаулығын қорғауға көмектеседі. Тапсырма: Оқушылар экологиялық жағынан тұрмыстық қалдықтарды бөлу әдісінің маңыздылығын жазбаша түрде түсіндіреді. Олар: Қалдықтарды бөлу экологияға қалай әсер ететінін талқылайды. Қайта өңдеудің қоршаған ортаға қандай пайда әкелетінін түсіндіреді. 4. Қалдықтарды бөлу әдістерін автоматтандыру Автоматтандырылған қалдықтарды бөлу: Оқушыларға қалдықтарды сұрыптау процесін автоматтандыру туралы түсінік беріледі. Олар тұрмыстық қалдықтарды сұрыптау үшін қолданылатын автоматтандырылған жүйелер туралы ақпарат алады. Қалдықтарды бөлудің автоматтандырылған әдістерінің артықшылықтары туралы пікірталас өтеді, мысалы, сұрыптау жылдамдығының артуы, қателіктердің азаюы, және адам еңбегін үнемдеу. 5. Қорытынды рефлексия Жазбаша рефлексия: Әр оқушы өз тәжірибесін жазып шығарады. Олар қалдықтарды бөлу процесінің маңыздылығын және экологияға тигізетін әсерін түсініп, осы әдісті өмірде қалай қолдануға болатынын сипаттайды. Оқушылар өз пікірлері бойынша экологиялық мәселелерді шешуде қалдықтарды дұрыс бөлу процесінің қандай рөл атқаратынын анықтайды. Тапсырманың нәтижесі: Оқушылар тұрмыстық қалдықтарды сұрыптау әдістерін толық меңгереді. Олар қалдықтарды дұрыс бөлу арқылы қоршаған ортаны қорғауға, ресурстарды үнемдеуге және қайта өңдеу процестерін түсінуге үйренеді. Қалдықтарды бөлу экологияға қандай әсер ететінін түсініп, экологиялық жауапкершілік деңгейлері жоғарылайды.		Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды		Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек	Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері ойындар Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері — ойындар
Сабақтың соңы 5 мин	Қорытындылау сұрақтары		Сабаққа кері байланыс береді.		Feedback ??

Сабақ №
Сынып:		Қатысушылар саны: -		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы:		Қалдықтарды қайта өңдеудің түрлі әдістері: механикалық, химиялық, биологиялық
Сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаты:		Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру.
Сабақтың мақсаты:		Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу іс-әрекеті		Оқушының іс-әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың басы	Ұйымдастыру кезеңі Сәлемдесу, оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Сабақтың мақсаттары мен күтілетін нәтижелерін таныстыру. ау.		Оқушылар сабаққа дайындалады Сабақтың мақсаты мен тақырыбын біледі		Ауызша кері байланыс (Verbal Feedback): ?
Сабақтың ортасы	Қалдықтарды қайта өңдеудің түрлі әдістері: механикалық, химиялық, биологиялық – Практикалық тапсырма (Ұлдарға арналған) Тапсырма мақсаты: Оқушыларға қалдықтарды қайта өңдеудің түрлі әдістерін түсіндіру және оларды тиімді қолдануды үйрету. Оқушылар қалдықтарды қайта өңдеудің механикалық, химиялық және биологиялық әдістерінің ерекшеліктерін ажыратып, әр әдісті нақты жағдайларда қолданудың маңыздылығын түсінеді. Тапсырма сипаттамасы: 1. Қалдықтарды қайта өңдеудің әдістері туралы теориялық бөлім Қайта өңдеу әдістері — бұл қалдықтарды өңдеу арқылы жаңа өнімдер немесе энергия алу тәсілдері. Қайта өңдеу қоршаған ортаға зиян келтірмей, ресурстарды тиімді пайдалануға мүмкіндік береді. Қалдықтарды қайта өңдеудің үш негізгі әдісі бар: механикалық, химиялық және биологиялық. Механикалық әдіс: Бұл әдіс қалдықтарды физикалық жолмен өңдеуді қамтиды, мысалы, ұсақтау, сұрыптау, қиып кесу. Механикалық әдіс арқылы қалдықтар қайта өңделуге дайын өнімдерге айналады. Мысал: Пластик бөтелкелерді ұсақтап, жаңа өнімдер жасау үшін қайта пайдалану. Химиялық әдіс: Химиялық әдіс қалдықтарды химиялық реакциялар арқылы өңдеуді білдіреді. Бұл әдіс химиялық заттарды қолдана отырып қалдықтарды ыдыратып, олардан жаңа өнімдер алу үшін қолданылады. Мысал: Пластик қалдықтарын химиялық өңдеу арқылы жаңа пластик немесе отын өндіру. Биологиялық әдіс: Биологиялық әдіс органикалық қалдықтарды микроорганизмдер немесе бактериялар арқылы өңдеуді қамтиды. Бұл әдіс табиғи процестер арқылы органикалық қалдықтарды ыдыратуға бағытталған. Мысал: Тамақ қалдықтарын компост жасау немесе биогаз алу үшін қолдану. 2. Практикалық тапсырма: Қалдықтарды қайта өңдеу әдістерін түсіну Мақсат: Оқушылар қалдықтарды қайта өңдеудің түрлі әдістерін зерттеп, әр әдістің тиімділігі мен қолдану шарттарын түсінеді. Тапсырма 1: Қалдықтарды механикалық әдіспен өңдеу Нұсқаулық: Оқушыларға әртүрлі қалдықтар (пластик, қағаз, металл, шыны) беріледі. Оқушылар пластик қалдықтарды ұсақтау немесе қайта өңдеу мақсатында өңдеуі керек. Қорытынды: Оқушылар қайта өңделген қалдықтарды жаңа өнімдер жасау үшін қалай қолдануға болатынын талқылайды. Мысалы, ұсақталған пластиктен жаңа пластик бұйымдар, қағаздан жаңа қағаз өнімдер жасау. Тапсырма 2: Қалдықтарды химиялық әдіспен өңдеу Нұсқаулық: Оқушыларға химиялық реакцияларды қолдану арқылы қалдықтарды қайта өңдеу әдісі көрсетіледі. Оқушыларға пластик немесе басқа органикалық емес қалдықтар беріледі. Оларға қалдықты өңдеудің химиялық жолдары туралы түсінік беріледі. Бұл тапсырма тәжірибе арқылы орындалатын болса, химиялық сұйықтықтар мен арнайы құралдар пайдаланылады (құрал-жабдықтарды дұрыс қолдану қажет). Қорытынды: Оқушылар қалдықтардың химиялық әдіспен өңделуінің қоршаған ортаға әсерін талқылайды. Мысалы, пластик қалдықтарын қайта өңдеу арқылы жаңа материалдар мен энергия алу. Тапсырма 3: Қалдықтарды биологиялық әдіспен өңдеу Нұсқаулық: Оқушыларға органикалық қалдықтар (тамақ қалдықтары, бақша қалдықтары) беріледі. Оқушыларға биологиялық әдіс (компост жасау немесе биогаз алу) қолдану тәсілдері түсіндіріледі. Оқушылар органикалық қалдықтарды компост жасайтын контейнерлерге орналастырады. Олар бақша қалдықтарын немесе тамақ қалдықтарын топыраққа қосып, оларды ыдыратуға бағыттайды. Қорытынды: Оқушылар биологиялық әдістің экологиялық маңыздылығын талқылайды. Олар органикалық қалдықтарды қайта өңдеу арқылы топырақтың құнарлығын арттыруға болатынын түсінеді. 3. Қалдықтарды қайта өңдеудің экологиялық маңызы Механикалық әдіс: Механикалық қайта өңдеу қалдықтарды қайта пайдалануға мүмкіндік береді, бұл қалдықтардың көбеюін болдырмайды. Бұл әдіс қоқыс алаңдарының көлемін азайтуға көмектеседі. Химиялық әдіс: Химиялық қайта өңдеу арқылы қалдықтардан жаңа өнімдер жасау үшін табиғи ресурстарды үнемдеуге болады. Бұл әдіс қалдықтарды қайта өңдеуде экономикалық тиімділікті арттырады. Биологиялық әдіс: Биологиялық әдіс органикалық қалдықтарды қайта өңдеуде қолданылып, топырақтың құнарлылығын жақсартады және табиғи экожүйеге оң әсер етеді. 4. Қорытынды рефлексия Жазбаша рефлексия: Әр оқушы қалдықтарды қайта өңдеудің әдістерін жазбаша түрде түсіндіреді. Олар: Қайта өңдеу әдістерінің қоршаған ортаға тигізетін пайдасын талқылайды. Әр әдіс үшін экологиялық және экономикалық артықшылықтарды сипаттайды. Оқушылар өз ойларын білдіріп, қалдықтарды қайта өңдеудің экологиялық маңыздылығын түсініп, оны өз өмірінде қалай қолдануға болатынын талқылайды. Тапсырманың нәтижесі: Оқушылар қалдықтарды қайта өңдеудің механикалық, химиялық және биологиялық әдістерін түсініп, олардың әрқайсысының экологиялық маңыздылығын біледі. Олар қайта өңдеудің қоршаған ортаға әсерін талқылап, әр әдістің тиімділігін түсінеді. Бұл тапсырма арқылы оқушылар қалдықтарды қайта өңдеу процесінің экологиялық тұрғыдан неге маңызды екенін түсініп, осы әдістерді қолдану туралы нақты ұсыныстар жасай алады.		Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды		Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек	Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері ойындар Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері — ойындар
Сабақтың соңы 5 мин	Қорытындылау сұрақтары		Сабаққа кері байланыс береді.		Feedback ??

Сабақ №
Сынып:		Қатысушылар саны: -		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы:		Қалдықтарды жинау және сұрыптау
Сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаты:		Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру.
Сабақтың мақсаты:		Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу іс-әрекеті		Оқушының іс-әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың басы	Ұйымдастыру кезеңі Сәлемдесу, оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Сабақтың мақсаттары мен күтілетін нәтижелерін таныстыру. ау.		Оқушылар сабаққа дайындалады Сабақтың мақсаты мен тақырыбын біледі		Ауызша кері байланыс (Verbal Feedback): ?
Сабақтың ортасы	Қалдықтарды жинау және сұрыптау – Практикалық тапсырма (Ұлдарға арналған) Тапсырма мақсаты: Оқушыларға тұрмыстық қалдықтарды дұрыс жинау және сұрыптау әдістерін үйрету. Олар қалдықтарды тиісті топтарға бөлуді үйреніп, экологиялық жауапкершілікті арттырады. Оқушылар қалдықтарды жинаудың экологиялық маңыздылығын түсінеді. Тапсырма сипаттамасы: 1. Қалдықтарды жинау және сұрыптау туралы теориялық бөлім Қалдықтарды жинау және сұрыптау дегеніміз — бұл қалдықтарды олардың түріне қарай бөлу, қайта өңдеуге жарамды қалдықтарды ерекшелеу және оларды дұрыс контейнерлерге орналастыру процесі. Бұл экологиялық тұрғыдан маңызды процесс, себебі дұрыс сұрыптау қоршаған ортаға зиянды қалдықтардың азаюына, қайта өңдеудің тиімділігіне және табиғи ресурстарды үнемдеуге көмектеседі. Қалдықтарды сұрыптау әдістері: Қағазды сұрыптау: Қағаз қалдықтарын басқа қалдықтардан бөлу. Қайта өңделетін қағазды жинау арқылы ағаштарды қорғауға болады. Пластик қалдықтарын сұрыптау: Пластик бөтелкелер, қаптамалар, шыны құтыларды бөлу. Пластикті қайта өңдеу арқылы табиғи ресурстарды үнемдеуге болады. Металл қалдықтарын сұрыптау: Алюминий мен болат қалдықтарын бөлу. Металдар қайта өңделіп, жаңа өнімдер жасау үшін пайдалануға жарамды. Органикалық қалдықтарды сұрыптау: Тамақ қалдықтары мен бақша қалдықтарын бөлу. Олар компост жасалуы немесе биогаз өндіру үшін пайдаланылады. Қалдықтарды жинау және сұрыптаудың экологиялық маңызы: Қалдықтардың азаюы: Сұрыпталған қалдықтарды қайта өңдеу арқылы қоқыс алаңдарына түскен қалдықтардың көлемі азаяды. Ресурстарды үнемдеу: Қалдықтарды қайта өңдеу арқылы табиғи ресурстар үнемделеді, жаңа өнімдер жасау үшін энергия үнемделеді. Қоршаған ортаны қорғау: Қалдықтарды дұрыс сұрыптау арқылы қоршаған ортаға зиянды әсер ететін қалдықтар азаяды, ал қайта өңдеуге жарамды қалдықтар пайдаға асады. 2. Практикалық тапсырма: Қалдықтарды жинау және сұрыптау Мақсат: Оқушылар қалдықтарды дұрыс жинап, сұрыптауды үйренеді және экологиялық жауапкершілікті арттырады. Тапсырма 1: Қалдықтарды жинау және сұрыптау Нұсқаулық: Оқушыларға түрлі тұрмыстық қалдықтар (пластик бөтелке, қағаз қорап, металл қақпақ, шыны бөтелке, бақша қалдықтары, тамақ қалдықтары) беріледі. Оқушылар бұл қалдықтарды тиісті контейнерлерге бөлуі керек. Әр контейнерде тек бір типтегі қалдық болуы тиіс (мысалы, пластик қалдықтар бір контейнерде, қағаз қалдықтар басқа контейнерде). Қалдықтарды сұрыптау үшін негізгі категориялар: Органикалық қалдықтар: Тамақ қалдықтары, бақша қалдықтары. Қайта өңделетін қалдықтар: Қағаз, пластик, металл, шыны. Қауіпті қалдықтар: Батареялар, дәрі-дәрмектер. Қорытынды: Оқушылар әр қалдықты дұрыс контейнерге салғаннан кейін, сұрыптау процессінің маңыздылығын талқылайды. Олар қайта өңдеу арқылы қоршаған ортаға қалай көмектесуге болатынын түсінеді. Тапсырма 2: Қалдықтарды қайта өңдеуге жарамды және жарамсыз қалдықтарды анықтау Нұсқаулық: Оқушыларға әртүрлі қалдықтар беріледі, олардың кейбірі қайта өңдеуге жарамды, ал кейбірі жарамсыз (мысалы, былғары немесе каучук қалдықтары). Оқушылар әр қалдықтың қайта өңдеуге жарамдылығын анықтап, жарамды қалдықтарды қайта өңдеу үшін бөледі. Қайта өңдеуге жарамды қалдықтар: Пластик, металл, шыны, қағаз. Қайта өңдеуге жарамсыз қалдықтар: Батареялар, химиялық заттар, майлар. Қорытынды: Оқушылар сұрыптау арқылы қайта өңдеуге жарамды және жарамсыз қалдықтарды анықтайды. Олар бұл қалдықтарды қалай дұрыс жою керектігін және қоршаған ортаға қандай әсер ететінін түсінеді. 3. Қалдықтарды жинау және сұрыптау әдістерінің экологиялық маңызы Қалдықтардың қоршаған ортаға әсері: Қалдықтарды дұрыс сұрыптау қоршаған ортаны қорғауға көмектеседі. Мысалы, пластик қалдықтарын қайта өңдеу арқылы оларды қоршаған ортаға тастамауға болады, бұл су мен топырақты ластамайды. Органикалық қалдықтарды компост жасаған кезде топырақтың құнарлылығы артады және өсімдіктер үшін пайдалы тыңайтқыш алынады. Ресурстарды үнемдеу: Қайта өңдеу арқылы жаңа өнімдер жасау үшін табиғи ресурстарды үнемдеуге болады. Мысалы, металл қалдықтарынан жаңа өнімдер жасауға болады, бұл жаңа металл өндіруге кететін энергияны үнемдейді. Пластик қалдықтарын қайта өңдеу кезінде пластикті қайта өңдеп, жаңа пластик өнімдерін жасауға болады, бұл өндіріс процесінде табиғи ресурстарды үнемдеуге мүмкіндік береді. 4. Қорытынды рефлексия Жазбаша рефлексия: Әр оқушыға қалдықтарды жинау және сұрыптау әдістерінің экологиялық маңыздылығын жазбаша түрде түсіндіріп, олардың қоршаған ортаға қандай оң әсер беретінін жазу ұсынылады. Олар қалдықтарды дұрыс сұрыптау арқылы қоршаған ортаға қалай көмектесетінін түсіндіреді. Қалдықтарды сұрыптау процессінің маңызды кезеңдерін және экологиялық жауапкершіліктің маңыздылығын талқылайды. Тапсырманың нәтижесі: Оқушылар қалдықтарды дұрыс жинап, сұрыптау дағдыларын меңгереді. Олар қалдықтарды тиімді сұрыптау арқылы қоршаған ортаға қалай ықпал етуге болатынын түсінеді. Қалдықтарды дұрыс сұрыптау экологияның сақталуына және ресурстарды тиімді пайдалануға көмектеседі. Оқушылар осы білімді күнделікті өмірде қолдануға дайын болады.		Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды		Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек	Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері ойындар Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері — ойындар
Сабақтың соңы 5 мин	Қорытындылау сұрақтары		Сабаққа кері байланыс береді.		Feedback ??

Сабақ №
Сынып:		Қатысушылар саны: -		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы:		Қалдықтарды жинаудың және сұрыптаудың ережелері
Сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаты:		Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру.
Сабақтың мақсаты:		Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу іс-әрекеті		Оқушының іс-әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың басы	Ұйымдастыру кезеңі Сәлемдесу, оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Сабақтың мақсаттары мен күтілетін нәтижелерін таныстыру. ау.		Оқушылар сабаққа дайындалады Сабақтың мақсаты мен тақырыбын біледі		Ауызша кері байланыс (Verbal Feedback): ?
Сабақтың ортасы	Қалдықтарды жинаудың және сұрыптаудың ережелері – Практикалық тапсырма (Ұлдарға арналған) Тапсырма мақсаты: Оқушыларға қалдықтарды жинау және сұрыптау ережелерін үйрету, сондай-ақ, қалдықтарды дұрыс жинау мен сұрыптаудың экологиялық маңыздылығын түсіндіру. Бұл тапсырма оқушыларға күнделікті өмірде экологиялық жауапкершілікті арттыруға бағытталған. Тапсырма сипаттамасы: 1. Қалдықтарды жинау және сұрыптау ережелері туралы теориялық бөлім Қалдықтарды жинау және сұрыптау — бұл қалдықтарды экологиялық тұрғыдан дұрыс өңдеу үшін қажетті маңызды процесс. Әр қалада қалдықтарды жинау мен сұрыптау үшін арнайы ережелер мен нұсқаулықтар бар. Оқушылар осы ережелерді меңгере отырып, өздері де қоқыс пен қалдықтарды дұрыс сұрыптауды үйренеді. Қалдықтарды жинаудың және сұрыптаудың ережелері: Қалдықтарды әр түріне қарай бөлу: Қағаз (газеттер, журналдар, картон қораптар) бір контейнерге. Пластик (пластик бөтелкелер, пакеттер, қаптамалар) басқа контейнерге. Шыны (шыны бөтелкелер, құтылар) үшін арнайы контейнерлер болады. Металл (алюминий банкілер, металл қақпақтар) өз алдына сұрыпталады. Органикалық қалдықтар (тамақ қалдықтары, бақша қалдықтары) үшін арнайы контейнерлер. Қауіпті қалдықтар (батареялар, дәрі-дәрмек қалдықтары, майлар) үшін бөлек контейнерлер бар. Қалдықтарды таза әрі құрғақ күйде сұрыптау: Қалдықтар сұрыптау алдында таза және құрғақ болуы керек. Бұл қайта өңдеу процесінің тиімділігін арттырады. Мысалы, пластик бөтелке мен қақпақтарын ашып, ішіндегі сұйықтықты төгіп, қоқысқа салуға болады. Қалдықтарды жарамсыз жағдайға келтірмеу: Қалдықтарды сұрыптау кезінде оларды зақымдап, ластамау керек. Мысалы, қағаз қалдықтарын майлы немесе лас күйде қалдырмау қажет. Арнайы контейнерлерді пайдалану: Әр түрдегі қалдықтар үшін арнайы контейнерлер бар. Пластик, металл, қағаз, шыны қалдықтар әрқайсысы үшін арнайы бөлек контейнерлерге салынуы тиіс. Бұл қалдықтарды оңай сұрыптауға және қайта өңдеуге көмектеседі. Қалдықтарды жинаудың уақыты мен орны: Қалдықтар белгілі бір уақытта және белгілі бір орындарға жинақталуы керек. Әдетте, арнайы қоқыс жәшіктері мен контейнерлер тұрғын үйлердің жанында орнатылады. Бұл сұрыптауды оңай әрі тиімді етеді. Қалдықтарды жинау және сұрыптаудың экологиялық маңызы: Қалдықтарды дұрыс жинау мен сұрыптау қоршаған ортаға теріс әсерін азайтуға көмектеседі. Мысалы, қайта өңделетін пластик, қағаз және металл қалдықтары табиғи ресурстарды үнемдеуге мүмкіндік береді. Қалдықтарды дұрыс сұрыптау арқылы қайта өңдеуге жарамды материалдар бөлініп, қайтадан өндірісте пайдалануға жарамды болады. Бұл энергия мен ресурстарды үнемдейді. Қалдықтарды дұрыс сұрыптау экологиялық дағдарыстардың алдын алу үшін маңызды. 2. Практикалық тапсырма: Қалдықтарды жинау және сұрыптау ережелерін орындау Мақсат: Оқушылар қалдықтарды дұрыс жинау және сұрыптау ережелерін практикада қолдану арқылы экологиялық жауапкершілікті арттырады. Тапсырма 1: Қалдықтарды дұрыс сұрыптау Нұсқаулық: Оқушыларға әртүрлі тұрмыстық қалдықтар (пластик бөтелке, қағаз қорап, металл қақпақ, шыны бөтелке, бақша қалдықтары, тамақ қалдықтары) беріледі. Оқушылар әр қалдықты дұрыс контейнерге бөледі: Пластик қалдықтары – пластик контейнерге. Қағаз қалдықтары – қағаз контейнеріне. Шыны қалдықтары – шыны контейнеріне. Металл қалдықтары – металл контейнеріне. Органикалық қалдықтар – органикалық контейнерге. Қорытынды: Оқушылар қалдықтарды дұрыс сұрыптағаннан кейін, қайта өңдеудің маңыздылығын және дұрыс сұрыптаудың қоршаған ортаға тигізетін пайдасын талқылайды. Тапсырма 2: Қалдықтарды сұрыптау ережелерін талқылау Нұсқаулық: Оқушылар қалада қалдықтарды жинау мен сұрыптауға қатысты ережелер мен стандарттарды зерттейді. Олар қайталанатын қателіктерді анықтап, қалдықтарды жинау және сұрыптау барысында жиі кездесетін қиындықтарды талқылайды. Оқушыларға әр түрлі жағдайларда (мысалы, қоғамдық орындарда немесе үйде) қалдықтарды қалай дұрыс сұрыптау керек екенін түсіндіретін тапсырмалар беріледі. Қорытынды: Оқушылар қалдықтарды жинау және сұрыптау ережелері туралы толық мәлімет алады. Олар қоқысты дұрыс сұрыптау арқылы экологияны қорғаудың маңыздылығын түсінеді. 3. Қоршаған ортаға әсерін бағалау Оқушылар әртүрлі қалдықтардың қоршаған ортаға әсерін талқылайды. Олар дұрыс сұрыпталмаған қалдықтардың табиғи ресурстарға қалай зиян келтіретінін және қайта өңделмеген қалдықтардың қоршаған ортаға теріс әсерін анықтайды. Қорытынды рефлексия: Оқушылар қалдықтарды жинау және сұрыптау ережелерін жақсы меңгерген соң, өз тәжірибелерін жазбаша түрде түсіндіреді. Олар: Қалдықтарды дұрыс сұрыптау арқылы қоршаған ортаға қалай көмектесуге болатынын түсіндіреді. Экологиялық жауапкершіліктің маңыздылығын талқылайды. Тапсырманың нәтижесі: Оқушылар қалдықтарды жинау және сұрыптау ережелерін дұрыс орындау дағдыларын игереді. Олар экологиялық жауапкершілікті арттырып, тұрмыстық қалдықтарды дұрыс сұрыптау арқылы қоршаған ортаны қорғауға қалай көмектесуге болатынын түсінеді. Қалдықтарды дұрыс сұрыптау экология үшін маңызды әрі пайдалы әрекет болып табылады.		Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды		Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек	Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері ойындар Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері — ойындар
Сабақтың соңы 5 мин	Қорытындылау сұрақтары		Сабаққа кері байланыс береді.		Feedback ??

Сабақ №
Сынып:		Қатысушылар саны: -		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы:		Қалдықтарды жекелеген топтарға бөлу (пластик, қағаз, металл, шыны)
Сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаты:		Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру.
Сабақтың мақсаты:		Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу іс-әрекеті		Оқушының іс-әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың басы	Ұйымдастыру кезеңі Сәлемдесу, оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Сабақтың мақсаттары мен күтілетін нәтижелерін таныстыру. ау.		Оқушылар сабаққа дайындалады Сабақтың мақсаты мен тақырыбын біледі		Ауызша кері байланыс (Verbal Feedback): ?
Сабақтың ортасы	Қалдықтарды жекелеген топтарға бөлу (пластик, қағаз, металл, шыны) – Практикалық тапсырма (Ұлдарға арналған) Тапсырма мақсаты: Оқушыларға тұрмыстық қалдықтарды дұрыс жекелеген топтарға бөлу әдістерін үйрету. Бұл тапсырма арқылы оқушылар қайта өңдеу процесін түсініп, экологиялық жауапкершілікті арттырады. Тапсырма сипаттамасы: 1. Қалдықтарды жекелеген топтарға бөлу туралы теориялық бөлім Қалдықтарды дұрыс жинау және сұрыптау — экологияны қорғаудың маңызды бір бөлігі. Әр қалдық түрі қайта өңделгенде әртүрлі процесс арқылы пайдалануға жарайды. Қалдықтарды бөлудің дұрыс әдісін білу қоршаған ортаға жақсы әсерін тигізеді және қайта өңдеу процестерін жеңілдетеді. Қалдықтарды жекелеген топтарға бөлу ережелері: Пластик: Пластик қалдықтары барлық түрлердегі қаптамалар мен пластик бұйымдарды қамтиды. Мысалы: пластик бөтелкелер, пакеттер, контейнерлер, пластик ойыншықтар және басқа да пластик өнімдер. Пластик қалдықтарын бөлу кезінде олардың таза әрі құрғақ болғанына көз жеткізу керек. Мысалы, пластик бөтелкелерді ашып, ішіндегі сұйықтықты төгіп, сосын контейнерге салу керек. Қағаз: Қағаз қалдықтары газет, журнал, картон қораптар, қағаз пакеттер, дәптер парақтары сияқты өнімдерден тұрады. Қағаз қалдықтарын жинаған кезде оларды майлы немесе ластанған күйде қалдырмау керек. Қайта өңдеуге жарамды қағазды бөлек жинау қажет. Металл: Металл қалдықтарына алюминий банкілер, темір қақпақтар, металдан жасалған қаптамалар, тамақ консервілері, болат құралдар жатады. Металл қалдықтарын жинау кезінде оларды таза және басқа қалдықтардан бөлек сақтау керек. Шыны: Шыны қалдықтарына шыны бөтелкелер, шыны құтылар, терезе әйнектері және басқа да шыны бұйымдар жатады. Шыны қалдықтарын жинаған кезде, олардың жарықшақсыз, таза және басқа қалдықтармен араластырылмағанына назар аудару қажет. 2. Практикалық тапсырма: Қалдықтарды жекелеген топтарға бөлу Мақсат: Оқушылар қалдықтарды пластик, қағаз, металл және шыны бойынша дұрыс сұрыптауды үйренеді. Олар бұл арқылы экологиялық жауапкершілікті арттырып, қайта өңдеудің маңыздылығын түсінеді. Тапсырма 1: Қалдықтарды жекелеген топтарға бөлу Нұсқаулық: Оқушыларға әртүрлі тұрмыстық қалдықтар беріледі (мысалы, пластик бөтелке, қағаз қорап, металл банка, шыны бөтелке, қағаз пакеттер, алюминий фольга, т.б.). Оқушылар әр қалдықты дұрыс контейнерге бөлуі керек: Пластик қалдықтары: Пластик бөтелкелер, пакеттер, пластик қаптамалар. Қағаз қалдықтары: Газет, журнал, картон қораптар, қағаз пакеттер. Металл қалдықтары: Алюминий банкілер, темір қақпақтар, консерві банкалар. Шыны қалдықтары: Шыны бөтелкелер, шыны құтылар. Қорытынды: Оқушылар қалдықтарды дұрыс сұрыптағаннан кейін, қайта өңдеудің маңыздылығын талқылайды. Олар қалдықтарды қайта өңдеудің қоршаған ортаға тигізетін пайдасын түсінеді. Тапсырма 2: Қалдықтарды топтарға бөлу және олардың қайта өңдеуге жарамдылығын анықтау Нұсқаулық: Оқушыларға әртүрлі қалдықтар беріледі, және олар әр қалдықтың қай топқа жататынын анықтауы керек. Қай қалдық қайта өңдеуге жарамды және қайсысы қайта өңделмейтінін анықтау қажет. Қалдықтарды сұрыптау кезінде, оқушылар қайта өңдеу үшін қажетті талаптарды ескереді (мысалы, қалдықтың таза әрі құрғақ болуы, майлы қағаздарды бөлек сақтау). Қорытынды: Оқушылар қайта өңдеуге жарамды қалдықтардың қоршаған ортаға тигізетін пайдасын және қайта өңделмейтін қалдықтарды дұрыс жою қажеттілігін түсінеді. Бұл тапсырма экологияны қорғауға және ресурстарды үнемдеуге көмектеседі. 3. Қоршаған ортаға әсері мен қайта өңдеудің маңызы Оқушылар қалдықтарды дұрыс сұрыптау арқылы табиғи ресурстарды үнемдеуге, қоқыс алаңдарының көлемін азайтуға, және экологиялық ахуалды жақсартуға көмектесетінін түсінеді. Пластик қалдықтары қайта өңделген кезде, жаңа пластик өнімдер жасау үшін жаңа материалдар қажет болмайды. Бұл энергияны үнемдейді және экологиялық әсерді азайтады. Қағаз қалдықтары қайта өңделгенде, ағаштар көбірек сақталады. Бұл ормандардың жойылуын тоқтатуға көмектеседі. Металл қалдықтары қайта өңдеу арқылы жаңа металл өндіруге кететін энергия мен ресурстар үнемделеді. Шыны қалдықтары қайта өңделгенде, шыны өндірісінің экологиялық әсері азаяды. 4. Қорытынды рефлексия Жазбаша рефлексия: Оқушылар қалдықтарды жекелеген топтарға бөлу ережелері бойынша жазбаша түсінік береді. Олар қалдықтарды дұрыс сұрыптаудың экологиялық маңыздылығын, қайта өңдеу арқылы табиғи ресурстарды қалай үнемдеуге болатынын түсіндіреді. Оқушылар өз тәжірибесін бағалап, қоршаған ортаға қалай көмек көрсететінін талқылайды. Тапсырманың нәтижесі: Оқушылар қалдықтарды дұрыс сұрыптаудың маңыздылығын және экологиялық жауапкершілікті түсінеді. Олар тұрмыстық қалдықтарды жекелеген топтарға бөліп, қоршаған ортаға оң әсер ету үшін дұрыс тәсілдерді қолдануға дайын болады.		Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды		Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек	Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері ойындар Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері — ойындар
Сабақтың соңы 5 мин	Қорытындылау сұрақтары		Сабаққа кері байланыс береді.		Feedback ??

Сабақ №
Сынып:		Қатысушылар саны: -		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы:		Қалдықтарды сұрыптауда қолданылатын құрал-жабдықтар
Сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаты:		Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру.
Сабақтың мақсаты:		Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу іс-әрекеті		Оқушының іс-әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың басы	Ұйымдастыру кезеңі Сәлемдесу, оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Сабақтың мақсаттары мен күтілетін нәтижелерін таныстыру. ау.		Оқушылар сабаққа дайындалады Сабақтың мақсаты мен тақырыбын біледі		Ауызша кері байланыс (Verbal Feedback): ?
Сабақтың ортасы	Қалдықтарды сұрыптауда қолданылатын құрал-жабдықтар – Практикалық тапсырма (Ұлдарға арналған) Тапсырма мақсаты: Оқушыларға қалдықтарды сұрыптауда қолданылатын құрал-жабдықтарды таныстыру, олардың тиімділігін түсіндіру және дұрыс пайдалану дағдыларын дамыту. Бұл тапсырма экологиялық жауапкершілікті арттырып, қалдықтарды дұрыс сұрыптаудың маңыздылығын түсінуге бағытталған. Тапсырма сипаттамасы: 1. Қалдықтарды сұрыптауда қолданылатын құрал-жабдықтар туралы теориялық бөлім Қалдықтарды сұрыптау барысында түрлі құрал-жабдықтар қолданылады. Бұл құралдар қалдықтарды жекелеген топтарға бөлу, оларды қайта өңдеуге жіберу, және қоршаған ортаға зиянды қалдықтарды азайту үшін маңызды. Қалдықтарды сұрыптаудың тиімділігі құрал-жабдықтардың дұрыс таңдалуына және дұрыс қолданылуына байланысты. Қалдықтарды сұрыптау үшін қолданылатын құрал-жабдықтар: Қоқыс жәшіктері мен контейнерлер: Қоқыс жәшіктері әртүрлі қалдықтарды сұрыптау үшін арнайы белгіленген контейнерлермен жабдықталады. Әр контейнер әртүрлі қалдық түріне арналған: пластик, қағаз, металл, шыны. Бұл контейнерлер әртүрлі түстермен белгіленеді, мысалы: Көк түсті — қағаз қалдықтары үшін. Сары түсті — пластик қалдықтары үшін. Жасыл түсті — шыны қалдықтары үшін. Қызыл түсті — металл қалдықтары үшін. Қалдықтарды жинауға арналған қаптар мен қапшықтар: Қалдықтарды жинау үшін әртүрлі материалдардан жасалған қапшықтар мен қаптар қолданылады. Бұл қалдықтарды сұрыптауға және сақтауға көмектеседі. Пластик қалдықтары үшін полиэтилен пакеттер, қағаз қалдықтары үшін арнайы қағаз пакеттер пайдалануға болады. Қалдықтарды бөлшектеу құрылғылары: Кейде қалдықтарды қайта өңдеудің алғашқы кезеңінде оларды бөлшектеу қажет болады. Бұл үшін арнайы құрал-жабдықтар, мысалы, қағаз үтіктеуіштері, пластикті қысу машиналары және металл бөлшектейтін құралдар пайдаланылады. Бұл құралдар қайта өңдеуге болатын қалдықтарды көлемін азайтуға көмектеседі. Қалдықтарды сұрыптауға арналған автоматтандырылған құрылғылар: Кейбір үлкен зауыттар мен өңдеу кәсіпорындарында қалдықтарды сұрыптауды автоматтандыру үшін арнайы машиналар мен құрылғылар пайдаланылады. Мысалы, магнитті сепараторлар (металл қалдықтарын магнитпен бөлу үшін), ауа ағынымен сұрыптау жүйелері (жеңіл қалдықтарды ауа ағынымен бөлу үшін) және оптикалық сұрыптағыштар (қалдықтардың түрін анықтап, бөлу үшін қолданылатын құрылғылар). Қалдықтарды сұрыптау үшін қолмен жұмыс істеуге арналған құралдар: Кейбір қалдықтарды сұрыптау кезінде қолмен жұмыс істеуге арналған арнайы құралдар қажет болады. Мысалы, пинцет, қырғыштар, щеткалар сияқты құралдар. Қолмен сұрыптау кезінде осы құралдар арқылы қалдықтарды нақты түріне қарай бөліп, оларды дұрыс контейнерлерге орналастыруға болады. Қалдықтарды сақтау және тасымалдау контейнерлері: Қалдықтарды ұзақ уақыт сақтау және тасымалдау үшін арнайы герметикалық контейнерлер мен қаптамалар қолданылады. Бұл қалдықтардың иіс шығаруын және қоршаған ортаға зиянды әсер етуін болдырмауға көмектеседі. 2. Практикалық тапсырма: Қалдықтарды сұрыптауда қолданылатын құрал-жабдықтармен танысу және қолдану Мақсат: Оқушыларға қалдықтарды сұрыптау кезінде қолданылатын құрал-жабдықтарды көрсету және оларды қолдану тәсілдерін үйрету. Оқушылар қалдықтарды дұрыс сұрыптауды және қолданылатын құралдардың маңыздылығын түсінеді. Тапсырма 1: Қалдықтарды дұрыс сұрыптау Нұсқаулық: Оқушыларға әртүрлі қалдықтар беріледі (пластик бөтелке, қағаз қорап, металл банка, шыны бөтелке, картон қаптама, алюминий фольга және т.б.). Оқушылар бұл қалдықтарды белгіленген арнайы контейнерлерге бөлуі қажет. Пластик қалдықтары — сары контейнерге. Қағаз қалдықтары — көк контейнерге. Металл қалдықтары — қызыл контейнерге. Шыны қалдықтары — жасыл контейнерге. Оқушылар қалдықтарды жинау барысында арнайы құрал-жабдықтарды қолданады: Қалдықтарды жинау үшін қаптар мен қапшықтарды қолданады. Қолмен жұмыс істеуге арналған құралдарды (пинцет, щетка) пайдаланады. Қорытынды: Оқушылар қалдықтарды дұрыс сұрыптау арқылы әр қалдықтың қайта өңдеуге қалай жіберілетінін және әр қалдықтың экологияға әсерін талқылайды. Тапсырма 2: Қалдықтарды сұрыптауға арналған құрал-жабдықтарды қолдану Нұсқаулық: Оқушыларға әртүрлі қалдықтарды сұрыптауға арналған құрал-жабдықтарды көрсету (қоқыс жәшіктері, қапшықтар, магнитті сепараторлар және т.б.). Оқушылар бұл құрал-жабдықтарды пайдаланып, қалдықтарды дұрыс сұрыптайды. Пластик, қағаз, металл және шыны қалдықтарын сұрыптау кезінде әр құралдың рөлін түсіндіру. Оқушылар қалдықтарды сұрыптаған кезде құрал-жабдықтарды тиімді қолдану әдістерін үйренеді. Қорытынды: Оқушылар қалдықтарды сұрыптауда қолданылатын әртүрлі құрал-жабдықтардың маңыздылығын түсінеді. Олар қайта өңдеуге арналған құралдардың тиімділігін бағалап, экологиялық жауапкершілікті арттырады. 3. Қалдықтарды сұрыптаудың экологиялық маңызы Оқушылар қалдықтарды дұрыс сұрыптау арқылы табиғи ресурстарды қалай үнемдеуге болатынын және қоршаған ортаға әсерін қалай азайтуға болатынын талқылайды. Қайта өңдеу: Пластик, металл, қағаз және шыны сияқты қалдықтар қайта өңдеуге жарамды және оларды қайта пайдалану арқылы жаңа өнімдер жасауға болады. Экологиялық тиімділік: Қалдықтарды сұрыптау экологияға үлкен пайда әкеледі. Мысалы, қайта өңделген пластик жаңа өнімдер жасау үшін энергияны аз қажет етеді. 4. Қорытынды рефлексия Оқушылар қалдықтарды сұрыптаудың экологиялық маңыздылығын өз сөздерімен түсіндіреді. Олар құрал-жабдықтардың экологиялық сұрыптау мен қайта өңдеу процесіне қалай әсер ететінін талқылайды. Оқушылар өз тәжірибелерін жазбаша түрде баяндап, қалдықтарды дұрыс сұрыптаудың қажеттілігін дәлелдейді. Тапсырманың нәтижесі: Оқушылар қалдықтарды сұрыптау кезінде қолданылатын құрал-жабдықтардың маңыздылығын түсінеді және оларды тиімді пайдалану дағдыларын меңгереді. Сонымен қатар, қайта өңдеудің экологиялық пайдасын және қалдықтарды дұрыс сұрыптаудың маңыздылығын біледі.		Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды		Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек	Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері ойындар Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері — ойындар
Сабақтың соңы 5 мин	Қорытындылау сұрақтары		Сабаққа кері байланыс береді.		Feedback ??

Сабақ №
Сынып:		Қатысушылар саны: -		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы:		Қалдықтарды қайта өңдеу және қайта пайдалану технологиялары
Сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаты:		Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру.
Сабақтың мақсаты:		Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу іс-әрекеті		Оқушының іс-әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың басы	Ұйымдастыру кезеңі Сәлемдесу, оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Сабақтың мақсаттары мен күтілетін нәтижелерін таныстыру. ау.		Оқушылар сабаққа дайындалады Сабақтың мақсаты мен тақырыбын біледі		Ауызша кері байланыс (Verbal Feedback): ?
Сабақтың ортасы	Қалдықтарды қайта өңдеу және қайта пайдалану технологиялары – Практикалық тапсырма (Ұлдарға арналған) Тапсырма мақсаты: Оқушыларға қалдықтарды қайта өңдеу және қайта пайдалану технологияларын түсіндіріп, осы процестердің экологияға және экономикаға тигізетін әсерін көрсету. Оқушыларды қалдықтарды қайта өңдеу технологияларын зерттеуге қызықтырып, олардың экологиялық жауапкершілігін арттыру. Тапсырма сипаттамасы: 1. Қалдықтарды қайта өңдеу және қайта пайдалану технологиялары туралы теориялық бөлім Қалдықтарды қайта өңдеу және қайта пайдалану — экологияны қорғаудың негізгі жолдарының бірі. Қалдықтарды дұрыс өңдеу табиғи ресурстарды үнемдеуге, энергия шығынын азайтуға, ауа мен судың ластануын төмендетуге көмектеседі. Қалдықтарды қайта өңдеу технологияларының түрлері: Механикалық қайта өңдеу: Технология: Қалдықтарды механикалық тәсілдермен (мысалы, қирату, ұсақтау, елеу) қайта өңдеу. Бұл әдіс көбінесе пластик, металл, шыны сияқты материалдарға қолданылады. Мысал: Пластик бөтелкелерді ұсақтап, қайта өндіруге арналған жаңа материалдарға айналдыру. Химиялық қайта өңдеу: Технология: Бұл әдіс химиялық реакцияларды пайдалану арқылы қалдықтарды қайта өңдеуді қамтиды. Химиялық қайта өңдеу процестерінің мақсаты – қалдықтарды жаңа өнімдерге айналдыру. Мысал: Пластик қалдықтарынан жаңа пластик өнімдер шығару немесе оларды жанғыш отынға айналдыру. Биологиялық қайта өңдеу: Технология: Органикалық қалдықтарды биологиялық әдістермен өңдеу (мысалы, компосттау) арқылы оларды табиғи түрде ыдыратып, тыңайтқыш ретінде қолдану. Мысал: Өсімдік қалдықтарын компостқа айналдыру, органикалық қалдықтарды биогаз алу үшін пайдалану. Энергияны қайта пайдалану (термиялық өңдеу): Технология: Бұл әдіс қалдықтарды жоғары температурада жағу арқылы энергия алу үшін қолданылады. Мысал: Қалдықтарды жағып, алынған жылуды электр энергиясына немесе жылуға айналдыру. Пиролиз: Технология: Қалдықтарды оттегісіз жоғары температурада өңдеу арқылы оларды түрлі өнімдерге, соның ішінде мұнай мен газға айналдыру. Мысал: Пластик қалдықтарын пиролиздеу арқылы мұнай өнімдерін алу. 2. Практикалық тапсырма: Қалдықтарды қайта өңдеу және қайта пайдалану технологияларын қолдану Мақсат: Оқушыларға қалдықтарды қайта өңдеу технологияларын көрсету және олардың жұмыс принциптерін түсіндіру. Оқушыларға қалдықтарды қайта өңдеу технологияларын қолдану арқылы қоршаған ортаға жағымды әсер ету жолдарын үйрету. Тапсырма 1: Қалдықтарды қайта өңдеу әдістерін зерттеу Нұсқаулық: Оқушыларға әртүрлі қалдықтар беріледі (пластик бөтелке, қағаз, металл банка, органикалық қалдықтар). Оқушылар осы қалдықтардың қай технология арқылы қайта өңделетінін анықтауы қажет. Пластик: Механикалық немесе химиялық қайта өңдеу арқылы қайта пайдаланылады. Металл: Механикалық өңдеу арқылы қайта өңделеді. Қағаз: Химиялық немесе механикалық өңдеу арқылы қайта өңделеді. Органикалық қалдықтар: Биологиялық қайта өңдеу (компосттау) немесе биогаз алу үшін пайдаланылады. Қорытынды: Оқушылар әр қалдық түрі үшін қайта өңдеу технологиясын анықтайды және әр әдістің артықшылықтарын түсіндіреді. Олар қайта өңдеудің қоршаған ортаға әсерін талқылайды. Тапсырма 2: Қалдықтарды қайта өңдеудің экологиялық әсері Нұсқаулық: Оқушылар әр қалдық түрінің қайта өңдеу процесінде қоршаған ортаға тигізетін әсерін зерттейді. Олар қайта өңдеудің экологиялық пайдасын анықтайды және табиғи ресурстарды үнемдеуге қалай көмектесетінін түсіндіреді. Пластик қалдықтары: Қайта өңдеу кезінде жаңа пластик өнімдер жасау үшін энергия үнемделеді және пластиктің табиғатқа әсері азаяды. Металл қалдықтары: Металл қалдықтары қайта өңделгенде, жаңа металл алу үшін қажет табиғи ресурстар азаяды. Қағаз қалдықтары: Қағазды қайта өңдеу ағаштарды сақтауға көмектеседі. Органикалық қалдықтар: Биологиялық қайта өңдеу (компосттау) топырақтың құнарлығын арттырады және қалдықтардың кәдеге асырылуын қамтамасыз етеді. Қорытынды: Оқушылар қалдықтарды қайта өңдеу арқылы қоршаған ортаға тигізетін пайда мен экологиялық жауапкершілікті түсінеді.		Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды		Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек	Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері ойындар Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері — ойындар
Сабақтың соңы 5 мин	Қорытындылау сұрақтары		Сабаққа кері байланыс береді.		Feedback ??

Сабақ №
Сынып:		Қатысушылар саны: -		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы:		Қалдықтарды қайта өңдеу және қайта пайдалану технологиялары
Сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаты:		Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру.
Сабақтың мақсаты:		Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу іс-әрекеті		Оқушының іс-әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың басы	Ұйымдастыру кезеңі Сәлемдесу, оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Сабақтың мақсаттары мен күтілетін нәтижелерін таныстыру. ау.		Оқушылар сабаққа дайындалады Сабақтың мақсаты мен тақырыбын біледі		Ауызша кері байланыс (Verbal Feedback): ?
Сабақтың ортасы	Пластикті қайта өңдеу – Практикалық тапсырма (Ұлдарға арналған) Тапсырма мақсаты: Оқушыларға пластикті қайта өңдеудің маңыздылығын түсіндіру, қайта өңдеу процесінің негіздерін көрсету және пластик қалдықтарын дұрыс сұрыптау мен қайта өңдеу әдістерін үйрету. Оқушыларға пластикті қайта өңдеудің экологиялық әсерін көрсетіп, оның қоршаған ортаға және экономикаға қалай пайдалы екендігін түсіндіру. Тапсырма сипаттамасы: 1. Пластикті қайта өңдеу туралы теориялық бөлім Пластик — күнделікті тұрмыста кеңінен қолданылатын материал, бірақ оны дұрыс өңдемей қалдыратын болсақ, ол қоршаған ортаға үлкен зиян келтіруі мүмкін. Пластик қалдықтарын қайта өңдеу арқылы оны жаңа өнімдерге айналдыруға, энергия мен табиғи ресурстарды үнемдеуге болады. Пластикті қайта өңдеу кезеңдері: Сұрыптау: Пластик қалдықтары жинақталғаннан кейін, олар түрлері бойынша сұрыпталады (мысалы, ПЭТ, ПВХ, ПП және т.б.). Бұл қайта өңдеу процесінің алғашқы кезеңі. Жуу және тазалау: Пластик қалдықтарын қайта өңдеуден бұрын оларды тазалап, майдан, кірден және басқа ластанулардан арылту керек. Ұсақтау: Тазартылған пластикті ұсақтап, ұнтақ түрінде қайта өңдеу үшін дайындайды. Балқытудың және қалыптастыру: Ұсақталған пластик қайта балқытылады, содан соң жаңа өнімдер үшін қалыптарға құйылады. Мұның нәтижесінде жаңа пластик бұйымдар, контейнерлер, киімдер, ойыншықтар және басқа да өнімдер шығарылады. Жаңа өнімдер жасау: Балқытылған пластик жаңа өнімдерге айналады. Бұл қайта өңдеу арқылы пластиктің қайта қолданылуын қамтамасыз етеді. 2. Практикалық тапсырма: Пластик қалдықтарын қайта өңдеу процесін модельдеу Мақсат: Оқушыларға пластикті қайта өңдеу процесін нақты іс-әрекет арқылы көрсету, олардың қайта өңдеу әдістерін жақсы түсінуіне көмектесу. Тапсырма 1: Пластик қалдықтарын сұрыптау Нұсқаулық: Оқушыларға әртүрлі пластик өнімдері беріледі (пластик бөтелкелер, пакеттер, қақпақтар, картон қораптардағы пластик қаптамалар). Оқушылар осы қалдықтарды дұрыс сұрыптауы керек. Пластик бөтелкелері (ПЭТ): Пластик бөтелкелері бөлек контейнерге. Пластик қаптамалар (ПВХ): Пластик қаптамалар бөлек контейнерге. Металл қосылған пластик (мысалы, қақпақтар мен алюминий фольга): Әртүрлі қалдықтарға бөлу. Қорытынды: Оқушылар қалдықтарды дұрыс сұрыптап, әртүрлі пластик материалдарының қайта өңдеу әдісін талқылайды.		Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды		Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек	Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері ойындар Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері — ойындар
Сабақтың соңы 5 мин	Қорытындылау сұрақтары		Сабаққа кері байланыс береді.		Feedback ??

Сабақ №
Сынып:		Қатысушылар саны: -		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы:		Қағазды қайта өңдеу және қайта пайдалану
Сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаты:		Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру.
Сабақтың мақсаты:		Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу іс-әрекеті		Оқушының іс-әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың басы	Ұйымдастыру кезеңі Сәлемдесу, оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Сабақтың мақсаттары мен күтілетін нәтижелерін таныстыру. ау.		Оқушылар сабаққа дайындалады Сабақтың мақсаты мен тақырыбын біледі		Ауызша кері байланыс (Verbal Feedback): ?
Сабақтың ортасы	Қағазды қайта өңдеу және қайта пайдалану – Практикалық тапсырма (Ұлдарға арналған) Тапсырма мақсаты: Оқушыларға қағазды қайта өңдеу және қайта пайдалану технологияларын түсіндіру, қайта өңдеу процесінің маңыздылығын көрсету және қағаз қалдықтарын қоршаған ортаға зиян келтірмей тиімді түрде пайдалану жолдарын үйрету. Тапсырма сипаттамасы: 1. Қағазды қайта өңдеу туралы теориялық бөлім Қағазды қайта өңдеу — оның қайтадан жаңа өнімдерге айналдыру процесі. Қағазды қайта өңдеу арқылы біз табиғи ресурстарды үнемдеуге, энергия шығынын азайтуға, ағаштарды қорғауға көмектесеміз. Қағазды қайта өңдеу — экологияны қорғаудың маңызды жолдарының бірі. Қағазды қайта өңдеу кезеңдері: Сұрыптау: Қағаз қалдықтары түрлі типтерге бөлінеді (картон, газет, қағаз қаптамалар және т.б.). Қағаздың түрін анықтап, қайта өңдеуге жарамды материалдарды таңдау қажет. Жуу және тазалау: Қағаз қалдықтарын қайта өңдеуден бұрын оларды кір мен майдан тазарту керек. Бұл процесс қағаздың сапасын жақсартады. Ұсақтау: Қағазды ұсақтап, оны ұнтақ түрінде қайта өңдеуге дайындайды. Қағаздан жаңа өнімдер жасау: Ұсақталған қағаз сумен араластырылып, целлюлозаға айналады. Осы целлюлозадан жаңа қағаз өнімдері, картон, немесе басқа да қағаз бұйымдары жасалады. Қайта өңдеу циклінің аяқталуы: Қайта өңделген қағаздан жаңа өнімдер (мысалы, жаңа кітаптар, газет қағаздары, картон қораптар және т.б.) шығарылады. 2. Практикалық тапсырма: Қағазды қайта өңдеу процесін модельдеу Мақсат: Оқушыларға қағазды қайта өңдеу процесін іс жүзінде көрсету, қағазды қайта өңдеу арқылы экологиялық жауапкершілікті арттыру. Тапсырма 1: Қағаз қалдықтарын сұрыптау Нұсқаулық: Оқушыларға әртүрлі қағаз қалдықтары беріледі (газет, картон қорап, қағаз пакеттер, қағаз қаптамалар және т.б.). Оқушылар осы қалдықтарды қайта өңдеу үшін дұрыс сұрыптауы керек. Әр қағаз түрін қайта өңдеуге жарамды немесе жарамсыз етіп топтастыру қажет. Газет қағазы: Газет қағазы қайта өңделеді. Картон: Қайта өңдеуге жарамды картон. Қағаз пакеттер мен қаптамалар: Қайта өңдеуге жарамсыз немесе қайта өңдеу үшін бөлінетін басқа қағаз материалдары. Қорытынды: Оқушылар қағаз қалдықтарын дұрыс сұрыптайды, әртүрлі қағаз түрлерінің қайта өңдеу әдістерін талқылайды. Тапсырма 2: Қағаз қалдықтарынан жаңа өнім жасау Нұсқаулық: Оқушылар қағаз қалдықтарын шығармашылықпен пайдаланып, жаңа өнімдер жасайды. Мысалы: Қағаз қалдықтарын қайта өңдеп, өз қолымен жасалған кәдесыйлар (мысалы, қағаз гүлдер, картоннан жасалған қораптар, немесе қоршау). Қайта өңделген қағазды пайдаланып, қағаздан жасалған шығармашылық бұйымдар (мысалы, қағаз сумкасы, кәдесыйлар, ойыншықтар). Қорытынды: Оқушылар қағазды қайта өңдеу арқылы шығармашылық жұмыстарын көрсетеді, қағаз қалдықтарын тиімді пайдалану жолдарын көрсетеді. Тапсырма 3: Қағазды қайта өңдеу тиімділігін зерттеу Нұсқаулық: Оқушылар қағазды қайта өңдеу арқылы энергияның қаншалықты үнемделетінін зерттейді. Олар қағазды қайта өңдеу нәтижесінде: Ағаштарды үнемдеу. Энергияны үнемдеу. Су ресурстарын үнемдеу. Қорытынды: Оқушылар қайта өңдеу процестерінің қоршаған ортаға тигізетін пайдаларын талқылайды. 3. Қағазды қайта өңдеудің экологиялық маңызы Қағазды қайта өңдеудің экологиялық маңызы өте зор. Қағазды қайта өңдеу табиғи ресурстарды үнемдеуге көмектеседі, ағаштарды кесуді азайтады және қоршаған ортаға зиянды қалдықтардың көлемін төмендетеді. Экологиялық артықшылықтар: Ағаштарды үнемдеу: Қағазды қайта өңдеу арқылы ағаштарды қорғауға болады. Қайта өңдеуден алынған қағаз жаңа өнімдерге айналып, ағаштардың кесілуін азайтады. Энергияны үнемдеу: Қағазды қайта өңдеу процесі жаңа қағаз өндіруге қарағанда әлдеқайда аз энергия жұмсайды. Бұл көміртек газын шығаруды азайтады және климаттың өзгеруіне қарсы күресуге көмектеседі. Қоқыс көлемін азайту: Қайта өңделген қағаз қоқыс контейнерлеріндегі қалдықтардың көлемін азайтады, бұл тұрмыстық қалдықтарды азайтуға ықпал етеді. Суды үнемдеу: Қағазды қайта өңдеу процесінде жаңа қағазды өндіруге қарағанда су ресурстары айтарлықтай аз жұмсалады. 4. Қорытынды рефлексия Жазбаша рефлексия: Оқушылар қағазды қайта өңдеудің экологиялық маңыздылығын түсініп, қайта өңдеу арқылы экологияны қорғауға қандай үлес қоса алатындығын жазбаша сипаттайды. Олар қайта өңдеу процесінің экологиялық пайдасын талқылайды. Топтық талқылау: Оқушылар қағазды қайта өңдеу процесінің қандай қиындықтарды жеңу керек екендігін, қайта өңдеудің экологиялық және экономикалық әсерін талқылайды.		Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды		Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек	Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері ойындар Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері — ойындар
Сабақтың соңы 5 мин	Қорытындылау сұрақтары		Сабаққа кері байланыс береді.		Feedback ??

Сабақ №
Сынып:		Қатысушылар саны: -		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы:		Металлды қайта өңдеу және оның артықшылықтары
Сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаты:		Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру.
Сабақтың мақсаты:		Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу іс-әрекеті		Оқушының іс-әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың басы	Ұйымдастыру кезеңі Сәлемдесу, оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Сабақтың мақсаттары мен күтілетін нәтижелерін таныстыру. ау.		Оқушылар сабаққа дайындалады Сабақтың мақсаты мен тақырыбын біледі		Ауызша кері байланыс (Verbal Feedback): ?
Сабақтың ортасы	Металлды қайта өңдеу және оның артықшылықтары – Практикалық тапсырма (Ұлдарға арналған) Тапсырма мақсаты: Оқушыларға металл қалдықтарын қайта өңдеудің маңыздылығын, қайта өңдеу әдістерін түсіндіру, бұл процесстің қоршаған ортаға және экономикаға тигізетін пайдаларын көрсету. Тапсырма сипаттамасы: 1. Металлды қайта өңдеу туралы теориялық бөлім Металлды қайта өңдеу — бұл пайдаланылған немесе сынық металды жаңа өнімдер жасау үшін қайта өңдеу процесі. Металлды қайта өңдеудің экологиялық, экономикалық және энергия үнемдеу аспектілерін түсіну өте маңызды. Металлды қайта өңдеудің артықшылықтары: Қоршаған ортаны қорғау: Металл қайта өңделген кезде жаңа металл өндіруге қарағанда табиғи ресурстардың аз жұмсалуын қамтамасыз етеді. Металл қалдықтарының қоршаған ортаға зиянды әсерін азайтады, өйткені металл қалдықтары табиғатта ұзақ уақыт бойы шірімей сақталады. Энергияны үнемдеу: Металлды қайта өңдеу жаңа металл өндіруге қарағанда әлдеқайда аз энергия жұмсайды. Мысалы, болат қайта өңдеуде энергияның 60%-ы үнемделеді. Табиғи ресурстарды үнемдеу: Қайта өңдеудің арқасында кен қазу мен металл өндіру үшін қажетті табиғи ресурстар (мысалы, темір рудасы, мыс) аз жұмсалады. Бұл ресурс тапшылығын болдырмайды. Қоқыс көлемін азайту: Қайта өңделген металл қалдықтарының қоқыста сақталуы азаяды, бұл қоқыс көлемін азайтуға және тұрмыстық қалдықтарды азайтуға көмектеседі. Металлды қайта өңдеу процесі: Сұрыптау: Металл қалдықтары түрлері бойынша сұрыпталады (мысалы, темір, алюминий, мыс және басқалар). Жуу және тазалау: Металл қалдықтары май мен ластанулардан тазартылып, қайта өңдеуге дайындалады. Ұсақтау және өңдеу: Металл қалдықтары ұсақталып, қайта өңдеу үшін метал балқытылатын пешке жіберіледі. Балқытқышта балқыту: Ұсақталған металл балқытылып, жаңа өнімдер жасау үшін пайдаланылады. Жаңа өнімдер жасау: Балқытылған металл жаңа бұйымдар мен өнімдерге айналады. 2. Практикалық тапсырма: Металлды қайта өңдеу процесін модельдеу Мақсат: Оқушыларға металл қалдықтарын сұрыптау, қайта өңдеу және қайта пайдалану процесін түсіндіру, қайта өңдеудің экологиялық және экономикалық маңыздылығын көрсету. Тапсырма 1: Металл қалдықтарын сұрыптау Нұсқаулық: Оқушыларға әртүрлі металл қалдықтары беріледі (мысалы, алюминий банкілері, темір сымдар, болат қаңылтырлар). Оқушылар бұл қалдықтарды түрлері бойынша сұрыптауы керек. Темір: Темір өнімдері бөлек контейнерге. Алюминий: Алюминий қалдықтары бөлек контейнерге. Мыс: Мыс қалдықтары бөлек контейнерге. Қорытынды: Оқушылар металл қалдықтарын сұрыптап, қайта өңдеу үшін дайын материалдарды таңдайды.		Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды		Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек	Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері ойындар Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері — ойындар
Сабақтың соңы 5 мин	Қорытындылау сұрақтары		Сабаққа кері байланыс береді.		Feedback ??

Сабақ №
Сынып:		Қатысушылар саны: -		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы:		Шыныны қайта өңдеу әдістері
Сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаты:		Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру.
Сабақтың мақсаты:		Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу іс-әрекеті		Оқушының іс-әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың басы	Ұйымдастыру кезеңі Сәлемдесу, оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Сабақтың мақсаттары мен күтілетін нәтижелерін таныстыру. ау.		Оқушылар сабаққа дайындалады Сабақтың мақсаты мен тақырыбын біледі		Ауызша кері байланыс (Verbal Feedback): ?
Сабақтың ортасы	Шыныны қайта өңдеу әдістері – Практикалық тапсырма (Ұлдарға арналған) Тапсырма мақсаты: Оқушыларға шыныны қайта өңдеу процесін түсіндіру, оның маңызы мен экологиялық артықшылықтарын көрсету, шыны қалдықтарын қайта өңдеу әдістерін практикалық тұрғыда таныстыру. Тапсырма сипаттамасы: 1. Шыныны қайта өңдеу туралы теориялық бөлім Шыны — өте тұрақты және ұзақ мерзімде ыдырамайтын материал. Шыныны қайта өңдеу — оны қайтадан жаңа бұйымдарға айналдыру процессі, бұл экологиялық тұрғыда өте маңызды, өйткені шынының табиғатта ыдырауы өте ұзақ уақыт алады. Шыныны қайта өңдеу — бұл қалдықтарды тиімді пайдалану және табиғатқа зиянды әсерді төмендетудің ең тиімді әдісі. Шыныны қайта өңдеудің артықшылықтары: Қоршаған ортаны қорғау: Шыныны қайта өңдеу арқылы оның қоршаған ортаға зиянды әсерін азайтуға болады. Қайта өңделген шыны табиғатта еріп кетпейді және тұрмыстық қалдықтардың көлемін азайтады. Энергияны үнемдеу: Шыныны қайта өңдеу арқылы жаңа шыны өндіруге қарағанда энергияны 30%-ға дейін үнемдеуге болады. Өйткені шынының балқуы жоғары температурада жүргізіледі, ал қайта өңдеу процесі төмен температурада жүзеге асады. Табиғи ресурстарды үнемдеу: Шыныны қайта өңдеу кезінде табиғи материалдар, мысалы, кварц құмы, сода және әк, аз қолданылады. Бұл табиғи ресурстардың үнемделуіне септігін тигізеді. Қоқыс көлемін азайту: Қайта өңделген шыны қалдықтары қоқыс контейнерлеріндегі көлемді азайтады, бұл қалдықтарды басқаруға оң әсер етеді. Шыныны қайта өңдеу процесі: Сұрыптау: Шыны қалдықтары әртүрлі түстерге (жасыл, қоңыр, түссіз) және түрлеріне (мысалы, бөтелкелер, банкілер) бөлінеді. Бұл қалдықтар қайта өңдеуге жарамды болуы үшін сұрыпталады. Жуу және тазалау: Шыны қалдықтары кірден, майдан және басқа да ластанулардан тазартылып, қайта өңдеуге дайындалады. Ұсақтау: Шыны қалдықтары ұсақталып, ұнтақ күйіне келтіріледі, бұл шыныны қайта балқыту процесіне қолайлы болады. Балқытқышта балқыту: Ұсақталған шыны жоғары температурада балқытылады. Бұл процесте шыны балқып, жаңа өнімдер жасауға жарамды күйге келеді. Қайта құю және қалыптау: Балқытылған шыны жаңа бөтелкелер, шыны ыдыстар, құрылыс материалдары сияқты өнімдерге қайта құйылып, қалыпталады. 2. Практикалық тапсырма: Шыныны қайта өңдеу процесін модельдеу Мақсат: Оқушыларға шыныны қайта өңдеу процессін тәжірибе арқылы түсіндіру, шыны қалдықтарының экологиялық және экономикалық маңыздылығын көрсету. Тапсырма 1: Шыны қалдықтарын сұрыптау Нұсқаулық: Оқушыларға түрлі шыны қалдықтары беріледі (мысалы, түрлі түсті бөтелкелер, шыны банкалар, шыны ыдыстар). Оқушылар оларды түрлері мен түстеріне қарай сұрыптауы керек. Түссіз шыны: Түссіз бөтелкелер мен ыдыстар бөлек контейнерге. Жасыл шыны: Жасыл бөтелкелер мен шыны бұйымдар бөлек контейнерге. Қоңыр шыны: Қоңыр шыны бұйымдар бөлек контейнерге. Қорытынды: Оқушылар шыны қалдықтарын дұрыс сұрыптап, қайта өңдеуге дайындайды.		Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды		Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек	Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері ойындар Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері — ойындар
Сабақтың соңы 5 мин	Қорытындылау сұрақтары		Сабаққа кері байланыс береді.		Feedback ??

Сабақ №
Сынып:		Қатысушылар саны: -		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы:		Қалдықтарды энергия өндіруге пайдалану
Сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаты:		Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру.
Сабақтың мақсаты:		Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу іс-әрекеті		Оқушының іс-әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың басы	Ұйымдастыру кезеңі Сәлемдесу, оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Сабақтың мақсаттары мен күтілетін нәтижелерін таныстыру. ау.		Оқушылар сабаққа дайындалады Сабақтың мақсаты мен тақырыбын біледі		Ауызша кері байланыс (Verbal Feedback): ?
Сабақтың ортасы	Қалдықтарды энергия өндіруге пайдалану – Практикалық тапсырма (Ұлдарға арналған) Тапсырма мақсаты: Оқушыларға қалдықтардан энергия өндіру әдістерін түсіндіру, бұл процестің экологиялық және экономикалық маңыздылығын көрсету, қалдықтарды энергия көзі ретінде пайдалану тәсілдерін қарастыру. Тапсырма сипаттамасы: 1. Қалдықтарды энергия өндіруге пайдалану туралы теориялық бөлім Қалдықтарды энергия көзі ретінде пайдалану — бұл тұрмыстық немесе өнеркәсіптік қалдықтарды электр энергиясын, жылу немесе басқа да пайдалы энергия түрлеріне айналдыру процесі. Бұл әдіс қалдықтарды қайта өңдеудің тиімді жолы болып табылады, сонымен қатар ол экологияны қорғауға және табиғи ресурстарды үнемдеуге көмектеседі. Қалдықтардан энергия өндірудің негізгі әдістері: Қоқысты жағу арқылы энергия алу (термиялық өңдеу): Бұл әдіс қалдықтарды жоғары температурада жағу арқылы жылу энергиясын алуды қамтиды. Бұл жылу энергиясы турбиналарды іске қосып, электр энергиясын өндіруге пайдаланылады. Қалдықтарды биогаз өндіруге пайдалану: Биологиялық қалдықтар (органикалық қалдықтар) арнайы жабдықтарда шіріту арқылы метан сияқты биогазды өндіруге болады. Бұл газды электр энергиясын өндіру үшін пайдалануға болады. Қалдықтарды көмірқышқыл газынан және басқа жанармай түрлерінен энергия алу: Мұндай технология қалдықтарды метан газына айналдырып, оны энергия алу үшін пайдалану процесін қамтиды. Газификация: Бұл әдіс қалдықтарды жоғары температурада оттегі жетіспейтін ортада өңдеу арқылы синтетикалық газ (синтез газ) өндіруге негізделген. Бұл газды жылу немесе электр энергиясын өндіруге пайдалануға болады. 2. Қалдықтардан энергия өндіру процесінің қадамдары Қалдықтарды жинау және сұрыптау: Алдымен қалдықтар сұрыпталып, қайта өңдеуге немесе энергия өндіруге жарамсыз бөліктері бөлініп алынады. Қалдықтарды өңдеу: Қалдықтар қоқыс жағатын пештерге, биореакторларға немесе газификациялық қондырғыларға жіберіледі. Энергия өндіру: Қалдықтар ыстыққа айналған кезде, олардан энергия шығару үшін турбиналар, генераторлар немесе басқа да құрылғылар жұмыс істейді. Энергияның қайта пайдаланылуы: Өндірілген электр энергиясы немесе жылу энергиясы тұрмыстық қажеттіліктерге немесе өнеркәсіпке таратылады. 3. Қалдықтардан энергия өндірудің артықшылықтары мен экологиялық әсері Артықшылықтары: Қалдықтардың тиімді пайдаланылуы: Қалдықтарды энергия өндіру үшін пайдалану олардың қоршаған ортаға зиянды әсерін азайтады. Энергия өндірудің экологиялық тиімділігі: Бұл әдіс көмірқышқыл газын шығаратын мұнай мен табиғи газды алмастыруға көмектеседі. Қалдықтардан энергия алу арқылы жаңартылмайтын ресурстардың пайдаланылуын азайтуға болады. Қоқыс көлемінің азаюы: Қалдықтарды энергияға айналдыру қоқыс алаңдарының толып кету мәселесін шешуге көмектеседі. Жаңа жұмыс орындарын құру: Қалдықтарды қайта өңдеу және энергия өндіру зауыттары жаңа жұмыс орындарын құрады. Экологиялық әсері: Қалдықтарды қайта өңдеу және энергия алу экологиялық тұрғыда пайдалы. Бұл атмосферадағы зиянды қалдықтарды азайтуға, климаттың өзгеруін бәсеңдетуге және табиғи ресурстарды қорғауға көмектеседі. Қалдықтардан энергия алу арқылы жаңа энергия көздері пайда болады, бұл экологиялық таза энергияның үлесін арттыруға мүмкіндік береді. 4. Практикалық тапсырма: Қалдықтардан энергия өндіруді зерттеу Мақсат: Оқушыларға қалдықтарды энергия өндіру үшін пайдалану әдістерін зерттеп, олардың экологиялық маңыздылығын түсіндіру. Тапсырма 1: Қалдықтарды сұрыптау және энергия көздерін анықтау Нұсқаулық: Оқушыларға түрлі қалдықтар беріледі (мысалы, органикалық қалдықтар, пластик, металл, қағаз). Оқушылар қалдықтардың қай түрі энергия өндіруге қолайлы екенін анықтап, оларды сәйкес топтарға бөліп, әр топтың экологиялық маңыздылығын талқылайды. Қорытынды: Оқушылар қалдықтардың энергия өндіруге қалай пайдаланылатынын түсініп, сұрыптау процесін өз бетінше орындап шығады.		Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды		Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек	Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері ойындар Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері — ойындар
Сабақтың соңы 5 мин	Қорытындылау сұрақтары		Сабаққа кері байланыс береді.		Feedback ??

Сабақ №
Сынып:		Қатысушылар саны: -		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы:		Қалдықтарды энергия өндіруге пайдалану
Сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаты:		Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру.
Сабақтың мақсаты:		Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу іс-әрекеті		Оқушының іс-әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың басы	Ұйымдастыру кезеңі Сәлемдесу, оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Сабақтың мақсаттары мен күтілетін нәтижелерін таныстыру. ау.		Оқушылар сабаққа дайындалады Сабақтың мақсаты мен тақырыбын біледі		Ауызша кері байланыс (Verbal Feedback): ?
Сабақтың ортасы	Тұрмыстық қалдықтардан энергия алу тәсілдері Тұрмыстық қалдықтардан энергия алу — бұл қалдықтарды тиімді пайдалану мен экологиялық тұрғыдан қауіпсіз энергия көздерін өндірудің бір жолы. Қалдықтарды энергия көзі ретінде пайдалану қоршаған ортаны қорғауға, энергия өндіруде жаңартылатын көздерді қолдануға мүмкіндік береді және қалдықтарды азайтуға көмектеседі. 1. Қоқысты жағу арқылы энергия алу Термиялық өңдеу әдісі қалдықтарды жоғары температурада жағу арқылы жылу энергиясын алуды қамтиды. Бұл жылу энергиясы бу қазандарын іске қосып, турбиналар арқылы электр энергиясына айналады. Бұл әдіс қалдықтарды зиянды қалдықтардан тазарту үшін қолданылады және энергия алу мақсатында өте тиімді. Процесс: Қалдықтар қоқыс жағатын зауытқа жеткізіледі. Қоқыс жоғары температурада жағылады. Қалдықтар жағылғанда пайда болған жылу бу турбиналарын айналдырып, электр энергиясын өндіреді. Артықшылықтары: Қоқыс көлемін азайтады. Энергияны жаңартылмайтын табиғи ресурстарды пайдаланбай өндіруге мүмкіндік береді. Қалдықтарды басқаруды жеңілдетеді. Кемшіліктері: Атмосфераға зиянды газдардың шығуы мүмкін, бірақ жаңа технологиялар бұл әсерді азайтуды қамтамасыз етеді. Бұл әдіс қалдықтардың бәріне қолайлы емес. 2. Биогаз өндірісі Биогаз алу — органикалық қалдықтарды (мысалы, тағам қалдықтары, мал шаруашылығы қалдықтары, ағаш қалдықтары) анаэробты шіріту (оттегісіз ортада шіру) процесі арқылы метан газын өндіру әдісі. Бұл газ — жаңартылатын энергия көзі, оны электр энергиясын өндіруге немесе жылу үшін пайдалану мүмкін. Процесс: Органикалық қалдықтар арнайы биореакторларда анаэробты жағдайда өңделеді. Шіріту процесінде метан газын бөледі. Метан газын жинап, оны электр энергиясына немесе жылу энергиясына айналдыру үшін пайдаланады. Артықшылықтары: Органикалық қалдықтарды қайта өңдейді. Метан — жаңартылатын энергия көзі, ол табиғи газды алмастыруы мүмкін. Қалдықтарды тиімді пайдалану арқылы экологиялық әсерді азайтуға көмектеседі. Кемшіліктері: Бұл әдіс тек органикалық қалдықтармен жұмыс істейді. Биогаз өндіру жүйелері қымбат болуы мүмкін және олардың кең таралуы үшін инфрақұрылым қажет. 3. Газификация Газификация әдісі қалдықтарды оттегі жоқ ортада өте жоғары температурада өңдеу арқылы синтетикалық газ (синтез газ) өндіруге бағытталған. Синтетикалық газ (құрамында метан, сутек, көміртегі оксиді бар) электр энергиясын өндіру үшін қолданылады. Процесс: Қалдықтар жоғары температурада, оттегі жетіспейтін ортада өңделеді. Қалдықтардан синтетикалық газ бөлініп шығады. Синтетикалық газдан энергия алу үшін оны бу қазандары немесе газ турбиналарында пайдаланады. Артықшылықтары: Синтетикалық газ табиғи газды алмастырады, оны қуат көзі ретінде пайдалануға болады. Қалдықтар толықтай пайдаланылып, энергия өндіріледі. Қалдықтарды жағу кезінде шығатын зиянды қалдықтардың деңгейі төмендейді. Кемшіліктері: Газификация қондырғыларының құрылысы қымбат және оларды орнату үшін кең алаң қажет. Бұл әдіс нақты технологиялық дағдыларды талап етеді.		Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды		Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек	Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері ойындар Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері — ойындар
Сабақтың соңы 5 мин	Қорытындылау сұрақтары		Сабаққа кері байланыс береді.		Feedback ??
Сабақ №
Сынып:		Қатысушылар саны: -		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы:		Қалдықтарды энергия өндіруге пайдалану
Сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаты:		Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру.
Сабақтың мақсаты:		Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу іс-әрекеті		Оқушының іс-әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың басы	Ұйымдастыру кезеңі Сәлемдесу, оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Сабақтың мақсаттары мен күтілетін нәтижелерін таныстыру. ау.		Оқушылар сабаққа дайындалады Сабақтың мақсаты мен тақырыбын біледі		Ауызша кері байланыс (Verbal Feedback): ?
Сабақтың ортасы	Практикалық тапсырма: Биогаз өндіру процесін модельдеу Тапсырма мақсаты: Оқушыларға қалдықтарды биотехнология арқылы энергия көзіне айналдыру әдісін түсіндіру және оны модельдеу. Оқушылар осы әдістерді іс жүзінде зерттеп, биогаз өндірісін қалай жүзеге асыруға болатынын ұғынуы керек. Тапсырма сипаттамасы: Қалдықтарды таңдау: Оқушыларға түрлі қалдықтар (тағам қалдықтары, өсімдік қалдықтары, ағаш қаптамалар, мал шаруашылығы қалдықтары) беріледі. Олар қандай қалдықтардан биогаз өндіруге болатынын зерттеп, органикалық қалдықтардың қандай қасиеттері маңызды екенін анықтайды. Биогаз өндірісінің модельін жасау: Оқушылар биогаз өндірісі процесін модельдеп көреді. Модель жасау үшін келесі әрекеттерді орындау керек: Қалдықтарды биореакторға орналастыру (мұны зертханалық шарттарда немесе нақты жағдайда көрсетуге болады). Қалдықтардағы бактериялар арқылы метан газын алу процесін көрсету. Метан газын жинап, оны энергия көзі ретінде пайдалану жолдарын талқылау. Метан газын жинау және сақтау: Оқушылар метан газын жинау процесін үйреніп, оны энергия көзі ретінде қолданудың жолдарын зерттейді. Энергия өндіруді модельдеу: Оқушылар жинақталған метан газын электр энергиясына айналдыру процесін модельдейді. Бұл үшін олар газды қалай генераторларда қолдануға болатынын талқылап, биогаздың энергетикалық тиімділігін бағалайды. 5. Биогазды өндірудің экологиялық әсері Артықшылықтары: Қалдықтарды азайту: Биогаз өндіру қалдықтардың көлемін азайтуға көмектеседі. Қалдықтар органикалық түрге өңделіп, қайта пайдалануға жарайды. Экологиялық таза энергия: Биогаз — жаңартылатын энергия көзі, ол табиғи газды алмастыра алады. Қоршаған ортаға әсерін азайту: Бұл әдіс көмірқышқыл газын (CO₂) шығаруды азайтады, өйткені метан газын жағу кезінде аз зиянды қалдықтар пайда болады. Кемшіліктері: Құрылыс және инвестициялар: Биогаз өндірісіне арналған қондырғыларды орнату қымбат болуы мүмкін. Тек органикалық қалдықтарды қолдану: Биогазды өндіру үшін тек органикалық қалдықтар пайдаланылады, бұл кейбір қалдық түрлерін қолдануды шектейді.		Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды		Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек	Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері ойындар Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері — ойындар
Сабақтың соңы 5 мин	Қорытындылау сұрақтары		Сабаққа кері байланыс береді.		Feedback ??

Сабақ №
Сынып:		Қатысушылар саны: -		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы:		Қалдықтарды энергия өндіруге пайдалану
Сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаты:		Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру.
Сабақтың мақсаты:		Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу іс-әрекеті		Оқушының іс-әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың басы	Ұйымдастыру кезеңі Сәлемдесу, оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Сабақтың мақсаттары мен күтілетін нәтижелерін таныстыру. ау.		Оқушылар сабаққа дайындалады Сабақтың мақсаты мен тақырыбын біледі		Ауызша кері байланыс (Verbal Feedback): ?
Сабақтың ортасы	Қалдықтардан қуат алу үшін қажетті жабдықтар: Практикалық тапсырма Тапсырманың мақсаты: Оқушыларға қалдықтардан қуат алу үшін қажетті жабдықтарды таныстырып, бұл жабдықтардың қалай жұмыс істейтінін түсіндіру. Қалдықтарды энергия көзіне айналдыру процесін зерттеп, осы процеске арналған техникалық құрал-жабдықтарды талқылау. Тапсырма сипаттамасы: Қалдықтардан қуат алу — қазіргі заманның экологиялық таза энергия көздерінен бірі. Қалдықтарды тиімді қайта өңдеу және олардан энергия алу үшін әртүрлі жабдықтар мен технологиялар пайдаланылады. Бұл тапсырма оқушыларға қалдықтардан қуат алу үшін қажетті негізгі жабдықтар мен олардың жұмыс істеу принциптерін зерттеуге мүмкіндік береді. 1. Қалдықтарды қуат алу үшін қолданылатын негізгі жабдықтар Қалдықтардан қуат алу үшін бірнеше түрлі жабдықтар пайдаланылады, соның ішінде: Қоқыс жағу қондырғылары (қалдықтарды жағу арқылы энергия өндіру) Анаэробты шіру реакторлары (биогаз өндіру) Газификация қондырғылары (қалдықтарды газға айналдыру) Пиролиз қондырғылары (қалдықтарды жоғары температурада өңдеу) Биогаз жинау жүйелері (метан газын жинау) Энергия өндіру қондырғылары (генераторлар мен турбиналар) 2. Қалдықтарды жағу арқылы қуат алу жабдығы Қоқыс жағу қондырғылары қалдықтарды жоғары температурада жағу арқылы энергия алуды қамтамасыз етеді. Бұл процессте қоқыс жағылған кезде бөлінетін жылу энергиясы бу қазандарында пайдаланылады, ал кейін бу турбиналары арқылы электр энергиясы өндіріледі. Жабдықтың негізгі компоненттері: Қоқыс жинақтау және дайындау құрылғылары (қалдықтарды сұрыптау және өңдеу үшін) Қоқыс жағу пештері (жоғары температурада қоқысты жағу үшін) Бу қазандары (жылуды электр энергиясына айналдыру үшін) Электр генераторлары (өндірілген энергияны тұтынушыларға жеткізу үшін) Құрылғының жұмыс принципі: Қоқыс алдымен арнайы құрылғылармен сұрыпталып, дайындау процесіне өтеді. Жоғары температурада қоқыс жағылып, жылу өндіріледі. Бу қазандары осы жылуды қабылдап, буға айналдырады. Бу турбиналары арқылы электр энергиясы өндіріледі. 3. Анаэробты шіру реакторлары (биогаз өндірісі) Анаэробты шіру реакторлары органикалық қалдықтарды оттегі жоқ ортада шіріту арқылы метан газын шығарады. Бұл газды жинап, оны электр энергиясына айналдыру үшін пайдалануға болады. Жабдықтың негізгі компоненттері: Биореакторлар (қалдықтарды анаэробты жағдайда өңдеу үшін) Газ жинау жүйелері (метан газын жинақтау үшін) Генераторлар (газдан энергия өндіру үшін)		Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды		Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек	Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері ойындар Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері — ойындар
Сабақтың соңы 5 мин	Қорытындылау сұрақтары		Сабаққа кері байланыс береді.		Feedback ??

Сабақ №
Сынып:		Қатысушылар саны: -		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы:		Қалдықтарды энергия өндіруге пайдалану
Сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаты:		Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру.
Сабақтың мақсаты:		Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу іс-әрекеті		Оқушының іс-әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың басы	Ұйымдастыру кезеңі Сәлемдесу, оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Сабақтың мақсаттары мен күтілетін нәтижелерін таныстыру. ау.		Оқушылар сабаққа дайындалады Сабақтың мақсаты мен тақырыбын біледі		Ауызша кері байланыс (Verbal Feedback): ?
Сабақтың ортасы	Қалдықтарды құрылыс материалдарына айналдыру: Практикалық тапсырма Тапсырманың мақсаты: Оқушыларға қалдықтарды құрылыс материалдарына айналдыру әдістерін таныстырып, олардың экологиялық тиімділігін түсіндіру. Қалдықтарды қайта өңдеу арқылы экологиялық таза және пайдалы құрылыс материалдарын алу процесін зерттеу. Тапсырма сипаттамасы: Қалдықтарды құрылыс материалдарына айналдыру — бұл экологиялық таза әрі экономикалық тұрғыдан тиімді тәсілдердің бірі. Қалдықтардан құрылыс материалдарын өндіру қоршаған ортаны қорғауға көмектеседі, табиғи ресурстарды үнемдейді және қалдықтардың көлемін азайтады. Бұл тапсырма оқушыларға түрлі қалдықтардан құрылыс материалдарын өндіру процесін зерттеуге мүмкіндік береді. 1. Қалдықтарды құрылыс материалдарына айналдыру әдістері Қалдықтардан құрылыс материалдарын өндірудің бірнеше әдістері бар, соның ішінде: Пластикті құрылыс материалдарына айналдыру Шыныны құрылыс материалдарына айналдыру Қағазды құрылыс материалдарына айналдыру Металл қалдықтарын құрылыс материалдары ретінде пайдалану Құрылыс қалдықтарынан жаңа материалдар жасау 2. Пластикті құрылыс материалдарына айналдыру Пластикті қайта өңдеу арқылы құрылыс материалдарын өндіру — пластик қалдықтарын жинап, оларды арнайы құрылғылар арқылы қайта өңдеу арқылы құрылыс материалдарына айналдыру процесі. Пластиктен жасалған құрылыс материалдары ұзақ қызмет ету мерзімімен ерекшеленеді және олар экологиялық таза өнімдер болып табылады. Жабдықтар мен процестер: Пластикті сұрыптау және өңдеу қондырғылары: Пластик қалдықтарын қайта өңдеу үшін қажетті жабдықтар. Пластикті қайта өңдеу және қалыптау жүйелері: Пластикті қайта өңдеп, құрылыс материалдарына айналдыру үшін арнайы қалыптау және өңдеу қондырғылары қолданылады. Құрылыс материалдары: Пластикті құрылыс плиталары, кірпіштер, оқшаулағыш материалдар сияқты өнімдер өндіріледі. Құрылғының жұмыс принципі: Пластик қалдықтар жиналып, сұрыпталып, қайта өңделеді. Пластиктен құрылыс материалдарын жасау үшін оны қыздырып, қалыпқа құяды. Құрылыс материалдары пайда болады және олар құрылыс саласында пайдаланылады. 3. Шыныны құрылыс материалдарына айналдыру Шыны қалдықтарын құрылыс материалдарына айналдыру — бұл қалдық шыныдан түрлі құрылыс материалдарын жасау процесі. Шыны құрылыс саласында әдетте декоративті материалдар ретінде пайдаланылады. Жабдықтар мен процестер: Шыныны қайта өңдеу қондырғылары: Шыны қалдықтарын өңдеу үшін қажетті қондырғылар. Шыныдан жасалған құрылыс плиталары мен декоративті элементтер: Шыныдан жасалған әртүрлі құрылыс элементтері мен плиталар. Шынының изоляциялық қасиеттері: Шынының құрылыс материалдары ретінде қолданылуы әсіресе үйді оқшаулау мен жылуды сақтау үшін тиімді.		Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды		Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек	Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері ойындар Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері — ойындар
Сабақтың соңы 5 мин	Қорытындылау сұрақтары		Сабаққа кері байланыс береді.		Feedback ??

Сабақ №
Сынып:		Қатысушылар саны: -		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы:		Қалдықтарды құрылыс материалдарына қайта өңдеу
Сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаты:		Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру.
Сабақтың мақсаты:		Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу іс-әрекеті		Оқушының іс-әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың басы	Ұйымдастыру кезеңі Сәлемдесу, оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Сабақтың мақсаттары мен күтілетін нәтижелерін таныстыру. ау.		Оқушылар сабаққа дайындалады Сабақтың мақсаты мен тақырыбын біледі		Ауызша кері байланыс (Verbal Feedback): ?
Сабақтың ортасы	Қалдықтарды құрылыс материалдарына қайта өңдеу: Практикалық тапсырма Тапсырманың мақсаты: Оқушыларға қалдықтарды құрылыс материалдарына қайта өңдеу процесін түсіндіріп, экологиялық тиімділігі мен қалдықтарды қайта пайдалану тәсілдерін зерттеу. Қалдықтардан құрылыс материалдарын алу арқылы қоршаған ортаға зиянды әсерді азайтып, ресурстарды үнемдеуге болады. Тапсырманың сипаттамасы: Қалдықтарды құрылыс материалдарына қайта өңдеу — қазіргі уақытта экологиялық таза және тиімді әдіс болып табылады. Әртүрлі қалдықтардан құрылыс материалдарын жасау тек қалдықтардың көлемін азайтып қана қоймай, жаңа материалдар өндіруге мүмкіндік береді. Оқушыларға осы процессті үйрету арқылы экологияға жасалатын әсерді төмендетуге бағытталған практикалық қадамдарды түсіндіру мақсатында бұл тапсырма ұйымдастырылады. 1. Қалдықтарды құрылыс материалдарына қайта өңдеудің әдістері Қалдықтарды құрылыс материалдарына қайта өңдеу әдістерінің бірнеше түрі бар. Олардың ішінде кең тарағандары: Пластик қалдықтарынан құрылыс материалдарын жасау Шыныдан құрылыс материалдарын өндіру Қағаз қалдықтарынан құрылыс материалдары жасау Құрылыс қалдықтарынан қайта өңделген материалдар жасау Металл қалдықтарынан құрылыс материалдарын шығару 2. Қалдықтарды қайта өңдеу әдістері Пластикті құрылыс материалдарына қайта өңдеу Пластик қалдықтары қайта өңделіп, құрылыс индустриясында қолданылатын материалдарға айналады. Бұл материалдар: Пластик кірпіштер: Пластик қалдықтарын ерітіп, оларды арнайы қалыптарға құю арқылы түрлі құрылыс материалдарын алуға болады. Оқшаулағыш материалдар: Пластик қалдықтарынан жылу мен дыбысты оқшаулауға арналған материалдар жасау. Процесс: Пластик қалдықтар сұрыпталып, жуылып, кішкене бөлшектерге ұсақталады. Бұл бөлшектер арнайы қыздыру қондырғыларында балқиды. Балқыған пластиктен түрлі құрылыс материалдары, мысалы, плиталар, оқшаулағыш материалдар жасалады.		Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды		Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек	Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері ойындар Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері — ойындар
Сабақтың соңы 5 мин	Қорытындылау сұрақтары		Сабаққа кері байланыс береді.		Feedback ??

Сабақ №
Сынып:		Қатысушылар саны: -		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы:		Пластиктен және металл қалдықтарынан құрылыс материалдарын жасау
Сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаты:		Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру.
Сабақтың мақсаты:		Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу іс-әрекеті		Оқушының іс-әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың басы	Ұйымдастыру кезеңі Сәлемдесу, оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Сабақтың мақсаттары мен күтілетін нәтижелерін таныстыру. ау.		Оқушылар сабаққа дайындалады Сабақтың мақсаты мен тақырыбын біледі		Ауызша кері байланыс (Verbal Feedback): ?
Сабақтың ортасы	Пластиктен және металл қалдықтарынан құрылыс материалдарын жасау: Практикалық тапсырма Тапсырманың мақсаты: Оқушыларға пластик пен металл қалдықтарынан құрылыс материалдарын жасау әдістерін үйрету және осы қалдықтардың қайта өңделуінің экологиялық пайдасын түсіндіру. Тапсырманың сипаттамасы: Қалдықтарды қайта өңдеу — экологиялық таза және тиімді тәсілдердің бірі болып табылады. Пластик пен металл қалдықтарынан құрылыс материалдарын жасау қазіргі уақытта экологиялық мәселелерді шешу жолдарының бірі болып табылады. Бұл тапсырма оқушыларға осы қалдықтардан құрылыс материалдарын өндіру әдістерін көрсетуге бағытталған. 1. Пластик қалдықтарынан құрылыс материалдарын жасау Пластик қалдықтарын қайта өңдеу арқылы құрылыс материалдарын жасау — бұл қоршаған ортаны қорғау, табиғи ресурстарды үнемдеу және қалдықтарды азайту үшін тиімді әдіс. Пластик қалдықтары көбінесе экологиялық мәселе тудырады, бірақ оларды қайта өңдеу арқылы жаңа құрылыс материалдарын жасауға болады. Қолданылатын құрылыс материалдары: Пластик кірпіштер: Пластик қалдықтары қайта өңделіп, кірпіш түрінде жаңа құрылыс материалдарын алу үшін қолданылуы мүмкін. Оқшаулағыш материалдар: Пластик қалдықтары жылу мен дыбыс оқшаулау үшін қолданылатын құрылыс материалдарына айналады. Жол жабыны: Пластикті жол жабындары мен плиталар жасау үшін қолдануға болады, бұл материалдар ауа райының әртүрлі жағдайларына төзімді. Пластик панельдер мен плиталар: Пластик қалдықтарынан түрлі панельдер мен плиталар жасап, оларды үйдің ішкі және сыртқы безендіру жұмыстарында пайдалануға болады. Процесс: Пластик қалдықтар сұрыпталып, үлкен қалдықтар ұсақталады. Ұсақталған пластик арнайы құрылғыларда жоғары температурада балқиды. Балқытылған пластик түрлендіріліп, қалыпқа құйылып, құрылыс материалдарына айналады. Құрылыс материалдары қалыптасқаннан кейін олар сапа тексерісінен өтіп, құрылыс жұмыстарына дайын болады. Практикалық тапсырма: Оқушылар пластик қалдықтарынан модельдік кірпіштер жасап көреді. Олар пластиктің балқытылған күйінде қалай қалыпқа келетінін және құрылысқа пайдалануға болатын материалға қалай айналатынын зерттейді. Шыныдан жасалған декоративті плиталар немесе төбе материалдарын модельдеу. 2. Металл қалдықтарынан құрылыс материалдарын жасау Металл қалдықтарын қайта өңдеу арқылы құрылыс материалдарын жасау — құрылыс индустриясында маңызды орын алатын процесс. Құрылыс кезінде металл материалдары көп пайдаланылады, және оларды қайта өңдеп, жаңа өнімдер жасау өте пайдалы. Қолданылатын құрылыс материалдары: Арматура: Құрылыс арматурасын жасау үшін металл қалдықтары кеңінен қолданылады. Металл қалдықтары арнайы құрал-жабдықтар арқылы қайта балқытылып, арматуралық элементтерге айналады. Металл құбырлар мен бөлшектер: Құбырлар мен басқа да құрылысқа қажетті металл бөлшектер металл қалдықтарынан жасалады. Металл төбе жабындары мен панельдер: Құрылыс материалдары ретінде металл қалдықтарынан панельдер мен төбе жабындары жасау мүмкіндігі бар. Металл плиталар мен парақтар: Металл қалдықтарынан қатты, төзімді құрылыс материалдары — плиталар мен парақтар жасауға болады.		Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды		Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек	Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері ойындар Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері — ойындар
Сабақтың соңы 5 мин	Қорытындылау сұрақтары		Сабаққа кері байланыс береді.		Feedback ??

Сабақ №
Сынып:		Қатысушылар саны: -		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы:		Пластиктен және металл қалдықтарынан құрылыс материалдарын жасау
Сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаты:		Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру.
Сабақтың мақсаты:		Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу іс-әрекеті		Оқушының іс-әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың басы	Ұйымдастыру кезеңі Сәлемдесу, оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Сабақтың мақсаттары мен күтілетін нәтижелерін таныстыру. ау.		Оқушылар сабаққа дайындалады Сабақтың мақсаты мен тақырыбын біледі		Ауызша кері байланыс (Verbal Feedback): ?
Сабақтың ортасы	Қалдықтарды қайта пайдалану арқылы ресурстарды үнемдеу: Практикалық тапсырма Тапсырманың мақсаты: Оқушыларға қалдықтарды қайта пайдалану арқылы ресурстарды үнемдеу әдістерін түсіндіру. Қалдықтарды қайта пайдалану қоршаған ортаға және экономикаға қалай пайда әкелетінін көрсету. Тапсырманың сипаттамасы: Қалдықтарды қайта пайдалану — бұл материалдарды жаңа өнімдерге айналдыру, яғни оларды қайта өңдеу емес, тікелей пайдалану. Бұл әдіс табиғи ресурстарды үнемдеуге, өндіріс шығындарын азайтуға, энергия тұтынуды төмендетуге және экологиялық зиянды әсерді азайтуға мүмкіндік береді. 1. Қалдықтарды қайта пайдалану дегеніміз не? Қалдықтарды қайта пайдалану — бұл заттарды немесе материалдарды оларды қайта өңдеуге немесе жоюға дейінгі кезеңде қайта қолдану процесі. Мысалы, ескі пластик бөтелкелерді қайта пайдалану, қағазды бірнеше рет қолдану, киімдер мен жиһаздарды қайта өңдеуге жібермей, қайта пайдалану сияқты. Қайта пайдалану тәсілдеріне мысалдар: Пластик қалдықтарын қайта пайдалану: Пластик пакеттер мен бөтелкелерді қайта қолдану. Оларды сақтау контейнерлері ретінде немесе басқа да тұрмыстық заттар ретінде пайдалануға болады. Қағазды қайта пайдалану: Қағазды бірнеше рет пайдалануға болады — мысалы, ескі газеттен жаңа блокнот жасау. Ескі жиһазды қайта пайдалану: Жиһазды қалпына келтіру немесе оны қайта жөндеу арқылы жаңа өмір беру. Электрлік құралдарды жөндеу: Ескі электр құралдарын жөндеп, оларды қайта пайдалану. 2. Қалдықтарды қайта пайдаланудың экологиялық пайдасы Қалдықтарды қайта пайдалану экология үшін өте маңызды: Қоршаған ортаға зиянды әсердің азаюы: Қалдықтарды қайта пайдалану олардың табиғатқа түсуін және полигондарда жиналуын азайтады, бұл экологиялық ластануды төмендетуге көмектеседі. Табиғи ресурстарды үнемдеу: Жаңа өнімдер өндіру үшін табиғи ресурстарды көп қажет етеді. Қалдықтарды қайта пайдалану арқылы ресурстарды үнемдеуге мүмкіндік бар. Энергия үнемдеу: Қалдықтарды қайта өңдеу мен жаңа материалдар өндіру энергия көп тұтынатын процесс. Қалдықтарды қайта пайдалану энергия тұтынуды азайтады. 3. Қалдықтарды қайта пайдаланудың экономикалық пайдасы Қалдықтарды қайта пайдалану тек экология үшін ғана емес, экономика үшін де пайдалы: Шығындарды төмендету: Қалдықтарды қайта пайдалану жаңа материалдар мен өнімдер сатып алуды азайтуға мүмкіндік береді, бұл бизнес пен үй шаруашылығына шығындарды төмендетуге көмектеседі. Қалдықтарды өңдеу мен жинау жұмыстарын азайту: Қалдықтарды қайта пайдалану арқылы полигондарға түскен қалдықтардың саны азаяды, бұл полигондардың толып кетуін болдырмайды.		Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды		Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек	Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері ойындар Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері — ойындар
Сабақтың соңы 5 мин	Қорытындылау сұрақтары		Сабаққа кері байланыс береді.		Feedback ??

Сабақ №
Сынып:		Қатысушылар саны: -		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы:		Қалдықтарды басқарудың экологиялық және әлеуметтік аспектілері
Сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаты:		Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру.
Сабақтың мақсаты:		Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу іс-әрекеті		Оқушының іс-әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың басы	Ұйымдастыру кезеңі Сәлемдесу, оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Сабақтың мақсаттары мен күтілетін нәтижелерін таныстыру. ау.		Оқушылар сабаққа дайындалады Сабақтың мақсаты мен тақырыбын біледі		Ауызша кері байланыс (Verbal Feedback): ?
Сабақтың ортасы	Қалдықтарды басқарудың экологиялық және әлеуметтік аспектілері Тапсырманың мақсаты: Қалдықтарды басқарудың экологиялық және әлеуметтік тұрғыдан маңыздылығын түсіндіру. Оқушыларға қалдықтарды басқарудың экологиялық және әлеуметтік әсерлері туралы ақпарат беру және бұл мәселелерге шешім табу жолдарын қарастыру. 1. Қалдықтарды басқарудың экологиялық аспектілері Қалдықтарды дұрыс басқару қоршаған ортаға тигізетін теріс әсерді азайтуға мүмкіндік береді. Экология тұрғысынан қарағанда, қалдықтардың дұрыс өңделуі мен қайта өңделуі төмендегідей артықшылықтарға ие: Қоршаған ортаға зиянды әсерді төмендету: Қалдықтарды дұрыс сұрыптап, өңдеу арқылы полигондардағы қалдықтар көлемін азайтуға болады. Бұл жергілікті экосистема мен табиғи ресурстарды қорғауға көмектеседі. Қалдықтардың ашық ауада ыдырауы кезінде шығатын улы газдар мен химиялық заттар қоршаған ортаға теріс әсер етеді. Сондықтан қалдықтарды өңдеу олардың табиғатқа тигізетін зиянын азайтуға мүмкіндік береді. Ресурстарды үнемдеу және қайта өңдеу: Қалдықтарды қайта өңдеу арқылы жаңа материалдар мен ресурстарды өндірісте пайдалану қажеттілігі азаяды. Бұл табиғи ресурстарды қорғауға көмектеседі. Мысалы, пластик пен металды қайта өңдеу арқылы жаңа өнімдер жасау үшін табиғи шикізаттың қажеті жоқ. Қалдықтарды қайта пайдалану энергия тұтынуды азайтады. Қалдықтарды өңдеу өндіріс процесінде энергияның көп тұтынылуын болдырмауға мүмкіндік береді. Топырақтың ластануын болдырмау: Қалдықтардың дұрыс басқарылмауы топырақтың ластануына әкеледі, себебі көптеген қалдықтар улы заттармен байытылған. Қалдықтарды қайта өңдеу, сұрыптау және оларды қауіпсіз түрде көму экологиялық зиянды төмендетуге мүмкіндік береді. 2. Қалдықтарды басқарудың әлеуметтік аспектілері Қалдықтарды басқару тек экология тұрғысынан ғана емес, әлеуметтік тұрғыдан да маңызды. Бұл қоғамның өмір сүру сапасына, денсаулығына, қауіпсіздігіне және жалпы әл-ауқатына әсер етеді.		Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды		Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек	Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері ойындар Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері — ойындар
Сабақтың соңы 5 мин	Қорытындылау сұрақтары		Сабаққа кері байланыс береді.		Feedback ??

Сабақ №
Сынып:		Қатысушылар саны: -		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы:		Қалдықтарды басқарудың экологиялық және әлеуметтік аспектілері
Сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаты:		Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру.
Сабақтың мақсаты:		Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу іс-әрекеті		Оқушының іс-әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың басы	Ұйымдастыру кезеңі Сәлемдесу, оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Сабақтың мақсаттары мен күтілетін нәтижелерін таныстыру. ау.		Оқушылар сабаққа дайындалады Сабақтың мақсаты мен тақырыбын біледі		Ауызша кері байланыс (Verbal Feedback): ?
Сабақтың ортасы	Тапсырма: Экологиялық тұрғыдан қалдықтарды өңдеудің пайдасы Тапсырманың мақсаты: Оқушыларға қалдықтарды өңдеудің экологиялық пайдасын түсіндіру, қалдықтарды қайта өңдеудің қоршаған ортаға әсерін және экологияны сақтау бойынша маңызды шешімдерді ұсыну. Тапсырманың сипаттамасы: Қалдықтарды өңдеу — бұл қалдықтарды қайта пайдалану немесе қайта өңдеу процесі, ол табиғатқа зиянды азайтуға, экологиялық тепе-теңдікті сақтауға және ресурстарды үнемдеуге мүмкіндік береді. Қалдықтарды дұрыс өңдеу арқылы қоршаған ортаға теріс әсерлерді азайтуға болады. Осы тапсырма арқылы оқушылар қалдықтарды өңдеу процесінің экологиялық пайдасын зерттеп, қоршаған ортаға тигізетін әсерін түсінеді. Тапсырманың қадамдары: Қалдықтарды өңдеудің экологиялық пайдасын зерттеу: Қалдықтарды қайта өңдеу қоршаған ортаға қандай оң әсер етеді? Қалдықтарды дұрыс өңдеу арқылы экологияны қорғау жолдары мен әдістері қандай? Қалдықтарды өңдеудің экологиялық артықшылықтары: Қоршаған ортаға зиянды қалдықтардың азаюы: Қалдықтарды өңдеу табиғатқа теріс әсерді төмендетеді. Мысалы, пластик қалдықтарды өңдеу арқылы олардың табиғатқа түсуін және қоршаған ортаны ластауын болдырмауға болады. Қалдықтардан жаңа өнімдер жасау: Қалдықтарды қайта өңдеу арқылы жаңа өнімдер жасауға болады. Мысалы, қағазды қайта өңдеу арқылы жаңа қағаз өнімдерін жасау немесе пластиктен жаңа тұрмыстық заттар жасау. Бұл табиғи ресурстарды үнемдеуге мүмкіндік береді. Қалдықтарды өңдеу арқылы энергия үнемдеу: Қалдықтарды өңдеу энергия тұтынуды азайтуға көмектеседі. Қайта өңдеу технологиялары табиғи шикізатты қолданудан гөрі, энергияны аз тұтынады. Табиғи ресурстарды үнемдеу: Қалдықтарды өңдеу табиғи ресурстарды үнемдеуге мүмкіндік береді. Мысалы, металды қайта өңдеу арқылы жаңа металл өндірісі үшін қажетті табиғи шикізатты аз тұтынуға болады. Қалдықтарды өңдеу арқылы топырақтың ластануын болдырмау: Қалдықтарды дұрыс өңдеу топырақты ластанудан қорғайды. Қалдықтар табиғатқа түскенде, олар жерге сіңіп, топырақтың сапасын нашарлатады, бірақ өңдеу әдістері арқылы бұл әсерді азайтуға болады.		Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды		Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек	Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері ойындар Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері — ойындар
Сабақтың соңы 5 мин	Қорытындылау сұрақтары		Сабаққа кері байланыс береді.		Feedback ??

Сабақ №
Сынып:		Қатысушылар саны: -		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы:		Қалдықтарды басқарудың экологиялық және әлеуметтік аспектілері
Сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаты:		Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру.
Сабақтың мақсаты:		Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу іс-әрекеті		Оқушының іс-әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың басы	Ұйымдастыру кезеңі Сәлемдесу, оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Сабақтың мақсаттары мен күтілетін нәтижелерін таныстыру. ау.		Оқушылар сабаққа дайындалады Сабақтың мақсаты мен тақырыбын біледі		Ауызша кері байланыс (Verbal Feedback): ?
Сабақтың ортасы	Тапсырма: Қалдықтарды өңдеудің әлеуметтік маңызы Тапсырманың мақсаты: Оқушыларға қалдықтарды өңдеудің әлеуметтік маңыздылығын түсіндіру, оның қоғам мен адам өміріне тигізетін әсерін көрсету. Қалдықтарды өңдеудің қоғамның әл-ауқатына, жұмыс орындарын құруға, денсаулық сақтау және экологиялық білім беру мәселелеріне қалай әсер ететінін талқылау. Тапсырманың сипаттамасы: Қалдықтарды өңдеу тек экология үшін маңызды ғана емес, сонымен қатар қоғам мен адамдардың әлеуметтік тұрғыдан да көптеген пайдасы бар. Қалдықтарды дұрыс өңдеу және басқару қоғамның өмір сапасына оң әсер етіп, әлеуметтік тұрақтылықты қамтамасыз етеді. Бұл тапсырма арқылы оқушылар қалдықтарды өңдеудің әлеуметтік аспектілерін түсініп, оның қоғамға әсерін анықтайды. Тапсырманың қадамдары: Қалдықтарды өңдеудің әлеуметтік пайдасын зерттеу: Оқушылар қалдықтарды өңдеудің әлеуметтік маңызын зерттейді. Олардың міндеті – қалдықтарды өңдеу қоғамға, халықтың денсаулығына, әлеуметтік қауіпсіздікке қалай ықпал ететінін талқылау. Қалдықтарды өңдеудің әлеуметтік маңыздылығы: Жұмыс орындарын құру: Қалдықтарды өңдеу және қайта өңдеу саласы жаңа жұмыс орындарын ашуға мүмкіндік береді. Бұл қоқыс өңдеу кәсіпорындары, қайта өңдеу зауыттары, қалдықтарды сұрыптау станциялары мен экологиялық бағдарламалар арқылы көптеген адамдарға жұмыс береді. Бұл жұмыс орындары әлеуметтік тұрақтылықты арттырып, жұмыссыздық деңгейін төмендетуге көмектеседі. Қоғамның денсаулығын сақтау: Қалдықтарды дұрыс өңдеу аурулардың алдын алуға көмектеседі. Қалдықтар дұрыс өңделмеген жағдайда, олар ауаның, топырақтың және судың ластануына себеп болады, бұл түрлі аурулардың таралуына әсер етуі мүмкін. Қалдықтарды қайта өңдеу мен сұрыптау арқылы бұл экологиялық зиянды азайтуға болады, бұл өз кезегінде адамдардың денсаулығын қорғауға ықпал етеді. Қоршаған ортаға деген жауапкершілікті арттыру: Қалдықтарды өңдеу және қайта өңдеу экологиялық білімді насихаттауға ықпал етеді. Қоғамда экологиялық жауапкершілік деңгейі артса, адамдар қоршаған ортаны таза ұстауға тырысады. Бұл білім деңгейінің өсуіне және экологиялық мәдениеттің қалыптасуына әсер етеді. Қалдықтарды басқару жүйесінің дамуы: Қалдықтарды өңдеу мен сұрыптау жүйесінің дамуы қоғамның әлеуметтік инфрақұрылымын жетілдіруге, қалалар мен ауылдарда өмір сүру сапасын арттыруға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, бұл қоғамдағы экологиялық проблемаларды шешуде маңызды рөл атқарады. Экологиялық және әлеуметтік тұрақтылықты қамтамасыз ету: Қалдықтарды өңдеу арқылы әлеуметтік тұрақтылықты қамтамасыз етуге болады. Мысалы, қалдықтарды өңдеу мен қайта өңдеу бағдарламалары қала немесе ауыл тұрғындарына қоршаған ортаға қамқорлық жасауға және ресурстарды тиімді пайдалануға мүмкіндік береді.		Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды		Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек	Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері ойындар Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері — ойындар
Сабақтың соңы 5 мин	Қорытындылау сұрақтары		Сабаққа кері байланыс береді.		Feedback ??

Сабақ №
Сынып:		Қатысушылар саны: -		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы:		Қалдықтарды басқарудың экологиялық және әлеуметтік аспектілері
Сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаты:		Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру.
Сабақтың мақсаты:		Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу іс-әрекеті		Оқушының іс-әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың басы	Ұйымдастыру кезеңі Сәлемдесу, оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Сабақтың мақсаттары мен күтілетін нәтижелерін таныстыру. ау.		Оқушылар сабаққа дайындалады Сабақтың мақсаты мен тақырыбын біледі		Ауызша кері байланыс (Verbal Feedback): ?
Сабақтың ортасы	Тапсырма: Қалдықтарды қайта өңдеудің экономикалық пайдасы Тапсырманың мақсаты: Қалдықтарды қайта өңдеудің экономикалық пайдасын түсіндіру, бұл процесстің қоғам мен экономикаға қалай әсер ететінін анықтау. Қалдықтарды қайта өңдеудің өндіріс процесіндегі тиімділігін, ресурстарды үнемдеудегі рөлін, жаңа жұмыс орындарының ашылуын және экономиканың тұрақты дамуына ықпалын зерттеу. Тапсырманың сипаттамасы: Қалдықтарды қайта өңдеу — бұл қалдықтарды бастапқы күйінен қайта өңдеу процесі, ол табиғи ресурстарды үнемдеуге, энергия шығынын азайтуға, жаңа өнімдер шығаруға мүмкіндік береді. Қалдықтарды қайта өңдеу тек қоршаған ортаға ғана пайдалы емес, сонымен қатар экономикалық тұрғыдан да маңызды. Бұл тапсырма арқылы оқушылар қалдықтарды қайта өңдеудің экономикалық аспектілерін зерттеп, оның қоғам мен экономикаға тигізетін пайдасын түсінеді. Тапсырманың қадамдары: Қалдықтарды қайта өңдеудің экономикалық пайдасын зерттеу: Оқушылар қалдықтарды қайта өңдеудің экономикалық тұрғыдан маңыздылығын түсінеді. Олар қалдықтарды қайта өңдеу арқылы экономиканың қандай секторларында тиімділік арта алатынын талқылайды. Қалдықтарды қайта өңдеудің экономикалық артықшылықтары: Жаңа жұмыс орындарының ашылуы: Қалдықтарды қайта өңдеу саласы көптеген жаңа жұмыс орындарын құрады. Қайта өңдеу зауыттары, сұрыптау станциялары, экологиялық бағдарламалар мен кәсіпорындар жұмысшыларды қажет етеді. Бұл жұмыс орындары жұмыссыздық деңгейін төмендетуге және қоғамның экономикалық жағдайын жақсартуға ықпал етеді. Табиғи ресурстарды үнемдеу: Қалдықтарды қайта өңдеу арқылы табиғи ресурстарды үнемдеуге болады. Мысалы, металл, пластик, қағаз және шыны сияқты материалдар қайта өңделгеннен кейін қайта пайдалануға жарайды, бұл жаңа шикізат алу үшін қажетті шығындарды азайтады. Бұл экономиканың тұрақтылығына және ресурстардың тиімді пайдаланылуына ықпал етеді.		Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды		Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек	Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері ойындар Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері — ойындар
Сабақтың соңы 5 мин	Қорытындылау сұрақтары		Сабаққа кері байланыс береді.		Feedback ??

Сабақ №
Сынып:		Қатысушылар саны: -		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы:		Қайта өңдеудің экономикалық тиімділігі
Сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаты:		Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру.
Сабақтың мақсаты:		Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу іс-әрекеті		Оқушының іс-әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың басы	Ұйымдастыру кезеңі Сәлемдесу, оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Сабақтың мақсаттары мен күтілетін нәтижелерін таныстыру. ау.		Оқушылар сабаққа дайындалады Сабақтың мақсаты мен тақырыбын біледі		Ауызша кері байланыс (Verbal Feedback): ?
Сабақтың ортасы	Тапсырма: Қайта өңдеудің экономикалық тиімділігі Тапсырманың мақсаты: Қалдықтарды қайта өңдеудің экономикалық тиімділігін түсіндіру. Оқушылар қайта өңдеудің экономикалық пайдасын, өндіріс шығындарын азайту, табиғи ресурстарды үнемдеу, энергия тұтынуды төмендету және жаңа жұмыс орындарын құру арқылы экономикалық өсуді қалай қолдайтынын зерттейді. Тапсырманың сипаттамасы: Қайта өңдеу — бұл қалдықтарды жаңа өнімдерге айналдыру процесі. Бұл процесс қоршаған ортаға ғана пайдалы емес, сонымен қатар экономикаға да үлкен пайда әкеледі. Қайта өңдеудің экономикалық тиімділігі бірнеше факторға байланысты: ресурстарды үнемдеу, энергияның тұтынылуын азайту, өндіріс шығындарын төмендету және жаңа жұмыс орындарын ашу. Тапсырманың қадамдары: Қайта өңдеудің экономикалық тиімділігін зерттеу: Оқушылар қайта өңдеудің экономикаға тигізетін пайдалы әсерлерін зерттейді. Олардың міндеті — қалдықтарды қайта өңдеудің тиімділігін анықтау, экономиканың әртүрлі секторларында қалай ықпал ететінін және қай жақтарда экономикалық пайда көретінін түсіну. Қайта өңдеудің экономикалық тиімділігінің негізгі аспектілері: Ресурстарды үнемдеу: Қалдықтарды қайта өңдеу табиғи ресурстарды үнемдеуге мүмкіндік береді. Мысалы, қағаз, пластик, металл және шыны сияқты материалдар қайта өңделсе, оларды өндіруге қажетті жаңа шикізат мөлшері азаяды. Бұл табиғи ресурстарды сақтауға ықпал етеді және олардың сарқылуын болдырмайды. Энергия үнемдеу: Қайта өңдеу процесі жаңа материалдарды өндіруге қарағанда әдетте энергияны аз тұтынады. Мысалы, алюминийді қайта өңдеу кезінде жаңа алюминий өндіргеннен гөрі энергия тұтынуы әлдеқайда аз болады. Энергия үнемдеу шығындарды азайтады және экономиканың тұрақтылығына әсер етеді		Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды		Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек	Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері ойындар Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері — ойындар
Сабақтың соңы 5 мин	Қорытындылау сұрақтары		Сабаққа кері байланыс береді.		Feedback ??

Сабақ №
Сынып:		Қатысушылар саны: -		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы:		Қалдықтарды өңдеу арқылы қаржылық табыс табу жолдары
Сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаты:		Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру.
Сабақтың мақсаты:		Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу іс-әрекеті		Оқушының іс-әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың басы	Ұйымдастыру кезеңі Сәлемдесу, оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Сабақтың мақсаттары мен күтілетін нәтижелерін таныстыру. ау.		Оқушылар сабаққа дайындалады Сабақтың мақсаты мен тақырыбын біледі		Ауызша кері байланыс (Verbal Feedback): ?
Сабақтың ортасы	Тапсырма: Қалдықтарды өңдеу арқылы қаржылық табыс табу жолдары Тапсырманың мақсаты: Қалдықтарды өңдеу арқылы қаржылық табыс табу жолдарын түсіндіру. Оқушыларға қалдықтарды өңдеу мен қайта өңдеу саласындағы кәсіпкерлік мүмкіндіктерді көрсету, бұл процестердің қаржылық тұрғыдан қалай пайдалы болатынын зерттеу. Тапсырманың сипаттамасы: Қалдықтарды өңдеу — бұл тек экология мен қоршаған орта үшін ғана емес, сонымен қатар қаржылық тұрғыдан да пайдалы. Қалдықтарды өңдеу арқылы көптеген кәсіпкерлік мүмкіндіктер туындайды, олар жаңа бизнес модельдерін қалыптастырып, табыс табуға мүмкіндік береді. Бұл тапсырма оқушыларға қалдықтарды өңдеудің қаржылық тұрғыдан тиімділігін көрсету, оның ішінде қайта өңдеу, қайта пайдалану және энергия өндіру процесстерін коммерцияландырудың жолдарын зерттеу. Тапсырманың қадамдары: Қалдықтарды өңдеудің қаржылық табысқа әсері: Оқушылар қалдықтарды өңдеудің қаржылық пайдасын зерттейді. Қалдықтарды өңдеу мен қайта өңдеу саласы жеке тұлғалар мен компанияларға түрлі қаржылық мүмкіндіктер ұсынады. Қалдықтарды тиімді пайдалану арқылы қаржылық табыс табудың бірнеше жолын анықтаймыз. Қалдықтарды өңдеу арқылы қаржылық табыс табудың негізгі жолдары: Қайта өңдеуден алынатын өнімдерді сату: Қалдықтарды қайта өңдеу арқылы көптеген бағалы материалдар, өнімдер алуға болады. Мысалы, қайта өңделген пластик, металл, қағаз, шыны, алюминий және басқа да материалдарды қайта өңдеу арқылы жаңа өнімдер жасалады. Бұл өнімдерді нарыққа сату арқылы қаржылық табыс табуға болады. Қалдықтарды сату және қайта пайдалану: Қалдықтарды жинап, оларды қайта пайдалануға арналған кәсіпорындарға сату да табыс көзі болуы мүмкін. Мысалы, қағаз, пластик және металл қалдықтары арнайы компанияларға сатылады, олар бұл материалдарды қайта өңдеп, жаңа өнімдер шығарады.		Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды		Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек	Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері ойындар Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері — ойындар
Сабақтың соңы 5 мин	Қорытындылау сұрақтары		Сабаққа кері байланыс береді.		Feedback ??

Сабақ №
Сынып:		Қатысушылар саны: -		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы:		Қалдықтарды өңдеу арқылы қаржылық табыс табу жолдары
Сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаты:		Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру.
Сабақтың мақсаты:		Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу іс-әрекеті		Оқушының іс-әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың басы	Ұйымдастыру кезеңі Сәлемдесу, оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Сабақтың мақсаттары мен күтілетін нәтижелерін таныстыру. ау.		Оқушылар сабаққа дайындалады Сабақтың мақсаты мен тақырыбын біледі		Ауызша кері байланыс (Verbal Feedback): ?
Сабақтың ортасы	апсырма: Қалдықтарды өңдеудің бизнес мүмкіндіктері Тапсырманың мақсаты: Қалдықтарды өңдеудің бизнес мүмкіндіктерін зерттеу және бұл саланың қаржылық табыс әкелетін мүмкіндіктерін түсіну. Қалдықтарды өңдеудің кәсіпкерлік тұрғыдан қалай пайдалы болатынын, қай салаларда инвестициялау тиімді екенін және кәсіпорындардың экологиялық және экономикалық жағынан табысқа жету жолдарын көрсету. Тапсырманың сипаттамасы: Қалдықтарды өңдеу қазіргі таңда экологиялық таза бизнестің бір түріне айналуда. Әсіресе, қалдықтарды қайта өңдеуге және тиімді пайдалануға бағытталған стартаптар мен кәсіпорындар нарықта үлкен сұранысқа ие болуда. Бұл тапсырма арқылы оқушылар қалдықтарды өңдеу мен қайта өңдеу саласындағы бизнес мүмкіндіктерін түсініп, осындай кәсіпорындарды қалай құруға болатындығы туралы білім алады. Тапсырманың қадамдары: Қалдықтарды өңдеудің бизнес мүмкіндіктері: Оқушылар қалдықтарды өңдеу саласындағы түрлі бизнес модельдері мен мүмкіндіктерін зерттейді. Бұл мүмкіндіктер жаңа өндірістерді құру, қайта өңдеу арқылы өнімдер шығару, қалдықтарды энергетика саласында пайдалану және экологиялық қызметтер ұсыну жолдарына қатысты. Қалдықтарды өңдеудің бизнес мүмкіндіктері: Қайта өңдеу зауыттарын ашу: Қалдықтарды қайта өңдеуге арналған зауыттар мен кәсіпорындар құру — бұл үлкен бизнес мүмкіндігі. Пластик, металл, қағаз, шыны, ағаш және басқа да қалдықтарды қайта өңдеп, жаңа өнімдер шығаруға болады. Бұл саланы дамыту өндірістің тиімділігін арттыруға және жаңа жұмыс орындарын ашуға мүмкіндік береді. Қалдықтарды сұрыптау және тасымалдау қызметтері: Қалдықтарды жинау, сұрыптау және тасымалдау қызметтерін ұсынатын компаниялар үшін де үлкен бизнес мүмкіндіктері бар. Қалдықтарды бөлшектеу және қайта өңдеу зауыттарына тасымалдау үшін логистика және қызмет көрсету секторында жаңа жұмыс орындарын құруға мүмкіндік бар. Қалдықтардан энергия өндіру: Қалдықтарды қайта өңдеудің тағы бір бизнес мүмкіндігі — бұл энергия өндіру. Қалдықтарды жағу немесе биогаз шығару арқылы электр энергиясын немесе жылу алу мүмкіндігі бар. Бұл энергияны электр желілеріне сату немесе энергияны өндірудің басқа да жолдары арқылы пайда табуға болады. Қалдықтарды экологиялық құрылыс материалдарына айналдыру: Қалдықтарды құрылыс материалдарына айналдыру да бизнес үшін тиімді бағыт болып табылады. Қайта өңделген пластик немесе қағаздан құрылыс блоктары, плиткалар немесе басқа да құрылыс материалдарын шығару арқылы экологиялық таза құрылыс өнімдерін нарыққа ұсынуға болады. Бұл сала экологиялық таза өнімдерге сұраныстың артқан уақытында үлкен қаржылық мүмкіндік береді. Экоқаптама өндірісі: Қазіргі таңда экологиялық таза орау материалдарына сұраныс жоғары. Пластиктің орнына экологиялық таза материалдардан жасалған орауыштар мен қаптамаларды өндіру бизнесі де үлкен бизнес мүмкіндігі болып табылады. Бұл өнімдер әсіресе өнімнің экологиялық таза болуына мән беретін тұтынушылар арасында танымал. Қалдықтарды қайта өңдеуге арналған инновациялық технологиялар енгізу: Қалдықтарды өңдеудің инновациялық әдістері мен жоғары технологиялық шешімдерді енгізу — бизнес үшін өте пайдалы мүмкіндік. Қалдықтарды қайта өңдеудің жаңа әдістерін табу арқылы өнімнің сапасын жақсарту және шығындарды төмендетуге болады. Мысалы, пластикті қайта өңдеудің жаңа әдістері немесе қалдықтардан экологиялық таза өнімдер жасау арқылы үлкен табысқа жетуге болады. Қалдықтарды қайта өңдеудің консалтингтік қызметтері: Қалдықтарды өңдеуге арналған тиімді жүйелер мен стратегияларды әзірлеу — бұл да бизнес мүмкіндігі. Осы салада кеңес беретін компаниялар кәсіпорындарға қалдықтарды тиімді басқаруға және қайта өңдеуге арналған стратегиялар ұсына алады.		Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды		Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек	Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері ойындар Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері — ойындар
Сабақтың соңы 5 мин	Қорытындылау сұрақтары		Сабаққа кері байланыс береді.		Feedback ??

Сабақ №
Сынып:		Қатысушылар саны: -		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы:		Қалдықтарды қайта өңдеу бойынша жобалар жасау
Сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаты:		Оқушыларға экологиялық білім мен дағдыларды қалыптастыру.
Сабақтың мақсаты:		Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану бойынша практикалық жұмыстар ұйымдастыру.
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу іс-әрекеті		Оқушының іс-әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың басы	Ұйымдастыру кезеңі Сәлемдесу, оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Сабақтың мақсаттары мен күтілетін нәтижелерін таныстыру. ау.		Оқушылар сабаққа дайындалады Сабақтың мақсаты мен тақырыбын біледі		Ауызша кері байланыс (Verbal Feedback): ?
Сабақтың ортасы	Тапсырманың мақсаты: Оқушыларға қалдықтарды қайта өңдеу бойынша нақты жобалар жасау, осы жобалар арқылы экологиялық және экономикалық тұрғыдан тиімді шешімдер табу. Бұл тапсырма арқылы оқушылар қалдықтарды өңдеу процесінің әртүрлі аспектілерін зерттеп, инновациялық жобалар мен идеялар ұсына алады. Тапсырманың сипаттамасы: Қалдықтарды қайта өңдеу экологиялық мәселелерді шешудің тиімді тәсілдерінің бірі болып табылады. Бұл процестің экономикалық және әлеуметтік артықшылықтары көп. Оқушыларға қалдықтарды өңдеу бойынша жобалар жасау тапсырмасы арқылы олар экологиялық мәселелерге қатысты шығармашылық шешімдер ұсынады, сонымен қатар осы жобаларды жүзеге асыру үшін қажетті қадамдарды жоспарлайды. Тапсырманың қадамдары: Жобаның тақырыбын таңдау: Оқушылар қалдықтарды қайта өңдеуге қатысты өз жобаларының тақырыбын таңдайды. Олар өз жобаларында белгілі бір қалдықтарды (пластик, қағаз, металл, шыны және т.б.) қайта өңдеудің әдістерін немесе арнайы экологиялық таза өнімдер жасау жолдарын қарастырады. Мысалы: Пластик қалдықтарын қайта өңдеу арқылы экологиялық таза құрылыс материалдарын жасау. Қалдықтарды энергия өндіруге пайдалану. Шыныдан сәндік өнімдер немесе құрылыс материалдарын жасау. Қағазды қайта өңдеп, жаңа өнімдер шығару (қаптама, дәптерлер, картон және т.б.). Қалдықтарды биогаз немесе электр энергиясына айналдыру. Жобаның мақсаттарын анықтау: Оқушылар өз жобаларының мақсаттарын нақты анықтайды. Мақсаттары жобаның экологиялық, экономикалық және әлеуметтік тиімділігін көрсетуге бағытталады. Мысалы, қалдықтарды қайта өңдеу арқылы ресурстарды үнемдеу, экологиялық әсерді азайту, қоғамның экологиялық мәдениетін арттыру және т.б. Мақсаттар мысалдары: Пластик қалдықтарды 50%-ға дейін қайта өңдеу арқылы экологиялық таза құрылыс материалдарын шығару. Қалдықтарды энергия көзіне айналдыру арқылы жыл сайын 1000 кВт/сағ электр энергиясын өндіру. Қағаз қалдықтарын 75%-ға дейін қайта өңдеу арқылы экологиялық таза өнімдер жасау. Қалдықтарды қайта өңдеу технологияларын зерттеу: Оқушылар өз жобаларына қажетті қалдықтарды өңдеу әдістерін зерттейді. Бұл қадамда олар қолданылатын технологияларды, құрал-жабдықтарды, әдістерді (механикалық, химиялық, биологиялық және т.б.) талқылайды. Сонымен қатар, өңделген қалдықтардан алынатын өнімдердің сапасын қамтамасыз ету үшін қажетті қадамдар мен стандарттар анықталады. Қалдықтарды өңдеу әдістері: Механикалық әдіс: Қалдықтарды сұрыптау, ұсақтау, компрессиялау. Химиялық әдіс: Пластик немесе металл қалдықтарын қайта өңдеу үшін химиялық реакцияларды қолдану. Биологиялық әдіс: Органикалық қалдықтарды компосттау немесе биогаз өндірісі үшін пайдалану. Жобаның экономикалық тиімділігін есептеу: Оқушылар өз жобаларының экономикалық тиімділігін есептейді. Бұл кезеңде олар шығындарды, табысты, пайданы, инвестициялар мен жобаның жүзеге асырылуына қажетті ресурстарды талдайды. Жобаның қаржылық нәтижелерін болжау арқылы оның жүзеге асырылуының мүмкіндігі мен табыстылығын бағалауға болады. Қаржылық есептеу мысалдары: Инвестицияны қайтару кезеңі (ROI — Return on Investment). Қалдықтарды қайта өңдеуден алынатын табыс. Өндіріс шығындары мен пайда. Қоғамдық және экологиялық әсерін бағалау: Оқушылар өз жобаларының қоғам мен қоршаған ортаға қандай әсер ететінін бағалайды. Қалдықтарды өңдеу жобасының экологиялық әсері және оның қоғам үшін пайдасы (жұмыс орындарын құру, экологиялық таза өнімдер шығару, энергия үнемдеу және т.б.) талданады. Қоғамдық және экологиялық әсерлер: Экологиялық таза өнімдерді өндіру арқылы табиғи ресурстарды үнемдеу. Қалдықтарды өңдеу арқылы қоқыс көлемін азайту. Жұмыс орындарын құру және экономиканың дамуына ықпал ету. Қалдықтарды қайта өңдеу арқылы экологиялық мәдениетті дамыту. Жобаның жүзеге асырылуы үшін қажетті ресурстарды анықтау: Оқушылар жобаны іске асыру үшін қандай ресурстар қажеттігін анықтайды. Бұл ресурстарға материалдар, құрал-жабдықтар, технологиялар, кадрлар және қаржыландыру көздері кіреді. Қажетті ресурстар: Қалдықтарды жинау және өңдеуге арналған құрал-жабдықтар. Қалдықтарды қайта өңдеуге арналған арнайы технологиялар мен өндіріс жабдықтары. Жобаны жүзеге асыру үшін қажетті қаржылық ресурстар. Жобаның жоспарланған нәтижелерін талқылау: Оқушылар өз жобаларының нәтижелерін талқылайды. Бұл кезеңде жобаның жүзеге асуы мүмкін болған жағдайда қандай нәтижелерге қол жеткізуге болатындығы қарастырылады. Мысалы, қайта өңдеуден алынған өнімдерді сату, экологиялық таза қалдықтарды шығару және т.б.		Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды Берілген ақпаратты тыңдайды Ақпарат бойынша жұмыс жасайды Мұғалімнің ұсыныстарын орындайды		Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек ? Амандасу арқылы бағалау ??? Жұлдыздар арқылы бағалау ??? Смайлик арқылы бағалау ❄️ Қар ұшқыны бағалау ? Табыс сатысы арқылы бағалау Бағдаршам әдісі арқылы бағалау Жапондық бағалау ⭐⭐❤️ Екі жұлдыз, бір тілек	Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері ойындар Оқу құралдары — Оқулықтар, дәптерлер, қосымша тапсырмалар жинағы Жазу құралдары — Қаламсаптар, қарындаштар, өшіргіштер Маркерлер мен фломастерлер — Есептерді көрнекі ету үшін түрлі-түсті маркерлер Интерактивті тақта — Сабақтарды қызықты өткізу үшін қолданылатын тақта Ойын элементтері — ойындар
Сабақтың соңы 5 мин	Қорытындылау сұрақтары		Сабаққа кері байланыс береді.		Feedback ??

ҚОРЫТЫНДЫ

Қалдықтарды қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану — қазіргі заманның өзекті мәселелерінің бірі. Осы бағдарлама арқылы оқушылар қалдықтарды өңдеудің экологиялық, экономикалық және әлеуметтік маңызын түсінеді. Қалдықтарды сұрыптау, өңдеу және қайта пайдалану дағдыларын игеру арқылы жастар қоршаған ортаны қорғауға, ресурстарды үнемдеуге және қалдықтардан тиімді пайда табуға бағытталған шешімдер ұсынатын болады. Тұрмыстық қалдықтарды қайта өңдеуді қолға алу, қалдықтарды жауапкершілікпен басқару мәдениетін қалыптастыру – экологиялық тұрақтылыққа жетудің маңызды жолы.

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

Мұқашев, А. «Қалдықтарды қайта өңдеу және экологиялық таза технологиялар» // Алматы, 2021.
Сеитов, М. «Тұрмыстық қалдықтарды басқару және өңдеу» // Қазақстан экологиясы, 2019.
Нұрғалиева, Б. «Қалдықтарды қайта өңдеудің экономикалық тиімділігі» // Экономика және экология журналы, №4, 2020.
International Solid Waste Association (ISWA). "Waste Management and Recycling: A Guide for Developing Countries." ISWA, 2018.
United Nations Environment Programme (UNEP). "Waste Management Outlook." UNEP, 2019.
Баймұхамбетова, С. «Тұрмыстық қалдықтарды қайта өңдеу: Технологиялар және практика» // Қазақ университеті баспасы, 2022.
Kaza, S., Yao, L., Bhada-Tata, P., & Van Woerden, F. "What a Waste 2.0: A Global Snapshot of Solid Waste Management to 2050." World Bank, 2018.
Қалдықтарды қайта өңдеудің тиімділігі мен экологияға әсері // Экология және қоршаған орта, 2020.
Қалдықтарды қайта өңдеудің болашағы мен инновациялық шешімдері // Жас ғалымдар журналы, 2021.
Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігі – Тұрмыстық қалдықтарды басқару жүйесі туралы ақпараттық материалдар, 2023.

ЖИ арқылы жасау

Жариялаған:

МАХАШЕВ ҒАЛЫМЖАН ЕРМЕКОВИЧ

27 Наурыз 2025

210

Материал жариялап, аттестацияға 100% жарамды сертификатты тегін алыңыз!

Ustaz tilegi журналы министірліктің тізіміне енген. Qr коды мен тіркеу номері беріледі. Материал жариялаған соң сертификат тегін бірден беріледі.

Оқу-ағарту министірлігінің ресми жауабы

Сайтқа 5 материал жариялап, тегін АЛҒЫС ХАТ алыңыз!

Қазақстан Республикасының білім беру жүйесін дамытуға қосқан жеке үлесі үшін және де Республика деңгейінде «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық материалыңызбен бөлісіп, белсенді болғаныңыз үшін алғыс білдіреміз!

Сайтқа 25 материал жариялап, тегін ҚҰРМЕТ ГРОМАТАСЫН алыңыз!

Тәуелсіз Қазақстанның білім беру жүйесін дамытуға және білім беру сапасын арттыру мақсатында Республика деңгейінде «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық жұмысын жариялағаны үшін марапатталасыз!

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!

Қайта өңдеу және тұрмыстық қалдықтарды пайдалану

Тұрақтылау-мазмұндық бөлімі

Қалдықтарды қайта өңдеудің негізгі ұғымдары (3 сағат)

Қалдықтарды жіктеу және оларды қайта өңдеу әдістері (3 сағат)

Қалдықтарды жинау және сұрыптау (4 сағат)

Қалдықтарды қайта өңдеу және қайта пайдалану технологиялары (5 сағат)

Қалдықтарды энергия өндіруге пайдалану (4 сағат)

Қалдықтарды құрылыс материалдарына айналдыру (3 сағат)

Қалдықтарды басқарудың экологиялық және әлеуметтік аспектілері (3 сағат)

Қалдықтарды қайта өңдеудің экономикалық пайдасы (3 сағат)

Қалдықтарды қайта өңдеудің негізгі ұғымдары (3 сағат)

Қалдықтарды жинау және сұрыптау (4 сағат)

Қалдықтарды қайта өңдеу және қайта пайдалану технологиялары (5 сағат)

Қалдықтарды энергия өндіруге пайдалану (4 сағат)

Қалдықтарды құрылыс материалдарына айналдыру (3 сағат)

Қалдықтарды басқарудың экологиялық және әлеуметтік аспектілері (3 сағат)

Қалдықтарды қайта өңдеудің экономикалық пайдасы (3 сағат)

Тапсырма мақсаты:

Тапсырма сипаттамасы:

1. Қалдықтарды сұрыптау

2. Қалдықтарды қайта өңдеу әдістері

3. Топтық жұмыс: Қалдықтарды өңдеудің тиімді әдісін таңдау

4. Практикалық мысал: Қалдықтардан жаңа өнімдер жасау

5. Қоршаған ортаны қорғау және қайта өңдеудің экологиялық маңызы

6. Қорытынды рефлексия

Тапсырманың нәтижесі:

Тапсырма мақсаты:

Тапсырма сипаттамасы:

1. Қалдықтарды анықтау

2. Қалдықтарды сұрыптау бойынша практикалық жұмыс

3. Қалдықтардың қоршаған ортаға әсері

4. Қалдықтарды қайта өңдеудің маңызы

5. Қорытынды рефлексия

Тапсырманың нәтижесі:

Тапсырма мақсаты:

Тапсырма сипаттамасы:

1. Қайта өңдеу дегеніміз не?

2. Қайта өңдеу әдістері

3. Қайта өңдеудің маңызы мен қажеттілігі

4. Практикалық тапсырма: Қалдықтарды қайта өңдеудің тиімділігін талдау

5. Қайта өңдеудің экологиялық пайдасын көрсету

6. Қорытынды рефлексия

Тапсырманың нәтижесі:

Тапсырма мақсаты:

Тапсырма сипаттамасы:

1. Қалдықтарды сұрыптау және өңдеу туралы теориялық түсінік

2. Қалдықтарды сұрыптау практикалық тапсырмасы

3. Қалдықтарды қайта өңдеу процесінің экологиялық әсері

4. Практикалық тапсырма: Қалдықтарды қайта өңдеудің экологиялық әсерін талдау

5. Қоршаған ортаға әсері туралы пікір жазу

Тапсырманың нәтижесі:

Тапсырма мақсаты:

Тапсырма сипаттамасы:

1. Қалдықтарды жіктеу теориясы

2. Қалдықтарды қайта өңдеудің әдістері

3. Практикалық тапсырма: Қалдықтарды жіктеу және сұрыптау

4. Қалдықтарды қайта өңдеудің экологиялық тиімділігі

5. Қалдықтарды қайта өңдеу туралы жобалық жұмыс

Тапсырманың нәтижесі:

Тапсырма мақсаты:

Тапсырма сипаттамасы:

1. Қалдықтардың негізгі түрлері: теориялық бөлім

2. Практикалық тапсырма: Қалдықтарды сұрыптау

3. Қалдықтарды өңдеу әдістері

4. Қалдықтардың экологиялық әсері

5. Қалдықтарды қайта өңдеудің артықшылықтары

6. Қорытынды рефлексия

Тапсырманың нәтижесі:

Тапсырма мақсаты:

Тапсырма сипаттамасы:

1. Тұрмыстық қалдықтарды бөлу әдістері туралы теориялық бөлім

2. Практикалық тапсырма: Тұрмыстық қалдықтарды бөлу

3. Қалдықтарды бөлу әдісінің экологиялық маңызы

4. Қалдықтарды бөлу әдістерін автоматтандыру

5. Қорытынды рефлексия

Тапсырманың нәтижесі:

Тапсырма мақсаты:

Тапсырма сипаттамасы:

1. Қалдықтарды қайта өңдеудің әдістері туралы теориялық бөлім

2. Практикалық тапсырма: Қалдықтарды қайта өңдеу әдістерін түсіну