Тақырыбы: Қарт адамдардың жалғыздық сезімі және оны азайту жолдары (Қазақстан мысалында «Еркін әңгіме» клубы жобасы)

Мақала авторы: Манай Гүлдана Жарқынқызы

Жетекшісі: Авсыдыкова Құралай Әділжанқызы

Қазақстан қоғамы қартаю кезеңіне қадам басты. Бүгінде елімізде әрбір тоғызыншы азамат – 60 жастан асқан. Бұл жағдай халықтың өмір сүру ұзақтығының артуымен және туу көрсеткішінің төмендеуімен байланысты. Қарт адамдар қоғамның тәжірибесі мен даналығын жеткізуші болғанымен, олардың арасында жалғыздық сезімі кең таралған.https://farabi.university/. Бұл құбылыс олардың психологиялық, әлеуметтік және медициналық жағдайына кері әсер етеді. Жалғыздық – бұл адамның әлеуметтік байланыстары жеткіліксіз деп сезінуі. Ол әлеуметтік оқшауланудан ерекшеленеді: оқшаулану – объективті жағдай болса, жалғыздық – субъективті сезім. Зерттеулерге сәйкес, әлем бойынша қарттардың шамамен үштен бірі жалғыздықты кейде немесе үнемі сезінеді. АҚШ-та жүргізілген сауалнамаларда 50–80 жас аралығындағы қарттардың 37%-ы жалғыздықты сезінген. Әсіресе жұбайынан айырылған, денсаулығы нашарлаған, ауылдық жерде тұратын адамдарда бұл көрсеткіш жоғары.
Жалғыздықтың салдары:
- Физикалық денсаулыққа кері әсері – жүрек-қан тамыр аурулары, инсульт қаупі;
- Психологиялық қиындықтар – депрессия, мазасыздық, когнитивті төмендеу;
- Әлеуметтік салдар – қоғамнан шет қалу, өмір сапасының нашарлауы.
Жалғыздықпен күресудің жолдары: әлеуметтік клубтар құру, психологиялық қолдау, жастардың еріктілік көмегі, технологиялық сауаттылықты арттыру.

Қазақстанда қарттардың үлесі жылдан-жылға өсуде. Бұл үрдіс елдің қартаю кезеңіне кіргенін көрсетеді.
Қала мен ауыл айырмашылығы:
- Қалада қарттар үшін медициналық қызметке, мәдени орталықтарға, қоғамдық көліктерге қолжетімділік бар;
- Ауылда дәрігер тапшылығы, жастардың қалаға көшуі, мәдени шаралардың аздығы салдарынан қарттар жалғыздықты көбірек сезінеді.
Экономикалық жағдай:
- Қарттардың негізгі табыс көзі – зейнетақы. Ол көбіне күнделікті қажеттіліктерге әрең жетеді. Балалары көмектесетін қарттарда жағдай жеңілірек.
Денсаулық:
- Қысым, жүрек, буын аурулары жиі кездеседі. Қалада медициналық көмек қолжетімді болғанымен, кезек көп; ауылда дәрігер жетіспейді.
Әлеуметтік өмір:
- Көптеген қарттар немерелерін қарайды немесе қоғамдық ұйымдарға қатысады.
- Бірақ жалғыз тұратын қарттар үшін басты проблема – жалғыздық сезімі. Мақсаты: қарттардың жалғыздық сезімін азайту, олардың қоғамға белсенді қатысуын арттыру.
Міндеттері:
- Қарттардың психологиялық жағдайын жақсарту;
- Әлеуметтік қарым-қатынасты дамыту;
- Жастар мен қарттар арасында өзара қолдау орнату;
- Қарттардың өмірлік тәжірибесін жастарға жеткізу.
Негізгі бағыттары:
1. Апталық кездесу клубы – еркін әңгіме, пікір алмасу;
2. Тақырыптық шаралар – мәдениет, денсаулық, тарих бойынша семинарлар;
3. Жастардың еріктілік қолдауы – технологияны үйрету, серуен ұйымдастыру;
4. Шығармашылық кештер – қарттардың өлеңдері, әндері, естеліктері.
Жүзеге асыру кезеңдері:
- Дайындық – орын таңдау, ақпарат тарату;
- Ұйымдастыру – қатысушыларды тіркеу, еріктілерді тарту;
- Іске асыру – тұрақты кездесулер, семинарлар;
- Қорытынды – нәтижелерді бағалау, жобаны жетілдіру.
Күтілетін нәтиже:
- Қарттардың белсенділігі артады;
- Жалғыздық сезімі азаяды;
- Қарттар мен жастар арасында жылы байланыс орнайды;
- Қоғамда үлкендерді құрметтеу дәстүрі нығаяды.

Қарт адамдар – қоғамның тәжірибесі мен рухани байлығының иелері. Олардың әлеуметтік жағдайын жақсарту – мемлекет пен қоғамның ортақ міндеті. Қарттар үшін ең үлкен қажеттіліктің бірі – қарым-қатынас пен мейірім. «Еркін әңгіме» клубы секілді жобалар қарттарға қоғамның толыққанды мүшесі екенін сезінуге мүмкіндік береді. Бұл бастама олардың өмір сапасын жақсартып қана қоймай, ұрпақтар сабақтастығын нығайтады.