Қарым-қатынас ұғымы
Тәуелсіз еліміздің қара шаңырағы - Қазақ Ұлттық университеті білікті де білімді студенттерді жыл
сайын шығаруда. 90 жыл бойы еліміздің түкпір-түкпіріне мықты маман иелерін даярлап, әлемдік
рейтингтерден көрінуде.Психология пәні жоғарғы оқу орындарында тереңінен өтілетініне өте
қуаныштымын,себебі өте қызық әрі пайдалы ақпаратты сіңіріп өмірдеде қолдана аламыз. Қарымқатынас, адамдардың өзара әрекеттесуінің негізі, біздің түсінігімізді, мінез-құлқымызды және
эмоционалдық әл-ауқатымызды қалыптастыруда шешуші рөл атқарады. ҚазҰУ-дағы психология
білімінен түсінік ала отырып, тұлғалық өсу мен қоғамды біріктірудегі маңыздылығын санамызға
түйдік.Бұл дәрістер өмірдегі мысалдар арқылы және өзімізге жеңіл формада түсіндіріледі,менің ойымша
бұл ең оңтайлы тәсіл.
Қарым-қатынас – адамдар арасында байланыс орнататын күрделі процесс; екі немесе одан да көп
адамдардың арасындағы танымдық немесе эмоционалды ақпарат, тәжірибе, білімдер, дағдылар алмасу.
Қарым-қатынас тұлғаланың дамуы мен қалыптасуының қажетті шарты болып табылады. Жалпы түрде
айтатын болсақ, қарым-қатынас адамдардың басқа адамдармен сөйлесу не болмаса басқа да
қатынастарға түсу арқылы ақпарат алмасу және қоршаған ортасын танып білу.
Адам өмірінің аса бір қажеттілігі ретінде қарым-қатынас процесін қарастырсақ болады, себебі адам
қоғамнан тыс өмір сүре алмайды. Қарым- қатынасқа түсу арқылы оның психологиясы, жан дүниесі, сана
сезімі қалыптасады. Адамның басқа топтармен қатынасқа түсуі оның адам ретінде дамуына ықпал етеді,
яғни өз ойын білдіруі, түрлі ақпарат алмасуы, сөйлеу машығын қалыптастыруы осының бәрі адамның
рухани өмірінің кемелденуіне әкеледі.
Адам өмірінде қарым-қатынас процесі үздік жүріп отырады. Тіпті біз дүниеге келген кезден бастап
анамыздың бізге қамқорлығы, сөйлеп, еркелеткені бәрі қажетті қатынастарға жатады. Егер анасы
сәбиімен қарым-қатынас орнатпаса, баланың психологиясы дұрыс қалыптаспай, қатігез әрі тас жүрек
болып өсуі әбден мүмкін. Осыдан қарым-қатынас процесінің адам өміріндегі алатын орнының маңызын
байқамаймыз.
Қарым-қатынас тек адамның рухани дүниесіне ғана әсер етіп қоймай, оның таным көкжиегіне,
айналасына бейімделуіне де оң әсерін тигізетін
Қарым-қатынасты 3 негізгі қызметке бөліп талдаймыз:
1) ақпараттық-коммуникативтік
2) реттеуші-коммуникативтік
3) аффективті-коммуникативтік
Ақпараттық-коммуникативтік дегеніміз екі тұлғаның ақпарат алмасуы, бірін-бірі танып, көріп,
білісуімен байланысты болады. Екіншісі, реттеуші-коммуникативтік қызметі әрбір тұлғаның жасап
жатқан іс-әрекетін реттеу және бірлескен әрекеттірді ұйымдастыру дегенді білдіреді. Үшінші,
аффективті-коммуникативтік қызмет тікелей адамның эмоционалдық аясымен байланысты.
Қорытындылай келе, қарым-қатынас адамның өзара әрекеттесуінің негізі болып табылады, жеке өсу мен
қоғамның бірігуі үшін маңызды ақпарат пен эмоциялар алмасуға ықпал етеді. Оның үш негізгі
функциясы - ақпараттық, реттеуші және аффективті - оның адам өміріндегі терең мәнін көрсете отырып,
адамдардың түсінігін, мінез-құлқын және эмоционалдық әл-ауқатын қалыптастырудағы маңызды рөлін
көрсетеді.
Оқытушы: Тленчиева Н.С.
Педагогика ғылымдарының кандидаты.
Жусупекова Ә.Ж.
Психология мамандығының 1 курс магистранты
Жалпы және қолданбалы психология кафедрасы.
Орындаған:Орынбасар Ерхасен Нұрболұлы