Тақырыбы: Қазақ халқының өлшем жүйесі

Пән: Математика

Сынып: 5

Көлемі: 500 сөз

Талап: Аңдатпа, кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды, пайдаланылған әдебиеттер

Аңдатпа (қазақша)

Бұл мақалада қазақ халқының дәстүрлі өлшем жүйесі, оның ішінде қарыс, сүйем, құлаш сияқты өлшемдер қарастырылады. Осы өлшемдердің тарихи және мәдени маңызы талданады.

Аннотация (орысша)

В этой статье рассматривается традиционная система измерений казахского народа, включая такие единицы, как карыс, суйем, кулаш. Анализируется их историческое и культурное значение.

Annotation (ағылшынша)

This article examines the traditional measurement system of the Kazakh people, including units such as karys, suyem, and kulash. Their historical and cultural significance is analyzed.

Кіріспе

Қазақ халқының дәстүрлі өлшем жүйесі ғасырлар бойы қалыптасқан және күнделікті өмірде кеңінен қолданылған. Бұл өлшемдер халықтың тұрмыс-тіршілігіне, шаруашылығына тығыз байланысты болған. Қазіргі уақытта оларды зерттеу арқылы біз қазақ мәдениетінің байлығын және даналығын түсіне аламыз.

Негізгі бөлім

Қарыс — бұл бас бармақ пен сұқ саусақ арасындағы қашықтықты білдіретін өлшем. Ол шамамен 18-20 см-ге тең. Сүйем — алақанның басынан ортаңғы саусақтың ұшына дейінгі қашықтық, ол шамамен 20-25 см құрайды. Құлаш — екі қолды жайғанда олардың арасындағы арақашықтық, бұл шамамен 1,5-2 метрге тең. Бұл өлшемдер қазақ халқының өмір салтына сәйкес келіп, олардың шаруашылық іс-әрекеттерінде маңызды рөл атқарған. Мысалы, қарыс пен сүйем көбінесе киім-кешек тігу, кілем тоқу сияқты тұрмыстық істерде қолданылған. Құлаш болса, жер учаскелерін өлшеуде және құрылыс жұмыстарында пайдаланылған. Бұл өлшемдердің дәлдігін заманауи метрлік жүйемен салыстырғанда, олар қарапайым әрі қолжетімді болған.

Қорытынды

Қазақ халқының дәстүрлі өлшем жүйесі мәдениетіміздің бір бөлігі болып табылады. Олар тек қана тұрмыстық қажеттіліктерді қанағаттандырумен шектелмей, халқымыздың таным-түсінігін, өмір салтын көрсетеді. Осы өлшемдерді зерттеу арқылы біз қазақ мәдениетінің ерекшеліктерін тереңірек түсінуге мүмкіндік аламыз.

Пайдаланылған әдебиеттер

1. Қазақтың дәстүрлі өлшемдері. Алматы: Атамұра, 2005.

2. Қазақ мәдениетінің энциклопедиясы. Астана: Фолиант, 2010.

3. Тұрсынов, Ә. Қазақ халқының тұрмыстық салт-дәстүрлері. Алматы: Өнер, 1999.