«Қазақ хандығының қайта өрлеу дәуірі»

Кіріспе

Қазақ хандығының қайта өрлеу дәуірі – Қазақстан тарихындағы аса маңызды кезеңдердің бірі болып табылады. Бұл дәуірдің ерекшелігі, ең алдымен, Қазақ хандығының әлеуметтік, саяси және экономикалық жағынан жаңа деңгейге көтерілгендігімен байланысты. ХVI ғасырдың соңынан бастап, қазақ халқының мемлекеттігі жаңа даму кезеңіне аяқ басқан кезеңде, ішкі саяси жағдайдың тұрақталуы мен мемлекеттің сыртқы қауіптерге қарсы тұру қабілетінің артуы анық байқалды. Қазақ хандығының қайта өрлеу дәуірі, сондай-ақ, Ұлы дала тарихында халықтың бірлігі мен аумақтық тұтастығының сақталуы үшін күрестің маңызды сатысы болды.

Бұл кезеңде Қазақ хандығының ішкі саяси құрылымы қалыптасып, қоғамның барлық салалары дамыды. Хандықтың ірі тұлғаларының бірі – Тәуке ханның билікке келуі, оның «Жеті Жарғы» заңдар жинағын енгізуі мемлекеттің құқықтық негізін күшейтіп, ханды тұтастандырып, қоғамды жүйелендіруге үлкен үлес қосты. Бұл тарихи оқиғалар Қазақ хандығының қайта өрлеу дәуірінің басы ретінде маңызды орын алады.

Қазақ хандығының қайта өрлеу дәуірі, сонымен қатар, халықтың тарихи санасын қалыптастыруға ықпал етіп, оның болашақтағы тәуелсіздікке ұмтылу жолындағы рухани негізін қалады. Тарихи деректер мен қазба жұмыстары арқылы бұл кезеңнің мәні мен маңызы терең зерттелуде, сондықтан оны оқытудың әдістемесі де маңызды орынға ие болып отыр. Қазақ хандығының қайта өрлеу дәуірінің тарихи процестерін дұрыс түсіндіру және заманауи көзқараспен ұсыну – оқушылардың тарихи санасын қалыптастыруда және олардың ұлттық тарихқа деген қызығушылығын арттыруда маңызды құрал болып табылады.

Бұл әдістемелік нұсқаулықтың басты мақсаты – Қазақ хандығының қайта өрлеу дәуірінің тарихи оқиғаларын, тұлғаларын, заңдарын, әлеуметтік-саяси құрылымын толық түсіндіру арқылы оқушыларға тарихи білім беру. Сондай-ақ, оқушыларды сыни тұрғыдан ойлауға баулу, тарихи деректермен жұмыс жасау дағдыларын дамыту, сондай-ақ қазақ тарихына деген құрметті қалыптастыру да осы әдістемелік құралдың маңызды міндеті болып табылады. Тарихты оқытудың заманауи әдіс-тәсілдерін қолдана отырып, бұл тақырыпты тиімді түрде жеткізу оқушылардың ой-өрісін кеңейтіп, олардың ұлттық тарихымызды терең түсінуіне мүмкіндік береді.

Түсініктеме хат

Қазақ хандығының қайта өрлеу дәуірі – Қазақстан тарихындағы маңызды кезеңдердің бірі болып табылады. Бұл дәуірдің басталуы XVI ғасырдың екінші жартысынан басталып, XVIII ғасырдың басына дейін жалғасады. Қазақ хандығының қайта өрлеу кезеңі мемлекеттік құрылымның күшеюі, экономика мен мәдениеттің дамуымен сипатталады. Бұл кезеңнің басты ерекшелігі – ішкі тұрақтылықтың орнауы, сыртқы қауіптердің азаюы және мемлекеттің халықаралық аренада өз орнын нығайтуы.

Мақсаты мен міндеттері: Қазақ хандығының қайта өрлеу дәуірін тереңірек зерттеу, оқушыларға осы тарихи кезеңнің маңыздылығын түсіндіру, олардың өз туған халқының тарихына деген қызығушылығын арттыру. Бұл кезеңді оқыту арқылы оқушыларға тарихи оқиғалар мен тұлғалардың Қазақстанның қазіргі дамуындағы маңыздылығын көрсету мақсат етіледі. Сондай-ақ, тарихи деректерді талдай отырып, оқушыларды сыни ойлау мен зерттеу дағдыларына үйрету де осы әдістемелік нұсқаулықтың маңызды міндеті болып табылады.

Берілген әдістемеліктің өзектілігі: Қазақ хандығының қайта өрлеу дәуірін оқытудың өзектілігі оның тарихымыздағы терең із қалдырғандығында. Бұл кезеңде Қазақстанның тәуелсіздік пен дербестікке қол жеткізуі үшін тарихи негіздер қалыптасып, мемлекеттің саяси, экономикалық және мәдени дамуында маңызды бетбұрыстар болды. Халқымыздың тарихында осы кезеңнің алатын орны ерекше, әрі маңызды. Осы кезеңді оқыту арқылы жас ұрпаққа қазақ хандығының маңызды тарихи оқиғаларын, тұлғаларын және осы кезеңнің маңыздылығын түсіндіруге мүмкіндік береді. Сондай-ақ, қазіргі қоғамда ұлттық бірлік, патриотизм және тәуелсіздік сияқты құндылықтарды дамытуға ықпал етеді.

Жұмыстың ғылыми-әдістемелік деңгейі: Бұл әдістемелік нұсқаулықтың ғылыми-әдістемелік деңгейі жоғары. Оның ерекшелігі – қазақ хандығының қайта өрлеу дәуірін қарастырудағы жаңашылдықта. Мұнда тарихи кезеңдерді қарастыру барысында тек оқу жоспарына сүйенбей, сонымен қатар жаңа әдіс-тәсілдер мен құралдарды пайдалану көзделген. Мысалы, тарихи деректерді талдау және визуализациялау әдістері, тарихи оқиғаларға қатысты сұрақтар мен тапсырмалар арқылы оқушылардың сыни ойлау қабілеттерін дамытуға бағытталған. Оқу барысында тек теориялық білім ғана емес, тәжірибелік дағдылар да қалыптасады. Сонымен қатар, осы нұсқаулықтағы жаңашылдықтың бірі – қазақ хандығының қайта өрлеу кезеңіндегі халықаралық байланыстарды, саяси жүйелерді зерттеу мен заманауи әдістерді қолдану болып табылады.

Нұсқаулықтың ғылымилығы: Бұл әдістемелік нұсқаулық ғылымилығымен ерекшеленеді. Оны құрастыру барысында соңғы ғылыми жетістіктер мен зерттеулер пайдаланылған. Тарих пәнінде қолданылатын әдіснамалық тәсілдер мен педагогикалық әдістемелердің философиясы мен психологиясы қазіргі білім беру жүйесінің талаптарына сәйкес жасалған. Оқушыларға тарихи білімді терең әрі жүйелі беру үшін заманауи педагогикалық технологиялар, ақпараттық құралдар мен интернет ресурстары пайдаланылады. Сонымен қатар, Қазақстанның тарихы мен мәдениеті жайлы білім беру кезінде ұлттық құндылықтарды ескеру маңызды екені анықталды.

Бағыттылығы: Бұл әдістемелік нұсқаулықтың негізгі бағыты – оқушылардың білімін тек қана тарихи фактылармен толықтыру емес, сонымен бірге олардың жеке тұлғалық қасиеттерін дамытуға бағытталған. Оқушылардың тарихи деректерді өңдеуге, талдауға және өз пікірін білдіруге деген қабілеттері дамиды. Бұл кезеңнің оқытылуы балалардың психофизиологиялық және әлеуметтік денсаулығын сақтауға да ықпал етеді, себебі балаларды тарихи оқиғалар арқылы тұлғалық даму мен отан сүйгіштікке баулу мақсат тұтылады. Сонымен қатар, ұлттық тарихымызды ұлықтап, оның қазіргі әлемдегі маңызын көрсету арқылы оқушылардың тарихқа деген қызығушылықтары мен патриотизмдерін арттыру көзделеді.

Жұмыстың әдіснамалық негізінің ішкі бірлігі мен сипаттамаларын бағалау: Бұл әдістемелік нұсқаулықтың әдіснамалық негізі жүйелі және үйлесімді түрде құрылды. Әрбір тараудың ішінде тақырыптардың логикалық байланысы, сабақтардың мазмұны мен құрылымы, оқу-әдістемелік материалдар мен тапсырмалардың маңызы ескерілген. Оқушылардың тақырыпты толық түсінуі үшін әр бөлімде теориялық білім мен практикалық тапсырмалар тепе-теңдікпен беріледі. Әрбір сабақтың нәтижелері мен әдіснамалық негіздері өзара байланысқан, оқушылардың даму деңгейіне қарай сабақтар кезең-кезеңімен ұйымдастырылған.

Әр нәтиженің, ғылыми ұстанымның, нұсқаулықтың мен тұжырымдарының дұрыстығы мен сенімділік деңгейі: Әдістемелік нұсқаулықта ұсынылған материалдар ғылыми тұрғыда негізделген, сенімді және дұрыстығы жоғары. Оқушыларға арналған тапсырмалар, сұрақтар мен сұхбаттар нақты, түсінікті және тарихи дәлелдермен қамтамасыз етілген. Бұл жұмыстың нәтижесінде оқушылар тарихи білімдерін кеңейтеді, сыни ойлау қабілеттері артады және олардың жалпы тұлғалық дамуы қамтамасыз етіледі.

Қазақ хандығының қайта өрлеу дәуірі туралы осы әдістемелік нұсқаулықтың негізгі мақсаты – оқушылардың тарих пәнін тереңінен түсінуіне және ұлттық тарихымызға деген сүйіспеншілігін қалыптастыруға ықпал ету. Бұл нұсқаулықты жүзеге асыру нәтижесінде оқушылар өз халқының тарихына деген құрмет пен жауапкершілікті сезініп, тарихи санасы жоғары, сыни ойлау қабілеті дамыған тұлғалар болып тәрбиеленеді.

Перспективті жоспар

Сабақ №	Тақырыбы	Мақсаты	Сағат саны	Нәтиже
1	Қазақ хандығының құрылуы	Қазақ хандығының құрылу себептері мен тарихи маңызын түсіндіру	1	Оқушылар Қазақ хандығының құрылуы туралы мәлімет алады
2	Қазақ хандығының алғашқы хандары: Керей мен Жәнібек	Керей мен Жәнібек хандардың рөлін талдау	1	Оқушылар Керей мен Жәнібектің қазақ хандығындағы рөлі мен қызметін түсінеді
3	Қазақ хандығының аумағы	Хандықтың аумағы мен оның тарихи маңызын түсіндіру	1	Оқушылар хандықтың аумағы туралы білімдерін кеңейтеді
4	XV ғасырдағы саяси жағдай	Қазақ хандығының құрылуына әсер еткен саяси жағдайларды түсіндіру	1	Оқушылар XV ғасырдағы саяси оқиғаларды талдайды
5	Қасым хан және оның реформалары	Қасым ханның қызметі мен заңдары туралы білім беру	1	Қасым ханның реформаларын түсініп, оның тарихи маңызын бағалайды
6	Хақназар хан тұсындағы Қазақ хандығы	Хақназар ханның билігі кезіндегі өзгерістерді талдау	1	Хақназар ханның саясаты мен жетістіктерін түсінеді
7	Тәуекел ханның саяси қызметі	Тәуекел ханның сыртқы және ішкі саясатын талдау	1	Тәуекел ханның билігі кезіндегі өзгерістерді түсінеді
8	Есім ханның "Есім ханның ескі жолы"	Есім ханның саясаты мен заңдары туралы мәлімет беру	1	Есім ханның реформаларының маңызын түсінеді
9	Тұрсын ханның бүлігі	Бүліктің себептері мен салдарын талдау	1	Оқушылар тарихи оқиғалардың себептері мен салдарын түсінеді
10	Жәңгір хан және оның ерлігі	Жәңгір ханның батырлығы мен әскери саясатын түсіндіру	1	Жәңгір ханның рөлін бағалап, оның ерлігін түсінеді
11	Қазақ хандығының сыртқы саясаты	Хандықтың көрші мемлекеттермен қарым-қатынасын талдау	1	Оқушылар сыртқы саясаттың ерекшеліктерін біледі
12	Қазақ-Жоңғар соғыстарының басталуы	Соғыстың себептері мен салдарын түсіндіру	1	Оқушылар Қазақ-Жоңғар соғыстарының тарихын меңгереді
13	Бұхар жыраудың хандығы туралы жырлары	Бұхар жыраудың шығармалары арқылы хандықтың саясатын түсіндіру	1	Оқушылар Бұхар жыраудың тарихи рөлін түсінеді
14	Тәуке хан және "Жеті жарғы"	Тәуке ханның заңдары мен саясаты туралы мәлімет беру	1	"Жеті жарғының" қазақ қоғамындағы маңызын түсінеді
15	Абылай ханның тұлғалық келбеті	Абылай ханның саяси және әскери қызметін талдау	1	Абылай ханның ұлтты біріктірудегі рөлін түсінеді
16	Абылай ханның сыртқы саясаты	Абылай ханның көрші елдермен қарым-қатынасын талдау	1	Абылай ханның дипломатиялық қызметін меңгереді
17	Қазақ хандығындағы билер институты	Төле би, Қазыбек би, Әйтеке бидің рөлін талдау	1	Билердің саяси және әлеуметтік рөлін түсінеді
18	Жоңғар шапқыншылығының салдары	Шапқыншылықтың қазақ қоғамына әсерін түсіндіру	1	Жоңғар шапқыншылығының салдарын талдайды
19	"Ақтабан шұбырынды" оқиғасы	Тарихи оқиғаның себептері мен салдарын талдау	1	Қазақ халқының қиын кезеңдерін түсінеді
20	Қазақтардың дәстүрлі шаруашылығы	Қазақ қоғамындағы шаруашылық түрлерін түсіндіру	1	Оқушылар шаруашылықтың маңызын түсінеді
21	Қазақ хандығының әскери құрылымы	Әскери құрылымның ерекшеліктері мен стратегияларын талдау	1	Әскери құрылымның тарихтағы рөлін түсінеді
22	Қазақ хандығының мәдениеті	Қазақ хандығы кезіндегі мәдениетті талдау	1	Оқушылар ұлттық мәдениеттің ерекшеліктерін түсінеді
23	Қазақ хандарының сыртқы байланыстары	Сыртқы қатынастардың хандыққа әсерін түсіндіру	1	Хандықтың сыртқы саясаттағы жетістіктерін біледі
24	Қайта өрлеу дәуірінің қазақ хандығына әсері	Дәуір ерекшеліктерін Қазақ хандығымен байланыстыру	1	Оқушылар тарихтағы әсерлерді түсінеді
25	Ресей және қазақ хандығы	Қазақ хандығының Ресеймен қарым-қатынасын талдау	1	Оқушылар көрші елдермен қатынастарды түсінеді
26	Қазақ хандығы және ислам діні	Исламның қазақ қоғамына әсерін түсіндіру	1	Діннің қоғамдағы маңызын түсінеді
27	Қазақ хандығындағы әлеуметтік құрылым	Қоғамдық құрылым мен оның ерекшеліктерін талдау	1	Қазақ қоғамындағы таптардың рөлін түсінеді
28	Қазақ хандығының ауыз әдебиеті	Ауыз әдебиетінің тарихи маңызын талдау	1	Оқушылар қазақ әдебиетінің рөлін түсінеді
29	Қазақ хандығының құлдырауы	Хандықтың құлдырау себептерін талдау	1	Тарихи процестерді түсінеді
30	Қазақ хандығының мұрасы	Хандықтың қазіргі Қазақстанға әсерін түсіндіру	1	Қазақ хандығының тарихи мұрасын меңгереді
31	Қазақ хандығы және тәуелсіздік идеясы	Хандықтың тәуелсіздік идеясына қосқан үлесін түсіндіру	1	Ұлттық құндылықтарды бағалайды
32	Қазақ хандығының картасы	Тарихи карталарды талдау және аумақтарды анықтау	1	Тарихи география туралы білімін арттырады
33	Қазақ хандығының қайта өрлеу дәуірі: Қорытынды	Курстың негізгі идеяларын қайталау	1	Оқушылар білімдерін жүйелейді
34	Тарихи жоба қорғау	Оқушылардың курсты меңгеруін көрсету	1	Курстың нәтижелері бойынша жеке жұмыстарды қорғайды

Әдістемелік бөлім

Қазақ хандығының құрылуы. Танысу

1. Жеңіл деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Қазақ хандығы 1465-1466 жылдары құрылды. Оның негізін қалаған хандар – Керей мен Жәнібек. Қазақ хандығының құрылуы көшпелі қазақ руларының бірігуіне және біртұтас мемлекет құруға мүмкіндік берді."

Тапсырма 1
Қазақ хандығының құрылу жылы қай жыл?
Жауабы: 1465-1466 жылдар.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 1 балл

• Жауап жартылай дұрыс немесе түсініксіз – 0.5 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Қазақ хандығын кімдер құрды?
Жауабы: Керей мен Жәнібек.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 1 балл

• Жауап жартылай дұрыс немесе түсініксіз – 0.5 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Мәтінге сәйкес Қазақ хандығының құрылуы неге мүмкіндік берді?
Жауабы: Көшпелі қазақ руларының бірігуіне және біртұтас мемлекет құруға мүмкіндік берді.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 1 балл

• Жауап жартылай дұрыс немесе түсініксіз – 0.5 балл

• Жауап қате – 0 балл

2. Қиын деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Қазақ хандығының құрылуы Жетісу өңірінде орын алды. Ол кезде Қазақ хандығының алғашқы астанасы ретінде Шу өзенінің бойындағы Қозыбасы аумағы таңдалды. Бұл оқиға көрші елдердің қазақ руларына қысым көрсетуіне жауап ретінде жүзеге асырылды."

Тапсырма 1
Қазақ хандығы қай жерде құрылды?
Жауабы: Жетісу өңірінде, Шу өзенінің бойындағы Қозыбасы аумағында.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Қазақ хандығының құрылуы қандай тарихи себептерге байланысты болды?
Жауабы: Көрші елдердің қазақ руларына қысым көрсетуі.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Қазақ хандығының алғашқы астанасы қайда болды?
Жауабы: Шу өзенінің бойындағы Қозыбасы аумағында.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс немесе түсініксіз – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

3. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдеріне негізделген тапсырмалар

Тапсырма 1
Қазақ хандығының құрылуы туралы 5 сұрақ құрастырып, сыныптасыңызға қойыңыз.
Мысал:

1. Қазақ хандығы қай жылдары құрылды?

2. Хандықтың алғашқы астанасы қайда болды?

3. Хандықты кімдер басқарды?

4. Қазақ хандығының құрылуына қандай оқиғалар әсер етті?

5. Қазақ хандығының құрылуы қандай тарихи маңызға ие?

Дескриптор:

• Барлық сұрақтар мазмұнға сәйкес және нақты – 2 балл

• Сұрақтардың жартысы дұрыс – 1 балл

• Сұрақтар сәйкес емес немесе қате – 0 балл

Тапсырма 2
Картамен жұмыс: Қазақ хандығының алғашқы аумағын картада белгілеңіз және көрші мемлекеттермен шекараларын анықтаңыз.
Жауабы: Шу мен Талас өзендерінің бойындағы аумақты көрсету.
Дескриптор:

• Аумақты дұрыс белгілейді – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Қате – 0 балл

4. Функционалдық сауаттылықты дамытуға арналған тапсырмалар

Мәтін:
"Қазақ хандығының құрылуының басты мақсаты – қазақ руларының басын қосып, сыртқы жаулардан қорғану. Бұл хандықтың құрылуы қазақ халқының тәуелсіздік жолындағы алғашқы қадамы болды."

Тапсырма 1
Мәтін мазмұны бойынша Қазақ хандығының құрылу мақсатын анықтаңыз.
Жауабы: Қазақ руларының басын қосу және сыртқы жаулардан қорғану.
Дескриптор:

• Жауап мазмұнға сәйкес және толық – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Қате – 0 балл

Тапсырма 2
Мәтінге сүйене отырып, "Тәуелсіздікке алғашқы қадам" деген тіркестің маңызын түсіндіріңіз.
Жауабы: Қазақ хандығының құрылуы қазақ халқының өз мемлекетін құруға ұмтылысын көрсетеді.
Дескриптор:

• Түсіндірме мазмұнға сәйкес және логикалық – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Қате – 0 балл

Бұл тапсырмалар оқушылардың тарихи деректерді меңгеруіне, сыни ойлау қабілеттерін дамытуға және Қазақстан тарихы бойынша білімдерін тереңдетуге арналған. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдері оқу процесін қызықты әрі тиімді етеді.

Қазақ хандығының алғашқы хандары: Керей мен Жәнібек. Танысу

1. Жеңіл деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Керей мен Жәнібек – Қазақ хандығының негізін қалаған тарихи тұлғалар. Олар көшпелі қазақ руларының басын біріктіріп, Жетісу аймағында жаңа хандық құрды. Бұл оқиға қазақ халқының тәуелсіздігін нығайтуға мүмкіндік берді."

Тапсырма 1
Керей мен Жәнібек қандай рөл атқарды?
Жауабы: Керей мен Жәнібек Қазақ хандығының негізін қалаушылар болды.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 1 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 0.5 балл

• Қате – 0 балл

Тапсырма 2
Қазақ хандығы қай жерде құрылды?
Жауабы: Жетісу аймағында.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 1 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 0.5 балл

• Қате – 0 балл

Тапсырма 3
Керей мен Жәнібектің қызметі қазақ халқына қандай пайда әкелді?
Жауабы: Қазақ халқының тәуелсіздігін нығайтуға мүмкіндік берді.
Дескриптор:

• Жауап нақты және толық – 1 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 0.5 балл

• Қате – 0 балл

2. Қиын деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Керей мен Жәнібек XV ғасырда Қазақ хандығының негізін қалап, халықтың бірлігін сақтап қалды. Олар Өзбек хандығынан бөлініп шығып, тәуелсіз мемлекет құруды көздеді. Бұл тарихи шешім қазақтардың ұлттық бірегейлігін қалыптастыруда маңызды рөл атқарды."

Тапсырма 1
Керей мен Жәнібектің Қазақ хандығын құрудағы негізгі мақсаты қандай болды?
Жауабы: Тәуелсіз мемлекет құру және халықтың бірлігін сақтау.
Дескриптор:

• Жауап нақты және толық – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Қате – 0 балл

Тапсырма 2
Керей мен Жәнібек қай хандықтан бөлініп шықты?
Жауабы: Өзбек хандығынан.
Дескриптор:

• Жауап дұрыс және нақты – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс немесе түсініксіз – 1 балл

• Қате – 0 балл

Тапсырма 3
Қазақ хандығының құрылуы қазақ халқының ұлттық бірегейлігіне қалай әсер етті?
Жауабы: Ұлттық бірегейлікті қалыптастыруда маңызды рөл атқарды.
Дескриптор:

• Жауап толық және логикалық – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Қате – 0 балл

3. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдеріне негізделген тапсырмалар

Тапсырма 1
Кестені толтырыңыз:

Хандар	Қызметі	Нәтижесі
Керей
Жәнібек

Жауабы:
Керей – Қазақ хандығының алғашқы ханы. Нәтижесі: Халықты біріктіріп, хандық құрды.
Жәнібек – Қазақ хандығының негізін қалаушылардың бірі. Нәтижесі: Тәуелсіз мемлекеттің құрылуына ықпал етті.
Дескриптор:

• Барлық ұяшықтарды дұрыс толтырса – 2 балл

• Жартылай дұрыс толтырса – 1 балл

• Қате – 0 балл

Тапсырма 2
Керей мен Жәнібек туралы шағын диалог құрастырыңыз.
Мысал:

• Керей мен Жәнібек Қазақ хандығын қашан құрды?

• XV ғасырда, 1465-1466 жылдары.

• Қазақ хандығының құрылу орны қайда?

• Жетісу аймағында.

Дескриптор:

• Диалог мазмұнға сәйкес және нақты – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Қате – 0 балл

4. Функционалдық сауаттылықты дамытуға арналған тапсырмалар

Мәтін:
"Керей мен Жәнібек көшпелі халықтардың басын қосып, жаңа мемлекет құрды. Олар көрші елдермен дипломатиялық қарым-қатынастар орнатып, халықты сыртқы қауіптен қорғады."

Тапсырма 1
Мәтін бойынша Керей мен Жәнібектің үш маңызды әрекетін жазыңыз.
Жауабы:

1. Көшпелі халықтардың басын қосты.

2. Жаңа мемлекет құрды.

3. Дипломатиялық қарым-қатынастар орнатты.
   Дескриптор:

• Үш әрекетті толық жазса – 2 балл

• Бір-екі әрекетті дұрыс жазса – 1 балл

• Қате – 0 балл

Тапсырма 2
Керей мен Жәнібектің әрекеттері қазақ халқына қандай пайда әкелді?
Жауабы: Сыртқы қауіптен қорғады, халықтың бірлігін нығайтты, жаңа мемлекет құрды.
Дескриптор:

• Жауап толық және нақты – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Қате – 0 балл

Бұл тапсырмалар оқушылардың тарихи тұлғалардың рөлін түсініп, талдау қабілетін дамытуға бағытталған. Инновациялық тәсілдер мен ойын элементтері оқушылардың қызығушылығын арттыруға ықпал етеді.

Қазақ хандығының аумағы. Танысу

1. Жеңіл деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Қазақ хандығының алғашқы аумағы Шу мен Талас өзендерінің бойындағы аймақты қамтыды. Кейін хандықтың аумағы Жетісу, Сырдария және Қаратау өңірлеріне дейін кеңейді. Бұл жерлер көшпелі халықтардың тұрақты мекені болды."

Тапсырма 1
Қазақ хандығының алғашқы аумағы қай жерде болды?
Жауабы: Шу мен Талас өзендерінің бойында.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 1 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 0.5 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Қазақ хандығының аумағы кейін қай өңірлерге дейін кеңейді?
Жауабы: Жетісу, Сырдария, Қаратау өңірлеріне дейін.
Дескриптор:

• Барлық өңірлерді дұрыс атаса – 1 балл

• Жартылай дұрыс – 0.5 балл

• Қате – 0 балл

Тапсырма 3
Қазақ хандығының алғашқы аумағы көшпелі халықтарға қандай қызмет атқарды?
Жауабы: Тұрақты мекен болды.
Дескриптор:

• Жауап толық және нақты – 1 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 0.5 балл

• Жауап қате – 0 балл

2. Қиын деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Қазақ хандығының аумағы шығысында Алтайдан батысында Каспий теңізіне дейін, оңтүстігінде Сырдария бойынан солтүстігінде Есіл өзеніне дейін созылды. Бұл кең аумақ көшпелі және отырықшы халықтардың бірлесіп өмір сүруіне жағдай жасады."

Тапсырма 1
Қазақ хандығының аумағының шығыс және батыс шекараларын атаңыз.
Жауабы: Шығысында Алтайдан, батысында Каспий теңізіне дейін.
Дескриптор:

• Жауап толық және нақты – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Қазақ хандығының аумағының оңтүстік және солтүстік шекараларын атаңыз.
Жауабы: Оңтүстігінде Сырдария бойынан, солтүстігінде Есіл өзеніне дейін.
Дескриптор:

• Жауап толық және нақты – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Қазақ хандығының аумағы қандай халықтарға жағдай жасады?
Жауабы: Көшпелі және отырықшы халықтарға.
Дескриптор:

• Жауап толық және нақты – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

3. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдеріне негізделген тапсырмалар

Тапсырма 1
Картамен жұмыс: Қазақ хандығының аумағын картада белгілеңіз. Шығыс, батыс, оңтүстік және солтүстік шекараларын көрсетіңіз.
Жауап: Алтай, Каспий теңізі, Сырдария, Есіл өзенін көрсету.
Дескриптор:

• Аумақты толық және дұрыс белгілейді – 2 балл

• Жартылай дұрыс белгілейді – 1 балл

• Қате белгілейді – 0 балл

Тапсырма 2
Тарихи оқиға құрастыру: Қазақ хандығының аумағын кеңейту барысында қандай қиындықтар туындауы мүмкін еді? Өз ойыңызбен тарихи әңгіме құрастырыңыз.
Жауап үлгісі: Қазақ хандығының аумағы кеңейген сайын көрші елдермен қақтығыстар туындап, жерді қорғау үшін әскери күш қажет болды.
Дескриптор:

• Әңгіме логикалық және тарихи шынайы – 2 балл

• Әңгіме жартылай дұрыс – 1 балл

• Қате немесе сәйкес емес – 0 балл

4. Функционалдық сауаттылықты дамытуға арналған тапсырмалар

Мәтін:
"Қазақ хандығының кең аумағы табиғи ресурстарға бай болды. Бұл жерлерде мал шаруашылығы дамып, сауда-саттық қарқынды жүргізілді. Сонымен қатар, хандықтың аумағы стратегиялық тұрғыдан көрші мемлекеттермен сауда қатынастарын нығайтуға мүмкіндік берді."

Тапсырма 1
Мәтін бойынша Қазақ хандығының аумағының экономикалық маңызын сипаттаңыз.
Жауабы: Мал шаруашылығы дамыды, сауда-саттық қарқынды жүргізілді, көрші мемлекеттермен байланыс нығайды.
Дескриптор:

• Барлық аспектілерді дұрыс сипаттайды – 2 балл

• Жартылай дұрыс сипаттайды – 1 балл

• Қате – 0 балл

Тапсырма 2
Қазақ хандығының аумағы стратегиялық тұрғыдан қандай артықшылықтарға ие болды?
Жауабы: Сауда қатынастарын нығайтуға мүмкіндік берді, табиғи ресурстарға бай болды.
Дескриптор:

• Жауап нақты және толық – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Қате – 0 балл

Бұл тапсырмалар оқушылардың Қазақ хандығының аумағын терең түсініп, талдау қабілеттерін дамытуға бағытталған. Карта, тарихи талдау және ойын әдістері оқу процесін қызықты және мазмұнды етеді.

XV ғасырдағы саяси жағдай. Танысу

1. Жеңіл деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"XV ғасырда Орталық Азияда саяси жағдай күрделі болды. Көшпелі өзбектер мемлекетінен қазақ рулары бөлініп, жаңа Қазақ хандығының негізі қаланды. Бұл кезеңде көрші мемлекеттер арасындағы қақтығыстар жиі орын алды."

Тапсырма 1
XV ғасырда Орталық Азиядағы саяси жағдай қандай болды?
Жауабы: Саяси жағдай күрделі болды, қақтығыстар жиі орын алды.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 1 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 0.5 балл

• Қате – 0 балл

Тапсырма 2
Қазақ рулары қай мемлекеттен бөлініп шықты?
Жауабы: Көшпелі өзбектер мемлекетінен.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 1 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 0.5 балл

• Қате – 0 балл

Тапсырма 3
XV ғасырда жаңа мемлекет қандай атауға ие болды?
Жауабы: Қазақ хандығы.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 1 балл

• Қате – 0 балл

2. Қиын деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"XV ғасырда көшпелі халықтардың арасындағы жер үшін талас және саяси ықпал үшін күрес Қазақ хандығының құрылуына әсер етті. Бұл кезеңде Моғолстанның билеушілері қазақ руларына қолдау көрсетіп, жаңа мемлекеттің қалыптасуына жағдай жасады."

Тапсырма 1
Моғолстан билеушілері Қазақ хандығының құрылуына қалай ықпал етті?
Жауабы: Қазақ руларына қолдау көрсетіп, жаңа мемлекеттің қалыптасуына жағдай жасады.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Қате – 0 балл

Тапсырма 2
XV ғасырдағы жер үшін талас қандай өзгерістерге әкелді?
Жауабы: Қазақ хандығының құрылуына әсер етті.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Қате – 0 балл

Тапсырма 3
XV ғасырдағы саяси жағдай Қазақ хандығының құрылуына қалай әсер етті?
Жауабы: Жер үшін талас және көрші елдер арасындағы қақтығыстар қазақ руларының бірігуіне және жаңа мемлекеттің құрылуына әкелді.
Дескриптор:

• Жауап нақты және толық – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Қате – 0 балл

3. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдеріне негізделген тапсырмалар

Тапсырма 1
Картамен жұмыс: XV ғасырдағы Қазақ хандығының құрылуына ықпал еткен аумақтарды картадан белгілеңіз.
Жауап: Моғолстан аумағы, Шу мен Талас өңірлері.
Дескриптор:

• Барлық аумақтарды дұрыс белгілейді – 2 балл

• Жартылай дұрыс белгілейді – 1 балл

• Қате – 0 балл

Тапсырма 2
Рөлдік ойын: "Қазақ хандығының құрылуы туралы шешім қабылдау".
Міндет: Оқушылар Моғолстан билеушісінің немесе Керей мен Жәнібектің рөлін ойнап, қандай шешім қабылдағанын талқылайды.
Дескриптор:

• Тарихи деректерге сүйенген жауап – 2 балл

• Жартылай дұрыс жауап – 1 балл

• Қате немесе сәйкес емес жауап – 0 балл

4. Функционалдық сауаттылықты дамытуға арналған тапсырмалар

Мәтін:
"XV ғасырда көшпелі өзбектер мемлекеті, Моғолстан және Темір әулеті арасындағы қақтығыстар аймақтағы саяси тұрақсыздықты күшейтті. Осыған байланысты қазақ рулары Моғолстан аумағында тәуелсіздікке ұмтылып, Қазақ хандығын құрды."

Тапсырма 1
XV ғасырдағы саяси тұрақсыздықтың негізгі себептерін жазыңыз.
Жауабы: Көшпелі өзбектер, Моғолстан және Темір әулеті арасындағы қақтығыстар.
Дескриптор:

• Барлық себептерді дұрыс атайды – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Қате – 0 балл

Тапсырма 2
Қазақ руларының Моғолстан аумағында тәуелсіздікке ұмтылуының себептерін түсіндіріңіз.
Жауабы: Саяси тұрақсыздықтан қорғау және тәуелсіз мемлекетті құруға ұмтылыс.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Қате – 0 балл

5. Тест тапсырмалары

Тест 1
XV ғасырда қандай мемлекеттің аумағында Қазақ хандығы құрылды?
A) Темір әулеті
B) Көшпелі өзбектер мемлекеті
C) Моғолстан
D) Алтын Орда
Жауабы: C) Моғолстан
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Қате жауап – 0 балл

Тест 2
XV ғасырда Қазақ хандығының құрылуына әсер еткен негізгі фактор:
A) Жер үшін талас
B) Сауда қатынастары
C) Діни бірлік
D) Шетелдік қолдау
Жауабы: A) Жер үшін талас
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Қате жауап – 0 балл

Бұл тапсырмалар оқушылардың тарихи деректерді түсініп, саяси жағдайларды талдауға қабілеттерін дамытуға бағытталған. Инновациялық және ойын тәсілдері оқу процесін қызықты және мазмұнды етеді.

Қасым хан және оның реформалары. Танысу

1. Жеңіл деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Қасым хан Қазақ хандығын XV ғасырдың соңында және XVI ғасырдың басында басқарды. Оның билігі кезінде Қазақ хандығының аумағы кеңейіп, халық саны миллионға жетті. Қасым ханның заңдары "Қасым ханның қасқа жолы" деп аталды."

Тапсырма 1
Қасым хан Қазақ хандығын қай кезеңде басқарды?
Жауабы: XV ғасырдың соңы және XVI ғасырдың басы.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 1 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 0.5 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Қасым ханның заңдары қалай аталды?
Жауабы: "Қасым ханның қасқа жолы".
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 1 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 0.5 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Қасым хан тұсында Қазақ хандығының халқы қаншаға жетті?
Жауабы: Халқы миллионға жетті.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

2. Қиын деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Қасым ханның билігі кезінде хандықтың аумағы Жайық өзенінен Сырдарияның орта ағысына дейін, Балқаш көлінен Тобыл өзеніне дейін кеңейді. Ол хандықтың басқару жүйесін нығайтып, әскери және саяси тұрақтылықты қамтамасыз етті. "Қасым ханның қасқа жолы" бес бөлімнен тұрды: мүлік заңы, қылмыс заңы, әскери заң, елшілік жолы және жұртшылық заңы."

Тапсырма 1
Қасым ханның заңдарының бес бөлігін атап шығыңыз.
Жауабы:

1. Мүлік заңы.

2. Қылмыс заңы.

3. Әскери заң.

4. Елшілік жолы.

5. Жұртшылық заңы.
   Дескриптор:

• Барлық бөліктерді дұрыс атайды – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Қате – 0 балл

Тапсырма 2
Қасым хан тұсында Қазақ хандығының аумағы қай жерлерді қамтыды?
Жауабы: Жайық өзенінен Сырдарияның орта ағысына дейін, Балқаш көлінен Тобыл өзеніне дейін.
Дескриптор:

• Жауап толық және нақты – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Қасым ханның реформалары Қазақ хандығының дамуына қалай әсер етті?
Жауабы: Басқару жүйесін нығайтты, әскери және саяси тұрақтылықты қамтамасыз етті.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

3. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдеріне негізделген тапсырмалар

Тапсырма 1
Картамен жұмыс: Қасым хан тұсындағы Қазақ хандығының аумағын картада белгілеңіз.
Жауап: Жайық өзенінен Сырдарияға дейін, Балқаш көлінен Тобыл өзеніне дейінгі аумақты көрсету.
Дескриптор:

• Барлық аумақтарды дұрыс белгілейді – 2 балл

• Жартылай дұрыс белгілейді – 1 балл

• Қате – 0 балл

Тапсырма 2
Рөлдік ойын: Қасым ханның заңдарын қорғаушы және сыншы рөлінде пікірсайыс өткізіңіз.
Міндет: Бір топ Қасым ханның реформаларын қолдап дәлел келтіреді, екінші топ оның кемшіліктерін көрсетеді.
Дескриптор:

• Тарихи деректерге сүйеніп сөйлесе – 2 балл

• Жартылай дұрыс пікір білдірсе – 1 балл

• Қате немесе сәйкес емес – 0 балл

4. Функционалдық сауаттылықты дамытуға арналған тапсырмалар

Мәтін:
"Қасым ханның "қасқа жолы" заңдары сол дәуірдегі қоғамның қажеттіліктеріне жауап берді. Бұл заңдар мемлекеттің ішкі тұрақтылығын сақтап, сыртқы қауіптерден қорғануға мүмкіндік берді. Оның реформалары қазақ руларының арасындағы қатынастарды реттеп, әділеттілік принциптерін орнатты."

Тапсырма 1
Мәтін бойынша "Қасым ханның қасқа жолы" заңдарының негізгі мақсаттарын анықтаңыз.
Жауабы: Ішкі тұрақтылықты сақтау, сыртқы қауіптерден қорғану, әділеттілік орнату.
Дескриптор:

• Барлық мақсаттарды дұрыс анықтайды – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Қате – 0 балл

Тапсырма 2
Қасым ханның реформалары қоғамда қандай өзгерістерге әкелді?
Жауабы: Қоғамдық қатынастарды реттеді, әділеттілікті қамтамасыз етті, мемлекеттің тұрақтылығын нығайтты.
Дескриптор:

• Жауап нақты және толық – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Қате – 0 балл

5. Тест тапсырмалары

Тест 1
Қасым ханның заңдары қалай аталды?
A) "Жеті жарғы"
B) "Қасым ханның қасқа жолы"
C) "Алты алаш заңы"
D) "Төрт негіз заңы"
Жауабы: B) "Қасым ханның қасқа жолы"
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Қате жауап – 0 балл

Тест 2
Қасым ханның заңдары қанша бөлімнен тұрды?
A) 3
B) 5
C) 7
D) 10
Жауабы: B) 5
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Қате жауап – 0 балл

Бұл тапсырмалар оқушылардың тарихи деректерді түсініп, Қасым ханның реформаларының маңыздылығын бағалауына мүмкіндік береді. Инновациялық және ойын тәсілдері оқыту процесін қызықты және тиімді етеді.

Хақназар хан тұсындағы Қазақ хандығы. Танысу

1. Жеңіл деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Хақназар хан XVI ғасырдың ортасында Қазақ хандығын басқарды. Оның билігі тұсында хандықтың аумағы кеңейіп, елдің ішкі тұрақтылығы күшейді. Хақназар хан көрші елдермен дипломатиялық қарым-қатынас орнатуға ерекше көңіл бөлді."

Тапсырма 1
Хақназар хан Қазақ хандығын қай кезеңде басқарды?
Жауабы: XVI ғасырдың ортасында.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 1 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 0.5 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Хақназар ханның тұсында Қазақ хандығында қандай өзгерістер болды?
Жауабы: Хандықтың аумағы кеңейді, ішкі тұрақтылық күшейді.
Дескриптор:

• Жауап толық және нақты – 1 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 0.5 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Хақназар хан көрші елдермен қандай байланыс орнатуға көңіл бөлді?
Жауабы: Дипломатиялық қарым-қатынас орнатуға.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

2. Қиын деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Хақназар хан тұсында Қазақ хандығының аумағы Жетісу, Сырдария және Оңтүстік Қазақстан өңірлерін қамтыды. Ол Мәскеу мемлекетімен және Бұхар хандығымен достық қатынастар орнатып, сыртқы саясатта бейбітшілікке қол жеткізді. Хақназар ханның бұл саясаты елдің экономикалық және саяси дамуына негіз болды."

Тапсырма 1
Хақназар хан тұсында Қазақ хандығының аумағы қай жерлерді қамтыды?
Жауабы: Жетісу, Сырдария, Оңтүстік Қазақстан өңірлері.
Дескриптор:

• Барлық өңірлерді дұрыс атайды – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Қате – 0 балл

Тапсырма 2
Хақназар хан сыртқы саясатта қандай елдермен достық қатынас орнатты?
Жауабы: Мәскеу мемлекетімен және Бұхар хандығымен.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Хақназар ханның сыртқы саясаты елге қандай пайда әкелді?
Жауабы: Бейбітшілікке қол жеткізді, елдің экономикалық және саяси дамуына негіз болды.
Дескриптор:

• Жауап толық және логикалық – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

3. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдеріне негізделген тапсырмалар

Тапсырма 1
Картамен жұмыс: Хақназар хан тұсындағы Қазақ хандығының аумағын картадан белгілеңіз.
Жауап: Жетісу, Сырдария, Оңтүстік Қазақстан аумақтарын көрсету.
Дескриптор:

• Барлық аумақтарды дұрыс белгілейді – 2 балл

• Жартылай дұрыс белгілейді – 1 балл

• Қате – 0 балл

Тапсырма 2
Рөлдік ойын: "Хақназар хан және дипломатия".
Міндет: Бір топ Хақназар хан рөлінде, екінші топ Мәскеу мемлекеті мен Бұхар хандығының өкілдері рөлінде келіссөздер жүргізеді.
Дескриптор:

• Тарихи деректерге сүйенген жауап – 2 балл

• Жартылай дұрыс пікір білдірсе – 1 балл

• Қате немесе сәйкес емес жауап – 0 балл

4. Функционалдық сауаттылықты дамытуға арналған тапсырмалар

Мәтін:
"Хақназар ханның бейбітшілікке бағытталған саясаты арқылы Қазақ хандығы экономикалық және саяси тұрғыда нығайды. Бұл саясат көрші елдермен сауда қатынастарының дамуына және халықтың тұрмыс деңгейінің жақсаруына мүмкіндік берді."

Тапсырма 1
Мәтінге сүйене отырып, Хақназар ханның бейбітшілік саясатының негізгі нәтижелерін жазыңыз.
Жауабы: Экономикалық және саяси тұрақтылық нығайды, көрші елдермен сауда қатынастары дамыды, халықтың тұрмыс деңгейі жақсарды.
Дескриптор:

• Барлық нәтижелерді дұрыс жазады – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Қате – 0 балл

Тапсырма 2
Хақназар ханның саясаты қазіргі заманмен қандай байланысқа ие деп ойлайсыз? Өз пікіріңізді жазыңыз.
Жауап үлгісі: Хақназар ханның бейбітшілік саясаты көрші елдермен ынтымақтастық орнатудағы маңызды қадам болып саналады, қазіргі Қазақстан да осы бағытты ұстанады.
Дескриптор:

• Жауап нақты және логикалық – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Қате – 0 балл

5. Тест тапсырмалары

Тест 1
Хақназар хан Қазақ хандығының аумағын қай өңірлерде кеңейтті?
A) Жетісу, Сырдария, Оңтүстік Қазақстан
B) Маңғыстау, Жайық, Алтай
C) Қаратау, Тобыл, Балқаш
D) Алтай, Сырдария, Мәскеу
Жауабы: A) Жетісу, Сырдария, Оңтүстік Қазақстан
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Қате жауап – 0 балл

Тест 2
Хақназар хан қандай елдермен достық қарым-қатынас орнатты?
A) Ресей және Қытай
B) Мәскеу мемлекеті және Бұхар хандығы
C) Темір әулеті және Жоңғар хандығы
D) Алтын Орда және Моғолстан
Жауабы: B) Мәскеу мемлекеті және Бұхар хандығы
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Қате жауап – 0 балл

Бұл тапсырмалар оқушылардың тарихи білімдерін бекітуге, Хақназар ханның рөлін терең түсінуге және функционалдық сауаттылықты дамытуға бағытталған. Инновациялық әдістер мен ойын элементтері оқу процесін қызықты әрі нәтижелі етеді.

Тәуекел ханның саяси қызметі. Танысу

1. Жеңіл деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Тәуекел хан XVI ғасырдың соңында Қазақ хандығын басқарды. Оның билігі кезінде хандықтың саяси жағдайы күшейіп, аумағы кеңейді. Тәуекел хан Бұхар хандығымен және Сібір хандығымен саяси қатынастар орнатты."

Тапсырма 1
Тәуекел хан Қазақ хандығын қай кезеңде басқарды?
Жауабы: XVI ғасырдың соңында.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 1 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 0.5 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Тәуекел ханның тұсында хандықтың саяси жағдайы қандай болды?
Жауабы: Саяси жағдай күшейіп, аумағы кеңейді.
Дескриптор:

• Жауап толық және нақты – 1 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 0.5 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Тәуекел хан қай елдермен саяси қатынастар орнатты?
Жауабы: Бұхар хандығымен және Сібір хандығымен.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

2. Қиын деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Тәуекел ханның билігі кезінде Қазақ хандығының аумағы Сырдария бойындағы қалаларды, Жетісу аймағы мен Тобыл өзенінің маңайын қамтыды. Ол Бұхар хандығымен соғыстар жүргізіп, Ташкент пен Самарқанды қазақ хандығына қосты. Тәуекел ханның саясаты Қазақ хандығының сыртқы ықпалын арттырды."

Тапсырма 1
Тәуекел хан тұсындағы Қазақ хандығының аумағы қай жерлерді қамтыды?
Жауабы: Сырдария бойындағы қалалар, Жетісу аймағы, Тобыл өзенінің маңайы.
Дескриптор:

• Барлық аумақтарды дұрыс атайды – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Қате – 0 балл

Тапсырма 2
Тәуекел ханның Бұхар хандығымен жүргізген соғыстарының нәтижесінде қандай қалалар Қазақ хандығына қосылды?
Жауабы: Ташкент пен Самарқан.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Тәуекел ханның сыртқы саясаты Қазақ хандығының дамуына қалай әсер етті?
Жауабы: Хандықтың аумағы кеңейді, сыртқы ықпалы артты, экономикалық және саяси байланыстар нығайды.
Дескриптор:

• Жауап толық және логикалық – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

3. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдеріне негізделген тапсырмалар

Тапсырма 1
Картамен жұмыс: Тәуекел хан тұсындағы Қазақ хандығының аумағын картадан белгілеңіз.
Жауап: Сырдария бойындағы қалалар, Ташкент, Самарқан, Жетісу аймағы, Тобыл өзені.
Дескриптор:

• Барлық аумақтарды дұрыс белгілейді – 2 балл

• Жартылай дұрыс белгілейді – 1 балл

• Қате – 0 балл

Тапсырма 2
Рөлдік ойын: "Тәуекел ханның дипломатиялық шешімдері".
Міндет: Бір топ Тәуекел ханның рөлінде, екінші топ Бұхар хандығының өкілдері рөлінде келіссөздер жүргізеді.
Дескриптор:

• Тарихи деректерге сүйенген жауап – 2 балл

• Жартылай дұрыс пікір білдірсе – 1 балл

• Қате немесе сәйкес емес жауап – 0 балл

4. Функционалдық сауаттылықты дамытуға арналған тапсырмалар

Мәтін:
"Тәуекел ханның сыртқы саясаты хандықтың аумағын кеңейтуге және сауда қатынастарын нығайтуға мүмкіндік берді. Оның тұсында Қазақ хандығының ықпалы Орта Азия елдерінде күшейді. Бұл кезең Қазақ хандығының саяси қуатының артуымен сипатталады."

Тапсырма 1
Тәуекел ханның сыртқы саясатының негізгі нәтижелерін жазыңыз.
Жауабы: Аумақ кеңейді, сауда қатынастары нығайды, саяси қуат артты.
Дескриптор:

• Барлық нәтижелерді дұрыс анықтайды – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Қате – 0 балл

Тапсырма 2
Тәуекел ханның сыртқы саясаты қазіргі Қазақстанның сыртқы саясатымен қандай ұқсастықтарға ие? Өз пікіріңізді жазыңыз.
Жауап үлгісі: Тәуекел хан сияқты қазіргі Қазақстан да көрші елдермен ынтымақтастық орнатып, саяси және экономикалық тұрақтылыққа ұмтылады.
Дескриптор:

• Жауап нақты және логикалық – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Қате – 0 балл

5. Тест тапсырмалары

Тест 1
Тәуекел хан Бұхар хандығымен жүргізген соғыстардың нәтижесінде қай қалалар Қазақ хандығына қосылды?
A) Тобыл мен Орынбор
B) Сырдария мен Балқаш
C) Ташкент пен Самарқан
D) Мәскеу мен Астрахань
Жауабы: C) Ташкент пен Самарқан
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Қате жауап – 0 балл

Тест 2
Тәуекел хан тұсында Қазақ хандығының саяси жағдайына қандай сипаттама беруге болады?
A) Тұрақсыздық пен құлдырау
B) Саяси тұрақтылық пен аумақтың кеңеюі
C) Экономикалық құлдырау
D) Сыртқы саясаттағы жеңілістер
Жауабы: B) Саяси тұрақтылық пен аумақтың кеңеюі
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Қате жауап – 0 балл

Бұл тапсырмалар оқушылардың Тәуекел ханның саяси қызметін түсініп, тарихи оқиғаларды талдауына бағытталған. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдері тапсырмаларды қызықты әрі тиімді етеді.

Есім хан және "Есім ханның ескі жолы". Танысу

1. Жеңіл деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Есім хан Қазақ хандығын XVII ғасырдың басында басқарды. Оның билігі кезінде Қазақ хандығында ішкі тәртіп күшейіп, заңдар жүйесі енгізілді. Бұл заңдар "Есім ханның ескі жолы" деп аталды."

Тапсырма 1
Есім хан Қазақ хандығын қай кезеңде басқарды?
Жауабы: XVII ғасырдың басында.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 1 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 0.5 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Есім ханның заңдары қалай аталды?
Жауабы: "Есім ханның ескі жолы".
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 1 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 0.5 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Есім ханның заңдарының басты мақсаты қандай болды?
Жауабы: Ішкі тәртіпті күшейту.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

2. Қиын деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Есім ханның заңдары көшпелі қазақ қоғамының қажеттіліктеріне негізделді. Ол әскери, қылмыстық, азаматтық құқықтарды реттеуге бағытталған. "Есім ханның ескі жолы" қазақ қоғамындағы ішкі тұрақтылықты сақтауға, рулық және қоғамдық қатынастарды нығайтуға мүмкіндік берді."

Тапсырма 1
"Есім ханның ескі жолы" қандай құқықтарды реттеуге бағытталды?
Жауабы: Әскери, қылмыстық, азаматтық құқықтарды.
Дескриптор:

• Барлық құқықтарды дұрыс атайды – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Қате – 0 балл

Тапсырма 2
"Есім ханның ескі жолы" қазақ қоғамына қандай пайда әкелді?
Жауабы: Ішкі тұрақтылықты сақтады, рулық және қоғамдық қатынастарды нығайтты.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Есім ханның заңдары қазақ қоғамының қажеттіліктеріне қалай сәйкес келді?
Жауабы: Заңдар көшпелі қоғамның ерекшеліктерін ескеріп, ішкі тәртіпті сақтауға негізделді.
Дескриптор:

• Жауап толық және логикалық – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

3. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдеріне негізделген тапсырмалар

Тапсырма 1
Картамен жұмыс: "Есім ханның ескі жолы" заңдарының қандай өңірлерде іске асырылғанын картадан белгілеңіз.
Жауап: Қазақ хандығының аумағын, негізгі рулық жерлерді белгілеу.
Дескриптор:

• Барлық аумақтарды дұрыс белгілейді – 2 балл

• Жартылай дұрыс белгілейді – 1 балл

• Қате – 0 балл

Тапсырма 2
Рөлдік ойын: "Есім хан және заң қабылдау".
Міндет: Бір топ Есім хан рөлінде, екінші топ қазақ руларының өкілдері ретінде жаңа заңдарға қатысты ұсыныстар береді.
Дескриптор:

• Тарихи деректерге сүйеніп сөйлесе – 2 балл

• Жартылай дұрыс пікір білдірсе – 1 балл

• Қате немесе сәйкес емес жауап – 0 балл

4. Функционалдық сауаттылықты дамытуға арналған тапсырмалар

Мәтін:
"Есім ханның заңдары қоғамда әділеттілікті қамтамасыз етті. Олар ру арасындағы қақтығыстарды шешу, көшпелі өмір салтына бейімделу және әскери тәртіпті сақтау мақсатында жасалды."

Тапсырма 1
Мәтінге сүйене отырып, "Есім ханның ескі жолы" заңдарының үш негізгі мақсатын жазыңыз.
Жауабы:

1. Ру арасындағы қақтығыстарды шешу.

2. Көшпелі өмір салтына бейімделу.

3. Әскери тәртіпті сақтау.
   Дескриптор:

• Барлық мақсаттарды дұрыс анықтайды – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Қате – 0 балл

Тапсырма 2
Есім ханның заңдары қазіргі Қазақстан заңдарымен қандай ұқсастықтарға ие деп ойлайсыз? Өз пікіріңізді жазыңыз.
Жауап үлгісі: Есім ханның заңдары әділеттілікке негізделсе, қазіргі Қазақстан заңдары да қоғамдағы тәртіпті сақтау мен әділдікке бағытталған.
Дескриптор:

• Жауап нақты және логикалық – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Қате – 0 балл

5. Тест тапсырмалары

Тест 1
"Есім ханның ескі жолы" қандай құқықтарды реттеді?
A) Әскери, азаматтық, қылмыстық
B) Сауда, экономикалық, қаржылық
C) Білім беру, мәдениет, ғылым
D) Діни, рухани, философиялық
Жауабы: A) Әскери, азаматтық, қылмыстық
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Қате жауап – 0 балл

Тест 2
"Есім ханның ескі жолы" заңдарының негізгі мақсаты:
A) Экономикалық дамуды арттыру
B) Ішкі тұрақтылықты қамтамасыз ету
C) Халықаралық сауданы дамыту
D) Білім беру жүйесін құру
Жауабы: B) Ішкі тұрақтылықты қамтамасыз ету
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Қате жауап – 0 балл

Бұл тапсырмалар оқушылардың Есім ханның саясаты мен заңдарын түсініп, талдауына бағытталған. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдері тақырыпты тереңірек меңгеруге көмектеседі.

Тұрсын ханның бүлігі. Танысу

1. Жеңіл деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Тұрсын ханның бүлігі XVII ғасырдың басында орын алды. Ол Есім ханға қарсы шықты және өзін тәуелсіз хан деп жариялады. Бұл бүлік қазақ халқының бірлігіне қауіп төндірді."

Тапсырма 1
Тұрсын ханның бүлігі қай кезеңде болды?
Жауабы: XVII ғасырдың басында.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 1 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 0.5 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Тұрсын хан бүлік кезінде өзін қалай жариялады?
Жауабы: Тәуелсіз хан деп жариялады.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 1 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 0.5 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Тұрсын ханның бүлігі қазақ халқына қандай қауіп төндірді?
Жауабы: Қазақ халқының бірлігіне қауіп төндірді.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

2. Қиын деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Тұрсын ханның бүлігі Есім ханның орталықтандырылған билігіне қарсы бағытталды. Ол Түркістан аймағын өз билігіне қаратып, қазақ рулары арасында алауыздық тудырды. Есім хан бүлікті басып, хандықтың тұтастығын қайта қалпына келтірді."

Тапсырма 1
Тұрсын ханның бүлігі қай аймаққа әсер етті?
Жауабы: Түркістан аймағына.
Дескриптор:

• Жауап толық және нақты – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Есім хан бүлікті қалай тоқтатты?
Жауабы: Есім хан бүлікті басып, хандықтың тұтастығын қайта қалпына келтірді.
Дескриптор:

• Жауап толық және логикалық – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Тұрсын ханның бүлігі қазақ рулары арасында қандай әсер туғызды?
Жауабы: Алауыздық тудырды.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

3. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдеріне негізделген тапсырмалар

Тапсырма 1
Картамен жұмыс: Тұрсын ханның бүлігі кезінде негізгі оқиғалар болған аймақтарды картадан белгілеңіз.
Жауап: Түркістан аймағы және оның төңірегі.
Дескриптор:

• Барлық аумақтарды дұрыс белгілейді – 2 балл

• Жартылай дұрыс белгілейді – 1 балл

• Қате – 0 балл

Тапсырма 2
Рөлдік ойын: "Тұрсын ханның және Есім ханның көзқарастары".
Міндет: Бір топ Тұрсын ханның рөлінде бүліктің себептерін түсіндіреді, екінші топ Есім ханның рөлінде бүлікті басу туралы стратегияны ұсынады.
Дескриптор:

• Тарихи деректерге сүйеніп сөйлесе – 2 балл

• Жартылай дұрыс пікір білдірсе – 1 балл

• Қате немесе сәйкес емес жауап – 0 балл

4. Функционалдық сауаттылықты дамытуға арналған тапсырмалар

Мәтін:
"Тұрсын ханның бүлігі Қазақ хандығының ішкі саяси тұрақтылығын бұзды. Бұл бүлік кезінде қазақ рулары арасында бөлінушілік күшейді. Есім хан бұл мәселелерді шешу үшін саяси реформалар жүргізіп, халықтың бірлігін қалпына келтіруге тырысты."

Тапсырма 1
Мәтінге сүйене отырып, Тұрсын ханның бүлігі кезінде туындаған екі негізгі мәселені анықтаңыз.
Жауабы:

1. Ішкі саяси тұрақтылықтың бұзылуы.

2. Қазақ рулары арасында бөлінушіліктің күшеюі.
   Дескриптор:

• Барлық мәселелерді дұрыс анықтайды – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Қате – 0 балл

Тапсырма 2
Есім ханның бүлікті тоқтату үшін қандай әрекеттерге барғанын жазыңыз.
Жауабы: Саяси реформалар жүргізіп, халықтың бірлігін қалпына келтірді.
Дескриптор:

• Жауап толық және логикалық – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Қате – 0 балл

5. Тест тапсырмалары

Тест 1
Тұрсын ханның бүлігі кезінде қай аймақ маңызды рөл атқарды?
A) Жетісу
B) Түркістан
C) Алтай
D) Маңғыстау
Жауабы: B) Түркістан
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Қате жауап – 0 балл

Тест 2
Тұрсын ханның бүлігі қандай қауіпті туғызды?
A) Экономикалық құлдырау
B) Қазақ руларының бірлігінің бұзылуы
C) Сыртқы саясаттағы жеңілістер
D) Діни қайшылықтар
Жауабы: B) Қазақ руларының бірлігінің бұзылуы
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Қате жауап – 0 балл

Бұл тапсырмалар оқушыларға Тұрсын ханның бүлігінің себептерін, салдарын және тарихи маңызын терең түсінуге көмектеседі. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдері оқу процесін тиімді және қызықты етеді.

Жәңгір хан және оның ерлігі. Танысу

1. Жеңіл деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Жәңгір хан XVII ғасырда Қазақ хандығын басқарды. Оның есімі Орбұлақ шайқасымен байланысты. Жәңгір хан аз ғана сарбазбен жоңғар әскеріне қарсы шығып, жеңіске жетті. Бұл шайқас қазақ халқының ерлігінің символы болып саналады."

Тапсырма 1
Жәңгір ханның есімі қандай тарихи оқиғамен байланысты?
Жауабы: Орбұлақ шайқасымен.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 1 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 0.5 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Орбұлақ шайқасында Жәңгір хан неге қарсы шықты?
Жауабы: Жоңғар әскеріне.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Орбұлақ шайқасы қазақ халқы үшін қандай маңызға ие болды?
Жауабы: Қазақ халқының ерлігінің символы болды.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

2. Қиын деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Орбұлақ шайқасы 1643 жылы болды. Жәңгір хан 600 сарбазбен жоңғар әскерінің 50 мыңдық күшіне қарсы тұрды. Шайқаста қазақ сарбаздары жер бедерін шебер пайдаланып, жоңғарларды жеңді. Бұл шайқас Жәңгір ханның әскери дарыны мен халықтың бірлігін көрсетті."

Тапсырма 1
Орбұлақ шайқасы қай жылы болды?
Жауабы: 1643 жылы.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Орбұлақ шайқасында қазақ сарбаздары қандай әдісті қолданды?
Жауабы: Жер бедерін шебер пайдалану.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Орбұлақ шайқасының нәтижесі Қазақ хандығына қалай әсер етті?
Жауабы: Қазақ халқының бірлігін нығайтты, жауға қарсы тұру қабілетін көрсетті.
Дескриптор:

• Жауап толық және логикалық – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

3. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдеріне негізделген тапсырмалар

Тапсырма 1
Картамен жұмыс: Орбұлақ шайқасы болған жерді картадан белгілеңіз және шайқастың географиялық ерекшеліктерін жазыңыз.
Жауап: Орбұлақ шатқалын көрсету, табиғи қорғаныс ретінде қолданылғанын жазу.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Рөлдік ойын: "Жәңгір хан және оның сарбаздары".
Міндет: Бір топ Жәңгір ханның рөлінде шайқасқа дайындық туралы баяндайды, екінші топ жоңғар әскерінің стратегиясын талдайды.
Дескриптор:

• Тарихи деректерге сүйеніп сөйлесе – 2 балл

• Жартылай дұрыс пікір білдірсе – 1 балл

• Қате немесе сәйкес емес жауап – 0 балл

4. Функционалдық сауаттылықты дамытуға арналған тапсырмалар

Мәтін:
"Орбұлақ шайқасы тек әскери шеберлік емес, қазақ халқының бірлігінің жарқын мысалы болды. Жәңгір ханның шешімдері жаудың күшіне қарамастан, жеңіске жетуге мүмкіндік берді. Бұл шайқас болашақ ұрпаққа ерліктің үлгісін көрсетті."

Тапсырма 1
Мәтінге сүйене отырып, Орбұлақ шайқасының қазақ халқы үшін маңызын анықтаңыз.
Жауабы: Ерліктің үлгісі болды, халықтың бірлігін көрсетті, жеңіске жетуге мүмкіндік берді.
Дескриптор:

• Барлық аспектілерді дұрыс анықтайды – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Орбұлақ шайқасынан қандай өмірлік сабақ алуға болады? Өз пікіріңізді жазыңыз.
Жауап үлгісі: Бірлік пен ұйымшылдық арқылы кез келген қиындықты жеңуге болады.
Дескриптор:

• Жауап нақты және логикалық – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

5. Тест тапсырмалары

Тест 1
Орбұлақ шайқасы қай жылы болды?
A) 1643 жылы
B) 1710 жылы
C) 1625 жылы
D) 1655 жылы
Жауабы: A) 1643 жылы
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Қате жауап – 0 балл

Тест 2
Орбұлақ шайқасында қазақ сарбаздары қандай тактиканы қолданды?
A) Ашық шабуыл
B) Қорғаныс үшін жер бедерін пайдалану
C) Күтпеген тыл шабуылы
D) Дипломатиялық келіссөз
Жауабы: B) Қорғаныс үшін жер бедерін пайдалану
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Қате жауап – 0 балл

Бұл тапсырмалар оқушылардың Жәңгір ханның ерлігін және Орбұлақ шайқасының маңызын түсініп, талдауына бағытталған. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдері оқу процесін қызықты әрі тиімді етеді.

Қазақ хандығының сыртқы саясаты. Танысу

1. Жеңіл деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Қазақ хандығының сыртқы саясаты көрші елдермен бейбіт қатынастар орнатуға және аумақтық тұтастықты сақтауға бағытталды. Хандық әсіресе жоңғарлар, Бұхар хандығы және Мәскеу мемлекетімен дипломатиялық байланыстарды нығайтуға тырысты."

Тапсырма 1
Қазақ хандығының сыртқы саясаты қандай мақсаттарды көздеді?
Жауабы: Бейбіт қатынастар орнату және аумақтық тұтастықты сақтау.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 1 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 0.5 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Қазақ хандығы қандай елдермен дипломатиялық байланыстар орнатты?
Жауабы: Жоңғарлар, Бұхар хандығы, Мәскеу мемлекеті.
Дескриптор:

• Барлық елдерді дұрыс атаса – 1 балл

• Жартылай дұрыс – 0.5 балл

• Қате – 0 балл

Тапсырма 3
Қазақ хандығының сыртқы саясатының негізгі ерекшелігі неде?
Жауабы: Бейбітшілікке ұмтылу және дипломатиялық қатынастарды нығайту.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

2. Қиын деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Қазақ хандығының сыртқы саясатының басты бағыттарының бірі жоңғар шапқыншылықтарына қарсы тұру болды. Сонымен қатар, хандық Бұхар хандығымен сауда қатынастарын дамытуға тырысты. Мәскеу мемлекетімен байланыс арқылы қазақ халқының сыртқы қауіптерге қарсы тұруы жеңілдеді."

Тапсырма 1
Қазақ хандығының сыртқы саясаты жоңғар шапқыншылығына қалай қарсы тұрды?
Жауабы: Дипломатиялық келісімдер жүргізу және әскери қорғанысты күшейту арқылы.
Дескриптор:

• Жауап толық және нақты – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Қазақ хандығының Мәскеу мемлекетімен байланысы қандай артықшылықтар берді?
Жауабы: Сыртқы қауіптерге қарсы тұру жеңілдеді.
Дескриптор:

• Жауап нақты және толық – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Қазақ хандығының сауда қатынастарын дамытуда Бұхар хандығының рөлі қандай болды?
Жауабы: Бұхар хандығы Қазақ хандығының негізгі сауда серіктесі болды.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

3. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдеріне негізделген тапсырмалар

Тапсырма 1
Картамен жұмыс: Қазақ хандығының сыртқы саясаттағы негізгі бағыттарын картада белгілеңіз.
Жауап: Жоңғар хандығы, Бұхар хандығы және Мәскеу мемлекетімен байланыс аймақтарын көрсету.
Дескриптор:

• Барлық бағыттарды дұрыс белгілейді – 2 балл

• Жартылай дұрыс белгілейді – 1 балл

• Қате – 0 балл

Тапсырма 2
Рөлдік ойын: "Қазақ хандығының сыртқы саясаты".
Міндет: Бір топ Қазақ хандығының елшілері рөлінде, ал екінші топ жоңғар, Бұхар немесе Мәскеу мемлекетінің өкілдері рөлінде келіссөздер жүргізеді.
Дескриптор:

• Тарихи деректерге сүйеніп сөйлесе – 2 балл

• Жартылай дұрыс пікір білдірсе – 1 балл

• Қате немесе сәйкес емес жауап – 0 балл

4. Функционалдық сауаттылықты дамытуға арналған тапсырмалар

Мәтін:
"Қазақ хандығының сыртқы саясаты дипломатиялық шеберлікке негізделді. Хандық жоңғарлармен соғысып жатқанда, Мәскеумен одақтасып, Бұхар хандығымен сауда байланыстарын нығайтты. Бұл саясат елдің экономикалық және әскери қуатын арттырды."

Тапсырма 1
Мәтінге сүйене отырып, Қазақ хандығының сыртқы саясатының негізгі жетістіктерін жазыңыз.
Жауабы:

1. Мәскеумен одақтастық.

2. Бұхар хандығымен сауда байланыстарының нығаюы.

3. Экономикалық және әскери қуаттың артуы.
   Дескриптор:

• Барлық жетістіктерді дұрыс анықтайды – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Қате – 0 балл

Тапсырма 2
Қазақ хандығының сыртқы саясатының қазіргі Қазақстанның халықаралық саясатымен қандай ұқсастықтары бар деп ойлайсыз?
Жауап үлгісі: Қазіргі Қазақстан да көрші елдермен ынтымақтастық орнатып, бейбітшілікке ұмтылады.
Дескриптор:

• Жауап нақты және логикалық – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

5. Тест тапсырмалары

Тест 1
Қазақ хандығының негізгі сыртқы саяси бағыты:
A) Жоңғарларға қарсы күрес
B) Еуропалық мемлекеттермен байланыс
C) Сауда-саттықты тоқтату
D) Араб елдеріне экспансия
Жауабы: A) Жоңғарларға қарсы күрес
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Қате жауап – 0 балл

Тест 2
Қазақ хандығы Мәскеу мемлекетімен қандай мақсатта байланыс орнатты?
A) Сауда-саттықты нығайту
B) Сыртқы қауіптерге қарсы тұру
C) Діни байланыстарды орнату
D) Экономикалық тәуелсіздікті қамтамасыз ету
Жауабы: B) Сыртқы қауіптерге қарсы тұру
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Қате жауап – 0 балл

Бұл тапсырмалар оқушылардың Қазақ хандығының сыртқы саясатының ерекшеліктерін түсінуіне, тарихи фактілерді талдауына және білімдерін қолдануына мүмкіндік береді. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдері тақырыпты терең меңгеруге көмектеседі.

Қазақ-Жоңғар соғыстарының басталуы. Танысу

1. Жеңіл деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Қазақ-Жоңғар соғыстары XVII ғасырдың басында басталды. Бұл соғыстар жоңғарлардың қазақ жерлерін басып алу ниетімен байланысты болды. Қазақтар өз жерін қорғау үшін ұйымдасқан түрде қарсылық көрсетті."

Тапсырма 1
Қазақ-Жоңғар соғыстары қай кезеңде басталды?
Жауабы: XVII ғасырдың басында.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 1 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 0.5 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Жоңғарлардың негізгі мақсаты қандай болды?
Жауабы: Қазақ жерлерін басып алу.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Қазақ халқы жоңғарларға қалай қарсы тұрды?
Жауабы: Ұйымдасқан түрде қарсылық көрсетті.
Дескриптор:

• Жауап толық және нақты – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

2. Қиын деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Жоңғарлар XVII ғасырдың басында Қазақ хандығына қарсы бірнеше ірі шабуыл ұйымдастырды. Олар Сырдария бойындағы қалаларды басып алуға тырысты. Қазақ сарбаздары ұрыс даласында батырлық танытып, жоңғарлардың басып алу жоспарын бірнеше рет тоқтатты."

Тапсырма 1
Жоңғарлар қай өңірлерді басып алуға тырысты?
Жауабы: Сырдария бойындағы қалаларды.
Дескриптор:

• Жауап толық және нақты – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Қазақ сарбаздары жоңғарлардың басып алу жоспарын қалай тоқтатты?
Жауабы: Ұрыс даласында батырлық танытып, ұйымдасқан түрде қарсы тұрды.
Дескриптор:

• Жауап толық және логикалық – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Қазақ-Жоңғар соғыстарының басталуы Қазақ хандығының қандай мәселелеріне әсер етті?
Жауабы: Хандықтың аумақтық тұтастығына қауіп төнді, ішкі ұйымдастыру мен әскери күштің маңызы артты.
Дескриптор:

• Жауап толық және логикалық – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

3. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдеріне негізделген тапсырмалар

Тапсырма 1
Картамен жұмыс: Жоңғар шапқыншылығы бағыттарын картадан белгілеңіз және қазақ сарбаздарының негізгі қорғаныс орындарын көрсетіңіз.
Жауап: Сырдария бойындағы қалалар, Оңтүстік Қазақстан өңірлері.
Дескриптор:

• Барлық бағыттарды дұрыс белгілейді – 2 балл

• Жартылай дұрыс белгілейді – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Рөлдік ойын: "Қазақ батырларының кеңесі".
Міндет: Бір топ қазақ батырларының рөлінде соғыс стратегиясын ұсынады, екінші топ жоңғарлардың стратегиясын талдайды.
Дескриптор:

• Тарихи деректерге сүйеніп сөйлесе – 2 балл

• Жартылай дұрыс пікір білдірсе – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

4. Функционалдық сауаттылықты дамытуға арналған тапсырмалар

Мәтін:
"Қазақ-Жоңғар соғыстары қазақ жерін сақтау мен халықтың бірлігін нығайтуда маңызды рөл атқарды. Жоңғар шапқыншылығы қазақ халқының батырлық дәстүрін қалыптастырды. Бұл соғыстар қазақ қоғамының ішкі ұйымдастыру жүйесін күшейтті."

Тапсырма 1
Мәтінге сүйене отырып, Қазақ-Жоңғар соғыстарының қазақ халқы үшін маңызын жазыңыз.
Жауабы: Қазақ жерін сақтау, халықтың бірлігін нығайту, батырлық дәстүрді қалыптастыру, ішкі ұйымдастыру жүйесін күшейту.
Дескриптор:

• Барлық аспектілерді дұрыс анықтайды – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Қазақ-Жоңғар соғыстарынан қандай өмірлік сабақ алуға болады?
Жауап үлгісі: Жерді қорғау, бірлік пен ынтымақтастықтың маңызын түсіну.
Дескриптор:

• Жауап нақты және логикалық – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

5. Тест тапсырмалары

Тест 1
Қазақ-Жоңғар соғыстарының басталуы қай кезеңге жатады?
A) XVI ғасырдың ортасы
B) XVII ғасырдың басы
C) XVIII ғасырдың соңы
D) XV ғасырдың басы
Жауабы: B) XVII ғасырдың басы
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Қате жауап – 0 балл

Тест 2
Қазақ-Жоңғар соғыстарының негізгі себептерінің бірі:
A) Сауда қатынастарын дамыту
B) Қазақ жерлерін басып алу
C) Діни алауыздық
D) Халықаралық келіссөздер жүргізу
Жауабы: B) Қазақ жерлерін басып алу
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Қате жауап – 0 балл

Бұл тапсырмалар оқушылардың Қазақ-Жоңғар соғыстарының басталуы туралы білімдерін бекітуге, тарихи оқиғаларды талдауға, логикалық және функционалдық сауаттылығын дамытуға бағытталған. Инновациялық әдістер мен ойын элементтері сабақтың қызықты әрі тиімді өтуіне көмектеседі.

Бұхар жыраудың хандығы туралы жырлары. Танысу

1. Жеңіл деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Бұхар жырау қазақ халқының рухани көшбасшысы болды. Оның жырлары хандардың саясаты мен елдің бірлігі туралы терең ойларды қамтыды. Жырау Абылай ханның тұсында ерекше ықпалға ие болды және оның саяси бағытын қолдады."

Тапсырма 1
Бұхар жырау кім болды?
Жауабы: Қазақ халқының рухани көшбасшысы.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 1 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 0.5 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Бұхар жыраудың жырларында қандай негізгі тақырыптар көтерілді?
Жауабы: Хандардың саясаты мен елдің бірлігі туралы.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Бұхар жырау қай ханның тұсында ерекше ықпалға ие болды?
Жауабы: Абылай ханның тұсында.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

2. Қиын деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Бұхар жырау өз жырларында халықты бірлікке шақырып, хандарды әділетті болуға үндеді. Ол Абылай ханның саясатына сын көзбен қарады, бірақ оны елдің мүддесін қорғауға итермеледі. Жыраудың жырлары қазақ қоғамының саяси және рухани өмірінде ерекше рөл атқарды."

Тапсырма 1
Бұхар жырау өз жырларында хандарды қандай қасиетке үндеді?
Жауабы: Әділетті болуға.
Дескриптор:

• Жауап нақты және толық – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Бұхар жыраудың Абылай ханға қатысты көзқарасы қандай болды?
Жауабы: Сын көзбен қарап, оны елдің мүддесін қорғауға итермеледі.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Бұхар жыраудың жырлары қазақ қоғамының қандай салаларына әсер етті?
Жауабы: Саяси және рухани өміріне.
Дескриптор:

• Жауап толық және логикалық – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

3. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдеріне негізделген тапсырмалар

Тапсырма 1
Мәтіннен үзінді:
"Бірлік болса ел береке,
Татулық болса жан береке."
Міндет: Осы жыр жолдарын талдап, бүгінгі күнге байланысты мысал келтіріңіз.
Жауап: Бірлік пен татулықтың маңызын атап өту, мысалы, қазіргі Қазақстанның бейбіт саясаты.
Дескриптор:

• Талдау толық және дұрыс – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Рөлдік ойын: "Бұхар жырау және Абылай хан арасындағы диалог".
Міндет: Бір топ Бұхар жыраудың рөлінде кеңес береді, екінші топ Абылай ханның рөлінде жауап береді.
Дескриптор:

• Тарихи деректерге сүйенген жауап – 2 балл

• Жартылай дұрыс пікір білдірсе – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

4. Функционалдық сауаттылықты дамытуға арналған тапсырмалар

Мәтін:
"Бұхар жырау елдің бірлігі мен татулығын жырлары арқылы насихаттады. Оның жырлары хандардың әділетті билік жүргізуіне ықпал етті және халықтың патриоттық рухын көтерді."

Тапсырма 1
Мәтінге сүйене отырып, Бұхар жыраудың жырларының қазақ қоғамына үш негізгі әсерін анықтаңыз.
Жауабы:

1. Елдің бірлігі мен татулығын насихаттау.

2. Хандардың әділетті билік жүргізуіне ықпал ету.

3. Халықтың патриоттық рухын көтеру.
   Дескриптор:

• Барлық әсерлерді дұрыс анықтайды – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Бұхар жыраудың жырларынан қандай өмірлік сабақ алуға болады?
Жауап үлгісі: Әділеттілік, бірлік пен патриотизмнің маңызын түсіну.
Дескриптор:

• Жауап нақты және логикалық – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

5. Тест тапсырмалары

Тест 1
Бұхар жыраудың негізгі тақырыптары:
A) Сауда және экономика
B) Бірлік пен әділеттілік
C) Әскери стратегиялар
D) Шетелдік саясат
Жауабы: B) Бірлік пен әділеттілік
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Қате жауап – 0 балл

Тест 2
Бұхар жырау қай ханның саясатына ерекше ықпал етті?
A) Қасым хан
B) Тәуке хан
C) Абылай хан
D) Жәнібек хан
Жауабы: C) Абылай хан
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Қате жауап – 0 балл

Бұл тапсырмалар оқушылардың Бұхар жыраудың хандар мен қазақ қоғамына қосқан үлесін терең түсініп, талдау қабілеттерін дамытуға бағытталған. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдері сабақтың мазмұнын байытады.

Тәуке хан және "Жеті жарғы". Танысу

1. Жеңіл деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Тәуке хан XVII ғасырдың соңында Қазақ хандығын басқарды. Оның билігі кезінде елдің ішкі бірлігі нығайып, арнайы заңдар жүйесі қабылданды. Бұл заңдар "Жеті жарғы" деп аталды."

Тапсырма 1
Тәуке хан Қазақ хандығын қай кезеңде басқарды?
Жауабы: XVII ғасырдың соңында.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 1 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 0.5 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Тәуке ханның заңдары қалай аталды?
Жауабы: "Жеті жарғы".
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 1 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 0.5 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
"Жеті жарғы" заңдарының басты мақсаты қандай болды?
Жауабы: Елдің ішкі бірлігін нығайту.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

2. Қиын деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Тәуке ханның "Жеті жарғысы" қазақ қоғамындағы құқықтық жүйені реттеді. Ол жеті негізгі бөлімнен тұрды: жер дауы, құн дауы, неке, мүлік, әскери тәртіп, елшілік және қоғамдық тәртіп. Бұл заңдар көшпелі қазақ халқының өмір сүру ерекшеліктерін ескере отырып жасалды."

Тапсырма 1
"Жеті жарғы" қандай негізгі бөлімдерден тұрды?
Жауабы: Жер дауы, құн дауы, неке, мүлік, әскери тәртіп, елшілік, қоғамдық тәртіп.
Дескриптор:

• Барлық бөлімдерді дұрыс атайды – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
"Жеті жарғы" қазақ қоғамының қандай қажеттіліктерін ескерді?
Жауабы: Көшпелі өмір салтына тән құқықтық мәселелерді реттеді.
Дескриптор:

• Жауап нақты және толық – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Тәуке ханның "Жеті жарғысы" қазақ қоғамына қандай өзгерістер әкелді?
Жауабы: Құқықтық жүйені реттеді, ішкі тәртіп пен әділеттілікті қамтамасыз етті.
Дескриптор:

• Жауап толық және логикалық – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

3. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдеріне негізделген тапсырмалар

Тапсырма 1
Картамен жұмыс: "Жеті жарғы" заңдарының қай аймақтарда тиімді қолданылғанын картадан белгілеңіз.
Жауап: Қазақ хандығының барлық негізгі аумақтары.
Дескриптор:

• Барлық аймақтарды дұрыс белгілейді – 2 балл

• Жартылай дұрыс белгілейді – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Рөлдік ойын: "Тәуке хан және билер кеңесі".
Міндет: Бір топ Тәуке ханның рөлінде заң жобаларын ұсынады, екінші топ билер ретінде оларды талқылайды.
Дескриптор:

• Тарихи деректерге сүйенген жауап – 2 балл

• Жартылай дұрыс пікір білдірсе – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

4. Функционалдық сауаттылықты дамытуға арналған тапсырмалар

Мәтін:
"Тәуке ханның "Жеті жарғысы" қазақ қоғамындағы қақтығыстарды бейбіт жолмен шешуге мүмкіндік берді. Бұл заңдар әділеттілік қағидаларына негізделген және қазақ халқының дәстүрлері мен салттарын ескерген."

Тапсырма 1
Мәтінге сүйене отырып, "Жеті жарғы" заңдарының негізгі екі ерекшелігін жазыңыз.
Жауабы:

1. Қақтығыстарды бейбіт жолмен шешуге мүмкіндік беру.

2. Дәстүрлер мен салттарды ескеру.
   Дескриптор:

• Барлық ерекшеліктерді дұрыс анықтайды – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
"Жеті жарғының" қазіргі құқықтық жүйемен қандай ұқсастықтары бар деп ойлайсыз?
Жауап үлгісі: Екі жүйе де әділеттілік пен тәртіпті сақтауға бағытталған.
Дескриптор:

• Жауап нақты және логикалық – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

5. Тест тапсырмалары

Тест 1
"Жеті жарғы" қандай құқықтық мәселелерді қамтыды?
A) Сауда және қаржы
B) Жер дауы, құн дауы, әскери тәртіп
C) Білім беру және ғылым
D) Экономикалық саясат
Жауабы: B) Жер дауы, құн дауы, әскери тәртіп
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тест 2
"Жеті жарғы" заңдарының негізгі мақсаты:
A) Халықаралық қатынастарды дамыту
B) Ішкі тұрақтылықты қамтамасыз ету
C) Сауда-саттықты реттеу
D) Экономикалық жүйені дамыту
Жауабы: B) Ішкі тұрақтылықты қамтамасыз ету
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Бұл тапсырмалар оқушылардың Тәуке ханның саясаты мен "Жеті жарғы" заңдарының ерекшеліктерін терең түсінуіне көмектеседі. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдері оқу процесін қызықты әрі мазмұнды етеді.

Абылай ханның тұлғалық келбеті. Танысу

1. Жеңіл деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Абылай хан XVIII ғасырда Қазақ хандығын басқарған көрнекті тұлға. Ол өз билігі кезінде қазақ жерлерінің тұтастығын сақтап, елдің бірлігін нығайтты. Абылай ханның дипломатиялық қабілеті және әскери ерліктері оны қазақ халқының көшбасшысы ретінде танытты."

Тапсырма 1
Абылай хан Қазақ хандығын қай ғасырда басқарды?
Жауабы: XVIII ғасырда.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 1 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 0.5 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Абылай ханның басты жетістіктерінің бірі не болды?
Жауабы: Қазақ жерлерінің тұтастығын сақтау және елдің бірлігін нығайту.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 1 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 0.5 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Абылай хан қандай қабілеттерімен ерекшеленді?
Жауабы: Дипломатиялық қабілеті және әскери ерліктерімен.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

2. Қиын деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Абылай хан өзінің дипломатиялық шеберлігі арқылы Ресей мен Қытай арасында тепе-теңдік саясат ұстанды. Оның әскери тактикалары жоңғарларға қарсы күресте шешуші рөл атқарды. Сонымен қатар, Абылай хан қазақ халқының рухани және мәдени өмірін нығайтуға ерекше көңіл бөлді."

Тапсырма 1
Абылай ханның дипломатиялық саясатындағы негізгі ерекшелік қандай болды?
Жауабы: Ресей мен Қытай арасында тепе-теңдік саясат ұстану.
Дескриптор:

• Жауап нақты және толық – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Абылай ханның әскери тактикалары қай соғыста маңызды рөл атқарды?
Жауабы: Жоңғарларға қарсы күресте.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Абылай хан қазақ халқының қандай салаларына ерекше көңіл бөлді?
Жауабы: Рухани және мәдени өміріне.
Дескриптор:

• Жауап толық және логикалық – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

3. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдеріне негізделген тапсырмалар

Тапсырма 1
Мәтіннен үзінді:
"Бірлік пен батырлық – Абылай ханның мұрасы."
Міндет: Осы жыр жолдарын талдап, Абылай ханның қазақ халқына қосқан үлесін жазыңыз.
Жауап: Абылай хан қазақ халқының бірлігін нығайтып, сыртқы қауіптерден қорғауда батырлық танытты.
Дескриптор:

• Талдау толық және дұрыс – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Рөлдік ойын: "Абылай ханның дипломатиялық кеңесі".
Міндет: Бір топ Абылай ханның рөлінде Ресеймен және Қытаймен қатынастар туралы ұсыныстар береді, екінші топ сол елдердің өкілдері ретінде келіссөз жүргізеді.
Дескриптор:

• Тарихи деректерге сүйенген жауап – 2 балл

• Жартылай дұрыс пікір білдірсе – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

4. Функционалдық сауаттылықты дамытуға арналған тапсырмалар

Мәтін:
"Абылай хан қазақ халқының бірлігін нығайту үшін экономикалық, саяси және рухани салаларда ауқымды реформалар жүргізді. Оның көшбасшылығы қазақ халқының тәуелсіздігін сақтауға негіз болды."

Тапсырма 1
Мәтінге сүйене отырып, Абылай ханның қазақ халқы үшін жасаған негізгі үш жетістігін анықтаңыз.
Жауабы:

1. Қазақ халқының бірлігін нығайту.

2. Экономикалық, саяси және рухани реформалар жүргізу.

3. Халықтың тәуелсіздігін сақтау.
   Дескриптор:

• Барлық жетістіктерді дұрыс анықтайды – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Абылай ханның саясаты қазіргі Қазақстанның дамуымен қандай ұқсастықтарға ие деп ойлайсыз?
Жауап үлгісі: Қазіргі Қазақстан сияқты, Абылай хан да елдің бірлігі мен тәуелсіздігін сақтауға ерекше көңіл бөлді.
Дескриптор:

• Жауап нақты және логикалық – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

5. Тест тапсырмалары

Тест 1
Абылай ханның дипломатиялық саясатының негізгі ерекшелігі:
A) Сауда-саттықты дамыту
B) Ресей мен Қытай арасында тепе-теңдік сақтау
C) Жер реформаларын енгізу
D) Мәдениетті жаңғырту
Жауабы: B) Ресей мен Қытай арасында тепе-теңдік сақтау
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тест 2
Абылай ханның әскери ерліктері қандай мақсатқа бағытталды?
A) Қазақ жерлерін кеңейту
B) Жоңғарларға қарсы күрес
C) Экономикалық тұрақтылықты қамтамасыз ету
D) Мәдени реформалар жүргізу
Жауабы: B) Жоңғарларға қарсы күрес
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Бұл тапсырмалар оқушыларға Абылай ханның тұлғалық қасиеттерін, тарихи маңызын және қазақ халқының тәуелсіздігін сақтаудағы рөлін терең түсінуге көмектеседі. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдері сабақтың қызықты әрі тиімді өтуіне ықпал етеді.

Абылай ханның сыртқы саясаты. Танысу

1. Жеңіл деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Абылай ханның сыртқы саясаты Ресей және Қытай мемлекеттерімен тепе-теңдік орнатуға бағытталды. Ол қазақ жерлерін сақтап қалу және елдің қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін бейбіт дипломатия әдістерін қолданды."

Тапсырма 1
Абылай ханның сыртқы саясатының негізгі бағыты қандай болды?
Жауабы: Ресей және Қытай мемлекеттерімен тепе-теңдік орнату.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 1 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 0.5 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Абылай ханның сыртқы саясаты қандай әдістерге негізделді?
Жауабы: Бейбіт дипломатия әдістеріне.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Абылай хан сыртқы саясатта қандай мәселеге ерекше назар аударды?
Жауабы: Қазақ жерлерін сақтап қалу және елдің қауіпсіздігін қамтамасыз ету.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

2. Қиын деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Абылай ханның сыртқы саясаты Ресей мен Қытай арасындағы тепе-теңдік саясатты ұстанумен ерекшеленді. Ол Ресейден әскери қолдау алып, Қытаймен сауда-саттық байланыстарын нығайтты. Сонымен қатар, Абылай хан жоңғар шапқыншылығына қарсы күресте өз ордасының мүдделерін қорғап қалды."

Тапсырма 1
Абылай хан Ресейден қандай қолдау алды?
Жауабы: Әскери қолдау алды.
Дескриптор:

• Жауап толық және нақты – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Абылай ханның Қытаймен қарым-қатынасы қандай саланы қамтыды?
Жауабы: Сауда-саттық байланыстарын нығайту.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Абылай ханның сыртқы саясаты қазақ халқының қандай мүдделерін қорғады?
Жауабы: Қазақ жерлерінің тұтастығы мен елдің қауіпсіздігі.
Дескриптор:

• Жауап толық және логикалық – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

3. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдеріне негізделген тапсырмалар

Тапсырма 1
Картамен жұмыс: Абылай ханның сыртқы саясатының негізгі бағыттарын картадан белгілеңіз (Ресей, Қытай, жоңғарлармен байланыс).
Жауап: Ресей, Қытай, Жоңғар хандығы аумақтарын белгілеу.
Дескриптор:

• Барлық бағыттарды дұрыс белгілейді – 2 балл

• Жартылай дұрыс белгілейді – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Рөлдік ойын: "Абылай ханның елшілері".
Міндет: Бір топ Ресей мен Қытай өкілдері ретінде келіссөздер жүргізеді, екінші топ Абылай ханның елшілері ретінде қазақ мүддесін қорғайды.
Дескриптор:

• Тарихи деректерге сүйенген жауап – 2 балл

• Жартылай дұрыс пікір білдірсе – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

4. Функционалдық сауаттылықты дамытуға арналған тапсырмалар

Мәтін:
"Абылай хан Ресейден әскери қолдау алып, Қытаймен сауда қатынастарын нығайтты. Бұл саясат қазақ жерлерін сақтап қалу және экономикалық тұрақтылықты қамтамасыз етуге мүмкіндік берді."

Тапсырма 1
Мәтінге сүйене отырып, Абылай ханның сыртқы саясатының екі негізгі нәтижесін анықтаңыз.
Жауабы:

1. Қазақ жерлерін сақтап қалу.

2. Экономикалық тұрақтылықты қамтамасыз ету.
   Дескриптор:

• Барлық нәтижелерді дұрыс анықтайды – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Абылай ханның сыртқы саясатының қазіргі Қазақстанның сыртқы саясатымен қандай ұқсастықтары бар?
Жауап үлгісі: Қазіргі Қазақстан да бейбіт дипломатияны ұстанып, көрші елдермен экономикалық байланыстарды нығайтуға баса назар аударады.
Дескриптор:

• Жауап нақты және логикалық – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

5. Тест тапсырмалары

Тест 1
Абылай хан Ресейден қандай көмек алды?
A) Экономикалық көмек
B) Әскери қолдау
C) Сауда артықшылықтары
D) Білім беру қолдауы
Жауабы: B) Әскери қолдау
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тест 2
Абылай ханның Қытаймен қарым-қатынасындағы басты бағыт:
A) Әскери одақ құру
B) Сауда байланыстарын нығайту
C) Мәдени ынтымақтастық
D) Экономикалық көмек сұрау
Жауабы: B) Сауда байланыстарын нығайту
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Бұл тапсырмалар Абылай ханның сыртқы саясатының негізгі ерекшеліктерін, оның қазақ халқының мүддесін қорғаудағы рөлін түсінуге мүмкіндік береді. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдері сабақтың мазмұнын байытады.

Қазақ хандығындағы билер институты. Танысу

1. Жеңіл деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Қазақ хандығындағы билер институты қазақ қоғамының басқару жүйесінде маңызды рөл атқарды. Билер құқықтық мәселелерді шешіп, әділеттілік орнатуға үлес қосты. Олар халық арасында беделді тұлғалар болды."

Тапсырма 1
Билер институты қазақ қоғамында қандай рөл атқарды?
Жауабы: Құқықтық мәселелерді шешіп, әділеттілік орнатты.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 1 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 0.5 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Билердің негізгі қызметі қандай болды?
Жауабы: Құқықтық мәселелерді шешу және әділеттілік орнату.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Билер қазақ қоғамында қандай тұлғалар ретінде танылды?
Жауабы: Халық арасында беделді тұлғалар.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

2. Қиын деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Билер институты қазақ қоғамындағы құқықтық және саяси мәселелерді шешудің басты құралы болды. Олар «Жеті жарғы» заңдары негізінде халық арасындағы дауларды шешті. Билер хандардың кеңесшісі болып, ел бірлігін сақтау жолында маңызды рөл атқарды."

Тапсырма 1
Билер қандай заңдар негізінде құқықтық мәселелерді шешті?
Жауабы: «Жеті жарғы» заңдары негізінде.
Дескриптор:

• Жауап толық және нақты – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Билердің хандармен қарым-қатынасы қандай сипатта болды?
Жауабы: Олар хандардың кеңесшісі болып, ел бірлігін сақтауда маңызды рөл атқарды.
Дескриптор:

• Жауап толық және логикалық – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Билер институты қазақ қоғамының қандай екі негізгі саласына әсер етті?
Жауабы: Құқықтық және саяси мәселелерге.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

3. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдеріне негізделген тапсырмалар

Тапсырма 1
Мәтіннен үзінді:
"Тура биде туған жоқ, туғанды биде иман жоқ."
Міндет: Осы сөзді талдап, билердің әділеттілік принципін жазыңыз.
Жауап: Билер әділеттілікті сақтау үшін жеке мүдделерден бас тартуы қажет.
Дескриптор:

• Талдау толық және дұрыс – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Рөлдік ойын: "Билер кеңесі".
Міндет: Бір топ билер ретінде халық арасындағы дауды шешеді, екінші топ сол дауға қатысушылардың рөлінде ұсыныстар береді.
Дескриптор:

• Тарихи деректерге сүйенген жауап – 2 балл

• Жартылай дұрыс пікір білдірсе – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

4. Функционалдық сауаттылықты дамытуға арналған тапсырмалар

Мәтін:
"Қазақ қоғамында билер құқықтық және саяси мәселелерді шешумен қатар, ел бірлігін сақтау мен әділеттілік принциптерін нығайтуда маңызды рөл атқарды. Олар өз шешімдерінде қазақ халқының дәстүрлері мен салттарын ескерді."

Тапсырма 1
Мәтінге сүйене отырып, билердің үш негізгі қызметін жазыңыз.
Жауабы:

1. Құқықтық мәселелерді шешу.

2. Ел бірлігін сақтау.

3. Әділеттілік принциптерін нығайту.
   Дескриптор:

• Барлық қызметтерді дұрыс анықтайды – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Билер институтының қазіргі құқықтық жүйемен қандай ұқсастықтары бар?
Жауап үлгісі: Билер дәстүрлі заңдар арқылы әділеттілікті сақтаса, қазіргі құқықтық жүйе заманауи заңдар арқылы қоғамдағы тәртіпті қамтамасыз етеді.
Дескриптор:

• Жауап нақты және логикалық – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

5. Тест тапсырмалары

Тест 1
Билер құқықтық мәселелерді қандай заңдар негізінде шешті?
A) "Жеті жарғы"
B) Қытай заңдары
C) Ресей заңдары
D) Ислам шариғаты
Жауабы: A) "Жеті жарғы"
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тест 2
Билер институтының басты мақсаты:
A) Әскери тәртіпті нығайту
B) Әділеттілік орнату және ел бірлігін сақтау
C) Экономикалық саясатты дамыту
D) Сауда қатынастарын реттеу
Жауабы: B) Әділеттілік орнату және ел бірлігін сақтау
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Бұл тапсырмалар билер институтының қазақ қоғамындағы рөлін, оның құқықтық және саяси жүйеге әсерін түсінуге көмектеседі. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдері сабақтың қызықты әрі мазмұнды өтуіне ықпал етеді.

Жоңғар шапқыншылығының салдары. Танысу

1. Жеңіл деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Жоңғар шапқыншылығы қазақ халқы үшін ауыр зардаптарға әкелді. Елді мекендер қирап, халықтың саны азайды. Шапқыншылықтың салдарынан қазақ жерінің бір бөлігі уақытша жау қолына өтті."

Тапсырма 1
Жоңғар шапқыншылығының негізгі зардаптарының бірі қандай болды?
Жауабы: Елді мекендер қирады, халық саны азайды.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 1 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 0.5 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Жоңғар шапқыншылығы кезінде қазақ жерінің бір бөлігіне не болды?
Жауабы: Жау қолына өтті.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Жоңғар шапқыншылығы қазақ халқына қандай әсер етті?
Жауабы: Халық саны азайды, жерлер уақытша жау қолына өтті.
Дескриптор:

• Жауап нақты және толық – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

2. Қиын деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Жоңғар шапқыншылығы қазақ халқының экономикалық, әлеуметтік және саяси жағдайына ауыр зардап әкелді. Көптеген қазақ рулары өз жерлерін тастап көшуге мәжбүр болды. Бұл оқиға «Ақтабан шұбырынды» атауымен тарихта қалды."

Тапсырма 1
Жоңғар шапқыншылығы қазақ халқының қандай салаларына әсер етті?
Жауабы: Экономикалық, әлеуметтік және саяси салаларына.
Дескриптор:

• Жауап толық және нақты – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
«Ақтабан шұбырынды» дегеніміз не?
Жауабы: Қазақ халқының жерлерін тастап көшуге мәжбүр болған ауыр кезең.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Жоңғар шапқыншылығы қазақ рулары арасында қандай өзгерістерге әкелді?
Жауабы: Қазақ руларының көшуі, жерлерін тастап кетуі, бірлікке ұмтылысы артты.
Дескриптор:

• Жауап толық және логикалық – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

3. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдеріне негізделген тапсырмалар

Тапсырма 1
Мәтіннен үзінді:
"Жоңғар шапқыншылығы қазақ халқының басына түскен ең ауыр кезеңдердің бірі болды."
Міндет: Осы оқиғаның салдарын анықтап, қазіргі заманмен салыстырыңыз.
Жауап: Жоңғар шапқыншылығы халықтың саны азайып, жерлерін тастап кетуіне әкелді. Қазіргі бейбіт заманмен салыстырғанда, бұл кезең елдің дамуын тежеді.
Дескриптор:

• Салыстыру нақты және дұрыс – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Рөлдік ойын: "Қазақ руларының көшбасшылары".
Міндет: Бір топ қазақ руларының көшбасшылары ретінде жоңғарларға қарсы тұру стратегиясын талқылайды, екінші топ осы стратегияның тиімділігін бағалайды.
Дескриптор:

• Тарихи деректерге сүйенген жауап – 2 балл

• Жартылай дұрыс пікір білдірсе – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

4. Функционалдық сауаттылықты дамытуға арналған тапсырмалар

Мәтін:
"Жоңғар шапқыншылығы қазақ халқының рухани және саяси бірлігінің нығаюына түрткі болды. Бұл кезеңде батырлар мен билердің рөлі ерекше артты, халық ұлт ретінде сақталып қалу үшін бірлікке ұмтылды."

Тапсырма 1
Мәтінге сүйене отырып, жоңғар шапқыншылығының екі негізгі жағымды нәтижесін жазыңыз.
Жауабы:

1. Қазақ халқының рухани және саяси бірлігінің нығаюы.

2. Батырлар мен билердің рөлінің артуы.
   Дескриптор:

• Барлық нәтижелерді дұрыс анықтайды – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Жоңғар шапқыншылығының салдары қазіргі Қазақстан тарихының қандай тұстарымен ұқсас деп ойлайсыз?
Жауап үлгісі: Жоңғар шапқыншылығы кезіндегі елдің бірлікке ұмтылысы қазіргі тәуелсіз Қазақстанның дамуымен ұқсас.
Дескриптор:

• Жауап нақты және логикалық – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

5. Тест тапсырмалары

Тест 1
Жоңғар шапқыншылығының негізгі салдары:
A) Қазақ халқының саны артты
B) Елді мекендер қирады
C) Экономикалық тұрақтылық орнады
D) Сауда қатынастары нығайды
Жауабы: B) Елді мекендер қирады
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тест 2
«Ақтабан шұбырынды» қандай оқиғамен байланысты?
A) Қазақ хандығының құрылуы
B) Жоңғар шапқыншылығының салдары
C) Ресеймен қатынастардың орнауы
D) Билер институтының дамуы
Жауабы: B) Жоңғар шапқыншылығының салдары
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Бұл тапсырмалар оқушылардың жоңғар шапқыншылығының салдарын терең түсініп, тарихи оқиғаларды талдауына мүмкіндік береді. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдері сабақтың мазмұнын байытады.

"Ақтабан шұбырынды" оқиғасы. Танысу

1. Жеңіл деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Ақтабан шұбырынды" оқиғасы 1723 жылы басталды. Бұл кезеңде жоңғар шапқыншылығы салдарынан қазақ халқы өз жерлерін тастап, басқа аймақтарға көшуге мәжбүр болды. Халық үлкен қиындықтарға тап болды, бұл оқиға тарихта ауыр кезең ретінде қалды."

Тапсырма 1
"Ақтабан шұбырынды" оқиғасы қай жылы басталды?
Жауабы: 1723 жылы.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 1 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 0.5 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
"Ақтабан шұбырынды" оқиғасының негізгі себебі қандай болды?
Жауабы: Жоңғар шапқыншылығы.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 1 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 0.5 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
"Ақтабан шұбырынды" оқиғасы қазақ халқы үшін қандай кезең болды?
Жауабы: Ауыр кезең.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

2. Қиын деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Ақтабан шұбырынды" оқиғасы кезінде қазақ халқы жоңғарлардың шабуылынан қашып, оңтүстік және батыс аймақтарға көшуге мәжбүр болды. Бұл оқиға халықтың бірлігі мен тәуелсіздігі үшін күрестің маңызды кезеңі болды. Қазақтар ерлігі мен бірлігін сақтап, болашақ жеңістерге негіз қалады."

Тапсырма 1
"Ақтабан шұбырынды" оқиғасы кезінде қазақ халқы қай аймақтарға көшуге мәжбүр болды?
Жауабы: Оңтүстік және батыс аймақтарға.
Дескриптор:

• Жауап толық және нақты – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
"Ақтабан шұбырынды" оқиғасы қазақ халқы үшін қандай маңызға ие болды?
Жауабы: Бұл оқиға халықтың бірлігі мен тәуелсіздігі үшін күрестің маңызды кезеңі болды.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
"Ақтабан шұбырынды" оқиғасы қазақ халқының қандай қасиеттерін көрсетті?
Жауабы: Ерлігі мен бірлігін.
Дескриптор:

• Жауап нақты және логикалық – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

3. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдеріне негізделген тапсырмалар

Тапсырма 1
Мәтіннен үзінді:
"Ел басына күн туғанда, халық бірлікке ұмтылды."
Міндет: Осы сөйлемді талдап, "Ақтабан шұбырынды" оқиғасындағы бірліктің рөлін жазыңыз.
Жауап: Бірлік жоңғарларға қарсы тұруда маңызды рөл атқарды және болашақ жеңістерге негіз болды.
Дескриптор:

• Талдау толық және дұрыс – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Рөлдік ойын: "Қазақ руларының көшбасшыларының кеңесі".
Міндет: Бір топ рулардың көшбасшылары ретінде жоңғар шабуылынан кейінгі жағдайды талқылап, халықты біріктіру жоспарын ұсынады.
Дескриптор:

• Тарихи деректерге сүйенген жауап – 2 балл

• Жартылай дұрыс пікір білдірсе – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

4. Функционалдық сауаттылықты дамытуға арналған тапсырмалар

Мәтін:
"Ақтабан шұбырынды" оқиғасы халықтың жерінен айырылып, жаңа аймақтарға көшуіне себеп болды. Бұл кезеңде қазақ батырлары жоңғарларға қарсы ерлікпен шайқасып, тәуелсіздік үшін күрес жалғасты."

Тапсырма 1
Мәтінге сүйене отырып, "Ақтабан шұбырынды" оқиғасының қазақ жерлеріне тигізген екі салдарын жазыңыз.
Жауабы:

1. Халық жерінен айырылды.

2. Жаңа аймақтарға көшуге мәжбүр болды.
   Дескриптор:

• Барлық салдарды дұрыс анықтайды – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
"Ақтабан шұбырынды" оқиғасынан қандай тарихи сабақ алуға болады?
Жауап үлгісі: Бірлік пен тәуелсіздік үшін күрес қазақ халқының басты құндылықтары болып табылады.
Дескриптор:

• Жауап нақты және логикалық – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

5. Тест тапсырмалары

Тест 1
"Ақтабан шұбырынды" оқиғасының басты себебі:
A) Экономикалық дағдарыс
B) Жоңғар шапқыншылығы
C) Ішкі саяси тұрақсыздық
D) Сауда қатынастарының бұзылуы
Жауабы: B) Жоңғар шапқыншылығы
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тест 2
"Ақтабан шұбырынды" оқиғасы кезінде халық қайда көшуге мәжбүр болды?
A) Солтүстікке
B) Батысқа және оңтүстікке
C) Шығысқа
D) Қытай аумағына
Жауабы: B) Батысқа және оңтүстікке
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Бұл тапсырмалар "Ақтабан шұбырынды" оқиғасының себептері мен салдарын терең түсінуге, қазақ халқының тарихындағы ауыр кезеңді талдауға көмектеседі. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдері тақырыпты меңгеруді жеңілдетеді.

Қазақтардың дәстүрлі шаруашылығы. Танысу

1. Жеңіл деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Қазақтардың дәстүрлі шаруашылығы көшпелі мал шаруашылығы болды. Олар жылқы, қой, түйе және сиыр өсірді. Мал шаруашылығы қазақтардың өмір сүруіне, азық-түлікпен қамтылуына және сауда жасауына негіз болды."

Тапсырма 1
Қазақтардың дәстүрлі шаруашылығының негізгі түрі қандай болды?
Жауабы: Көшпелі мал шаруашылығы.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 1 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 0.5 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Қазақтар қандай жануарларды өсірді?
Жауабы: Жылқы, қой, түйе және сиыр.
Дескриптор:

• Барлық жануарларды дұрыс атаса – 1 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 0.5 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Мал шаруашылығы қазақтарға қандай мақсатта қызмет етті?
Жауабы: Азық-түлікпен қамту, өмір сүру және сауда жасау үшін.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

2. Қиын деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Қазақтардың дәстүрлі шаруашылығы табиғи жағдайларға бейімделді. Жазда жайлауға, қыста қыстауға көшіп отырды. Әр маусымда табиғи ресурстарды тиімді пайдалану арқылы шаруашылықты жүргізу жолдары дамыды. Бұл қазақтардың қоршаған ортаға бейімделу қабілетін көрсетті."

Тапсырма 1
Қазақтардың шаруашылығы табиғи жағдайларға қалай бейімделді?
Жауабы: Жазда жайлауға, қыста қыстауға көшіп отырды.
Дескриптор:

• Жауап толық және нақты – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Мал шаруашылығында табиғи ресурстарды қалай пайдаланды?
Жауабы: Әр маусымда жайылымдық жерлерді тиімді қолдану арқылы.
Дескриптор:

• Жауап толық және логикалық – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Қазақтардың дәстүрлі шаруашылығы қандай қабілеттерді талап етті?
Жауабы: Қоршаған ортаға бейімделу және табиғи ресурстарды тиімді пайдалану.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

3. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдеріне негізделген тапсырмалар

Тапсырма 1
Мәтіннен үзінді:
"Жайлау – жазғы жайылым, ал қыстау – қыстық мекен."
Міндет: Осы екі ұғымды талдап, олардың шаруашылықтағы рөлін жазыңыз.
Жауап: Жайлау – жазғы мал жайылымы, қыстау – қыста малды қорғауға арналған тұрақты мекен.
Дескриптор:

• Талдау толық және дұрыс – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Рөлдік ойын: "Қазақ руларының шаруашылық стратегиясы".
Міндет: Бір топ жайлауға көшу жоспарларын жасайды, екінші топ қыстау кезінде малды сақтау стратегиясын ұсынады.
Дескриптор:

• Тарихи деректерге сүйенген жауап – 2 балл

• Жартылай дұрыс пікір білдірсе – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

4. Функционалдық сауаттылықты дамытуға арналған тапсырмалар

Мәтін:
"Қазақтардың көшпелі шаруашылығы мал саны мен сапасын сақтауға бағытталды. Әр маусымдағы жайылымдық жерлердің ауысуы малдың азық сапасын жақсартты. Бұл халықтың экономикалық тұрақтылығын қамтамасыз етті."

Тапсырма 1
Мәтінге сүйене отырып, көшпелі шаруашылықтың екі негізгі артықшылығын анықтаңыз.
Жауабы:

1. Малдың азық сапасын жақсартты.

2. Экономикалық тұрақтылықты қамтамасыз етті.
   Дескриптор:

• Барлық артықшылықтарды дұрыс анықтайды – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Қазақтардың көшпелі шаруашылығының қазіргі ауыл шаруашылығымен қандай ұқсастықтары бар?
Жауап үлгісі: Қазіргі ауыл шаруашылығында да табиғи ресурстар тиімді қолданылады, мысалы, жайылымдық жерлер.
Дескриптор:

• Жауап нақты және логикалық – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

5. Тест тапсырмалары

Тест 1
Қазақтардың дәстүрлі шаруашылығының негізгі түрі:
A) Егін шаруашылығы
B) Көшпелі мал шаруашылығы
C) Өнеркәсіп
D) Сауда
Жауабы: B) Көшпелі мал шаруашылығы
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тест 2
Қазақтардың жазғы мал жайылымы қалай аталды?
A) Қыстау
B) Жайлау
C) Күздеу
D) Көктеу
Жауабы: B) Жайлау
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Бұл тапсырмалар оқушылардың қазақтардың дәстүрлі шаруашылығы туралы білімдерін тереңдетіп, функционалдық сауаттылықтарын дамытуға бағытталған. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдері сабақты қызықты әрі мазмұнды етеді.

Қазақ хандығының әскери құрылымы. Танысу

1. Жеңіл деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Қазақ хандығының әскери құрылымы негізінен көшпелі өмір салтына бейімделген. Әскердің негізгі күші атты әскерден тұрды. Жасақтар ру-тайпалардан жиналып, әр ру өз батырларын ұсынды. Әскер басшылары ханның сенімді адамдарынан сайланды."

Тапсырма 1
Қазақ хандығы әскерінің негізгі күші неден тұрды?
Жауабы: Атты әскерден.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 1 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 0.5 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Әскер құрамына қандай тұлғалар кірді?
Жауабы: Ру-тайпалардың батырлары.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 1 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 0.5 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Қазақ хандығының әскер басшылары кімдерден сайланды?
Жауабы: Ханның сенімді адамдарынан.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

2. Қиын деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Қазақ хандығының әскери құрылымы үш жүзге бөлінді. Әр жүздің жеке жасағы болды және олар өз билеушісінің басқаруында болды. Жауынгерлер соғыста айбалта, қылыш, садақ, найза секілді қару түрлерін қолданды. Қазақ әскерлері жоңғар шапқыншылығына қарсы күресте ерекше ерлік көрсетті."

Тапсырма 1
Қазақ хандығының әскери құрылымы қалай ұйымдастырылды?
Жауабы: Әскер үш жүзге бөлініп, әр жүздің жеке жасағы болды.
Дескриптор:

• Жауап толық және нақты – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Қазақ әскерлері қандай қару түрлерін қолданды?
Жауабы: Айбалта, қылыш, садақ, найза.
Дескриптор:

• Барлық қаруларды дұрыс атаса – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Қазақ әскерлері қай соғыста ерекше ерлік көрсетті?
Жауабы: Жоңғар шапқыншылығына қарсы күресте.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

3. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдеріне негізделген тапсырмалар

Тапсырма 1
Мәтіннен үзінді:
"Қазақ әскерлері бірлікті сақтау арқылы жеңістерге жетті."
Міндет: Осы сөзді талдап, әскердегі бірліктің рөлін жазыңыз.
Жауап: Бірлік әскердің ұйымдасуына, жауға қарсы күшті болуына және жеңістерге жетуіне ықпал етті.
Дескриптор:

• Талдау толық және дұрыс – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Рөлдік ойын: "Қазақ әскерінің тактикасы".
Міндет: Бір топ қазақ әскерінің тактикасын ұсынады, екінші топ жоңғар шапқыншылығына қарсы қорғаныс жоспарын жасайды.
Дескриптор:

• Тарихи деректерге сүйенген жауап – 2 балл

• Жартылай дұрыс пікір білдірсе – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

4. Функционалдық сауаттылықты дамытуға арналған тапсырмалар

Мәтін:
"Қазақ әскерлері жауынгерлік шеберлігімен танылды. Әскери тәртіп пен қару-жарақтың дұрыс қолданылуы қазақ сарбаздарына жоңғарларға қарсы тұруға мүмкіндік берді. Әскердің ұйымшылдығы елдің тәуелсіздігін сақтап қалуда шешуші рөл атқарды."

Тапсырма 1
Мәтінге сүйене отырып, қазақ әскерінің екі негізгі ерекшелігін жазыңыз.
Жауабы:

1. Жауынгерлік шеберлік.

2. Ұйымшылдық.
   Дескриптор:

• Барлық ерекшеліктерді дұрыс анықтайды – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Қазақ хандығының әскери құрылымы қазіргі Қазақстан Қарулы Күштерімен қандай ұқсастықтарға ие?
Жауап үлгісі: Қазіргі Қазақстан Қарулы Күштері де ұйымдасқан, әскери тәртіпке және бірлікке негізделген.
Дескриптор:

• Жауап нақты және логикалық – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

5. Тест тапсырмалары

Тест 1
Қазақ әскерлері қандай қару түрлерін қолданды?
A) Пулемет
B) Найза, қылыш, садақ
C) Зеңбірек
D) Ұшақ
Жауабы: B) Найза, қылыш, садақ
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тест 2
Қазақ хандығының әскери құрылымы қалай ұйымдастырылды?
A) Ру-тайпалар бойынша
B) Қалалар бойынша
C) Экономикалық аймақтарға бөлінді
D) Сыртқы елдермен бірігіп ұйымдастырылды
Жауабы: A) Ру-тайпалар бойынша
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Бұл тапсырмалар оқушыларға Қазақ хандығының әскери құрылымы туралы терең түсінік береді, олардың тарихи ойлау қабілеттерін және функционалдық сауаттылықтарын дамытады. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдері сабақты қызықты әрі мазмұнды етеді.

Қазақ хандығының мәдениеті. Танысу

1. Жеңіл деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Қазақ хандығының мәдениеті көшпелі өмір салтына негізделді. Қазақтардың әндері мен күйлері халықтың тұрмыс-тіршілігін, ерлік дәуірін және табиғатқа сүйіспеншілігін бейнеледі. Салт-дәстүрлер мен әдет-ғұрыптар қазақ қоғамының рухани байлығының маңызды бөлігі болды."

Тапсырма 1
Қазақ хандығының мәдениеті қандай өмір салтына негізделді?
Жауабы: Көшпелі өмір салтына.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 1 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 0.5 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Қазақтардың әндері мен күйлері нені бейнеледі?
Жауабы: Халықтың тұрмыс-тіршілігін, ерлік дәуірін және табиғатқа сүйіспеншілігін.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Қазақтардың рухани байлығының маңызды бөлігі не болды?
Жауабы: Салт-дәстүрлер мен әдет-ғұрыптар.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

2. Қиын деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Қазақ хандығының мәдениеті ұлттық мұраларды сақтау мен таратуға бағытталған. Көшпелі өмір салтында қолданылған өнер түрлері, әсіресе, терме, күй және батырлар жыры ерекше орын алды. Қазақтың киіз үйі – материалдық мәдениеттің символы, ал бата беру – рухани құндылықтардың көрінісі."

Тапсырма 1
Қазақ хандығының мәдениетінде қандай өнер түрлері ерекше орын алды?
Жауабы: Терме, күй және батырлар жыры.
Дескриптор:

• Барлық өнер түрлерін дұрыс атаса – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Қазақтың киіз үйі мәдениеттің қандай түрін бейнелейді?
Жауабы: Материалдық мәдениеттің символы.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Қазақ хандығының рухани құндылықтарының көрінісі ретінде нені айтуға болады?
Жауабы: Бата беру дәстүрін.
Дескриптор:

• Жауап толық және логикалық – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

3. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдеріне негізделген тапсырмалар

Тапсырма 1
Мәтіннен үзінді:
"Батырлар жыры – қазақтың ұлттық рухының бейнесі."
Міндет: Осы сөйлемді талдап, батырлар жырының мәдениеттегі рөлін жазыңыз.
Жауап: Батырлар жыры қазақ халқының ерлік дәстүрін сақтап, ұрпаққа жеткізді.
Дескриптор:

• Талдау толық және дұрыс – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Рөлдік ойын: "Қазақтың салт-дәстүрлерін түсіндіру".
Міндет: Бір топ қазақтың салт-дәстүрлерін көрсетеді, екінші топ олардың мағынасын талдайды.
Дескриптор:

• Тарихи деректерге сүйенген жауап – 2 балл

• Жартылай дұрыс пікір білдірсе – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

4. Функционалдық сауаттылықты дамытуға арналған тапсырмалар

Мәтін:
"Қазақ хандығының мәдениеті ән мен күй арқылы халықтың өмір салтын, дәстүрін және тарихын бейнеледі. Ұлттық аспаптардың, әсіресе домбыраның, маңызы ерекше болды. Халық шығармашылығы ұрпақтан-ұрпаққа ауызша жеткізіліп отырды."

Тапсырма 1
Мәтінге сүйене отырып, қазақ мәдениетінің екі негізгі ерекшелігін жазыңыз.
Жауабы:

1. Ән мен күй арқылы дәстүр мен тарихты бейнелеу.

2. Ұлттық аспаптар мен ауызша шығармашылықтың маңыздылығы.
   Дескриптор:

• Барлық ерекшеліктерді дұрыс анықтайды – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Қазақтың ұлттық аспаптары қазіргі мәдениетте қандай рөл атқарады?
Жауап үлгісі: Домбыра қазақ мәдениетінің символы ретінде елдің ұлттық бірегейлігін көрсетеді.
Дескриптор:

• Жауап нақты және логикалық – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

5. Тест тапсырмалары

Тест 1
Қазақтың материалдық мәдениетінің символы:
A) Домбыра
B) Киіз үй
C) Батырлар жыры
D) Терме
Жауабы: B) Киіз үй
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тест 2
Қазақ хандығының әндері мен күйлері қандай тақырыптарды қамтыды?
A) Сауда және экономика
B) Тұрмыс, ерлік және табиғат
C) Саяси қатынастар
D) Білім мен ғылым
Жауабы: B) Тұрмыс, ерлік және табиғат
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Бұл тапсырмалар оқушыларға Қазақ хандығының мәдениеті туралы терең түсінік беріп, олардың танымдық қабілеттерін дамытады. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдері сабақтың мазмұнын байытады.

Қазақ хандарының сыртқы байланыстары. Танысу

1. Жеңіл деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Қазақ хандығының хандары Ресей, Қытай және Орта Азия хандықтарымен дипломатиялық байланыстар орнатты. Бұл байланыстар сауда-саттықты дамытуға, бейбітшілік пен тұрақтылықты сақтауға бағытталды. Қазақ хандары көрші елдермен бейбіт келісімдер жасап, елдің мүдделерін қорғауға тырысты."

Тапсырма 1
Қазақ хандары қандай мемлекеттермен дипломатиялық байланыс орнатты?
Жауабы: Ресей, Қытай және Орта Азия хандықтарымен.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 1 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 0.5 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Қазақ хандарының сыртқы байланыстарының негізгі мақсаты қандай болды?
Жауабы: Сауда-саттықты дамыту, бейбітшілік пен тұрақтылықты сақтау.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Қазақ хандары көрші елдермен қандай әрекеттер жасады?
Жауабы: Бейбіт келісімдер жасады.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

2. Қиын деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Абылай хан Ресей мен Қытай арасындағы тепе-теңдік саясатты ұстанып, екі елдің мүдделерін қазақ жерінің қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін пайдаланды. Сонымен қатар, Орта Азия хандықтарымен сауда қатынастарын нығайту арқылы халықтың экономикалық жағдайын жақсартуға ықпал етті."

Тапсырма 1
Абылай ханның сыртқы саясатындағы негізгі принцип қандай болды?
Жауабы: Ресей мен Қытай арасындағы тепе-теңдік саясатты ұстану.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Абылай ханның Орта Азия хандықтарымен байланыстарының нәтижесі қандай болды?
Жауабы: Сауда қатынастары нығайып, халықтың экономикалық жағдайы жақсарды.
Дескриптор:

• Жауап толық және логикалық – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Ресей мен Қытай арасындағы тепе-теңдік саясаты қазақ жеріне қандай әсер етті?
Жауабы: Қазақ жерінің қауіпсіздігін қамтамасыз етті.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

3. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдеріне негізделген тапсырмалар

Тапсырма 1
Мәтіннен үзінді:
"Сыртқы саясат елдің болашағы үшін шешуші рөл атқарды."
Міндет: Осы сөйлемді талдап, қазақ хандарының сыртқы саясатының маңызын жазыңыз.
Жауап: Сыртқы саясат елдің қауіпсіздігін, экономикалық тұрақтылығын және бейбіт өмірді қамтамасыз етті.
Дескриптор:

• Талдау толық және дұрыс – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Рөлдік ойын: "Дипломатиялық кездесу".
Міндет: Бір топ қазақ хандарының елшілері ретінде Ресей немесе Қытай билеушілерімен келіссөз жүргізеді.
Дескриптор:

• Тарихи деректерге сүйенген жауап – 2 балл

• Жартылай дұрыс пікір білдірсе – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

4. Функционалдық сауаттылықты дамытуға арналған тапсырмалар

Мәтін:
"Қазақ хандарының сыртқы саясаты сауда жолдарының қауіпсіздігін қамтамасыз етуге және елдің саяси тәуелсіздігін нығайтуға бағытталды. Бұл саясат арқылы қазақ хандығы өз жерінің тұтастығын сақтап қалды."

Тапсырма 1
Мәтінге сүйене отырып, қазақ хандарының сыртқы саясатының екі негізгі мақсатын анықтаңыз.
Жауабы:

1. Сауда жолдарының қауіпсіздігін қамтамасыз ету.

2. Елдің саяси тәуелсіздігін нығайту.
   Дескриптор:

• Барлық мақсаттарды дұрыс анықтайды – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Қазақ хандарының сыртқы саясаты қазіргі Қазақстанның сыртқы саясатымен қандай ұқсастықтарға ие?
Жауап үлгісі: Қазіргі Қазақстан да көпвекторлы сыртқы саясат ұстанып, көрші елдермен бейбіт қарым-қатынасты нығайтады.
Дескриптор:

• Жауап нақты және логикалық – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

5. Тест тапсырмалары

Тест 1
Абылай ханның сыртқы саясатының негізгі мақсаты:
A) Экономикалық дағдарысты шешу
B) Ресей мен Қытай арасындағы тепе-теңдікті сақтау
C) Әскери күшті нығайту
D) Ішкі саясатты тұрақтандыру
Жауабы: B) Ресей мен Қытай арасындағы тепе-теңдікті сақтау
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тест 2
Қазақ хандарының Орта Азия хандықтарымен байланысының негізгі салдары:
A) Әскери одақ құру
B) Сауда қатынастарын нығайту
C) Мәдени алмасулар
D) Жер дауларын шешу
Жауабы: B) Сауда қатынастарын нығайту
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Бұл тапсырмалар оқушылардың қазақ хандарының сыртқы саясаты туралы білімін кеңейтіп, тарихи ойлау қабілеттерін дамытады. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдері сабақты қызықты әрі мазмұнды етеді.

Қайта өрлеу дәуірінің қазақ хандығына әсері. Танысу

1. Жеңіл деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Қайта өрлеу дәуірі әлемде ғылым мен мәдениеттің жаңа деңгейге көтерілуіне әсер етті. Қазақ хандығына бұл дәуірдің әсері негізінен сауда-саттықтың дамуы, көрші елдермен мәдени байланыстардың кеңеюі арқылы көрінді. Қазақ хандары білім мен дәстүрлерді сақтап, нығайтуға ұмтылды."

Тапсырма 1
Қайта өрлеу дәуірінің қазақ хандығына әсері қандай салаларда көрінді?
Жауабы: Сауда-саттықтың дамуы және мәдени байланыстардың кеңеюі.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 1 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 0.5 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Қазақ хандары Қайта өрлеу дәуірінің әсерімен қандай бағыттарға ерекше көңіл бөлді?
Жауабы: Білім мен дәстүрлерді сақтау және нығайту.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Қайта өрлеу дәуірі әлемге қандай ықпал жасады?
Жауабы: Ғылым мен мәдениеттің жаңа деңгейге көтерілуіне әсер етті.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

2. Қиын деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Қайта өрлеу дәуірі кезінде қазақ хандығының аумағында сауда жолдары маңызды рөл атқарды. Ұлы Жібек жолы арқылы қазақ жері көрші елдермен байланыс орнатты. Бұл дәуірде мәдени алмасулар халықтың рухани дамуына ықпал етті. Сонымен қатар, ислам дінінің ғылым мен білімді дамытуға әсері зор болды."

Тапсырма 1
Қайта өрлеу дәуірінде қазақ хандығының аумағында қандай маңызды сауда жолы өтті?
Жауабы: Ұлы Жібек жолы.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Қайта өрлеу дәуірінде ислам діні қазақ хандығында қандай рөл атқарды?
Жауабы: Ғылым мен білімді дамытуға ықпал етті.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Қайта өрлеу дәуірінің мәдени алмасулары қазақ халқына қандай әсер етті?
Жауабы: Халықтың рухани дамуына ықпал етті.
Дескриптор:

• Жауап толық және логикалық – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

3. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдеріне негізделген тапсырмалар

Тапсырма 1
Мәтіннен үзінді:
"Ұлы Жібек жолы – қазақ жерінің әлеммен байланысының кілті."
Міндет: Осы сөйлемді талдап, Ұлы Жібек жолының қазақ хандығына әсерін жазыңыз.
Жауап: Ұлы Жібек жолы арқылы қазақ хандығы көрші елдермен сауда-саттық және мәдени байланыстар орнатты.
Дескриптор:

• Талдау толық және дұрыс – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Рөлдік ойын: "Қайта өрлеу дәуіріндегі саудагерлер".
Міндет: Бір топ Ұлы Жібек жолы арқылы қазақ жерінен өткен саудагерлердің рөлінде болсын, ал екінші топ олардың қазақ хандығымен байланысын сипаттасын.
Дескриптор:

• Тарихи деректерге сүйенген жауап – 2 балл

• Жартылай дұрыс пікір білдірсе – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

4. Функционалдық сауаттылықты дамытуға арналған тапсырмалар

Мәтін:
"Қайта өрлеу дәуірі қазақ хандығының көрші елдермен байланыстарын нығайтуға ықпал етті. Ұлы Жібек жолы тек сауда ғана емес, мәдени алмасулардың да маңызды бөлігі болды. Қазақ халқының салт-дәстүрлері мен рухани құндылықтары басқа халықтарға таныла бастады."

Тапсырма 1
Мәтінге сүйене отырып, Қайта өрлеу дәуірінің қазақ хандығына екі негізгі әсерін жазыңыз.
Жауабы:

1. Көрші елдермен байланыстарды нығайту.

2. Мәдени алмасуларды дамыту.
   Дескриптор:

• Барлық әсерлерді дұрыс анықтайды – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Қазақ хандығының Қайта өрлеу дәуіріндегі рөлін қазіргі Қазақстанның дамуымен салыстырыңыз.
Жауап үлгісі: Қазіргі Қазақстан да мәдени байланыстарды нығайтып, халықаралық ынтымақтастыққа көңіл бөледі.
Дескриптор:

• Жауап нақты және логикалық – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

5. Тест тапсырмалары

Тест 1
Қайта өрлеу дәуірінде қазақ хандығының аумағындағы маңызды сауда жолы:
A) Қара теңіз жолы
B) Ұлы Жібек жолы
C) Солтүстік теңіз жолы
D) Үндістан жолы
Жауабы: B) Ұлы Жібек жолы
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тест 2
Қайта өрлеу дәуірі қазақ хандығының қандай саласына ерекше әсер етті?
A) Әскери құрылым
B) Саяси тұрақтылық
C) Сауда-саттық және мәдени байланыстар
D) Экономикалық реформалар
Жауабы: C) Сауда-саттық және мәдени байланыстар
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Бұл тапсырмалар Қайта өрлеу дәуірінің қазақ хандығына әсерін терең түсінуге, қазақ халқының тарихи байланыстарын талдауға мүмкіндік береді. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдері сабақты қызықты және мазмұнды етеді.

Ресей және Қазақ хандығы. Танысу

1. Жеңіл деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Ресей мен Қазақ хандығы арасындағы байланыстар XVII ғасырдан бастап дамыды. Ресей сауда қатынастарын орнатуға ұмтылса, Қазақ хандығы қауіпсіздік пен саяси тұрақтылықты қамтамасыз етуге тырысты. Бұл байланыстар қазақ даласында сауда-саттықты дамытуға ықпал етті."

Тапсырма 1
Ресей мен Қазақ хандығы арасындағы байланыстар қай ғасырдан бастап дамыды?
Жауабы: XVII ғасырдан бастап.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 1 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 0.5 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Ресей қандай мақсатта Қазақ хандығымен байланыс орнатуға ұмтылды?
Жауабы: Сауда қатынастарын орнатуға.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Қазақ хандығы Ресеймен байланыста қандай мәселелерді шешуге тырысты?
Жауабы: Қауіпсіздік пен саяси тұрақтылықты қамтамасыз ету.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

2. Қиын деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"XVIII ғасырдың ортасында Ресей Қазақ хандығына ықпал ету үшін түрлі саяси және экономикалық әдістерді қолданды. Ресейдің негізгі мақсаты қазақ даласын өз бақылауына алу болды. Қазақ хандары Ресеймен байланыс орнату арқылы өз жерлерін қорғауға тырысты, бірақ бұл Ресейдің отарлау саясатын әлсірете алмады."

Тапсырма 1
Ресейдің Қазақ хандығына ықпал етуінің негізгі мақсаты қандай болды?
Жауабы: Қазақ даласын өз бақылауына алу.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Қазақ хандары Ресеймен байланыс орнату арқылы қандай мәселені шешуге тырысты?
Жауабы: Өз жерлерін қорғауға.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Ресейдің отарлау саясаты Қазақ хандығына қандай әсер етті?
Жауабы: Қазақ даласын бақылауға алып, саяси тәуелсіздікті әлсіретті.
Дескриптор:

• Жауап толық және логикалық – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

3. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдеріне негізделген тапсырмалар

Тапсырма 1
Мәтіннен үзінді:
"Ресейдің отарлау саясаты қазақ халқының саяси және экономикалық құрылымына әсер етті."
Міндет: Осы сөйлемді талдап, отарлау саясатының салдарын сипаттаңыз.
Жауап: Отарлау саясаты қазақ халқының саяси тәуелсіздігін әлсіретіп, экономикалық мүмкіндіктерін шектеді.
Дескриптор:

• Талдау толық және дұрыс – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Рөлдік ойын: "Қазақ хандарының Ресеймен дипломатиялық қарым-қатынасы".
Міндет: Бір топ қазақ хандарының елшілері ретінде Ресейге ұсыныс жасайды, екінші топ Ресей саясатының мақсатын түсіндіреді.
Дескриптор:

• Тарихи деректерге сүйенген жауап – 2 балл

• Жартылай дұрыс пікір білдірсе – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

4. Функционалдық сауаттылықты дамытуға арналған тапсырмалар

Мәтін:
"Ресей мен Қазақ хандығы арасындағы байланыстар сауда-саттық пен дипломатиялық қатынастардың дамуына негізделді. Алайда Ресейдің отарлау саясаты қазақ жерлерін басқару жүйесін өзгертуге және жергілікті халықтың құқықтарын шектеуге бағытталды."

Тапсырма 1
Мәтінге сүйене отырып, Ресей мен Қазақ хандығы арасындағы байланыстардың екі негізгі ерекшелігін жазыңыз.
Жауабы:

1. Сауда-саттық пен дипломатиялық қатынастардың дамуы.

2. Отарлау саясатының жергілікті басқару жүйесіне әсері.
   Дескриптор:

• Барлық ерекшеліктерді дұрыс анықтайды – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Қазақ хандығының Ресеймен байланысының қазіргі Қазақстанның сыртқы саясатымен қандай ұқсастықтары бар?
Жауап үлгісі: Қазіргі Қазақстан да бейбіт қарым-қатынастар мен сауда байланыстарын нығайтуға ұмтылады.
Дескриптор:

• Жауап нақты және логикалық – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

5. Тест тапсырмалары

Тест 1
Ресей мен Қазақ хандығы арасындағы байланыстардың негізгі себебі:
A) Сауда қатынастарын дамыту
B) Қазақ хандығын қолдау
C) Әскери күштерді нығайту
D) Мәдени алмасулар
Жауабы: A) Сауда қатынастарын дамыту
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тест 2
XVIII ғасырда Ресей Қазақ хандығына қандай саясатты ұстанды?
A) Қолдау саясаты
B) Тәуелсіздікті нығайту
C) Отарлау саясаты
D) Достық қарым-қатынас
Жауабы: C) Отарлау саясаты
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Бұл тапсырмалар оқушылардың Ресей мен Қазақ хандығы арасындағы байланыстардың ерекшеліктері мен салдарын түсінуіне көмектеседі, тарихи ойлау және талдау қабілеттерін дамытады. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдері сабақтың қызықтылығын арттырады.

Қазақ хандығы және ислам діні. Танысу

1. Жеңіл деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Қазақ хандығында ислам діні халықтың рухани және мәдени өмірінің маңызды бөлігі болды. Хандар ислам қағидаларын насихаттап, шариғат нормаларын енгізуге тырысты. Ислам қазақтардың әдет-ғұрыптары мен салт-дәстүрлерімен тығыз байланыста дамыды."

Тапсырма 1
Ислам діні қазақ хандығында қандай рөл атқарды?
Жауабы: Рухани және мәдени өмірдің маңызды бөлігі болды.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 1 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 0.5 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Қазақ хандары ислам дінін қалай қолдады?
Жауабы: Ислам қағидаларын насихаттап, шариғат нормаларын енгізуге тырысты.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Ислам діні қазақтардың қандай салаларымен тығыз байланыста дамыды?
Жауабы: Әдет-ғұрыптар мен салт-дәстүрлерімен.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

2. Қиын деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Ислам діні қазақ қоғамында білім мен ғылымды дамытуға ықпал етті. Медреселер ашылып, діни біліммен қатар жаратылыстану ғылымдары да оқытылды. Шариғат заңдары халықтың күнделікті өмірінде қолданылып, әділеттілік пен тәртіпті қамтамасыз етті."

Тапсырма 1
Ислам діні қазақ қоғамында білім беруге қалай ықпал етті?
Жауабы: Медреселер ашылып, діни және жаратылыстану ғылымдары оқытылды.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Шариғат заңдары қазақ қоғамында қандай қызмет атқарды?
Жауабы: Әділеттілік пен тәртіпті қамтамасыз етті.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Исламның білім мен ғылымды дамытудағы рөлін мысалдар арқылы түсіндіріңіз.
Жауабы: Медреселерде математика, астрономия және медицина оқытылды, бұл қазақ қоғамында білім деңгейін арттырды.
Дескриптор:

• Жауап толық және логикалық – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

3. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдеріне негізделген тапсырмалар

Тапсырма 1
Мәтіннен үзінді:
"Медреселер қазақ қоғамында білім орталықтары болды."
Міндет: Осы сөйлемді талдап, медреселердің қоғамдағы маңызын жазыңыз.
Жауап: Медреселер қазақ қоғамында білім мен ғылымның дамуына ықпал етті, халық арасында сауаттылықты арттырды.
Дескриптор:

• Талдау толық және дұрыс – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Рөлдік ойын: "Шариғат заңдарына негізделген сот".
Міндет: Бір топ шариғат заңдары бойынша әділетті шешім қабылдайды, екінші топ сол шешімнің негіздерін талдайды.
Дескриптор:

• Тарихи деректерге сүйенген жауап – 2 балл

• Жартылай дұрыс пікір білдірсе – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

4. Функционалдық сауаттылықты дамытуға арналған тапсырмалар

Мәтін:
"Қазақ хандығында ислам діні халықтың өмір салтын қалыптастыруда ерекше рөл атқарды. Ислам арқылы білім, әділеттілік және рухани құндылықтар насихатталды. Бұл қоғамның дамуы мен бірлігін қамтамасыз етті."

Тапсырма 1
Мәтінге сүйене отырып, ислам дінінің қазақ қоғамына үш негізгі әсерін жазыңыз.
Жауабы:

1. Білім мен ғылымды дамыту.

2. Әділеттілікті насихаттау.

3. Рухани құндылықтарды нығайту.
   Дескриптор:

• Барлық әсерлерді дұрыс анықтайды – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Қазақ қоғамындағы ислам дінінің рөлін қазіргі Қазақстанның рухани өмірімен салыстырыңыз.
Жауап үлгісі: Қазіргі Қазақстанда да ислам діні рухани құндылықтарды нығайтып, халықтың бірлігін сақтауға ықпал етеді.
Дескриптор:

• Жауап нақты және логикалық – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

5. Тест тапсырмалары

Тест 1
Ислам дінінің қазақ қоғамына ықпалы:
A) Сауда байланыстарын дамыту
B) Білім мен ғылымды дамыту
C) Саяси тұрақтылық орнату
D) Әскери күшті нығайту
Жауабы: B) Білім мен ғылымды дамыту
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тест 2
Қазақ хандығында ислам діні арқылы қандай заңдар қолданылды?
A) Конституциялық заңдар
B) Шариғат заңдары
C) Әкімшілік заңдар
D) Экономикалық заңдар
Жауабы: B) Шариғат заңдары
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Бұл тапсырмалар оқушылардың ислам дінінің қазақ қоғамындағы рөлін түсінуге, рухани және тарихи байланыстарды талдауға көмектеседі. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдері тақырыпты меңгеруді жеңілдетеді.

Қазақ хандығындағы әлеуметтік құрылым. Танысу

1. Жеңіл деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Қазақ хандығында әлеуметтік құрылым үш негізгі топтан тұрды: ақсүйектер, қарапайым халық және құлдар. Ақсүйектерге хандар, сұлтандар, билер мен батырлар кірді. Қарапайым халықты малшылар мен егіншілер құрады, ал құлдар ең төменгі әлеуметтік топ саналды."

Тапсырма 1
Қазақ хандығындағы әлеуметтік құрылым қандай үш топтан тұрды?
Жауабы: Ақсүйектер, қарапайым халық, құлдар.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 1 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 0.5 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Ақсүйектер тобына кімдер кірді?
Жауабы: Хандар, сұлтандар, билер, батырлар.
Дескриптор:

• Барлық мүшелерді дұрыс атаса – 1 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 0.5 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Қарапайым халықтың негізгі қызметі қандай болды?
Жауабы: Мал бағу және егіншілікпен айналысу.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

2. Қиын деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Ақсүйектер ханды басқару мен сот жүйесін жүргізуге жауапты болды. Қарапайым халық шаруашылықтың негізгі тірегі болды, ал құлдар ең ауыр еңбекпен айналысты. Әлеуметтік құрылымда әр топтың өз рөлі мен міндеті айқындалды."

Тапсырма 1
Ақсүйектер Қазақ хандығының басқару жүйесінде қандай рөл атқарды?
Жауабы: Ханды басқару мен сот жүйесін жүргізуге жауапты болды.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Қарапайым халық Қазақ хандығының шаруашылық жүйесінде қандай рөл атқарды?
Жауабы: Шаруашылықтың негізгі тірегі болды.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Құлдардың әлеуметтік құрылымдағы рөлін сипаттаңыз.
Жауабы: Ең ауыр еңбекпен айналысты.
Дескриптор:

• Жауап толық және логикалық – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

3. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдеріне негізделген тапсырмалар

Тапсырма 1
Мәтіннен үзінді:
"Әлеуметтік құрылым қоғамның тұрақтылығы мен үйлесімділігін қамтамасыз етті."
Міндет: Осы сөйлемді талдап, әлеуметтік құрылымның маңыздылығын жазыңыз.
Жауап: Әлеуметтік құрылым әр топтың міндеттерін анықтап, қоғамда тәртіп пен үйлесімділік орнатты.
Дескриптор:

• Талдау толық және дұрыс – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Рөлдік ойын: "Қазақ хандығындағы үш әлеуметтік топтың жиыны".
Міндет: Бір топ ақсүйектер ретінде басқару мәселесін талқылайды, екінші топ қарапайым халықтың шаруашылық міндеттерін сипаттайды, үшінші топ құлдардың өмірін бейнелейді.
Дескриптор:

• Тарихи деректерге сүйенген жауап – 2 балл

• Жартылай дұрыс пікір білдірсе – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

4. Функционалдық сауаттылықты дамытуға арналған тапсырмалар

Мәтін:
"Қазақ хандығының әлеуметтік құрылымы әр топтың өз рөлі мен міндеттерін нақты белгіледі. Бұл қоғамның тұрақтылығы мен тиімді жұмыс істеуіне ықпал етті. Әрбір топтың міндеттері қоғамның дамуына әсер етті."

Тапсырма 1
Мәтінге сүйене отырып, Қазақ хандығының әлеуметтік құрылымының екі негізгі ерекшелігін анықтаңыз.
Жауабы:

1. Әр топтың рөлі мен міндеттері нақты белгіленді.

2. Қоғамның тұрақтылығы мен тиімді жұмыс істеуіне ықпал етті.
   Дескриптор:

• Барлық ерекшеліктерді дұрыс анықтайды – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Қазақ хандығының әлеуметтік құрылымын қазіргі қоғамның құрылымымен салыстырыңыз.
Жауап үлгісі: Қазіргі қоғамда да әр әлеуметтік топтың өз міндеттері бар, бірақ тең құқықтық және мүмкіндіктер барынша қамтамасыз етілген.
Дескриптор:

• Жауап нақты және логикалық – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

5. Тест тапсырмалары

Тест 1
Қазақ хандығының әлеуметтік құрылымына кірмейтін топ:
A) Ақсүйектер
B) Қарапайым халық
C) Саудагерлер
D) Құлдар
Жауабы: C) Саудагерлер
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тест 2
Қазақ хандығында шаруашылықтың негізгі тірегі кімдер болды?
A) Ақсүйектер
B) Қарапайым халық
C) Құлдар
D) Жауынгерлер
Жауабы: B) Қарапайым халық
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Бұл тапсырмалар Қазақ хандығындағы әлеуметтік құрылымның ерекшеліктерін талдауға және оны түсінуге көмектеседі. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдері сабақтың мазмұнын байытады.

Қазақ хандығының ауыз әдебиеті. Танысу

1. Жеңіл деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Қазақ хандығының ауыз әдебиеті батырлар жыры, ертегілер, шешендік сөздер және жыр-дастандар сияқты жанрларды қамтыды. Бұл шығармалар халықтың тұрмыс-тіршілігі, ерлік істері және өмірлік құндылықтарын бейнеледі."

Тапсырма 1
Қазақ хандығының ауыз әдебиетінде қандай жанрлар болды?
Жауабы: Батырлар жыры, ертегілер, шешендік сөздер, жыр-дастандар.
Дескриптор:

• Барлық жанрларды толық атаған – 1 балл

• Жартылай дұрыс жауап – 0.5 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Қазақ хандығының ауыз әдебиеті қандай тақырыптарды қамтыды?
Жауабы: Тұрмыс-тіршілік, ерлік істері, өмірлік құндылықтар.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Батырлар жыры қазақ халқының қандай құндылықтарын бейнеледі?
Жауабы: Ерлік пен батылдық.
Дескриптор:

• Жауап толық және нақты – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

2. Қиын деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Ауыз әдебиеті қазақ халқының тарихи жадының негізгі көзі болды. Батырлар жырында қазақ батырларының ерлігі мен елге деген сүйіспеншілігі жырланды. Шешендік сөздерде ақыл-кеңес пен әділеттілік идеялары насихатталды. Бұл шығармалар ұрпақтан-ұрпаққа ауызша жеткізіліп отырды."

Тапсырма 1
Қазақ хандығының батырлар жырында қандай құндылықтар бейнеленді?
Жауабы: Батырлардың ерлігі мен елге деген сүйіспеншілігі.
Дескриптор:

• Жауап толық және логикалық – 2 балл

• Жартылай дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Шешендік сөздер қазақ қоғамында қандай рөл атқарды?
Жауабы: Ақыл-кеңес пен әділеттілік идеяларын насихаттады.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 2 балл

• Жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Қазақ хандығының ауыз әдебиеті қалай сақталып отырды?
Жауабы: Ұрпақтан-ұрпаққа ауызша жеткізіліп отырды.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 2 балл

• Жауап қате – 0 балл

3. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдеріне негізделген тапсырмалар

Тапсырма 1
Мәтіннен үзінді:
"Батырлар жырлары халықтың ерлік тарихын бейнеледі."
Міндет: Осы сөйлемді талдап, батырлар жырларының тәрбиелік маңызын сипаттаңыз.
Жауап: Батырлар жырлары жастарды ерлікке, елге қызмет етуге тәрбиеледі.
Дескриптор:

• Талдау толық және дұрыс – 2 балл

• Жартылай дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Рөлдік ойын: "Батырлар жырындағы басты кейіпкерлер".
Міндет: Бір топ жырдан үзінді оқиды, екінші топ кейіпкерлердің мінез-құлқы мен іс-әрекетін талдайды.
Дескриптор:

• Тарихи және әдеби мәліметтерге негізделген жауап – 2 балл

• Жартылай дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

4. Функционалдық сауаттылықты дамытуға арналған тапсырмалар

Мәтін:
"Қазақ хандығының ауыз әдебиеті халықтың тұрмысын, салт-дәстүрлерін және өмірлік құндылықтарын бейнелей отырып, қоғамның рухани дамуына үлес қосты. Бұл шығармалар жастарды патриотизм мен адамгершілікке тәрбиеледі."

Тапсырма 1
Мәтінге сүйене отырып, ауыз әдебиетінің екі негізгі қызметін анықтаңыз.
Жауабы:

1. Қоғамның рухани дамуына үлес қосты.

2. Жастарды патриотизм мен адамгершілікке тәрбиеледі.
   Дескриптор:

• Барлық қызметтерді дұрыс анықтаған – 2 балл

• Жартылай дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Қазақ хандығының ауыз әдебиетінен қазіргі әдебиетке қандай сабақ алуға болады?
Жауап үлгісі: Қазақ ауыз әдебиеті ұлттық құндылықтарды сақтап, жаңа буынның тәрбиесіне ықпал етеді.
Дескриптор:

• Жауап нақты және логикалық – 2 балл

• Жартылай дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

5. Тест тапсырмалары

Тест 1
Қазақ хандығының ауыз әдебиетіне жатпайтын жанр:
A) Батырлар жыры
B) Шешендік сөздер
C) Жыр-дастандар
D) Құқықтық заңдар
Жауабы: D) Құқықтық заңдар
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тест 2
Қазақ хандығының ауыз әдебиеті қалай жеткізілді?
A) Жазбаша түрде
B) Ауызша түрде
C) Баспа арқылы
D) Қолдан-қолға беріліп
Жауабы: B) Ауызша түрде
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Бұл тапсырмалар Қазақ хандығының ауыз әдебиеті туралы терең түсінік қалыптастыруға, оқушылардың танымдық қабілеттерін дамытуға және тарихи-әдеби ойлауын арттыруға көмектеседі. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдері сабақтың қызықтылығын арттырады.

Қазақ хандығының құлдырауы. Танысу

1. Жеңіл деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Қазақ хандығының құлдырауы бірнеше себептерге байланысты болды. Ішкі саяси тұрақсыздық, ру-тайпалар арасындағы алауыздық және көрші елдердің экспансиялық саясаты хандықтың әлсіреуіне әкелді. Ресейдің отарлау саясаты да маңызды факторлардың бірі болды."

Тапсырма 1
Қазақ хандығының құлдырауының негізгі үш себебін атаңыз.
Жауабы: Ішкі саяси тұрақсыздық, ру-тайпалар арасындағы алауыздық, көрші елдердің экспансиялық саясаты.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 1 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 0.5 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Ресейдің қандай саясаты Қазақ хандығының құлдырауына әсер етті?
Жауабы: Отарлау саясаты.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Ішкі саяси тұрақсыздық Қазақ хандығына қандай әсер етті?
Жауабы: Хандықтың әлсіреуіне және құлдырауына әкелді.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

2. Қиын деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"XVIII ғасырдың аяғында Қазақ хандығының саяси құрылымы әлсіреді. Хандықтағы ру-тайпалық алауыздықтар мемлекеттің бірлігін жойды. Ресейдің отарлау саясаты және көрші Қоқан, Хиуа, Жоңғар мемлекеттерінің агрессиясы Қазақ хандығының құлауына тікелей әсер етті."

Тапсырма 1
Қазақ хандығының құлдырауындағы ру-тайпалық алауыздықтардың рөлін түсіндіріңіз.
Жауабы: Ру-тайпалық алауыздықтар мемлекеттің бірлігін жойып, сыртқы жауларға қарсы тұру қабілетін әлсіретті.
Дескриптор:

• Жауап толық және логикалық – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Қазақ хандығының құлдырауына көрші елдердің қандай әсері болды?
Жауабы: Қоқан, Хиуа, Жоңғар мемлекеттерінің агрессиясы қазақ жерлеріне қауіп төндіріп, хандықтың тұрақтылығын бұзды.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Қазақ хандығының құлдырауындағы Ресейдің рөлін сипаттаңыз.
Жауабы: Ресей отарлау саясаты арқылы қазақ жерлерін өз бақылауына алып, хандықтың саяси тәуелсіздігін жойды.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 2 балл

• Жауап қате – 0 балл

3. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдеріне негізделген тапсырмалар

Тапсырма 1
Мәтіннен үзінді:
"Ішкі алауыздық пен сыртқы агрессия Қазақ хандығын әлсіретті."
Міндет: Осы сөйлемді талдап, ішкі және сыртқы факторлардың хандыққа тигізген әсерін сипаттаңыз.
Жауап: Ішкі алауыздықтар бірлікті әлсіретті, ал сыртқы агрессия мемлекеттің қорғаныс қабілетін жойды.
Дескриптор:

• Талдау толық және дұрыс – 2 балл

• Жартылай дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Рөлдік ойын: "Қазақ хандығының құлдырауын болдырмау үшін жиналыс".
Міндет: Бір топ хандар мен билер ретінде құлдырауды болдырмау жолдарын ұсынады, екінші топ сыртқы қауіптерге қарсы шешімдер қабылдайды.
Дескриптор:

• Тарихи деректерге сүйенген жауап – 2 балл

• Жартылай дұрыс пікір білдірсе – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

4. Функционалдық сауаттылықты дамытуға арналған тапсырмалар

Мәтін:
"Қазақ хандығының құлдырау кезеңі елдің саяси, әлеуметтік және экономикалық құрылымына кері әсер етті. Саяси алауыздықтар мен сыртқы агрессия қазақ халқының бірлігін әлсіретті, бұл Ресейдің отарлау саясатына жол ашты."

Тапсырма 1
Мәтінге сүйене отырып, Қазақ хандығының құлдырауының екі негізгі салдарын анықтаңыз.
Жауабы:

1. Қазақ халқының бірлігі әлсіреді.

2. Ресейдің отарлау саясатына жол ашылды.
   Дескриптор:

• Барлық салдарды дұрыс анықтайды – 2 балл

• Жартылай дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Қазақ хандығының құлдырауындағы негізгі мәселелерді қазіргі Қазақстанның тәуелсіздігімен байланыстырып түсіндіріңіз.
Жауап үлгісі: Қазіргі Қазақстан бірлік пен тәуелсіздікке ерекше мән береді, бұл Қазақ хандығының құлдырауынан алынған сабақтардың нәтижесі.
Дескриптор:

• Жауап нақты және логикалық – 2 балл

• Жартылай дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

5. Тест тапсырмалары

Тест 1
Қазақ хандығының құлдырауындағы негізгі ішкі себеп:
A) Экономикалық дағдарыс
B) Ру-тайпалар арасындағы алауыздық
C) Әскери күштің әлсіреуі
D) Сауда байланыстарының үзілуі
Жауабы: B) Ру-тайпалар арасындағы алауыздық
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тест 2
Қазақ хандығының құлдырауына әсер еткен сыртқы фактор:
A) Халық санының азаюы
B) Ресейдің отарлау саясаты
C) Білім беру жүйесінің дамымауы
D) Салт-дәстүрлердің ұмытылуы
Жауабы: B) Ресейдің отарлау саясаты
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Бұл тапсырмалар оқушыларға Қазақ хандығының құлдырау себептері мен салдарын түсінуге, тарихи талдау қабілеттерін дамытуға көмектеседі. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдері сабақты мазмұнды әрі қызықты етеді.

Қазақ хандығының мұрасы. Танысу

1. Жеңіл деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Қазақ хандығының мұрасы ұлттық бірлікті нығайтуға, мемлекеттік басқару жүйесінің негіздерін қалауға және қазақ мәдениетінің сақталуына ықпал етті. Хандық дәуірінде қалыптасқан салт-дәстүрлер мен құндылықтар бүгінгі Қазақстанның рухани өмірінде маңызды орын алады."

Тапсырма 1
Қазақ хандығының мұрасы қандай үш негізгі салада көрініс тапты?
Жауабы: Ұлттық бірлікті нығайту, мемлекеттік басқару жүйесінің негіздері, қазақ мәдениетінің сақталуы.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 1 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 0.5 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Қазақ хандығының салт-дәстүрлері бүгінгі күні қайда маңызды орын алады?
Жауабы: Қазақстанның рухани өмірінде.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Қазақ хандығының мұрасы ұлттық бірлікке қалай ықпал етті?
Жауабы: Хандық ұлттық бірлікті нығайтты.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

2. Қиын деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Қазақ хандығының мемлекеттік басқару жүйесі халықтың бірлігін қамтамасыз етуге бағытталды. Хандар ел билеу дәстүрін қалыптастырып, әділеттілік пен заңдылықты сақтауға ерекше назар аударды. Бұл мұра қазіргі Қазақстанның құқықтық жүйесіне ықпал етті."

Тапсырма 1
Қазақ хандығының мемлекеттік басқару жүйесінің негізгі мақсаты қандай болды?
Жауабы: Халықтың бірлігін қамтамасыз ету.
Дескриптор:

• Жауап толық және логикалық – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Қазақ хандығының әділеттілікке деген көзқарасы қазіргі Қазақстанның қандай саласына ықпал етті?
Жауабы: Құқықтық жүйесіне.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 2 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Қазақ хандығы дәуірінен қалған мәдени мұраның қазіргі жастарға тәрбиелік мәнін сипаттаңыз.
Жауабы: Мәдени мұра жастарға патриотизм, адамгершілік және ұлттық құндылықтарды үйретеді.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 2 балл

• Жауап қате – 0 балл

3. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдеріне негізделген тапсырмалар

Тапсырма 1
Мәтіннен үзінді:
"Қазақ хандығының мұрасы – елдің тәуелсіздігі мен ұлттық құндылықтардың негізі."
Міндет: Осы сөйлемді талдап, Қазақ хандығының мұрасының қазіргі Қазақстанның дамуына әсерін сипаттаңыз.
Жауап: Қазақ хандығының мұрасы тәуелсіз Қазақстанның ұлттық бірегейлігін қалыптастырып, болашаққа бағдар береді.
Дескриптор:

• Талдау толық және дұрыс – 2 балл

• Жартылай дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Рөлдік ойын: "Қазақ хандығының мұрагерлері".
Міндет: Бір топ Қазақ хандығының мәдени мұралары туралы баяндайды, екінші топ сол мұраларды қазіргі заманда қолдану жолдарын ұсынады.
Дескриптор:

• Тарихи деректерге сүйенген жауап – 2 балл

• Жартылай дұрыс пікір білдірсе – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

4. Функционалдық сауаттылықты дамытуға арналған тапсырмалар

Мәтін:
"Қазақ хандығының мұрасы – ұлттық бірегейліктің негізі. Бұл мұра елдің мәдениеті мен тарихында ерекше орын алады. Хандық дәуіріндегі құндылықтар тәуелсіз Қазақстанның рухани тірегі болып табылады."

Тапсырма 1
Мәтінге сүйене отырып, Қазақ хандығы мұрасының екі негізгі ерекшелігін анықтаңыз.
Жауабы:

1. Ұлттық бірегейліктің негізі.

2. Тәуелсіз Қазақстанның рухани тірегі.
   Дескриптор:

• Барлық ерекшеліктерді дұрыс анықтайды – 2 балл

• Жартылай дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Қазақ хандығының мұрасын қазіргі Қазақстанның болашақ дамуымен байланыстырып түсіндіріңіз.
Жауап үлгісі: Қазақ хандығының мұрасы ұлттық құндылықтарды сақтауға және елдің тәуелсіздігін нығайтуға ықпал етеді.
Дескриптор:

• Жауап нақты және логикалық – 2 балл

• Жартылай дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

5. Тест тапсырмалары

Тест 1
Қазақ хандығының мұрасына жататын құндылық:
A) Әлемдік экономика
B) Ұлттық бірлік
C) Әскери қақтығыстар
D) Ғылыми зерттеулер
Жауабы: B) Ұлттық бірлік
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тест 2
Қазақ хандығының басқару жүйесінің қазіргі Қазақстанға әсері қандай?
A) Саяси алауыздықты жою
B) Әділеттілік пен заңдылық қағидаларын қалыптастыру
C) Экономикалық дағдарысты шешу
D) Сауда қатынастарын дамыту
Жауабы: B) Әділеттілік пен заңдылық қағидаларын қалыптастыру
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Бұл тапсырмалар Қазақ хандығының мұрасына қатысты білімді тереңдетуге, тарихи таным мен патриотизм сезімін дамытуға көмектеседі. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдері сабақтың қызықты әрі мазмұнды өтуін қамтамасыз етеді.

Қазақ хандығы және тәуелсіздік идеясы. Танысу

1. Жеңіл деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Қазақ хандығының негізгі идеяларының бірі – тәуелсіздік және елдің еркіндігі болды. Хандық дәуірінде бұл идеялар халықтың бірлігін нығайтуға және сыртқы жауларға қарсы тұруға негізделді. Қазақ хандары тәуелсіздік үшін күресіп, елдің жерін сақтап қалуға ұмтылды."

Тапсырма 1
Қазақ хандығының негізгі идеяларының бірі қандай болды?
Жауабы: Тәуелсіздік және елдің еркіндігі.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 1 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 0.5 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Тәуелсіздік идеясы хандық дәуірінде қандай мақсатқа негізделді?
Жауабы: Халықтың бірлігін нығайтуға және сыртқы жауларға қарсы тұруға.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Қазақ хандары тәуелсіздік үшін қандай әрекеттер жасады?
Жауабы: Сыртқы жауларға қарсы күресіп, елдің жерін сақтап қалуға ұмтылды.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

2. Қиын деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Қазақ хандығының тәуелсіздік идеясы – елдің дербестігі мен жер тұтастығын сақтау ұстанымы болды. Бұл идея Тәуке ханның «Жеті жарғы» заңдарында, Абылай ханның сыртқы саясатында және батырлар жырында бейнеленді. Тәуелсіздік идеясы халықтың рухын көтеріп, елдің болашағын анықтаған басты ұстанымға айналды."

Тапсырма 1
Қазақ хандығының тәуелсіздік идеясы қандай ұстанымға негізделді?
Жауабы: Елдің дербестігі мен жер тұтастығын сақтау.
Дескриптор:

• Жауап толық және логикалық – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Тәуелсіздік идеясы Қазақ хандығының қандай заңдарында бейнеленді?
Жауабы: Тәуке ханның «Жеті жарғы» заңдарында.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 2 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Абылай ханның тәуелсіздік идеясы қандай саяси әрекеттермен байланысты болды?
Жауабы: Сыртқы саясатта тепе-теңдік сақтап, қазақ жерін қорғауға ұмтылу.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 2 балл

• Жауап қате – 0 балл

3. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдеріне негізделген тапсырмалар

Тапсырма 1
Мәтіннен үзінді:
"Тәуелсіздік идеясы халықтың рухын көтерді."
Міндет: Осы сөйлемді талдап, тәуелсіздік идеясының қазақ қоғамына әсерін сипаттаңыз.
Жауап: Тәуелсіздік идеясы халықты бірлікке, еркіндікке ұмтылуға және болашаққа сеніммен қарауға шақырды.
Дескриптор:

• Талдау толық және дұрыс – 2 балл

• Жартылай дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Рөлдік ойын: "Қазақ хандарының тәуелсіздік жолындағы әрекеттері".
Міндет: Бір топ Абылай ханның, екінші топ Тәуке ханның тәуелсіздікке ұмтылысы туралы баяндайды.
Дескриптор:

• Тарихи деректерге сүйенген жауап – 2 балл

• Жартылай дұрыс пікір білдірсе – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

4. Функционалдық сауаттылықты дамытуға арналған тапсырмалар

Мәтін:
"Қазақ хандығының тәуелсіздік идеясы ғасырлар бойы қазақ халқының басты мақсаты болды. Бұл идея ұлттық бірлікті нығайтып, сыртқы агрессияларға қарсы тұруға мүмкіндік берді. Бүгінгі Қазақстанның тәуелсіздігі де осы идеядан бастау алады."

Тапсырма 1
Мәтінге сүйене отырып, тәуелсіздік идеясының қазақ қоғамына екі негізгі әсерін анықтаңыз.
Жауабы:

1. Ұлттық бірлікті нығайтты.

2. Сыртқы агрессияларға қарсы тұруға мүмкіндік берді.
   Дескриптор:

• Барлық әсерлерді дұрыс анықтайды – 2 балл

• Жартылай дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Қазақ хандығының тәуелсіздік идеясы қазіргі Қазақстанның қандай негізгі құндылықтарымен байланысты?
Жауап үлгісі: Тәуелсіздік идеясы ұлттық бірлік, жер тұтастығы және бейбіт саясат құндылықтарымен байланысты.
Дескриптор:

• Жауап нақты және логикалық – 2 балл

• Жартылай дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

5. Тест тапсырмалары

Тест 1
Тәуелсіздік идеясының қазақ қоғамындағы негізгі рөлі:
A) Сауда қатынастарын дамыту
B) Ұлттық бірлікті нығайту
C) Әскери күшті арттыру
D) Білім беру жүйесін жетілдіру
Жауабы: B) Ұлттық бірлікті нығайту
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тест 2
Тәуелсіздік идеясы қандай заңдарда бейнеленді?
A) «Ұлы жібек жолы»
B) «Жеті жарғы»
C) «Абылай ханның реформалары»
D) «Хақназар ханның жарлықтары»
Жауабы: B) «Жеті жарғы»
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Бұл тапсырмалар Қазақ хандығының тәуелсіздік идеясының маңыздылығын түсінуге, оқушылардың тарихи танымдарын арттыруға және оларды ұлттық құндылықтарға тәрбиелеуге бағытталған. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдері сабақты мазмұнды және тартымды етеді.

Қазақ хандығының картасы. Танысу

1. Жеңіл деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Қазақ хандығының аумағы XV-XVI ғасырларда Жетісу, Сырдария өзендерінің бойы және қазіргі Қазақстанның оңтүстік-шығыс аймақтарын қамтыды. Бұл аймақтар хандықтың саяси және экономикалық орталықтары болды."

Тапсырма 1
Қазақ хандығының аумағы қандай аймақтарды қамтыды?
Жауабы: Жетісу, Сырдария өзендерінің бойы, қазіргі Қазақстанның оңтүстік-шығыс аймақтары.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 1 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 0.5 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Қазақ хандығының негізгі саяси және экономикалық орталықтары қай аймақтарда орналасқан?
Жауабы: Сырдария мен Жетісу өңірінде.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Қазақ хандығының аумағының маңызды ерекшелігі неде?
Жауабы: Орналасқан жері стратегиялық маңызы бар саяси және экономикалық орталықтарға ие болды.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

2. Қиын деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Қазақ хандығының аумағы көрші мемлекеттермен шектесті. Хандықтың шекаралары тұрақты болмағандықтан, кейбір аймақтарда билікке талас туындады. Бұл аумақтардың ерекшелігі сауда жолдарының тоғысында орналасуымен сипатталды."

Тапсырма 1
Қазақ хандығының аумағы көрші елдермен қандай шекаралық мәселелерді туғызды?
Жауабы: Билікке талас және шекаралық тұрақсыздық мәселелері.
Дескриптор:

• Жауап толық және логикалық – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Қазақ хандығының аумағының стратегиялық маңыздылығын сипаттаңыз.
Жауабы: Хандықтың аумағы сауда жолдарының тоғысында орналасып, экономикалық дамуға ықпал етті.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Қазақ хандығының аумағындағы қандай аймақтар көрші мемлекеттердің қызығушылығын туғызды?
Жауабы: Сырдария мен Жетісу өңірлері.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 2 балл

• Жауап қате – 0 балл

3. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдеріне негізделген тапсырмалар

Тапсырма 1
Мәтіннен үзінді:
"Қазақ хандығының картасы саяси және экономикалық маңызды аумақтарды қамтыды."
Міндет: Осы сөйлемді талдап, картадағы аймақтардың маңызын сипаттаңыз.
Жауап: Картадағы аймақтар хандықтың экономикалық байланыстарын дамытып, көрші елдермен саяси қарым-қатынастарды нығайтты.
Дескриптор:

• Талдау толық және дұрыс – 2 балл

• Жартылай дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Ойын: "Қазақ хандығының картасын құру".
Міндет: Бір топ Қазақ хандығының аумағын картада белгілейді, екінші топ сол аймақтардың саяси-экономикалық маңызын түсіндіреді.
Дескриптор:

• Тарихи деректерге сүйенген жауап – 2 балл

• Жартылай дұрыс пікір білдірсе – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

4. Функционалдық сауаттылықты дамытуға арналған тапсырмалар

Мәтін:
"Қазақ хандығының картасы саяси және экономикалық қатынастарды дамыту үшін маңызды рөл атқарды. Сауда жолдарының орналасуы экономикалық өрлеуге ықпал етті, ал шекаралар көрші мемлекеттермен қарым-қатынасты реттеуге мүмкіндік берді."

Тапсырма 1
Мәтінге сүйене отырып, Қазақ хандығының картасының екі негізгі маңызын анықтаңыз.
Жауабы:

1. Экономикалық өрлеуге ықпал етті.

2. Көрші мемлекеттермен қарым-қатынасты реттеді.
   Дескриптор:

• Барлық маңызды аспектілерді дұрыс анықтайды – 2 балл

• Жартылай дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Қазақ хандығының картасы қазіргі Қазақстанның шекаралық мәселелеріне қандай әсерін тигізді?
Жауап үлгісі: Қазақ хандығының аумағы қазіргі Қазақстанның тарихи шекараларын анықтауға негіз болды.
Дескриптор:

• Жауап нақты және логикалық – 2 балл

• Жартылай дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

5. Тест тапсырмалары

Тест 1
Қазақ хандығының аумағында маңызды сауда жолдары:
A) Қара теңіз жолдары
B) Ұлы Жібек жолы
C) Солтүстік теңіз жолдары
D) Үндістан жолдары
Жауабы: B) Ұлы Жібек жолы
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тест 2
Қазақ хандығының стратегиялық маңызды аймағы:
A) Батыс Қазақстан
B) Сырдария мен Жетісу өңірлері
C) Орталық Азия
D) Солтүстік Қазақстан
Жауабы: B) Сырдария мен Жетісу өңірлері
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Бұл тапсырмалар оқушылардың Қазақ хандығының картасы туралы білімін кеңейтуге, тарихи және географиялық танымын арттыруға бағытталған. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдері сабақты қызықты және мазмұнды етеді.

Қазақ хандығының қайта өрлеу дәуірі: Қорытынды. Танысу

1. Жеңіл деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Қазақ хандығының қайта өрлеу дәуірі хандардың мықты саяси басшылығымен, ішкі бірлікті нығайтуымен және экономикалық-мәдени дамумен ерекшеленді. Бұл кезеңде Қазақ хандығы Орталық Азияда маңызды рөл атқарып, өз тәуелсіздігін сақтап қалды."

Тапсырма 1
Қазақ хандығының қайта өрлеу дәуірінің негізгі ерекшеліктерін атаңыз.
Жауабы: Мықты саяси басшылық, ішкі бірліктің нығаюы, экономикалық-мәдени даму.
Дескриптор:

• Барлық ерекшеліктерді толық атаған – 1 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 0.5 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Қайта өрлеу дәуірінде Қазақ хандығы қандай маңызды рөл атқарды?
Жауабы: Орталық Азияда маңызды рөл атқарды және тәуелсіздігін сақтап қалды.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Қазақ хандығының қайта өрлеу дәуірі қандай жетістіктерімен белгілі болды?
Жауабы: Саяси тұрақтылық, экономикалық даму, мәдени өрлеу.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

2. Қиын деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Қазақ хандығының қайта өрлеу дәуірінде мемлекеттің саяси және экономикалық құрылымы нығайды. Бұл кезеңде хандар халықтың бірлігін сақтап, сыртқы қауіптерге төтеп бере білді. Сонымен қатар, мәдениет пен білім беру салалары дами түсті."

Тапсырма 1
Қазақ хандығының қайта өрлеу дәуірінде мемлекеттің саяси құрылымының нығаюына қандай факторлар әсер етті?
Жауабы: Хандардың халық бірлігін сақтауы және сыртқы қауіптерге қарсы тұруы.
Дескриптор:

• Жауап толық және логикалық – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Мәдениет пен білім беру салаларының дамуы Қазақ хандығының қандай жетістіктеріне ықпал етті?
Жауабы: Рухани өрлеу, халықтың сауаттылығының артуы, мәдени мұраның қалыптасуы.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Қайта өрлеу дәуірінің жетістіктерін қазіргі Қазақстанның дамуымен байланыстырып сипаттаңыз.
Жауабы: Қайта өрлеу дәуіріндегі саяси, экономикалық және мәдени жетістіктер қазіргі Қазақстанның рухани-мәдени негізін қалыптастырды.
Дескриптор:

• Жауап толық және логикалық – 2 балл

• Жауап қате – 0 балл

3. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдеріне негізделген тапсырмалар

Тапсырма 1
Мәтіннен үзінді:
"Қайта өрлеу дәуірі – Қазақ хандығының ең жарқын кезеңдерінің бірі."
Міндет: Осы сөйлемді талдап, бұл кезеңнің жарқын кезең болуына қандай факторлар әсер еткенін жазыңыз.
Жауап: Саяси тұрақтылық, экономикалық даму, халық бірлігінің сақталуы.
Дескриптор:

• Талдау толық және дұрыс – 2 балл

• Жартылай дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Рөлдік ойын: "Қазақ хандығының қайта өрлеу дәуіріндегі маңызды шешімдер".
Міндет: Бір топ хандардың саяси шешімдерін сипаттайды, екінші топ олардың экономикалық нәтижелерін талдайды.
Дескриптор:

• Тарихи деректерге сүйенген жауап – 2 балл

• Жартылай дұрыс пікір білдірсе – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

4. Функционалдық сауаттылықты дамытуға арналған тапсырмалар

Мәтін:
"Қазақ хандығының қайта өрлеу дәуірі елдің экономикалық, саяси және мәдени дамуының жоғары деңгейімен ерекшеленді. Бұл жетістіктер қазақ халқының бірлігі мен дербестігін нығайтуға ықпал етті."

Тапсырма 1
Мәтінге сүйене отырып, қайта өрлеу дәуірінің үш негізгі ерекшелігін анықтаңыз.
Жауабы:

1. Экономикалық даму.

2. Саяси тұрақтылық.

3. Мәдени өрлеу.
   Дескриптор:

• Барлық ерекшеліктерді дұрыс анықтайды – 2 балл

• Жартылай дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Қайта өрлеу дәуіріндегі жетістіктер қазіргі Қазақстанның қай салаларында көрініс табады?
Жауап үлгісі: Саяси тұрақтылық, экономикалық даму, ұлттық мәдениет пен дәстүрлерді сақтау.
Дескриптор:

• Жауап нақты және логикалық – 2 балл

• Жартылай дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

5. Тест тапсырмалары

Тест 1
Қазақ хандығының қайта өрлеу дәуірінде басты жетістік:
A) Әскери құрылымның әлсіреуі
B) Саяси тұрақтылық пен экономикалық өрлеу
C) Халықтың санының азаюы
D) Сыртқы сауда қатынастарының тоқтауы
Жауабы: B) Саяси тұрақтылық пен экономикалық өрлеу
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тест 2
Қайта өрлеу дәуіріндегі Қазақ хандығының мәдени дамуының көрінісі:
A) Білім беру жүйесінің тоқтауы
B) Мәдениеттің өркендеуі
C) Сауда қатынастарының төмендеуі
D) Халықаралық қатынастардың әлсіреуі
Жауабы: B) Мәдениеттің өркендеуі
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Бұл тапсырмалар оқушылардың Қазақ хандығының қайта өрлеу дәуірі туралы терең түсінік қалыптастыруына, тарихи ойлау қабілетін дамытуына және ұлттық құндылықтарға тәрбиеленуіне ықпал етеді. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдері сабақтың тиімділігін арттырады.

Тарихи жоба қорғау. Танысу

1. Жеңіл деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Тарихи жобалар Қазақ хандығының мұрасы мен маңызды оқиғаларын түсінуге көмектеседі. Жоба барысында оқушылар тарихи деректерді талдап, оларды қазіргі заманмен байланыстыруға мүмкіндік алады."

Тапсырма 1
Тарихи жобаның негізгі мақсаты қандай?
Жауабы: Қазақ хандығының мұрасын түсіну және оны қазіргі заманмен байланыстыру.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 1 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 0.5 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Тарихи жобаны қорғау үшін қандай деректер қажет?
Жауабы: Тарихи деректер, оқиғалар туралы мәліметтер, олардың заманауи маңыздылығы.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Тарихи жоба жасаудың маңызды қадамын атаңыз.
Жауабы: Тарихи деректерді талдау.
Дескриптор:

• Жауап нақты және дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

2. Қиын деңгей тапсырмалары

Мәтін:
"Тарихи жобаларды қорғау барысында оқушылар нақты деректерге сүйеніп, оларды жүйелі түрде талдауды және өз ойларын логикалық жеткізуді үйренеді. Бұл процесс олардың тарихи ойлау қабілеттерін дамытады."

Тапсырма 1
Тарихи жобаны қорғау барысында қандай қабілеттер дамиды?
Жауабы: Тарихи ойлау, деректерді талдау, логикалық ойлау қабілеттері.
Дескриптор:

• Жауап толық және логикалық – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Тарихи жоба қорғау үшін қандай әдістер қолданылуы мүмкін?
Жауабы: Деректерді салыстыру, фактілерді талдау, шығармашылық тәсілдер.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 2 балл

• Жауап жартылай дұрыс – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 3
Тарихи жобаларды қорғау неге маңызды?
Жауабы: Оқушылар тарихи білімдерін тереңдетеді, өз ойларын жеткізуді үйренеді, және тарихи оқиғалардың маңыздылығын түсінеді.
Дескриптор:

• Жауап толық және дұрыс – 2 балл

• Жауап қате – 0 балл

3. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдеріне негізделген тапсырмалар

Тапсырма 1
Мәтіннен үзінді:
"Тарихи жобаларды қорғау оқушыларды шығармашылықпен ойлауға үйретеді."
Міндет: Осы сөйлемді талдап, шығармашылықтың тарихи жобаларда қандай рөл атқаратынын сипаттаңыз.
Жауап: Шығармашылық жоба мазмұнын ерекше етіп жеткізуге және тың идеялар ұсынуға көмектеседі.
Дескриптор:

• Талдау толық және дұрыс – 2 балл

• Жартылай дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Рөлдік ойын: "Тарихи жобаның комиссиясы".
Міндет: Бір топ жоба қорғаушылар, екінші топ комиссия ретінде сұрақтар қояды және бағалайды.
Дескриптор:

• Тарихи деректерге негізделген жауап – 2 балл

• Жартылай дұрыс пікір білдірсе – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

4. Функционалдық сауаттылықты дамытуға арналған тапсырмалар

Мәтін:
"Тарихи жобалар оқушылардың зерттеушілік қабілеттерін дамытуға бағытталған. Олар тарихи фактілерді заманауи мәселелермен байланыстырып, болашаққа бағдар береді."

Тапсырма 1
Мәтінге сүйене отырып, тарихи жобалардың екі негізгі мақсатын анықтаңыз.
Жауабы:

1. Зерттеушілік қабілеттерді дамыту.

2. Тарихи фактілерді заманауи мәселелермен байланыстыру.
   Дескриптор:

• Барлық мақсаттарды дұрыс анықтайды – 2 балл

• Жартылай дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тапсырма 2
Тарихи жобаларды қазіргі Қазақстанның тәуелсіздігімен байланыстырып түсіндіріңіз.
Жауап үлгісі: Тарихи жобалар тәуелсіздік идеяларын түсініп, оны сақтау жолдарын зерттеуге көмектеседі.
Дескриптор:

• Жауап нақты және логикалық – 2 балл

• Жартылай дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

5. Тест тапсырмалары

Тест 1
Тарихи жобаның негізгі қадамы:
A) Заманауи деректерді талдау
B) Тарихи деректерді талдау
C) Географиялық карта құру
D) Саяси мәлімдемелер жасау
Жауабы: B) Тарихи деректерді талдау
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Тест 2
Тарихи жобаларды қорғаудың оқушылар үшін негізгі пайдасы:
A) Жазу қабілетін дамыту
B) Тарихи деректерді есте сақтау
C) Тарихи ойлау және зерттеу қабілеттерін дамыту
D) Техникалық дағдыларды үйрену
Жауабы: C) Тарихи ойлау және зерттеу қабілеттерін дамыту
Дескриптор:

• Дұрыс жауап – 1 балл

• Жауап қате – 0 балл

Бұл тапсырмалар оқушылардың зерттеушілік қабілеттерін дамытуға, тарихи білімдерін тереңдетуге және жобалық жұмыс арқылы шығармашылық ойлауға бағытталған. Инновациялық әдістер мен ойын тәсілдері сабақтың тиімділігін арттырады.

Қорытынды

Қазақ хандығының қайта өрлеу дәуірі – Қазақстан тарихының маңызды әрі күрделі кезеңдерінің бірі. Бұл дәуірде қазақ мемлекеттігі өзінің саяси, экономикалық және әлеуметтік дамуының жаңа кезеңіне қадам басты. Қазақ хандығының тұтастығын сақтап қалу, ішкі саяси тұрақтылықты қамтамасыз ету, сондай-ақ сыртқы күштерге қарсы тұру қабілеті нығайды. Тәуке ханның билікке келуі, оның реформалары мен «Жеті Жарғы» заңдар жинағының қабылдануы – Қазақ хандығының қайта өрлеуінің нақты көрсеткіштері болды. Бұл заңдар қоғамды тәртіпке келтіріп, мемлекеттік құрылымды бекітуге ықпал етті.

Қазақ хандығының қайта өрлеу дәуірінің тарихи маңызының жоғары болуы оның тарихи мұрасына жаңа көзқараспен қарауды талап етеді. Осы кезеңдегі қоғамдық өзгерістер мен жаңалықтар, әсіресе, Қазақ хандығының басқару жүйесін жаңғырту мен қоғамның құқықтық негіздерін құру мәселелері бүгінгі күнде де маңызды болып табылады. Бұл кезеңді тереңірек зерттеу және оны оқыту – оқушыларды еліміздің тарихына деген қызығушылығын арттырып, ұлттық сана-сезімдерін дамытуға жол ашады.

Қазақ хандығының қайта өрлеу дәуірін оқытудың ғылыми-әдістемелік негіздері қазіргі білім беру жүйесінің талаптарына сәйкес болуы тиіс. Заманауи әдіс-тәсілдерді қолдану, оқу процесінде тарихи деректермен жұмыс жасау, сыни ойлауды дамыту – оқушыларға тарихи білім беру мен олардың тұлғалық дамуына ықпал ететін тиімді жолдар болып табылады.

Оқушыларды қазақ тарихымен таныстыру, оның ішінде Қазақ хандығының қайта өрлеу дәуірінің маңызды оқиғаларын терең түсінуге бағыттау – тек қана білім беру міндеті емес, сонымен қатар, олардың ұлтжандылық сезімін, тарихи санасын дамытуда маңызды қадам болып табылады. Бұл әдістемелік нұсқаулық осы бағытта педагогикалық қызметті жүзеге асыратын мұғалімдерге тиімді көмек көрсетуге арналған. Қазақ хандығының қайта өрлеу дәуірі туралы терең білім беру – ұлттық тарихымызды ұлықтау мен еліміздің болашақ ұрпағын тәрбиелеудің маңызды негізі болып табылады.

Пайдаланылған әдебиеттер: оқушылар мен мұғалімдерге арналған

Оқушыларға арналған:

1. Қазақстан тарихы: жалпы білім беретін мектептің 7-сыныбына арналған оқулық / Ә. Тұрсынов, С. Жолдасбаев.

2. Қазақ хандығы туралы аңыздар мен тарихи жырлар.

3. Қазақ хандығы: құжаттар мен деректер жинағы / Құрастырған: Б. Жұмағұлов.

4. Қазақ хандығының тарихы: балаларға арналған суретті энциклопедия.

5. Ұлы дала тарихы: оқушыларға арналған интерактивті оқу құралдары.

Мұғалімдерге арналған:

1. Қазақстан тарихы: әдістемелік құрал / ҚР Білім және ғылым министрлігі.

2. Қазақ хандығының тарихы бойынша сабақ жоспарлары / Тарих пәнінің мұғалімдеріне арналған әдістемелік құрал.

3. Қазақ хандығы және ұлттық сана / Тарихшыларға арналған зерттеу жұмыстары.

4. Интерактивті оқыту әдістері: тарих сабағында қолдану / Тарих пәнінің мұғалімдеріне арналған әдістемелік құрал.

5. Қазақ хандығының қайта өрлеу дәуірі: ғылыми мақалалар жинағы.

Ресурстар мен сілтемелер

1. Цифрлық ресурстар:

   • Bilimland.kz – Қазақстан тарихы бойынша интерактивті сабақтар.

   • OpenU.kz – ашық университет ресурстары.

   • Қазақ хандығының цифрлық картасы: www.historymap.kz

2. Тарихи деректер:

   • «Қазақ хандығының құрылуы»: e-history.kz

   • «Тәуелсіздікке бастар жол»: qaztarix.kz

3. Қосымша материалдар:

   • Youtube арнасы: "Қазақстан тарихы" деректі фильмдер топтамасы.

   • Қазақ радиосы: "Тарихтан сыр шертеміз" бағдарламалары.

   • Қазақ хандығы туралы заманауи көркем шығармалар: adebiportal.kz